حرم شاهچراغ شیراز، نگین درخشان اماکن دیدنی شیراز است. در سفر به شیراز نمی‌توان شکوه روحانی و فضای آرامش‌بخش حرم شاه چراغ شیراز را نادیده گرفت. همین که حضرت شاهچراغ فرزند امام هفتم شیعیان هستند برای پناه بردن به ایشان کافی است. شاید بسیاری از زائران این بارگاه ندانند شاه چراغ یعنی چه؟ و علت نامگذاری شاهچراغ چیست؟ شاه چراغ چگونه به شهادت رسید؟ و یا چرا شاهچراغ در شیراز مدفون است؟ اما همه در پناه حریم امن او آرامشی وصف‌ناپذیر را تجربه می‌کنند. البته هنر هنرمندان ایرانی در معماری حرم شاهچراغ و طراحی ضریح شاهچراغ در این امر بی‌تأثیر نیست. چنان که ظرافت هنر ایرانی اسلامی در تمام عکسهای شاهچراغ در شهر شیراز استان فارس جلوه‌گری می‌کند. اگر شما هم از ارادتمندان حرم مطهر حضرت شاهچراغ(ع) هستید با ما همراه باشید تا بیش از پیش با شاهچراغ شیراز آشنا شویم.

مرقد حضرت احمد بن موسی در کنار حرم امام رضا در مشهد، حرم حضرت معصومه در قم از معروف‌ترین اماکن مذهبی در گردشگری مذهبی ایران هستند.

حضرت شاهچراغ فرزند کیست؟

نام اصلی حضرت شاهچراغ، سید امیر احمد فرزند امام موسی کاظم(ع) بوده است. در تاریخ آمده است مردم مدینه برای شخصیت والای سید احمد بن موسی احترام زیادی قائل بودند. تا جایی که گمان می‌کردند ایشان جانشین امام هفتم خواهد بود. وقتی خبر شهادت امام کاظم (ع) به مدینه رسید گروهی از مردم با سید احمد بیعت کردند. ولی پس از شهادت امام هفتم به امر خداوند علی بن موسی الرضا(ع) به عنوان جانشین انتخاب شده بود. لذا سید احمد بر بالای منبر رفت و گفت: “من خود در بیعت برادرم علی بن موسی الرضا هستم”. سپس به ذکر فضایل امام رضا(ع) پرداخت و در نهایت مردم همراه با او برای بیعت نزد امام رضا(ع) رفتند. امام رضا(ع) نیز در حق او چنین دعا فرمودند:”همچنان که حق را پنهان نکردی، خداوند در دنیا و آخرت حق تو را حفظ نماید”

شاه چراغ چگونه به شهادت رسید؟

پس از آنکه مأمون حضرت امام رضا(ع) را به حضور در خراسان ملزم کرد. بسیاری از شیعیان از مناطق مختلف به قصد دیدار آن حضرت به سمت خراسان روانه شدند. حضرت احمد بن موسی نیز به همراه دو برادر خویش و جمعی از اقوام و یاران به سمت خراسان حرکت کردند. کاروان آنها در طول مسیر روز به روز بزرگتر می‌شد. زیرا از هر دیاری که عبور می‌کردند عاشقان ولایت به آنها می‌پیوستند.

اما متأسفانه قبل از اینکه این کاروان به مقصد برسد امام رضا(ع) به شهادت می‌رسند. مأمون عباسی پس از به شهادت رساندن امام رضا(ع) دستور قتل پیروان بنی‌هاشم و یاران امام را نیز صادر می‌کند. هم‌زمان با رسیدن کاروان به شهر شیراز، دستور مأمون به حاکم وقت شیراز نیز می‌رسد. او که فردی ستمگر بود با لشکری انبوه مسیر کاروان را مسدود می‌سازد. در نهایت و پس از چند روز درگیری بسیاری کشته شدند و بسیاری در مناطق اطراف پنهان شدند.

شاهچراغ یعنی چه؟

ظاهراً داستان نامگذاری شاهچراغ به زمان کشف مقبره احمد بن موسی بازمی‌گردد. سالیان متمادی، محل دفن احمد بن موسی مشخص نبوده است. تا اینکه چراغی روشن بر بالای تپه خاکی توجه پیرزنی را به خود جلب می‌نماید. این پیرزن متوجه می‌شود ساعات پایانی شبهای جمعه چراغی بر بالای تپه روشن می‌شود. وقتی این حادثه تکرار می‌شود او حدس می‌زند این مکان باید آرامگاهی مقدس باشد. او ادعای خود را برای امیر عضد الدوله دیلمی مطرح می‌کند. امیر در اولین شب جمعه به خانه پیرزن می‌رود.

