مگر می‌شود نام بازار وکیل شیراز و وصف زیبایی‌های آن به گوش کسی نرسیده باشد. این را بدانید دو دسته افراد به بازار وکیل در شهر شیراز می‌روند، دسته‌ای برای خرید کردن و دسته‌ای دیگر تنها برای تماشا و لذت بردن از فضاهای این بازار. به بیانی دیگر این بازار قدیمی باب میل تمام گردشگران است. به مجموع این جادبه‌های گردشگری، مجموعه‌ی زند می‌گویند. چرا که در زمان زندیه و به دستور کریم خان زند ساخته شده‌اند. در ادامه به تاریخچه‌ی این بازار، دلایل اهمیت آن، معماری و زیبایی‌های آن و اطلاعات مهم برای بازدید خواهیم پرداخت.
بازار وکیل شیراز کجاست؟
مگر تمام شهرها بازار ندارند؟ پس چه چیزی در بازار وکیل شیراز، آن را اینقدر تماشایی و جذاب کرده است؟ خیلی عجیب است. بازار وکیل شیراز به همراه مسجد وکیل، حمام وکیل و آب‌انبار وکیل، در جوار هم چهار جاذبه‌ی بسیار دیدنی در شهر شیراز است که حتما باید در سفرهای خود به استان فارس و شهر شیراز، از آنها دیدن کنید.
بازار وکیل شیراز
با معماری بافت شهرهای قدیمی آشنایی دارید؟ در مرکز شهرها بازار، مسجد، حمام و بعدها مدرسه در جوار هم ساخته می‌شدند. تکرار این مجموعه و ترکیب بناها را در تمام شهرهای تاریخی ایران می‌توان دید. کنار هم قرار گرفتن این بناها، فلسفه و تفکری عمیق را به دنبال خود می‌کشد. این ترکیب شعاری زیبا را به دوش می‌کشد. در گذشته کسب روزی، کسب علم، راز و نیاز و نظافت از ارکان به هم مرتبط بودند.
این هم‌نشینی به زیبایی در مجموعه‌ی وکیل در شیراز دیده می‌شود. بازار وکیل شیراز درست در مرکز شهر شیراز قرار دارد. بازار از تقاطع دو رشته بازار شرقی-غربی و شمالی-جنوبی ایجاد شده است. در مرکز تقاطع این دو رشته، یک چهارسوق یا چهارسوی بلند وجود دارد که در نوع خود بی‌نظیر است. با ما همراه باشید تا هر آنچه در مورد بازار وکیل شیراز، مورد نیاز است را به شما بگوییم.
چرا از بازار وکیل بازدید کنیم؟
زیبایی صفت بارز بازار تاریخی وکیل است. آیا می دانید که شهر شیراز در زمان حکومت زندیان، پایتخت کشور بوده است. در این دوره حاکم قدرتمند و اهل هنری بر ایران حکومت می‌کرد. او کریم خان زند بود که درمیان مردم به وکیل الرعایا شهرت داشت. از این دوران آثار درخشانی مانند مدرسه خان شیراز، حمام وکیل، ارگ کریم خان، مسجد وکیل و بازار وکیل شیراز برجای مانده است. با وجود اینکه این بازار قدمت تاریخی دارد اما امروز همچنان یکی از مراکز اصلی خرید در شیراز است و مردم در کنار رفتن به مراکز خرید مدرن و لوکسی که در شیراز قرار دارد، به اینجا نیز می‌آیند. شما به‌عنوان مسافر به چند دلیل باید از بازار وکیل شیراز دیدن کنید:
- بازار وکیل شیراز یکی از قدیمی‌ترین بازارهای زنده داخل کشور است. همیشه در مسافرت‌های خود از بناها و مکان‌های تاریخی و باستانی دیدن کنید.
- در همجواری با بازار وکیل شیراز، جاذبه‌های گردشگری دیگری نیز وجود دارد و شما به راحتی با یک تیر چند نشان می‌زنید.
- شاید بهتر باشد بدانید که بهترین جا برای خرید فرش‌های دستبافت و سوغاتی و یادگاری از سفر، همین بازار است.
- معماری و سقف زیبای آجری بازار وکیل شیراز، در نوع خود بی‌نظیر است. حتما در بازدیدهای خود، به دیتیل‌های زیبای سقف و روزنه‌هایی که نور را به داخل می‌آورند، دقت کنید.
- اسنادی در داخل بازار وکیل وجود دارد که قدمت آنها به 100 سال می‌رسد.
- یکی از اصلی‌ترین جاذبه‌های گردشگری شیراز و بهترین جا برای بازارگردی و خرید، بازار وکیل شیراز است.
