مقبره خواجه تاج ‌الدین کاشانی یکی از بناهای تاریخی کاشان، واقع در مرکز بافت تاریخی شهر، در خیابان فاضل نراقی است. مقبره تاج‌‌الدین کاشانی که در نزدیک مسجد آقابزرگ کاشان است، اثری بسیار ارزشمند و متعلق به قرن دوران سلجوقیان می‌باشد. آرامگاه تاج الدین کاشانی، محل دفن دو امامزاده به‌نام‌های: شاهزاده اسحاق و شاهزاده ابی طالب است. این دو امامزاده به روایتی، فرزندان شاهزاده حمزه بن موسی بن جعفر هستند. بقعه خواجه تاج ‌الدین کاشان، مجموعه‌ای متشکل از 5 بخش: خانقاه، زیارتگاه، مسجد، مدرسه و آب‌انبار بوده است. مسجد، مدرسه و آب‌انبار آن در طول زمان از بین رفته و در حال حاضر، تنها خانقاه و زیارتگاه آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله، قصد داریم به معرفی آرامگاه خواجه تاج ‌الدین کاشانی و معماری آن، چگونگی احداث و دسترسی به مقبره بپردازیم. با ما همراه باشید.

همان‌طور که گفته شد، مقبره تاج ‌الدین کاشانی در مرکز تاریخی شهر کاشان قرار دارد. این مقبره، مانند مقبره محتشم کاشانی و بسیاری از خانه‌های تاریخی کاشان، از معماری ایرانی اسلامی برخوردار است. از لحاظ تاریخی و مذهبی نیز، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. علاوه بر این، درون زیارتگاه، چندین نقاشی بسیار زیبا وجود دارد که اهمیت تاریخی دارند. در سفر به کاشان، همچنین می‌توانید از جاذبه‌هایی مانند: آرامگاه سهراب سپهری، مسجد آقا بزرگ، خانه بروجردی‌ها، باغ و حمام فین، حمام تاریخی سلطان امیر‌احمد، تپه سیلک کاشان، چشمه سلیمانیه، شهر زیرزمینی نوش‌آباد، کویر ابوزید‌آباد و روستای تاریخی ابیانه نیز بازدید نمایید.

خواجه تاج الدین که بود و این مقبره چگونه ساخته شد؟

جالب است بدانید، خواجه تاج الدین کاشانی، اصالتاً اهل شیروان خراسانات بود و وزیر جهانشاه بن قراقویونلو بود. زمانی‌که وی به مکه سفر می‌کند، با امام جمعه کاشان آشنا می‌گردد. پس از این آشنایی، وی از وزارت کناره‌گیری کرده و با امام جمعه به شهر کاشان عزیمت می‌کند. احداث مقبره تاج الدین کاشانی به زمانی باز‌می‌گردد ‌که وی گنجی را در یک کاروانسرا در کاشان می‌یابد. از این گنج برای ساخت و احداث مجموعه تاج الدین که بعدها به بقعه تاج الدین کاشانی مشهور شد، استفاده کرد. وی با یاری دو برادرش، ساخت 3 بنا را شروع می‌کنند که این بقعه و مدرسه نیز شامل آن‌ها می‌باشد.

درباره مقبره تاج الدین کاشانی

مقبره تاج ‌الدین کاشانی، در نزدیکی مسجد آقابزرگ كاشان، در مرکز تاریخی شهر قرار دارد. این مقبره در حقیقت، به عنوان مجموعه‌ای متشکل از مسجد، مدرسه، مناره، آب‌انبار، خانقاه و زیارتگاه ساخته شد. متاسفانه، تنها بقعه و خانقاه که به‌صورت دو گنبد آجری قرینه هستند، از این مجموعه به‌جای مانده است. خواجه تاج‌الدین کاشانی قبل از عزیمت به کاشان، مشهور به خواجه تاج‌الدین شیروانی بود. وی دو برادر به‌نام‌های: خواجه عمادالدین محمود و خواجه زین‌الدین داشت. تمامی این 3 نفر از چهره‌های معتبر دوران آق‌قویونلو در قرن نهم هجری قمری بودند. علاوه بر مقبره تاج الدین کاشان، بناهای مهم دیگری نیز به دست این  3 برادر ساخته شد. در این زیارتگاه، 2 تن از امامزاده‌ها به‌نام‌های شاه‌زاده اسحاق و شاه‌زاده ابی‌طالب دفن هستند. بنای بقعه و خانقاه، از معماری یکسانی پیروی می‌کنند. بدین ترتیب که براساس طرح چهارگوش و پوشش گنبدی كم‌خیز، بنا شده‌اند.

قبور

قبور امامزاده‌ها که درون یک صندوق چوبی مشبک قرار دارد، با كاشی‌های معرق زیبایی پوشیده شده است. در معماری مقبره تاج الدین کاشانی، آثاری از معماری مغول مانند: ترنج‌گردی با کاشی‌های معرق نیز به چشم می‌خورد. حاج ملا‌‌محمد حسن قطب نطنزی که از عارفان و قطب‌های سلسله نعمت‌اللهی بوده نیز در خانقاه قدیمی این مقبره دفن است. گنبد شرقی مقبره تاج الدین کاشانی، همان خانقاه كهن است که پس از مرگ این عارف ساخته شد. تاریخ اجرای تزئینات داخل مقبره تاج الدین کاشانی در سال ۳۰۲ هجری قمری انجام شده است. متولی مقبره تاج الدین کاشانی، حسین بنفشی است. وی از سوی اداره اوقاف به سرپرستی هیئت امنای مقبره تاج‌الدین کاشانی برگزیده شد. هنوز هم در این سمت به انجام فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی مشغول است. هنوز، هیچ برنامه خاصی برای مرمت مقبره تاج الدین کاشانی در دستور کار نیست. تنها کاشی‌کاری دور مقبره و سنگ‌کاری کف انجام شده است.

