‌ارگ راین تاریخی­‎ترین ارگ ایران و دومین بنای خشتی جهان است، که بعد از گذشت قرن­‌ها هنوز شکوه و جلال پیشین خود را حفظ کرده است. قدمت دژ راین زیبا به دوران پادشاهان ساسانی باز می­‎گردد. این ارگ تاریخی و زیبا در استان کرمان و در جنوب غربی شهر خوش آب و هوای راین قرار گرفته است و جزو یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در ادامه با ما همراه باشید تا به معرفی و تاریخچه قلعه راین، معرفی ویژگی‎­های معماری ارگ دیدنی راین، مکان و نحوه دسترسی به ارگ، کلیپ و فیلم ارگ راین، ساعات بازدید و بلیط ورودی ارگ راین کرمان بپردازیم.

معرفی و تاریخچه ارگ راین

دومین بنای خشتی جهان بعد از ارگ بم، ارگ تاریخی راین است. که در شهر راین از توابع استان کرمان قرار گرفته است. قدمت این ارگ تاریخی به دوره ساسانیان باز می­‌گردد. زمانی که ساخت و ساز بناهایی چون ارگ و قلعه، بخشی جدایی ناپذیر از معماری این دوره بود.

ارگ­ها نقاطی استراتژیک برای فرمانروایی پادشاهان بودند که علاوه بر تامین اهداف سیاسی و اداری، برای جلوگیری از نفوذ دشمنان و حفظ موقعیت شهر بکار می‌­رفتند. با توجه به قرارگیری این ارگ در نقطه استراتژیکی چون دامنه کوه هزار و همچنین نوع معماری آن می‌توان حدس زد که ارگ تاریخی راین نیز در دوران ساسانیان با همین هدف ساخته شد. این ارگ برای سال‌های سال پناهگاهی امن برای پادشاهان در برابر دشمنان و متجاوزان بوده است.

معماری و ساخت این ارگ بسیار شبیه به ارگ بم کرمان است. اما از لحاظ اندازه، ابعاد بسیار کوچک‌تری نسبت به ارگ بم کرمان دارد. هر چند گذر سال­ها باعث از بین رفتن بخش­هایی از این بنای تاریخی شده است، اما شکوه و عظمت خود را به عنوان یک مرکز فرمانروایی و قلعه و دژی نفوذ ناپذیر حفظ کرده است.

تاریخچه شهر راین

شهر کهن راین در صد کیلومتری شهر کرمان و صد و پانزده کیلومتری شهر جیرفت واقع شده است. این شهر به دلیل کوهستانی بودن دارای آب و هوای سردسیری است. در این شهر به دلیل شرایط اقلیمی آن، کشاورزی در آن رونق داشت و از شهرهای آباد بود. شهر راین در دوره‌ی ساسانیان بزرگراه غرب به شرق و راه ارتباطی به خلیج فارس بود. صنعت پارچه‌بافی این شهر، شهرت و معروفیت زیادی داشت. به طوری که پارچه‌ها به مصر و کشورهای دیگر صادر می‌شد.

علاوه بر پارچه، صنعت تولید وسایل دفاعی آن نظیر شمشیرسازی نیز پر رونق بود. طبیعی است شهری ثروتمند و آباد مثل راین، ارگی محکم و نفوذ ناپذیری داشته باشد. ارگ راین در این شهر نماد گذشته‌ی باشکوه این منطقه است. آنچه که ارگ راین را از سایر بناهای مشابه متمایز می‌کند، جریان زندگی در آن، در حدود  پنج هزار نفر تا صد پنجاه سال پیش است. این ارگ در دوره‌های مختلف به عنوان دژ مسکونی، دفاعی و نظامی کاربرد داشت.

این ارگ در دوره‌های تاریخی گذشته‌ی این سرزمین، داستان‌های نبرد و پایداری زیادی دارد. برای مثال می‌توان به دوره‌ی یزدگرد سوم در حمله‌ی اعراب اشاره نمود. در این نبرد به فرماندهی مجاشع ابن مسعود سلمی، اعراب نتوانستند به ارگ راین نفوذ پیدا کنند. همچنین می‌توان به نبرد بهرام شاه با ملک ارسلان در قرن ششم، در این شهر اشاره کرد که مردم شهر در ارگ راین پناه بردند تا در این نبرد خونین آسیب نبینند. بنابراین ارگ راین به منظور کاربرد دفاعی در این شهر بر روی تپــه‌ی نسبتا بلند ساخته شده بود.

