خانه بروجردی ها

خانه بروجردی های کاشان از جاهای دیدنی کاشان در محله قدیمی شهر است. خانه بروجردی‌ها کاشان از خانه های تاریخی کاشان یکی از آثار تاریخی شهر کاشان است که با معماری شگفت انگیز خود، در خرداد ماه سال 1354 به  فهرست آثار ملی کشور اضافه شد. در ادامه این مطلب نخست به تاریخچه خانه بروجردی‌های کاشان می‌پردازیم. سپس نقشه و پلان خانه را بررسی می‌کنیم و فضاهای مختلف، ورودی‌ها، فضاهای تابستان نشین و زمستان نشین، هشتی و ایوان‌ تابستانی را معرفی می‌کنیم. در ادامه به بررسی عناصر معماری سنتی بنا از جمله آب، تقارن، حرکت، 3 دری، 5 دری، تهویه طبیعی، تزئینات داخلی و مصالح خانه می‌پردازیم. همچنین از بادگیر معروف سرای تاریخی بروجردی ها می‌گوییم. در انتها به نحوه دسترسی به خانه تاریخی بروجردی‌های کاشان، ساعت بازدید خانه بروجردی ها و  آثار تاریخی اطراف آن و همچنین ساعات بازدید از این سرای تاریخی اشاره می‌کنیم.

خانه بروجردی های کاشان

در واقع خانه بروجردی ها کاشان در قرن 13 و در زمان حکومت قاجار ساخته شده است. کلنگ ساخت این بنا در سال 1292 آغاز شده و 18 سال به طول انجامیده است. معمار این شاهکار عظیم استاد مریم مشهور و نقاشی‌های بی نظیر آن هنر دست استاد کمال الملک هستند. همان گونه که می‌دانید، صاحبان بنا کاشی(مردم کاشان را به اصطلاح کاشی می‎گویند) بوده و از اهالی قدیمی شهر کاشان به شمار می‌روند. اما چرا این سرای تاریخی به نام خانه بروجردی‎ها مشهور شده است؟ در واقع علت اصلی نام‌گذاری این بنا، شغل صاحب اصلی این شاهکار معماری بوده است.  سید حسن نطنزی مالک بنا در آن زمان به شغل تجارت مشغول بوده است. او مال‌التجاره را از بروجرد به کاشان وارد می‌کرده است. به همین سبب به حسن بروجردی شهرت یافته است. از آن پس محل زندگی او را نیز به خانه بروجردی‌ها می‌شناسند.

با این تفاسیر اگر به شهر زیبای کاشان سفر کردید، بازدید از خانه بروجردی‌ها کاشان را از یاد نبرید. به این منظور کافی است سری به محله تاریخی و زیبای سلطان امیر احمد در بافت مرکزی کاشان بزنید. در این محل قدیمی که هنوز پویایی خود را حفظ کرده است، خانه زیبای بروجردی‎ها چشم‌نوازی می‎کند. این بنای مشهور یکی از زیبا‎ترین خانه‎های کاشان و تلفیقی شگرف از هنر و زندگی است. خانه تاریخی بروجردی‌ها به معنای واقعی چگونگی همراهی هنر و زیبایی را با اقلیم و طبیعت به تصویر می‌کشد.

نقشه و پلان خانه بروجردی‌ها کاشان

بنای 3 هزار متری خانه بروجردی‌ها در زمینی به وسعت 1700 متر واقع شده است. معماری این خانه با اقلیم کویری کاشان به خوبی سازگار شده است. این خانه آثار معماری و عناصر با ارزشی از بناهای سنتی ایرانی را در خود جا داده است. بی دلیل نیست که سالانه هزاران نفر از مردم جهان برای بازدید از آن راهی کاشان می‌شوند. گفته شده برای ساخت این سرای تاریخی بیش از 150 استادکار معروف اعم از معمار، گچ کار، نقاش و آینه کار به کار گماشته شده‌اند.

• فضاهای مختلف خانه بروجردی‌ها کاشان

خانه بروجردی‌ها کاشان هم مانند دیگر بناهای سنتی ایرانی، از دو بخش اندرونی و بیرونی مجزا ساخته شده است. بخش اندرونی برای استفاده از اهالی خانه تعبیه شده و بخش بیرونی برای مهمانان خانه در نظر گرفته شده است. هشتی عامل جداسازی فضاهای اندرونی و بیرونی از یکدیگر است. این خانه سه طبقه دارد که طبقه زیرین آن را سرداب تشکیل می‌دهد. نکته منحصر به فرد در خصوص طراحی این بنا وجود فضاهای تابستان نشین و زمستان نشین است. معمار با تجربه آن زمان، بخش آفتابگیر خانه را برای سپری کردن زمستان‌های سرد اقلیم کاشان طراحی کرده است. از سوی دیگر قسمت تابستان نشین به گونه‌ای طراحی شده که خنک‌تر از بخش‌های دیگر خانه باشد و تابستان‌های طاقت فرسای کویر را دلپذیر سازد.

