حمام وکیل شیراز یکی دیگر از حمام های تاریخی ایران جزوه دیدنی های شیراز است. این حمام در کنار مسجد وکیل، بازار وکیل، نارنجستان قوام، خانه زینت الملوک، مسجد نصیر الملک و ارگ کریم خان از جاذبه‌های گردشگری شهر شیراز است. حمام وکیل یادگاری از دوران زندیه در شیراز است. با ما همراه باشید تا مانند لنگ به دست‌های قدیم، سفری به داخل حمام و بازدید از زیبایی‌های آن داشته باشیم. در ادامه به بررسی دلایل اهمیت حمام وکیل شیراز، تاریخچه‌ی حمام، ویژگی‌های معماری و زیبایی‌های آن، آدرس و شماره تلفن موزه حمام وکیل شیراز و اطلاعات ضروری برای بازدید پرداخته‌ایم.
حمام وکیل شیراز
در حقیقت حمام وکیل شیراز، شما را ساعت‌ها غرق سکوت خواهد کرد. معماری بی‌نظیر حمام‌های ایرانی که در طراحی و ساخت حمام وکیل در شیراز، به اوج خود رسیده است. حمام‌های عمومی قدیمی، یکی از زیباترین جاذبه‌های گردشگری هر شهری می‌باشند که می‌توان گفت اگر در شهری، حمام قدیمی برجای مانده است، این اصالت و شکوه دیرینه‌ی آن شهر را نشان می‌دهد. این درحالیست که تعداد زیادی حمام قدیمی در شیراز وجود دارد. حمام وکیل شیراز، گل سرسبد این مجموعه است. دیگر خودتان فکرش را بکنید. هنرهای زیادی از جمله هندسه، معماری، نقاشی، کاشی‌کاری و … در حمام وکیل شیراز به کار رفته است و دلیل شهرت زیاد آن نیز، همین است.
بنایی فاخر که در کنار بازار وکیل شیراز و مسجد وکیل شیراز قرار گرفته است. این اثر تاریخی به ثبت آثار ملی ایران درآمده است و امروزه با کاربری موزه، پذیرای مسافران و گردشگران زیادی است. این حمام در محله‌ی درب شازده و در غرب مسجد وکیل جای گرفته است.
چرا از حمام وکیل بازدید کنیم؟
شاید برای شما نیز سوال باشد، چرا این مجموعه را وکیل می‌نامند؟! ساخت بازار وکیل، مسجد وکیل و حمام وکیل شیراز به دوران کریم‌خان زند برمی‌گردد. او را در آن زمان وکیل‌الرعایا می‌نامیدند. برای همین این فضاها را وکیل نامگذاری کرده‌اند. قدمت آنها به دوره‌ی زندیه برمی‌گردد و در دوران‌های پهلوی و پس از انقلاب، مورد بازسازی‌های چندی قرار گرفته است. به چند دلیل باید حتما در سفر به استان فارس از حمام وکیل شیراز نیز دیدن کرد:
- حمام وکیل شیراز به خاطر تزئینات زیبا مشهور است. تزئینات بی‌نظیری که در دیوارها، سقف و جزئیات حمام وجود دارد.
- یکی از زیباترین جاذبه‌های گردشگری شهر شیراز، همین حمام است.
- امروزه کاربری آن به موزه تغییر داده شده است و شما ماکت‌ها و مجسمه‌های بسیار ظریف و جالبی را که گویی گذشته‌ی حمام را قاب کرده‌اند، در اینجا خواهید دید.
- در این حمام و در جوار آن امکانات زیادی مانند بوفه، دسترسی وسایل نقلیه، تردد معلولین، سرویس بهداشتی، رستوران، اقامتگاه، رستوران و … وجود دارد. برای همین قرار است حسابی به شما خوش بگذرد.
- در کنار این حمام، به راحتی می‌توانید در فاصله‌ی چند قدمی خودتان، از بازار وکیل، مسجد وکیل، مدرسه خان و تعدادی جاذبه‌ی مشهور دیگر نیز دیدن کنید.
تاریخچه‌ی حمام وکیل شیراز
ساخت و قدمت حمام وکیل شیراز به زمان زندیه برمی‌گردد. در بین سالهای 1172 تا 1194 که کریم‌خان زند بر شهر شیراز حکومت داشت. در همین بازه‌ی زمانی، عمارت‌ها و آثار باشکوه و ارزشمندی را از خود به یادگار گذاشته است. از بهترین‌های این آثار می‌توان به مجموعه‌ی وکیل اشاره کرد. حمام وکیل شیراز از این بناهای زندیه است که در سال 1187 به دستور و نظارت مستقیم خود کریم‌خان ساخته شد. آرایه‌ها، جزییات، نقوش و سبک خاصی که در ساخت حمام به کار رفته است برای هنرمندان و معماران بسیار تحسین‌برانگیز بوده است.