این ارگ در زمان نادرشاه، از قلعه‌های فرماندهی میرزا حســین‌خان راینی بود. به دلیل محبوب بودن این فرمانده در میان مردمان این منطقه، این قلعه بین مردم به نام ارگ میرزا حســین‌خان نامیده شده بود.

معماری ارگ راین

مانند سایر ارگ­های تاریخی، پلان ارگ دینی و تاریخی راین نیز مربع شکل است و برج و باروهایی دورتادور آن را احاطه کرده است. ساخت و استحکام این قلعه به نحوی بوده است که با گذشته سالیان سال و تا حدود یک قرن پیش نیز محل زندگی ساکنان آن بوده است.

خشت و گل علاوه بر اینکه جزو بیشترین مصالح در دسترس برای ساخت بناهای تاریخی بوده است یکی از بهترین مصالح برای ساخت بناهایی بوده است که در مناطق گرم و خشک کویری قرار گرفته­‌اند. سبکی خشت و خاصیت خنک کنندگی، آن را جزئی جدایی ناپذیر از بناهای کویری تبدیل کرده است. از آنجا که کرمان در منطقه خشک و بیابانی قرار گرفته، در ارگ تاریخی راین کل ساختمان بنا از خشت ساخته شده است.

هر چند بخش‌­های مختلف این ارگ تاریخی با گذشت زمان از بین رفته است، اما هنوز بخش­های جالب توجهی مثل کوچه­‌ها و بازارها در آن دیده می­شود. از جاذبه‌­هایی که در ارگ وجود دارد می‌توان به بخش حاکم نشین، خانه­های اعیانی، چهار انبار، آتشکده، کوچه­‌ها و بازارهای عام نشین، مکتب خانه، زورخانه، سربازخانه، ساختمان قرنطینه، مسجد و اصطبل اشاره کرد. در قسمت ورودی آن بخشی به عنوان بخش نگهبانی وجود دارد. که تنها از روزنه‌­ای کوچک به بیرون دید دارد و جایگاهی بوده است، برای نگهبانان ارگ که وظیفه حفاظت از بنا را داشتند.

کوچه­‌های پر پیچ و خم ارگ اغلب مسقف بوده و برای تعدیل هوای گرم و سوزان کویری کرمان بدین شکل ساخته شده است.

فیلم ارگ راین کرمان

قلعه راین نفوذ ناپذیرترین دژ تاریخی ایران

همانطورکه گفته شد ارگ­ها علاوه بر موقعیت سیاسی و اداری، برای جلوگیری از نفوذ دشمن نیز به کار می رفتند. بنابراین در طراحی معماری آنها سعی می­شد تا به گونه­ای این هدف نظامی برآورده شود. چیزی که در ساخت بنا بیشتر مورد توجه بود، استحکام بنا و ساخت غیر قابل نفوذ بنا بود. بنابراین برای رسیدن به این هدف در ارگ تاریخی راین نیز تنها یک ورودی در سمت شرقی بنا وجود دارد و هیچگونه دروازه یا کوچک‌ترین منفذ ورودی در نمای بیرونی آن دیده نمی­شود. دومین عاملی که جلوه­گاه نفوذ ناپذیری و قدرت نظامی ارگ است دیواری دفاعی است که دورتادور ارگ و به ارتفاع 10 متر کشیده شده است و قدرت و تسخیرناپذیری آن را بیشتر به رخ تماشاگران می­کشد.

سومین عامل برای بالابردن قدرت نظامی ارگ تاریخی راین برج­هایی هستند که دور تا دور ساختمان ارگ مشاهده می‌شود. این برج­ها ۱۱ متر ارتفاع دارند و مکانی برای تسلط نگهبان­‌ها و حفاظت از حریم ارگ بوده است. در داخل خود ارگ نیز ۱۲ برج دیگر ساخته شده بنابراین کل برج­های نگهبانی این دژ به ۱۶ برج می­‌رسد.