در واقع این طراحی متمایز از اهالی در برابر تغییرات آب و هوایی شدید کویر محافظت می‌کند. همچنین وجود دو حیاط مرکزی و اندرونی هم به خصوصیات منحصر به فرد خانه افزوده است. تمام فضاها اعم از فضاهای داخلی، خارجی، اندرونی و بیرونی و حتی طبقات مختلف بنا به طرز هوشمندانه‌ای با یکدیگر مرتبط شده‌اند.

• ورودی سرای تاریخی بروجردی‌ها

در خانه بروجردی‌ها کاشان، معماری سنتی ایرانی از هر گوشه و کناری موج می‌زند. در نگاه نخست سردر و ورودی باشکوه بنا چشم‌ها را به سوی خود می‌کشد. داخل این بنای تاریخی، سه ورودی مختلف تعبیه شده است. یکی از ورودی‌ها برای اهالی خانه، دیگری برای مراسم مذهبی و در نهایت ورودی آخر برای ورود و خروج مهمانان خانه در نظر گرفته شده است. کافیست پایتان را از یکی از ورودی‌ها به حریم بنا بگذارید تا مجذوب زیبایی و ابهت آن شوید.

پس از عبور از سردر و هشتی ورودی، راه اندرونی و بیرونی از یکدیگر جدا می‌شوند تا حریم خصوصی اهالی خانه را مجزا کنند. در واقع توجه به حریم خصوصی یکی از مهم‌ترین مسائلی است که در معماری بناهای سنتی ایرانی همیشه به چشم می‌خورد. برای ورود به بخش بیرونی خانه، باید از راهرو بلند و شیب‎داری عبور کنید. شیب این راهرو به گونه ای است که مانع از دید مستقیم به داخل خانه می‎شود. با اینکه این بنا تحت مالکیت میراث فرهنگی است، بخش اندرونی که در شمال شرق این بنا واقع شده، هنوز در اختیار بخش خصوصی است.

• فضای بیرونی

فضای بیرونی خانه بروجردی‌ها کاشان از یک حیاط مرکزی تشکیل شده، که خصیصه اصلی معماری ایرانی در مناطق کویری است. در واقع بنا دورتادور این حیاط مرکزی گسترده شده، که البته اغلب بخش‌های خارجی را شامل می‌شود. همچنین اتاق‌های تابستانی، زمستانی، شاه نشین و تالار نورگیر هم در این بخش قرار دارند.

• فضای اندرونی خانه بروجردی ها
  

فضای اندرونی خانه بروجردی های کاشان از اتاق‌های نشیمن، حیاط خلوت، اتاق 5 دری، تالار پذیرایی، اتاق‌های گوشواره، سرداب و صندوقخانه تشکیل شده است. این فضا در واقع در قسمت پشتی فضای بیرونی قرار گرفته تا از نظر غریبه‌ها دور باشد و آسایش و رفاه اهالی خانه را تضمین کند. همچنین وجود ارتباطات بین بخش‌های خصوصی و مهمان‌خانه، پذیرایی از مهمانان را ساده‌تر ساخته است.

• تقارن و حرکت

زمانی که از هشتی به حریم حیاط خانه بروجردی‌ها کاشان قدم بگذارید، بنای پر ابهت از دور خودنمایی می‌کند و شما را به سوی خود می‌خواند. این هم یکی دیگر از شگفتی‌های معماری سنتی ایرانی است که بیننده را به حرکت به سوی خود وا می‌دارد. تقارن معروف ایرانی هم که در جای جای بنا حتی در پلان به چشم می‌خورد. اگر به موازات کشیدگی بنا یک خط فرضی رسم کنیم، همه عناصر این فضا در دو سوی این خط به یک شکل و فرم و اندازه گسترده شده‌اند.

• آب و تهویه طبیعی

یکی دیگر از عناصر مهم در معماری بناهای سنتی ایرانی وجود عنصر آب است. آب از قدیم در نزد ایرانیان ارزش به خصوصی داشته است و نمادی از زندگی و حیات است. به همین سبب در اغلب خانه‌های سنتی ایرانی به چشم می‌خورد. این عنصر مهم، در سراسر حیاط کشیده خانه بروجردی‌ها کاشان  هم به چشم می‌خورد. به علاوه وجود آب در راستای بنا به تهویه طبیعی هوای داخلی در تابستان‌های گرم کاشان کمک بسزایی می‌کند. در اطراف این حوض مستطیل شکل که همچون جوی آبی روان شده است، درختان سایه افکن و سرسبز دیده می‌شوند. این گیاهان با نشاط وظیفه محافظت از اهالی خانه را در مقابل گرمای طاقت فرسای کویر بر عهده داشته‌اند.