قرار بر این می‌شود هر زمان که پیرزن چراغ را دید امیر را بیدار کند. در ساعات پایانی شب پیرزن دوباره چراغ را می‌بیند و ناخودآگاه فریاد می‌زند: شاه چراغ. امیر از خواب بیدار می‌شود و او نیز چراغ را می‌بیند. به همین دلیل گروهی معتمد را مسئول بررسی آن مکان می‌‌نماید. پس از مدتی بدن مطهر سید احمد بن موسی که در زیر تپه مدفون بوده کشف می‌شود. امیر عضد الدوله دیلمی نیز دستور می‌دهد بارگاهی در این مکان احداث کنند.

چرا شاهچراغ در شیراز مدفون است؟

همانطور که گفتیم سید احمد بن موسی به همراه کاروانی عظیم از خویشان و دوستداران امام رضا(ع) در راه مشهد بودند. در نزدیکی شیراز بودند که خبر شهادت امام رضا(ع) به ایشان رسید. حاکم وقت شیراز نیز به دستور مأمون با لشکری راه را بر ایشان سد کرد. درگیری بین یاران شاهچراغ و لشکر شیراز طولانی می‌شود. برخی می‌گویند در پایان جنگ سید احمد بن موسی و چند تن از یاران او مخفیانه و از بیراهه خود را به شیراز می‌رسانند. یکی از شیعیان شیرازی آنها را در منزل خود پناه می‌دهد. بعد از مدتی جاسوسان محل اختفای او را به حاکم اطلاع می‌دهند. سربازان حاکم محل را محاصره کرده و پس از به شهادت رساندن ایشان خانه را بر سر او خراب می‌کنند. به همین دلیل بدن او در زیر تلی از خاک مدفون می‌شود و سالها بعد در یکی از محلات شیراز کشف می‌شود.

معماری حرم شاهچراغ

معماری حرم شاهچراغ نمونه‌ای درخشان از سبک معماری آذری است که در دوره ایلخانیان رواج داشته است. سقف و دیوارهای حرم با هنر آینه‌کاری و کاشی‌کاری و خطوط فارسی و عربی به زیبایی را آراسته شده است. هر بیننده‌ای ناخودآگاه مسحور طراحی هنرمندانه و ظرافت به کار رفته در اجرای آن می‌شود. حرم شاهچراغ دارای دو درب ورودی برای بانوان در بخش شمالی، دو درب ورودی برای آقایان در بخش جنوبی، دو درب ورودی از ایوان مطهر و یک درب ورودی طلا می‌باشد. در وسط حیاط حوض بزرگی قرار دارد که انعکاس زیبایی از بنای حرم را به تصویر می‌کشد. در غرب حیاط، حرم شاه چراغ و در شمال شرق آن، حرم برادر بزرگوار ایشان سید میر محمد قرار دارد. دور تا دور حیاط نیز اتاق‌هایی در دو طبقه احداث شده که کاشی‌کاری آنها بسیار تماشایی است.

حرم مطهر حضرت شاهچراغ(ع) دارای چهار صحن و سه شبستان است. صحن اصلی، صحن عتیق، صحن حضرت معصومه(س) و صحن امام جواد(ع) چهار صحن این حرم شریف است. شبستان بزرگ امام خمینی(ره)، شبستان سید میر محمد و دارالعباده نیز سه شبستان این بارگاه است. ضریح حضرت شاهچراغ در شبستان دارالعباده واقع شده است.

تاریخچه حرم شاهچراغ شیراز

اولین بار امیر عضدالدوله دیلمی مقبره‌ای برای حضرت شاهچراغ بنا نمود. پس از او در دوره اتابکان فارس مقارن با سالهای 605 تا 640 هجری شمسی “امیر مقرب الدین مسعود بدرالدین” که وزیر اتابک بود بقعه و گنبدی برای آن مقبره ساخت. در همان زمان به دستور اتابک، رواقی نیز برای این بارگاه احداث شد. در اواخر دوره ایلخانی مقارن با سال 723 هجری شمسی، ملکه “تاشی خاتون” دستور داد که بنایی زیبا و چشمگیر در این مکان احداث شود. ساخت این حرم وسیع با گنبدی بلند و تزئیناتی خیره کنده حدود 5 سال طول کشید. به دستور ملکه قسمت‌های دیگری مانند مدرسه، مسجد، محل استراحت مسافران و بازار نیز به اطراف حرم افزوده شد. گفته می‌شود ملکه تاشی خاتون چندین باب مغازه مجاور حرم و ملک میمند فارس را نیز وقف حرم شاهچراغ شیراز نمود.