ساختارهای دفاعی در معماری ارگ راین

علاوه بر موارد ذکر شده در بخش قلعه راین نفوذ ناپذیرترین دژ تاریخی ایران، ساختارهای مهندسی شده برای افزایش دفاعی در این ارگ به کار رفته است.کنگره‌های موجود در بالای برج‌ها و لبــه‌ی دیوارها ویژه کمانداران ساخته شده بود. کل کنگره‌ها دارای تیرکش و روزنه هستند. از این سوراخ‌ها برای دیده‌بانی، تیراندازی و تیر کش استفاده می‌شد. تیرکش‌ها ذوزنقه‌هایی اریبی شیبدار هستند. این سوراخ‌ها امکان عبور تیر از آنها و برخورد آن با نگهبانان را محـدود می‌کردند.

 همچنین در پلان تقریبا مربعی شکل آن در هر ضلع  دیوار آن سه برج در مجموع دوازده برج ساخته شده است و چهار برج دیگر در داخل ارگ بنا شده است که سه تا از این برج‌هــا در منطقه حاکم‌نشین به دلیل ایجاد امنیت بیشتر ساخته شده بود. کل برج‌هــای ارگ، در دو طبقه بنا شده‌اند. وجود خندق از تدابیر دفاعی دیگر در ارگ راین است که در قسمت جنوب و جنوب‌شرقی به طول صد و پنجاه و چهار متر مربع حفر شده بود.

ساختارهای دفاعی در معماری داخل ارگ راین

ارگ راین فقط یک راه ورودی دارد که در سمت شــرقی قلعه قرار گرفته است. در بـرج دو طبقـه ورودی درب اصلـی ارگ رایـن، راه ورودی در طبقه‌ی پایین قرار گرفته بود و بالای آن اتاق کوچکی تعبیه شده است. در کــف ایــن اتــاق دو دریچه‌ی چهارضلعــی بــا ابعــاد چهل در سی ســانتی‌متر ساخته شــده است تا ورود و خــروج کنتــرل شود. همچنیــن در حمله‌ی دشمن، امــکان تیرانــدازی یــا ریختــن مــواد مــذاب بر روی دشمن، از این روزنه‌ها ممکن بود.

در داخل ارگ راین معابر اصلی در حدود دو متر است و سایر کوچه‌ها و معابر کمتر از دو متر و باریک هستند. این امر به دلیل کند کردن حرکت دشمن در صورت نفوذ به داخل  قلعه و همچنین تنظیم دما در داخل ارگ بوده است تا به کاهش دمای آن کمک کند.

راه فرار مخفی در ارگ راین از ساختارهای امنیتی دیگر است. این راه فرار در منطقه حاکم‌نشین در خانه‌ی خان یا حاکم قرار داشت. این راه فرار به سـه قسـمت قلعه راه داشت؛ یکی از آنها مستقیما بـه بیـرون ارگ، دومی بــه پشت بام خان و آخری بــه یکی از بــر‌ج‌های حصار در منطقه حاکم‌نشین راه داشت؛ که از داخل این بــر‌ج هم راهی به بیرون داشت.

فاصله ارگ راین تا کرمان

در واقع فاصله ارگ تا محدوده شهر کرمان بصورت خط مستقیم 86 کیلومتر است و مسیر جاده‌ای آن حدودا 106 کیلومتر است.

قلعه راین، تاریخی‎­ترین جلوه­‎گاه تضاد طبقاتی در ایران باستان

علاوه بر خانه‌های تاریخی که در آن بخش اعیان نشین و رعیت نشین از هم جدا بوده است، در این ارگ تاریخی نیز که به نوعی شهرکی مجزا برای خود به حساب می آمده است. ما شاهد بخش‌­های مختلف و متمایزی چون رعیت نشین، اعیان‌­نشین، حاکم نشین هستیم.

 عوام نشین ارگ در ابتدای مسیر ورودی ارگ قرار دارد و پس از عبور از کوچه­ها و ساختمان­های تاریخی، در انتهای ارگ دیدنی راین به قسمت خان نشین می­رسید. خان نشین که محل زندگی حاکم و فرمانروای شهر بوده است، در جوار محله اعیان نشین که محل زندگی فرماندهان و سپاهیان بوده است قرار دارد.