- حال و هوای آن متفاوت با دیگر بازارهایی است که تاکنون رفته‌اید.
تاریخچه‌ی بازار وکیل شیراز
برخی می‌گویند، بازار وکیل شیراز ادامه‌ی بازار کوچکی است که در زمان صفویان در شیراز ساخته شد. البته برای این ادعا، مدارک کمی در دست است. در هرصورت، ارزش‌های بازار وکیل شیراز همچنان بر قوت خود باقی است. بازار از بازمانده‌های دوران زندیه است. به تمام معنا، شکوه و عظمت آن دوران را نشان می‌دهد. همیشه همینطور بوده است. روح یک زمان خاص را تنها در آثاری که از آنها برجای مانده است، می‌توان فهمید.
ایده‌ی ساخت بازار وکیل شیراز از زمانی شروع شد که کریم‌خان زند در سفری به لار و بازدید از بازار لار، دستور داد تا یکی مانند ان را در شهر زیبای شیراز بسازند. هدف او از ساخت این بازار بزرگ و زیبا، ایجاد مکانی درخور برای دادوستد، خرید و فروش کسبه و اهل بازار و جایی برای امانت‌داری بود. آیا می‌دانستید که پروسه‌ی ساخت بازار وکیل شیراز 21 سال طول کشیده است. تا اینکه در نهایت این بازار زیبا و باشکوه به اتمام رسیده و مردم در گوشه و کنار آن به فعالیت پرداخته‌اند. حتی جاهایی در این بازار به نام امانت‌خانه وجود داشته است که مردم، امانت‌های خود را به آنجا می‌دادند و در صورت نیاز آنها را پس می‌گرفتند.
همانند ساختار تمام بازارهای ایرانی، بازار وکیل نیز سراها و راسته‌های مختلف با نام‌های خاص خود دارد. شاید بدانید که هر کدام از راسته‌ها را بر حسب نوع فعالیت‌ها و مغازه‌هایی که در آن بوده، نامگذاری می‌کردند. مانند راسته‌ی بزازها، راسته‌ی مسگرها، راسته‌ی کلاهدوزها و شمشیرگرها و … . این نوع راسته‌بندی‌ها هم داستان خودش را دارد که باید سر وقت برایتان بگوییم.
اما اجازه بدهید، الان به بازدید از بازار وکیل شیراز بیشتر بپردازیم. از 5 درگاه مختلف می‌توانید وارد بازار وکیل شوید.
معماری و زیبایی‌های بازار وکیل
دست خودتان نیست، با ورود به بازار سقف اینجا چشمتان را خواهد گرفت. مخصوصا سقف قسمت چهارسوق آن، یک کاربندی بسیار زیبا که به مانند عروسکی زیباست. از هر زاویه که به آن نگاه کنی، جذاب و خواستنی است. معماری بازار را از بازار لار و قیصریه گرفته‌اند. 74 دهانه‌ی طاق ضربی باشکوه که در سقف کار شده است. هندسه‌ی بی‌نظیر طراحی و اجرای آن در نوع خود مانند ندارد. در طول راسته‌ها نیز، سقف زیبای بازار وکیل شیراز دیدن دارد. در داخل سقف روزنه‌های وجود دارد که دو دلیل برای اجرای این روزنه‌ها وجود داشته است:
- تامین روشنایی معابر داخل بازار در طول روز
- جلوگیری از ورود زیاد بارش‌های جوی به داخل بازار
سقف بازار وکیل شیراز بلند است، تقریبا می‌توان گفت ارتفاع کلی طاق‌ها از سطح زمین به 10 متر می‌رسد. البته این مقدار ارتفاع در گذشته حدود 11 متر بوده است. این شاید شما را یاد بازار قیصریه در اصفهان بیاندازد. اما عرض معابر و راهروها در بازار وکیل پهن‌تر است. دلیل این سقف بلند هم، تامین تهویه‌ی مناسب برای داخل بازار بوده است. روزنه‌ها هوا را داخل بازار جابه‌جا می‌کنند. از طرفی داخل مغازه‌ها و حجرهها نیز، روزنه‌های کوچکی برای ایجاد تهویه ایجاد شده است. این مساله خیلی جالب است، می‌دانید چرا؟ چون یکی از اصلی‌ترین مسائل در طراحی مجتمع‌های تجاری و مراکز خرید، تهویه‌ی مناسب آن است. حجم زیادی از افراد در داخل بازار حرکت می‌کنند و فعالیت دارند. حال این مساله در خیلی وقت پیشترها در معماری زیبای بازار وکیل رعایت شده است. برای همین، اصلا با یک بار بازدید، کار شما در بازار وکیل شیراز تمام نمی‌شود.
