تکیه حصار بوعلی نیاوران تهران یکی از تکیه های قدیمی تهران است. این تکیه گرچه بازسازی شده ولی به خاطر قدمت بیش از صد سال، اشیاء عتیقه و برگزاری عزاداری به سبک سنتی در فهرست جاهای دیدنی تهران قرار دارد. در تکیه حصاربوعلی چندین تابلوی نقاشی عتیقه بسیار زیبا و تماشایی وجود دارد. ما در این مطلب ابتدا به معرفی این محله و سپس مسجد و تکیه حصاربوعلی می‌پردازیم. پس از آن توضیحات مختصری در مورد تاریخچه تکیه حصار بوعلی و تکیه آقا ارائه می‌کنیم. در بخش بعد معماری تکیه حصار بوعلی تهران را بررسی می‌کنیم. در ادامه اطلاعاتی در مورد مراسم این تکیه به ویژه علم گردانی تکیه حصار بوعلی و حجله گردانی تکیه حصار بوعلی ارائه می‌کنیم. و در نهایت این مطلب را با ارائه آدرس تکیه حصار بوعلی به پایان می‌بریم.
محله حصار بوعلی نیاوران
حصاربوعلی یکی از محله‌های شمال تهران است که در حال حاضر در محدوده منطقه 1 شهرداری تهران قرار دارد. نیاوران از شمال، خیابان لواسانی از جنوب، خیابان پاسداران از شرق و خیابان بازدار یا کامرانیه از غرب، این محله را احاطه کرده‌اند. در گذشته قریه حصار بوعلی یکی از قریه‌های اطراف تهران مانند تجریش و دزاشیب بود. البته تاریخچه نام حصار بوعلی به گذشته‌های دور باز می‌گردد. گفته می‌شود این منطقه ییلاق شاهزاده‌ای به نام همایون بوده و با نام حصار همایون معروف بوده است. از قضا شاهزاده بیمار می‌شود و برای درمان او از بوعلی سینا کمک می‌گیرند. پس از شفای شاهزاده نام این قریه به حصار بوعلی تغییر می‌یابد. سالها بعد بخش وسیعی از زمین‌های غربی حصار بوعلی توسط کامران میرزا تصاحب می‌شود. این منطقه هم‌اکنون نیز با نام کامرانیه شناخته می‌شود.
در قریه حصار بوعلی با احداث کاخ صاحبقرانیه تغییرات زیادی ایجاد می‌شود. از زمان ناصرالدین شاه تا احمدشاه قاجار رسم بر این بود که شاهان قاجار فصل بهار و تابستان در کاخ صاحبقرانیه اقامت کنند. در نتیجه برای اداره امور کاخ افرادی از ساکنین حصار بوعلی را استخدام می‌کردند. دو باغ بزرگ در طرفین محله حصار بوعلی قرار داشت. باغ عزیزخان باغی بود که در شرق محله قرار داشت و هم‌اکنون به فرهنگسرای نیاوران تبدیل شده است. باغ کامرانیه متعلق به کامران میرزا(فرزند ناصرالدین شاه) نیز در غرب قرار داشت که بسیار وسیع بود. زمانی که کامران میرزا فوت کرد ورثه او باغ را تقسیم کرده و فروختند. تنها 1000 متر مربع از این باغ که به تکیه آقا تبدیل شده بود به عنوان باقیات و صالحات باقی مانده است. از گذشته تا کنون مراسم عزاداری مسجد و تکیه حصاربوعلی با آداب و رسوم خاصی برگزار می‌شود.
تاریخچه تکیه حصاربوعلی نیاوران تهران
محله حصار بوعلی یکی از معدود محلاتی است که در آن یک مسجد و دو تکیه وجود دارد. این دو تکیه به نام‌های تکیه بزرگ یا تکیه پایین و تکیه آقا یا تکیه بالا شناخته می‌شوند. منظور از تکیه حصار بوعلی نیاوران معمولاً تکیه پایین است که بزرگتر و قدیمی‌تر است. بنای خشتی این تکیه به خوبی نمایانگر قدمت آن است. البته اطلاعات دقیقی در مورد زمان ساخت بنا .جود ندارد. به گفته افراد مسن این محله قدمت تکیه حصاربوعلی به زمان ناصرالدین شاه برمی‌گردد. به هر حال قدمت این بنا بیش از 100 برآورد می‌شود. البته در حدود 40 سال قبل در این بنا تغییراتی صورت گرفته است.