پس از آن در سال 885 هجری شمسی شاه اسماعیل صفوی تعمیرات گسترده‌ای در حرم شاهچراغ شیراز انجام داد. گرچه بعدها زمین لرزه سختی در شیراز روی داد و به این بنا آسیب زیادی وارد کرد. سپس نادرشاه افشار مبلغ گزافی را صرف تعمیرات حرم شاه چراغ شیراز نمود و قندیل بزرگی از طلا نیز در زیر گنبد آویزان کرد. اما زلزله سال 1202 شیراز دوباره تمام عمارت را ویران ساخت. لذا قندیل طلای اهدایی نادرشاه فروخته شد تا بنایی تازه برپا شود. فتحعلی شاه قاجار نیز اقداماتی برای مرمت این بنا انجام داد. در دوران پهلوی دیوارهای حرم به آینه‌کاری مزین شد و گنبدی با اسکلت فلزی جایگزین گنبد قدیمی شد. تکمیل سالن بالای سر، آیینه‌کاری بخش قدیمی حرم، ساخت منبری از جنس مرمر و خاتم‌کاری داخل ضریح نیز از اقدامات صورت گرفته پس از انقلاب اسلامی ایران است.

ضریح حرم شاهچراغ شیراز

در زمان فتحعلی شاه قاجار ضریحی از جنس چوب و با روکش نقره برای حضرت شاهچراغ احداث شد. این ضریح با اشعاری در مدح ائمه اطهار به زبان‌های فارسی و عربی تزیین شده بود. در آن سالها قرآنی خطی در این ضریح قرار داشت. این قرآن به خط کوفی و منسوب به حضرت علی(ع) بود. بعدها برای نگهداری بهتر، این قرآن به موزه پارس منتقل شد. ضریح فعلی به طور کامل از نقره ساخته شده است. بر روی ضریح، صندوق خاتم‌کاری زیبایی قرار دارد و داخل ضریح نیز با هنر خاتم‌کاری و معرق آراسته شده است.

امامزاده سید میرمحمد

سید میرمحمد برادر بزرگوار حضرت شاهچراغ است که مرقد او در ضلع شرقی حرم شاه چراغ قرار دارد. این سید بزرگوار به جهت مداومت فراوان در عبادت به “میرمحمد عابد” مشهور بوده است. مقبره این بزرگوار نیز تا سالها مخفی بوده و در زمان اتابک آشکار می‌شود. در مورد دلیل مرگ او اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. برخی می‌گویند او نیز در درگیری با حاکم شیراز کشته شده و برخی دیگر مرگ طبیعی را عامل درگذشت او می‌دانند. مقبره اولیه سید میرمحمد توسط نادرشاه افشار مرمت شد. سپس ناصرالدین شاه قاجار دستور می‌دهد ضریحی از جنس نقره برای آن مقبره ساخته شود. در گذشته امامزاده سید میرمحمد صحن و حیاطی مستقل از حرم شاهچراغ داشت. این دو بارگاه از طریق بازار بین‌الحرمین به هم متصل می‌شدند.

شاهچراغ در کجای شیراز قرار دارد؟

آدرس حرم مطهر حضرت شاهچراغ(ع) عبارت است از:

شیراز، خیابان لطفعلی خان زند، خیابان احمدی

البته هریک از ورودی‌های حرم شاه چراغ به مسیرهای مختلف دسترسی دارند.

سر در شمالی: بازار شاهچراغ و خیابان احمدی به سر در شمالی حرم دسترسی دارد.

سر در جنوبی: دارالشفاء حرم شاهچراغ و کوچه بین‌الحرمین از طریق سر در جنوبی حرم قابل دسترسی است.

و سر در شرقی: سر در شرقی به مسجد جامع عتیق دسترسی دارد.

باب السجاد: این در ورودی در واقع درب کناری حرم سید میرمحمد است که به خیابان لطفعلی خان می‌رسد.

دیدنی های اطراف حرم شاهچراغ شیراز

مسجد نصیرالملک

مسجد نصیرالملک یا مسجد صورتی یکی از مشهورترین جاذبه‌های گردشگری شیراز است. این مسجد در خیابان لطفعلی خان زند در محله گود عربان قرار دارد. تلألؤ نور خورشید در میان کاشی‌کاری هنرمندانه این مسجد تصویری رؤیایی و منحصر به فرد ایجاد می‌کند. این بنا را یکی از بزرگان سلسله قاجار به نام نصیرالملک احداث نموده است. ساخت این بنا حدود 12 سال طول کشیده است. سالهاست در این مسجد اقامه نماز جماعت صورت نمی‌گیرد. در حال حاضر مسجد نصیرالملک در واقع یک مسجد-موزه است که برای بازدید از آن باید بلیط تهیه شود.