گذشته حمام وکیل
بر روی کالبد و پیکره‌ی انی حمام قدیمی، تحقیقات معماری و باستان‌شناسی خاصی انجام شده است. مرمت‌های خاص و تاثیرگذاری در دوره‌های مختلف روی آن انجام شده است و خوشبختانه آن را از گزند آسیب در امان نگه داشته است. از مهمترین نتایجی که تحقیقات صورت گرفته بر روی آثار این دوره نشان می‌دهند، این است که کریم‌خان زند، به زنده نگه‌داشتن و احیای هنر و تاریخ ایران در آثار، علاقه‌ی زیادی داشته است. در بسیاری از عمارت‌ها و بناهای به جای مانده از این دوران، آثار و نقوشی بر روی دیوار کشیده شده است که انسان را به دوران اساطیری و ایران باستان می‌برد. شاید پیش خود بگویید گرمابه وکیل شیراز با این همه زیبایی و جزئیات آیا تنها مکانی برای شستشو بوده است؟
در پاسخ باید بگوییم که خیر! حمام‌ها در گذشته مکانی برای شستشو بوده‌اند اما این تمام ماجرا نبوده است. جشن‌ها و مراسم خاصی مانند جشن حمام زایمان، جشن مراسم آشنایی و خواستگاری دختران، مراسم سنتی حنابندان و بسیاری رسوم جالب دیگر که باید از زبان قدیمی‌ها و محلی‌های این شهر بشنوید. امروزه دیگر این جشن‌ها را در داخل حمام‌های قدیمی برگزار نمی‌کنند. اما در برخی کشورها مانند ترکیه و شهرهای قدیمی آن، این رسوم برپا هستند و جنبه‌ی نمادین و خوشگذرانی دارد. در زمان زندیه نیز این مراسم توسط مردم آن زمان برگزار می‌شد.
معماری و زیبایی‌های حمام وکیل
معماری حمام‌های قدیمی از جمله حمام وکیل شیراز سلسله مراتب و شگفتی‌های خود را دارند. اگر به داخل حمام‌های قدیمی رفته باشید، متوجه شده‌اید که با چند فضای تودرتو سروکار دارید. این بی‌دلیل و یا تصادفی نیست. حمام‌ها را با سلسله‌مراتب خاص طراحی و اجرا می‌کردند. ساخت حمام وکیل شیراز با مساحتی برابر 11 هزار مترمربع، آن هم در 260 سال پیش با این حجم از جزییات و تدبیر در نوع خود بی‌نظیر است.
تقسیم بندی حمام وکیل چگونه است؟
در حمام وکیل شیراز شما ابتدا وارد یک هشتی می‌شوید، که فضای تقسیم است. سپس با یک شیب به سمت پایین و بینه می‌روید. بینه را فضای رختکن و کفش‌کن می‌نامند. در اینجا یک حوض بسیار زیبا در مرکز وجود دارد. که سقف آن نیز گنبدی است و طرح آن از زیر شگفت‌انگیز است.
بعد از بینه وارد گرم‌خانه که فضای اصلی استحمام است می‌رسید. این سلسله‌مراتب از فضای سرد به گرم، بهترین راه برای جلوگیری از خروج هوای گرم داخل حمام وکیل شیراز به بیرون است. از طرفی با شیب و به صورت زوایه‌دار و غیرمستقیم به سمت پایین می‌روید و این مانع از ورود هوای سرد بیرون به داخل حمام وکیل شیراز می‌شود. تمام این حرف‌ها را به راحتی از روی پلان معماری حمام وکیل شیراز می‌توان استنباط کرد.
داخل گرم‌خانه، سنگ فرش است. در زیر آن، دالان‌های با عرض کم ساخته‌اند که هوای گرم و بخار آب به خوبی از آنها رد شده و داخل حمام را گرم می‌کند. شما فقط دقت کنید، که در آن زمان چقدر درست و اصولی، حساب همه جای کار را کرده‌اند! سقف حمام‌ها به زیبایی تمام کار می‌شد که در نوع خود نگاه‌ها را به خود جذب می‌کرد و افراد داخل حمام، کمتر به هم زل می‌زدند.
در ساخت حمام وکیل شیراز از چه موادی استفاده شده است؟
در ساخت حمام به جای گچ از مصالحی مانند آهک در سقف و دیوار استفاده شده است، چون گچ رطوبت به خود می گیرد و بعد از مدتی طبله می‌زند و دوام بسیار کمی دارد. اما آهک بهترین گزینه برای پوشش سقف و دیوارهای حمام‌های قدیمی بود. شاید به راحتی بتوان گفت شیوه آهک مالی در دوران زندیه استفاده می‌شده است. پس از این دوران و در سلسله‌های دیگر برای ترمیم این بنا و آهک مالی اقدام نشده است.