تکیه بالا یا تکیه آقا
دومین تکیه این محله تکیه کوچک‌تری است که در املاک کامران میرزا احداث شده است. تکیه بالا یا تکیه آقا هم‌اکنون در خیابان مهماندوست قرار دارد. گفته می‌شود بر خلاف روال مرسوم، این تکیه وقف عزاداری امام سوم شیعیان امام حسن(ع) شده است. هر ساله مراسم عزاداری ماه صفر در تکیه آقا برگزار می‌شود. البته شبهای جمعه نیز مراسم دعا در این مکان برگزار می‌شود. با پیشنهاد روحانی محله (آیت الله حکیم) و صلاحدید هیئت امنا طبقه دوم این بنا به درمانگاه خیریه تبدیل شده است. پایگاه مقاومت بسیج، آشپزخانه و صندوق قرض الحسنه از دیگر بخش‌های فعال در این مجموعه است.
معماری تکیه حصار بوعلی تهران
سبک معماری این بنا مشابه معماری تکیه‌های دوره قاجار است. بنای اصلی تکیه در منابع قدیمی اینطور توصیف شده است: ضلع جنوبی بنا از یک طاق‌نما، یک پلکان و دو گوشواره دو طبقه در طرفین پلکان تشکیل شده است. مسیر پلکان با شمعدان‌های برنزی، چراغ‌های تک پایه، گلدان‌های گل و ترمه‌های یزدی آراسته می‌شود. ضلع شرقی بنا از سه طاق‌نما و تالاری فوقانی با سقف چوبی تشکیل شده است. ضلع غربی بنا نیز از سه طاق‌نما و دو گوشواره در طرفین سردر ضربی تشکیل شده است. تالار سراسری تکیه در شمال آن قرار دارد. در فضای میانی تکیه نیز سکویی به ارتفاع 70 سانتی‌متر به عنوان صحنه تعزیه احداث شده است. اما پروژه مرمت و بازسازی تکیه حصار بوعلی نیاوران تهران تغییرات فراوانی در آن ایجاد کرده است. از جمله این تغییرات احداث سقفی جدید، مرتفع و مستحکم و حذف سکوی میانی تکیه است.
با این وجود هنوز وسایل قدیمی تکیه حال و هوای دوران قاجار را یادآوری می‌کند. تابلوهای نقاشی بسیار قدیمی مهمترین آثار عتیقه این مجموعه به شمار می‌روند. در تابلوها تصاویری از واقعه عاشورا به زیبایی به تصویر کشیده شده است. علاوه بر اینها اثاثیه عتیقه دیگری نیز در انبار تکیه وجود دارد. سماورهای بزرگ ذغالی، استکان‌ها و ظروف قدیمی و چهار دوستکامی بسیار بزرگ از جمله وسایل دیدنی این تکیه هستند. بر روی دوستکامی‌ها نقوش گل و گیاه به زیبایی حک شده است. بر روی برخی از این وسایل سال 1297 به عنوان سال ساخت درج شده است.
مراسم تکیه حصار بوعلی نیاوران تهران
از دیرباز دهه اول و دوم محرم در تکیه و مسجد جامع این محله مراسم عزاداری برپا می‌شود. تکیه حصار بوعلی دارای آشپزخانه‌ای وسیع و مجهز است و پذیرایی از عزاداران با سبک ویژه‌ای در آن انجام می‌شود. تا همین چند سال اخیر اطعام عزاداران تکیه در ظروف استیل انجام می‌شد و به هیچ وجه از ظروف پلاستیکی استفاده نمی‌کردند. اطعام عزاداران در این تکیه بانیان مشخصی دارد. به جز ماه محرم در ماه رمضان و شبهای قدر نیز در این تکیه سفره افطار برای روزه‌داران گسترده می‌شود. گفته می‌شود در این شبها بیش از 3000 نفر در این تکیه اطعام می‌شوند.
مردم محله حصار بوعلی برای روز عید فطر نیز رسم به خصوصی دارند. صبح روز عید اهالی محله به درب خانه روحانی محله می‌روند. با سلام و صلوات و سر دادن شعارهایی ایشان را تا محل تکیه پایین همراهی می‌کنند. پس از آن همگی نماز عید فطر را در تکیه حصاربوعلی برپا می‌دارند.
حجله گردانی تکیه حصار بوعلی نیاوران تهران
یکی از مراسم سنتی عزاداری در تکیه حصاربوعلی مراسم حجله گردانی است. این مراسم بر مبنای داستان دامادی حضرت قاسم در کربلا شکل گرفته است. البته در مورد اصل داستان منبع قابل اعتمادی وجود ندارد. به هر صورت در گذشته مردم با تصویرسازی تلاش می‌کردند سوز و گداز مراسم عزاداری را افزایش دهند. لذا در مراسم حجله گردانی نمادی شبیه حجله درست می‌کردند که با پارچه‌های سبز آراسته می‌شد.