حاکم نشین قلعه شامل ۴ ساختمان بسیار باشکوه است که توسط راهروهایی به ارگ وصل می­‌شود. در مصالح و نوع ساخت بخش اعیان نشین و بخش رعیت نشین تفاوت بسیار محسوسی وجود دارد. نکته جالب توجه و زیبا که در معماری داخلی ارگ مشاهده می­شود، استفاده از پله­های مدور است که بخش­های مختلف خانه را از هم جدا می‌کند.

چیزی که بسیار جالب توجه است، مشاهده خانه­‌های دو یا سه طبقه در ارگ تاریخی راین است. گفته شده که طبقات خانه نیز به نوعی گویای وجود اختلاف طبقاتی بوده است. به نحوی که طبقات بالا به افراد اعیان و طبقات پایین به رعیت اختصاص داشته است. این طبقات توسط پله­های مدور به هم مرتبط می­‌شدند.

ارگ راین جلوه‎­گاه فرهنگ تاریخی ساسانیان

ساخت محلات مختلف با توجه به شغل و پیشه افراد از دیرباز جزئی جدایی ناپذیر از معماری ایرانی بوده است و همین امر باعث ایجاد و پیدایش محله­‌ها و فرهنگ‌­ها و قومیت­‌های مختلف از اقوام ایران شده است.

در این ارگ زیبا نیز این نکته به وضوح قابل مشاهده است. به نحوی که در آن بخش­های مختلفی را می­بینید که روزگاری محل زندگی افراد مختلف با پیشه­‌ها و فرهنگ­‌ها و قومیت‌های مختلف بوده است. به عنوان مثال می‌توان به بخشی اشاره کرد که در ورودی ارگ وجود داشته است و مکانی متعلق به آهنگران بوده است که به شغل چاقو سازی اشتغال داشته اند.

از آنجا که به دنبال زلزله بم، ارگ بم آسیب زیادی دیده است، حفظ ارگ که از معدود بناهای خشتی جهان است، اهمیت زیادی یافته است.

مکان و آدرس دقیق ارگ راین

برای رسیدن به ارگ تاریخی راین باید از جاده کرمان – بم استفاده کنید. پس از طی مسافت حدود۸۰ کیلومتر در این جاده، تابلوی راین را مشاهده می­کنید. ادامه مسیر خود را در این خروجی ادامه داده تادر نهایت در دامنه کوه هزار، ارگ دیدنی و تاریخی راین باشکوه را ببنید.

مسیر دیگر جاده کرمان- جیرفت است که پس از طی حدود ۱۰۰ کیلومتر، جاده راین که شما را به این ارگ تاریخی می‌­رساند، در سمت راست شما قرار دارد.

بلیط ورودی ارگ راین

بهای بلیط برای گردشگران داخلی ۱۵ هزار تومان و برای گردشگران خارجی ۱۰۰ هزار تومان است.

ساعات بازدید از ارگ راین

بهترین زمان بازدید از این قلعه تاریخی و شهر کرمان فصل‌های بهار و پاییز است. زمستان به دلیل سرمای شدید و فصل تابستان نیز به دلیل گرمای زیاد آن شاید چندان مطبوع برای بازدید از جاذبه­‌های شهر کرمان نباشد اما این نکته را باید یادآوری کنیم که ارگ تاریخی راین به دلیل قرارگیری در دامنه کوه از آب و هوای معتدلی برخوردار است. ساعات بازدید از ارگ تاریخی راین از ساعت ۹ صبح الی ۱۹ و در ایام سوگواری و تعطیلات رسمی نیز امکان بازدید وجود ندارد.

آب و هوای شهر راین

برای دیدن زیبایی‌هایی تاریخی ایران، یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید قبل از سفر آن را بررسی کرد، آب و هوا و شرایط جوی مقصد است.

در این بخش آب و هوای شهر راین آورده شده است. با مراجعه به این بخش از آب و هوای این شهر در لحظه آگاه شوید.

راین آب و هوا

لوکیشن دقیق ارک راین

در بخش‌های بالا به آدرس و مسیرهای دسترسی این ارگ تاریخی اشاره شده است.

در این بخش لوکیشن دقیق این ارگ تاریخی آورده شده است. با مراجعه به این قسمت و با کمک گوشی همراه هوشمندتان تا رسیدن به این بنای تاریخی را مسیریابی کنید.

عکس‌های این پست را سرکار خانم نسترن احمدزاده عزیز ثبت نموده‌اند.