معماری مقبره تاج الدین کاشانی

همان‌طور که در ابتدای مقاله گفته شد، مقبره تاج الدین کاشانی، متعلق به دوره سلجوقیان است. طبیعتاً، معماری آن باید از معماری آن دوران پیروی کند. ولی در گذر زمان و در دوره‌های مختلف، قسمت‌های مختلفی به این بقعه اضافه شد. از این‌رو، معماری مقبره تاج الدین کاشانی، ترکیبی از معماری چندین دوره است. معماری پایه‌های این بنا، متعلق به دوره سلجوقیان است، چون در آن دوره ساخته آن شروع شد. معماری سقف مقبره تاج الدین کاشانی مربوط به دوره ایلخانی است. پایه‌های این بنای تاریخی و دیدنی از خشت خام و سقف آن از آجر و ساروج (ترکیبی از آهک، خاکستر، تخم مرغ، شیره کشمش، گیاه لویی، شیر و خاک رس) است. مقبره تاج الدین کاشانی از دو گنبد تشکیل شده است. دور تا دور زیر سقف گنبد اول، پر از تزئینات مقرنس‌کاری است.

در مرکز آن نیز شاهد ترنج گردی با کاشی‌های معرق سفید، خردلی، فیروزه‌ای و لاجوردی خواهید بود. در گنبد دوم نیز سه نوار مشکی، سبز و آبی رنگ، نظرتان را در زیر سقف این گنبد جلب خواهد کرد. نوارهای مشکی و سبز، گویی بسیار پر‌اهمیت هستند. در زمان ورود، در راستای درب ورودی مقبره تاج الدین کاشانی، در امتداد عکس قطب به طرف سقف از دو مشبک نورگیر عبور کرده و در ادامه به نوار سیاه خواهید رسید. در این قسمت، عبارت “بسم الله الرحمن الرحیم”، در آن گچ‌بری شده است. اگر به سمت چپ، خواندن خانه‌ها را ادامه دهید، به نام امام زمان خواهید رسید. در نوار سبز می‌توانید اشعار قطب را مشاهده کنید. این اشعار از زیر نام پیامبر اسلام شروع می‌شود و در زیر نام امام زمان به پایان می‌رسد. در نوار آبی به زبان عربی، به مدح و ثنا درباره قطب پرداخته است.

آدرس مقبره تاج الدین کاشانی، دسترسی، ساعات و هزینه بازدید از آن

در سفر به کاشان، توصیه می‌کنیم حتماً از مقبره تاج الدین کاشانی بازدید کنید. جالب است بدانید، در زیر سقف این زیارتگاه تاریخی، ترنجی از کاشی معرق مانند ترنجی که امروز وجود دارد، قرار داشته است. ولی به دلایل نا‌معلوم، تخریب شده و از بین رفته و با ترنجی جدید، جایگزین شده است. در طول دوران مختلف، مرمت‌هایی روی مقبره تاج الدین کاشانی صورت گرفته است. طی این مرمت‌ها، كتیبه‌های گچ‌بری و آیینه‌‌كاری، شامل یك غزل عرفانی و همچنین سروده‌‌های ملا‌‌محمدحسن قطب، افزوده شده است. این غزل و سروده‌ها با خط نسخ و نستعلیق برجسته، به زیبایی تمام نوشته شده است. مطلع غزل بدین‌صورت است: “مژده ای هم‌نفسان كوی مغانست این‌جا رخ متابید كه خلوتگه جانست این‌جا”.

مقبره تاج الدین کاشانی، واقع در استان اصفهان، شهرستان کاشان، خیابان فاضل نراقی و در کوچه مسجد آقا‌بزرگ است. این مقبره در نزدیکی مسجد آقا‌بزرگ کاشن در مرکز بافت تاریخی شهر قرار دارد. برای رسیدن به این مقبره باید به شهر کاشان سفر کنید. کاشان بین اصفهان و تهران قرار دارد و با 2 ساعت و نیم رانندگی به این شهر می‌رسید. ساعات بازدید از مقبره تاج الدین کاشانی 9 الی 18 و هزینه بازدید از آن، 3 الی 5 هزار تومان می‌باشد. لازم به ذکر است، هزینه بازدید از مقبره تاج الدین کاشانی برای گردشگران خارجی 20 هزار تومان است.

دیگر دیدنی های کاشان

از دیگر جاهای دیدنی کاشان می‌توان به خانه عباسیان، خانه طباطبایی ها، خانه بروجردی ها، خانه عامری ها، مسجد جامع کاشان، مسجد آقابزرگ کاشان، بازار کاشان، مقبره محتشم کاشانی، باغ فین، حمام فین کاشان، سرا و تیمچه بخشی کاشان و تپه سیلک اشاره کرد.

آب و هوای شهر کاشان

برای سفر و مدیریت سفر قبل و حین آن نیاز است، تا از وضع آب و هوایی منطقه مورد نظر مطلع شویم. بدین سبب، در بخش پایین پیشبینی وضع آب و هوایی شهر کاشان در پنج روز آینده آورده شده است.

کاشان آب و هوای

لوکیشن دقیق مقبره خواجه تاج الدین کاشان

در بخش بالا آدرس آرامگاه خواجه تاج الدین کاشانی داده شد. با این وجود، در بخش پایین لوکیشن دقیق آن قراره گرفته است. تا با کمک گوشی همراه هوشمندتان به راحتی تا رسیدن به این مکان تاریخی مسیریابی نمایید.

عکس‌های این پست را حسین واثقی عزیز ثبت نموده‌اند.