آدرس: خیابان لطفعلی خان زند، نرسیده به شاهچراغ، کوچه نصیرالملک

ساعت بازدید: 8 تا 17

فاصله از حرم شاهچراغ: 8/1 کیلومتر (7 دقیقه با ماشین)

خانه تاریخی منطقی نژاد

این خانه تاریخی، عمارت باشکوهی است که از دوران قاجار به یادگار مانده است. این عمارت را گاهی با عنوان “موزه هنرهای اسلامی” و یا “خانه آوارها و نواها” نیز یاد می‌کنند. زیرا در این خانه مجموعه‌ای ارزشمند از هنرهای زیبای ایرانیان به نمایش گذاشته شده است. آیینه‌کاری، مقرنس کاری، گچ‌بری و نقاشی‌های موجود در این عمارت بسیار زیبا و هنرمندانه است. اوج زیبایی عمارت منطقی نژاد نیز در تالار آینه و خانه موسیقی آن نمایان است. تالار آینه بسیار زیباتر از نمونه‌های مشابه در سایر شهرهای کشور است. موزه موسیقی این عمارت نیز اطلاعات ارزشمندی در مورد موسیقی ایران و جهان در اختیار گردشگران قرار می‌دهد.

آدرس: شیراز، میدان احمدی (بین سه‌راه نمازی و سردک)، کوچه پشت مسجد نو

ساعت بازدید: 8 تا 12 و  16 تا 20

فاصله از حرم شاهچراغ: 170 متر (1 دقیقه با ماشین)

بازار وکیل

بازار وکیل شیراز یکی از زیباترین بازارهای تاریخی ایران است. این بازار میراث کریم خان زند برای شهر شیراز است. گفته می‌شود ساخت بازار وکیل به طور کامل 21 سال طول کشیده است. این بازار مانند تمام بازارهای تاریخی ایران از سراها و راسته‌های متعدد تشکیل شده است. گشت و گذار در بازار وکیل هم برای تماشای معماری بنا و هم برای خرید سوغات بسیار لذت‌بخش است. سرای مشیر را زیباترین بخش بازار وکیل توصیف می‌کنند. در سرای مشیر محصولات صنایع دستی مانند معرق، خاتم کاری، حکاکی و قلم‌زنی روی مس و برنج و سنگ‌های قیمتی به فروش می‌رسد.

آدرس: شیراز، میدان ولیعصر، خیابان طالقانی

ساعت بازدید: 10 تا 17

فاصله از حرم شاهچراغ: 4/1 کیلومتر (7 دقیقه با ماشین)

مسجد جامع عتیق شیراز

مسجد جامع عتیق مسجدی باستانی است که گفته می‌شود اولین مسجد شهر شیراز است. قدمت این بنا به دوره صفاریان و پادشاه معروف آنها لیث صفاری بازمی‌گردد. شبستان وسیع مسجد عتیق و محراب کاشی‌کاری آن از زیباترین بخش ‌های این مسجد است. جالب است بدانید مکانی با عنوان دارالمصحف در شبستان مسجد قرار دارد که محل نگهداری قرآن‌های تاریخی است.

آدرس: شیراز، بلوار سیبویه، خیابان حضرتی

ساعت بازدید: 8 تا 20

فاصله از حرم شاهچراغ: 6/1 کیلومتر (9 دقیقه با ماشین)

دیگر دیدنی های شیراز

از دیگر جاهای دیدنی شیراز می‌توان از نام برد.

اقامت در شیراز

در شهر شیراز هتل و اقامتگاه کم نیست. جاهایی که می‌توان برای اقامت در شیراز مورد نظر قرار داد، بدین شرح اند:

هتل چمران، هتل بوتیک فروغ شیراز، بوتیک هتل گلبهار، بوتیک هتل راوی، هتل بوتیک خانه شیراز، هتل بوتیک راد، بوتیک هتل ایرانمهر و هتل سنتی عمارت فیل

آب و هوای شیراز

برای اقامت در شیراز و بازدید از جاهای دیدنی شیراز اطلاع از وضع آب و هوا لازم است. به همین خاطر در این بخش پیشبینی وضع آب و هوای شهر شیراز را در پنج روز آینده ملاحظه می‌کنید.

شیراز آب و هوا

لوکیشن دقیق حرم شاه چراغ شیراز

در بخش بالا به آدرس حرم شاه چراغ پرداختیم. برای سهولت در مسیریابی در این بخش لوکیشن دقیق حرم شاهچراغ شیراز را مشاهده می‌نمایید.

عکس‌های این مطلب را جناب آقای حسین حسین پور و جناب آقای امیرحسین میرمعینی عزیز ثبت نموده‌اند.