با گرداندن حجله میان زنان عزادار آنها برای جوان شهید کربلا شیون و زاری می‌کردند. گاه در این مراسم علاوه بر حجله سینی‌های مرسوم برای عروس و داماد که در آن شمع، شیرینی و حنا قرار دارد نیز در میان زنان گردانده می‌شد. تمام این مراسم برای ایجاد تصویری تأثیرگذار از جوانی است که به جای داماد شدن به شهادت می‌رسد. و زنان عزادار همگی مانند مادری جوان از دست داده شیون و زاری می‌کنند.
در گذشته یکی از مراسم مشهور در منطقه نیاوران، مراسم حجله گردانی تکیه حصار بوعلی بوده است. حجله این تکیه با چراغ‌های لاله و آویزهای رنگی آراسته شده است. ظاهراً مراسم در این تکیه با گرداندن حجله همراه با دسته عزاداری در کوچه‌های محله اجرا می‌شده است.
علم گردانی تکیه حصار بوعلی نیاوران تهران
علم گردانی یکی از سنت‌‌های قدیمی عزاداری میان شیعیان است. و علم در اصل همان بیرق یا پرچمی است که نشانه یک لشکر محسوب می‌شود. لذا علم‌های اولیه چوب ساده و بلندی بود که پارچه‌های رنگی به آن آویزان می‌شد. هنوز هم در بسیاری از شهرها و روستاهای ایران علم گردانی با چنین علمی انجام می‌شود.
اما با ورود شاهان و درباریان به حوزه عزاداری نوع دیگری از علم و علم گردانی میان مردم رواج یافت.
کم کم به جای پارچه‌های رنگارنگ نذری مردم از پارچه‌های نفیسی چون ترمه استفاده می‌شد. به مرور زمان گزینه‌های متعددی برای هرچه فاخر و سنگین‌تر شدن علم به آن افزوده شد. تا جایی که هر تکیه و حسینیه علم مخصوص خود را داشت. بلند کردن این علم، تیغه یا علامت هم نشانه زور بازو و قدرت جوانان محله بود. این علم‌ها گرچه کارایی اصیل خود را از دست دادند ولی به نمادی زیبا و باشکوه برای عزاداری تبدیل شدند.
یکی از مراسم معروف در محله حصار بوعلی نیز علم گردانی تکیه حصار بوعلی بود. هنوز هم این علامت‌ها در تکیه وجود دارند و مراسم علم گردانی در ماه محرم اجرا می‌شود.
تکیه حصار بوعلی کجاست؟
همانطور که گفتیم تکیه حصار بوعلی همان تکیه پایین این محله است. علیرغم قدمت و اصالت این محله، محله‌های مجاور مانند نیاوران یا کامرانیه از شهرت بیشتری برخوردارند. با این وجود دسترسی به این محله نیز کار دشواری نیست. کافی است بدانید بافت سنتی محله حصار بوعلی درست در غرب فرهنگسرای نیاوران قرار دارد.
آدرس تکیه حصار بوعلی: تهران، خیابان شهید باهنر، کوچه خان سفید
تکیه های تهران
از دیگر تکیه های تهران می‌توان از تکیه دولت، تکیه دزاشیب، تکیه نیاوران و تکیه تجریش نام برد.
دیدنی های تهران
از جاهای دیدنی تهران در این نزدیکی می‌توان به کاخ نیاوران، موزه نقشه تهران، هیومن پارک، امامزاده صالح، پارک جمشیدیه، پارک نیاوران، کاخ سعدآباد، بازار تجریش، باغ موزه تماشاگه زمان و باغ فردوس تهران اشاره کرد.
آب و هوای تهران
برای بازدید از جاهای دیدنی تهران اطلاع از وضع آب و هوای آن لازم است. به همین دلیل در این بخش پیشبینی وضع آب و هواش شهر تهران را در پنج روز آینده مشاهده می‌کنید.
لوکیشن دقیق تکیه حصار بوعلی نیاوران
در بخش بالا آدرس و مسیردسترسی تکیه حصارعلی را بیان کردیم. برای سهولت در مسیریابی در این بخش لوکیشن تکیه حصار بوعلی را ملاحظه می‌نمایید.
عکس‌های این مطلب برگرفته از پیج اینستاگرام تکیه است.
امتیاز شما به این صفحه:
تکیه حصار بوعلی نیاوران تهران
تکیه حصار بوعلی نیاوران تهران از تکیه های قدیمی تهران در محله نیاوران است. در مطلب بالا به معرفی، تاریخچه تکیه حصاربوعلی، مراسم و آدرس تکیه حصار بوعلی پرداختیم.