بخش‌های مختلف حمام وکیل شیراز
برای به تصویر کشیدن حمام وکیل زبان قاصر است. در بخش‌های بالایی سعی بر توضیح این حمام شد. اما این تمام زیبایی‌های داخل حمام وکیل شیراز نیست. در دو طرف گرم‌خانه، شاه‌نشین و حاکم‌نشین وجود دارد که در وسط هر کدام از آنها نیز حوض بزرگ و زیبایی قرار دارد. چرا که در آن زمان، حاکمان منطقه نیز از حمام‌ها استفاده می‌کردند اما آنها جای مخصوص خود را داشتند. بر روی سقف‌های این فضاها نیز گنبد زیبایی کار شده است و در زیر گنبدها، نقش‌های آهک‌بری ارزشمندی اجرا شده است.
نکته‌ی بسیار جالب دیگر مسیر برگشت افراد، وقتی که کارشان تمام می‌شد به خارج از حمام وکیل شیراز بود. آنها از فضای گرم (گرم‌خانه) وارد بینه (فضای نیمه‌گرم) می‌شدند، مقداری استراحت می‌کردند و از آنها با شربت پذیرایی می‌شد. آنها سپس وارد فضای هشتی (نیمه‌سرد) می‌شدند و از آنجا به فضای بیرون که فضای سرد بود، قدم می‌گذاشتند. شما فکرش را بکنید، در فصل سرما مستقیم از فضای گرم به بیرون می‌رفتند؟! از نظر پزشکی و سلامت این حمام به خودی خود تمام نکات ایمنی و سلامت را رعایت کرده است.
موزه حمام وکیل شیراز
در این مجموعه تاریخی مانند نمونه خود در کرمان و حمام گنجعلی خان، مجسمه‌هایی به شکل انسان ساخته و گذاشته شده است. این مجسمه‌ها در این حمام به تنهایی راهنمایی گویا از سنت و شیوه زندگی مردم و رسومات جاری در زمان ساخت و اوج خود است. هر بخش از این حمام مخصوص به فعالیت و کارهای نظافتی خاص خود بود. این امر تنها به فعالیت مردم منتهی و خلاصه نمی‌شود. حمام وکیل همانند دیگر اماکن و حمام‌های تاریخی ایران مانند حمام علی آقا اصفهان و حمام سلطان امیر احمد کاشان برای قشرهای متفاوت جامعه بخش‌های مجزا دارد. با بازدید از این حمام به سادگی می‌توان تفاوت طبقاتی را در دوران گذشته به چشم دید.
در یکی از بخش‌ها که به میان در مشهور است مراسماتی همچون حنا بندان برگزار می‌شد. به غیر ایز این مراسم، جشن‌هایی همچون حمام عروس و حمام زایمان نیز در ا ین بخش از حمام برگزار می‌شده است. اگر بگویم حمام در گذشته در حکم مجلس و یا سالن گردهم‌آیی های سیاسی و اجتماعی بوده است، زیاده گویی و بزرگ نمایی نکرده ام.
شگفتی‌های حمام وکیل
حمام وکیل این شگفتی را تنها به معمار و سازنده خود مدیون است. شیوه عالی پلان و دقت در اجرای آن علم بالای معمار را می‌رساند. دید مهندسی در جای جای این حمام قابل روئیت است. رعایت اصول سلامت یکی دیگر از شگفتی‌های این بنا ست. می‌توان زیبایی در تزئینات این بنا را بر این ویژگی شگرف افزود.
معماری حمام وکیل به گونه‌ای است که از هدر رفت گرما جلوگیری می‌شود. در کف حمام مسیرهای هوا تعبیه شده است که زود تر گرم شده و مانند عایق از خروج گرما و انرژی جلوگیری شود. این مکانیسم تنها از خروج گرما جلوگیری نمی‌کند. بلکه از ورود سرما و برودت نیز جلوگیری می‌کند.
وجود مسجد و بازار در کنار این حمام، مجموعه‌ای زیبا را بوجود آورده است. این امر سبب شده تا گردشگرانی که به شهر شیراز می‌آیند ساعت‌ها در این مجموعه تاریخی که از جاذبه‌های گردشگری و تاریخی شهر شیراز است به گردش بگذرانند.
حمام وکیل در گذر تاریخ و زمان ( کاربری‌های مختلف حمام وکیل)
در طول دوره‌های مختلف، حمام وکیل شیراز کاربری‌های مختلفی داشته است. بعد از انقلاب، مدتی به‌عنوان رستوران و سفره‌خانه مورد استفاده قرار گرفت. اما اگر از حق نگذریم، برای حمام قدیمی و باارزشی مانند حمام وکیل، این کاربری مناسبی نبود. آسیب‌های خاصی نیز در این دوره استفاده، به حمام وارد شد. برای همین بعد از مدتی کاربری آن را عوض کرده و به موزه تغییر دادند. بعدها مجسمه‌های زیبایی که فعالیت‌ها و رسوم قدیمی را به خوبی نشان می‌دهند در قسمت‌های مختلف داخل حمام اضافه شدند. تا به امروز کاربری موزه برای حمام وکیل شیراز حفظ شده است.