حجرهها و مغازه‌ها در بازار وکیل
در دو طرف راسته‌های این بازار، 41 جفت مغازه (یعنی 82 تا) وجود دارد. در جلوی هر کدام از اینها، یک قطعه سنگ بزرگ، سکو مانند وجود دارد، که به راحتی می‌توانید بر روی آن بنشینید و استراحت کنید. دیگر مسئله جالب در مورد معماری بازار شیراز این است، که حجرهها و مغازه‌ها مقداری بالاتر از سطح راهرو هستند. این برای این بوده که آب و یا رطوبت و نم داخل مسیر به مغازه‌ها وارد نشود. در زمان‌های قدیم، مغازه‌ها بالاتر از حالت امروز بودند، اما به دلیل کفسازی‌های متعدد، این کف بیشتر به سطح مغازه‌ها نزدیک شده است. تمام مغازه‌ها در بازار، یک پستو (انبار کوچک) دارند.
بسیاری از این مغازه‌ها دوطبقه ساخته شده‌اند که اجناس انبار شده، جدای از اجناس برای فروش نگهداری شود. یعنی می‌خواهم این را بگویم که آنها حساب کار همه جا را کرده بودند. برای همین است که امروزه یکی از باارزش‌ترین بازارهای داخل کشور، بازار وکیل است که معماری بی‌نظیری دارد. در ساخت جداره‌های بازار از مصالح گچ و آجر استفاده کرده‌اند و جزئیات‌های اجرایی به قدری مناسب و حساب‌شده است، که این بازار در طول زمان و از بلاهای مختلف مانند زلزله در امان بوده است.
بخش‌های مختلف بازار وکیل شیراز
بازار وکیل شیراز در سال 1351 به ثبت آثار ملی کشور درآمد. متاسفانه در نتیجه‌ی خیابان‌کشی‌ها، بخش‌های مهمی از راسته شمالی-جنوبی از جمله 8 طاق و کاروانسرای قوامی و قسمتی از کاروانسرای روغنی نابود شد. اما به دیدن حجم زیبای باقیمانده از بازار بروید.
بازار نو
این بازار در راسته‌ی توسعه یافته شمالی قرار دارد و به دست میرزا یوسف اشرفی مازندرانی که از وزیران فارس بود، ساخته شد. هرچه که بخواهید را می‌توانید در بازار نو بازار وکیل پیدا کنید.
چهارسوق
همانطور که گفته شد، دو راسته شرقی-غربی و شمالی-جنوبی در مرکز تلاقی خود به چهارسوق یا چهارسو می‌رسند، که یکی از اصلی‌ترین بخش‌ها در سیستم بازار ایرانی است. در طراحی این فضا؛ از گوشواره، طاق و کنج‌بندی‌های بسیار زیبا استفاده شده است. همین‌جا را می‌توان به جرات، زیباترین بخش بازار تاریخی وکیل دانست. در گذشته در چهارسوق وکیل، حوض مرمری زیبایی وجود داشت که عطر و خنکی خاصی به اهل کسبه می‌داد اما امروزه این حوض را برداشته‌اند.
راسته شمالی
یکی از اصلی‌ترین راسته‌ها در داخل بازار است. 48 طاق زیبا در این راسته کار شده است. اگر به دنبال مغازه‌های فروش ترمه و کلاه‌دوزی هستید، حتما به این راسته بروید.
راسته جنوبی
نام این راسته، راسته بزازان به معنای پارچه‌فروشان است. 22 مغازه‌ی زیبا در این راسته وجود دارند. جالب است بدانید که در گذشته این راسته، محل فروش سلاح سرده بوده است، اما امروزه صنایع دستی را در این راسته به فروش می‌رسانند.
سرای مشیر
سرای گلشن نیز نامیده می‌شود. البته ساختمان آن جدای از بازار است، اما آن را جزئی از بازار می‌دانند. این سرا در جنوب بازار قرار دارد. از درهای چوبی سرای مشیر، حتما دیدن کنید. هنر منبت‌کاری به زیبایی در این سرا کار شده است. زیباترین قسمت سرا، حوض هشت ضلعی بزرگی است که در وسط سرا قرار دارد. اطراف حوض را درختان نارنج دربرگرفته‌اند. دیگر چه چیزی زیباتر از این می‌خواهید؟ اطلاعات جالبی در مورد ساخت بنا بر روی سردر مرمری سرا نوشته شده است.
اگر به دنبال صنایع دستی خاص، خاتم‌سازی، معرق‌کاری، حکاکی، قلم‌زنی و یا سنگ‌های تراش‌خورده قیمتی هستید، به سرای مشیر بروید.
آدرس و دسترسی به بازار وکیل
بازار وکیل شیراز در مرکز شهر قرار دارد و از هرجایی که بخواهید می‌توانید به راحتی خود را به اینجا برسانید. برای همین دسترسی شما بسیار راحت است. اگر سوار بر ماشین شخصی خود هستید، به میدان ولیعصر و سپس به خیابان طالقانی بروید. در همین خیابان، ماشین خود را پارک کنید، چون محوطه بازار و مسجد وکیل را سنگ‌فرش کرده‌اند و پیاده‌راه بسیار زیبایی ایجاد کرده‌اند. یکی از ورودی‌ها به داخل بازار در مسیر شما وجود دارد.
از مترو نیز می‌توانید برای رفتن به بازار وکیل شیراز استفاده کنید، در ایستگاه زندیه از مترو خارج شوید و با 12 دقیقه پیاده‌روی خود را به این محوطه‌ی تاریخی برسانید.
اطلاعات ضروری برای بازدید
مسلما، برای بازدید از بازار وکیل شیراز، نیازی به پرداخت هزینه ورودی ندارید. همه روزه از ساعت 10 صبح تا 17 عصر می‌توانید به بازدید و خرید از بازار بروید. اما پیشنهاد ما این است که در ساعات 11 تا 14 و 16 تا 19 که اوج شلوغی‌های بازار است به اینجا نروید. البته این را هم بدانید، بازار وکیل در تعطیلات رسمی بسته است.
بهترین زمان برای بازدید از شیراز و جاذبه‌های گردشگری آن، اوایل اردیبهشت است که فصل بهارنارنج و نارنج‌گیری نیز می‌باشد. البته در دیگر ماه‌ها نیز، به همان انداز به شما خوش خواهد گذشت. مثلا در آبان‌ماه!
- مدت زمان پیشنهادی برای بازدید: حداقل 2 تا 3 ساعت
دیگر اینکه، در کنار بازدید از بازار وکیل شیراز می‌توانید به راحتی و در فاصله‌ی چند قدمی خود (متوسط ده دقیقه پیاده‌روی) از جاذبه‌های زیر نیز دیدن کنید:
- حمام وکیل شیراز
- ارگ کریم‌خان شیراز
- موزه پارس
- مدرسه خان
- آب‌انبار وکیل شیراز
- موزه هنر مشکین فام
- موزه خانه فروغ‌الملک
- مسجد نصیر‌المک شیراز
- خانه زینت‌الملک
- موزه سنگ هفت تنان
- مسجد عتیق شیراز
حال وقت آن رسیده که شما نیز برای بازدید از زیبایی‌های شهر شیراز، راهی استان فارس شوید و از مجموعه‌ی زیبای وکیل به‌خصوص بازار وکیل شیراز حسابی دیدن کنید.
جاهای دیدنی شیراز
دیدنی های شیراز را به راحتی نمی‌توان لیست کرد. با این حال از دیگر جاهای دیدنی شیراز می‌توان به آرامگاه سعدی یا سعدیه، باغ ارم، حمام وکیل شیراز، آرامگاه حافظ یا حافظیه، خانه زینت الملوک، مسجد وکیل، کاخ کوروش کبیر، پاسارگاد، نقش رستم، مسجد نصیرالملک، عمارت شاپوری، دروازه قرآن و تخت جمشید اشاره کرد.
آب و هوای شهر شیراز
برای سفر کردن به هر شهر و دیاری آب و هوا و شرایط جوی آن شهر در زمان سفر مهم است.
در این قسمت شرایط جوی شهر شیراز آورده است. با مراجعه به این بخش می‌توان در از شرایط جوی شهر در هر لحظه آگاه شوید.
لوکیشن دقیق بازار وکیل شیراز
در قسمت بالا به آدرس و مسیر دسترسی به این بازار تاریخی آمده است. در این قسمت لوکیشن دقیق این بازار آمده است. با مراجعه به این بخش و استفاده از گوشی همراه هوشمند خویش تا رسیدن به این بازار مسیریابی کنید.
عکس‌های این پست را سرکار خانم زهرا علیلو و جناب آقای رضا دانیال عزیز ثبت نموده‌اند.
امتیاز شما به این صفحه:
بازار وکیل شیراز
در بازار وکیل به جز خرید، از مشاهده‌گری می‌توان لذت برد. این بنا در کنار مجموعه وکیل از جاهای دیدنی شهر شیراز می‌روند. در مقاله بالابه تاریخچه‌ی این بازار، دلایل اهمیت آن، معماری و زیبایی‌های آن و اطلاعات مهم برای بازدید خواهیم پرداخت.