آدرس و دسترسی به حمام وکیل( حمام وکیل کجاست)
آدرس حمام وکیل شیراز در مرکز شهر شیراز، خیابان طالقانی و در جوار بازار وکیل شیراز است. زمان بازدید از حمام وکیل شیراز در بهار و تابستان، همه روزه از ساعت 8 تا 20 است و در پاییز و زمستان از ساعت 8:30 تا 17:30 است. توجه داشته باشید که این حمام در روز دوشنبه تعطیل است. در کنار این، در تمام تعطیلات رسمی نیز حمام تعطیل می‌باشد.
- شماره تلفن حمام وکیل شیراز: 07132247656
- سال افتتاح حمام: 1760
ساعات بازدید و بهای بلیط ورودی گرمابه وکیل شیراز
بهترین زمان برای بازدید از داخل حمام وکیل شیراز، صبح هاست. مدت زمان بازدید حداقل یک ساعت است. بهترین قسمت‌های حمام برای بازدید، تزیینات دیوارها و سقف، مجسمه‌ها و گرم‌خانه می‌باشد. قیمت بلیط برای بازدیدکنندگان داخل کشور 4000 تومان و برای توریست‌های خارجی 30000 تومان است.
دسترسی حمام وکیل شیراز چگونه است؟
شما از خیابان طالقانی و از متروی زندیه به این حمام دسترسی خواهید داشت. با این حال در بخش پایین لوکیشن دقیق این حمام تاریخی قرار داده شده است.
جاذبه‌های گردشگری نزدیک حمام وکیل شیراز
تاریخچه حمام و محله‌ای که در آن قرار دارد یکی ست. در کنار این حمام زیبا بناهای تاریخی بسیار زیبایی ست که در کنار این حمام مجموعه‌ای زیبا را ساخته است. جاذبه‌هایی همچون بازار وکیل، مسجد وکیل و ارگ کریم خان از دیگر جاذبه‌های بجای مانده از وکیل الرعایای مهربان شیرازی ست. در کنار بازدید از این حمام می‌توانید از جاذبه‌های گردشگری زیر نیز (با میانگین زمان پیاده‌روی 10 دقیقه) دیدن کنید:
- ارگ کریم‌خان زند
- مسجد وکیل شیراز
- بازار وکیل شیراز
- شاه چراغ
- موزه پارس
- آب‌انبار وکیل
- خانه زینت‌الملک
- نارنجستان قوام
- مسجد نصیر الملک
بعد از بازدید از این مجموعه تاریخی و اماکن دیدنی نزدیک، بهتر است برای بدر کردن خستگی بستنی و فالوده شیرازی میل بفرمایید. با خوردن فالوده و نوشیدن شربت‌های معطر شیرازی روح و روان خویش را آرام کنید.
جاهای دیدنی شیراز
دیدنی های شیراز را به راحتی نمی‌توان لیست کرد. با این حال از دیگر جاهای دیدنی شیراز می‌توان به آرامگاه سعدی یا سعدیه، باغ ارم، بازار وکیل، خانه زینت الملوک، مسجد وکیل، کاخ کوروش کبیر، پاسارگاد، آرامگاه حافظ یا حافظیه، نقش رستم، مسجد نصیرالملک، عمارت شاپوری، دروازه قرآن، مسجد امام سجاد، خانه گلشن(هتل سنتی گلشن) و تخت جمشید اشاره کرد.
آب و هوای شهر شیراز
برای سفر کردن به هر شهر و دیاری آب و هوا و شرایط جوی آن شهر در زمان سفر مهم است. در این قسمت شرایط جوی شهر شیراز در پنج روز آینده آورده است.
لوکیشن دقیق حمام وکیل شیراز
در قسمت بالا به آدرس و دسترسی این حمام تاریخی اشاره شده است. اما برای یافتن این بنای تاریخی تنها داشتن ادرس کافی نیست. در قسمت زیر لوکیشن دقیق این مکان آورده شده است. شما می‌توانید با استفاده از گوشی همراه هوشمندتان تا رسیدن به این بنا مسیریابی کیند.
امتیاز شما به این صفحه:
موزه حمام وکیل شیراز
حمام وکیل در کنار مجموعه وکیل از دیدنی های شیراز هستند. بنا یادگاری از دوران زندیه است. در ادامه به معرفی، موزه، معماری، آدرس و ساعت بازدید آن می‌پردازیم.