• 3 دری و 5 دری و ایوان تابستانی

درست در مقابل حوض، 5 دری باشکوه بنا در جبهه اصلی نظرها را به سوی خود جذب می‌کند. در دو سوی آن هم 3 دری‌هایی قرار گرفته‌اند که همه حکایت از اصالت این طراحی دارند. در میانه 5 دری یک ایوان تابستانی باصفا قرار گرفته است، که بی‌تردید شب‌های تابستانی خوش آب و هوای بسیاری را به خود دیده است. مهمانخانه درست در پشت این مهتابی باصفا قرار دارد که از 5 دری باشکوه بنا به آن ورود می‌کنند. تزئینات داخلی مهمانخانه اعم از گچ بری‌ها و آیینه کاری‌های ظریف و متنوع آن به واقع مسحورتان می‌کنند.

• تزئینات داخلی

تزیینات داخل بنای تاریخی بروجردی‌ها چشم هر بیننده‌ای را به سوی خود می‌کشند. هر بخش از فضای داخلی تزیینات منحصر به فرد خود را دارد. به هر گوشه‌ای که نظر بندازید، این تزئینات به چشم می‌خورند و هر یک روایت تاریخی خاصی را به تصویر کشیده‌اند. در واقع خانه بروجردی‌ها همچون صندوقچه‌ای ارزشمند است، که از همه هنرهای معماری ایرانی در فضاهای خود بهره برده است.

نقاشی‌های داخل خانه بروجردی‌ها در طرح‌های متنوع همه شاهکار مرحوم میرزا محمد خان غفاری ملقب به کمال‌الملک هستند. همچنین گچ بری‌های ظریف بنا زیر نظر مرحوم صنیع الملک انجام شده‌اند. البته از نورگیرهای هلالی شکل، هنر مقرنس‌کاری، یزدی بندی‌ها و آینه کاری‌های بی‌همتای آن هم نمی‌توان غافل شد.

• مصالح

مصالح اصلی خانه بروجردی‌ها کاشان خشت خام و گل است که در تما عناصر سازه‌ای اصلی به کار رفته است. کاه گل و آجر ختایی در اغلب قسمت‌های بنا اعم از کف و دیواره‌ها استفاده شده‌است. روی آن هم گچ بری‌های بی همتای استادان زمان به چشم می‌خورند.  اما برای مقاومت بخشیدن به سازه در بخش‌هایی از جمله سقف‌های تخت و یا ستون‌های تزئینی، از چوب هم استفاده شده است.

• بادگیر خانه بروجردی‎ها

همان گونه که پیش‌تر هم اشاره شد، طراحی خانه بروجردی‌ها کاشان مطابق با آب و هوای کویری کاشان ساخته شده است. دو بادگیر قرینه بنا که به زیبایی در جبهه اصلی رخ می‌نمایند، گواهی بر همین ادعا و تجربه معمار هستند. این دو بادگیر با قرارگیری در جهت وزش باد کویری، آن را به زیرزمین و فضاهای داخلی بنا هدایت می‌کنند.

به این ترتیب فضاهای داخلی را در تابستان‌های گرم کاشان، خنک و دلپذیر می‌سازند. به راستی که بادگیر‎ها از بهترین تکنولوژی ایرانیان برای تهویه هوا در گذشته بوده اند. اما معماران قدیم علاوه بر نقش بادگیرها در تهویه هوای داخلی، اهداف دیگری هم داشته‌اند. اگر دقت کرده باشید، روی بادگیرها اغلب دو چوب به صورت عمودی قرار دارد.

این دو چوب نازک در حقیقت محلی برای استراحت پرندگان به وجود آورده‌اند. پرندگانی که بر فراز آسمان در حال پرواز هستند، با مشاهده این دو چوب به روی آن‌ها می‌نشینند و شروع به آواز خواندن می‌کنند. نوای خوش پرندگان به همراه بادی که از طریق بادگیر جذب می‌شود، به فضای داخلی هدایت شده و موسیقی طبیعی موزونی برای اهالی خانه می‌آفریند. به واقع معماران قدیمی ایرانی برای کوچکترین حرکت خود هم اهداف هوشمندانه‌ای داشته‌اند. این است هنر دستان استادکاران ایرانی که آن را نسبت به همه جهان متمایز ساخته است.

زیبایی و شگفتی این خانه تا آنجایی است که چشم هر بیننده‌ای اعم از داخلی و خارجی را به خود خیره می‌کند و زبان را به تحسین وا می‌دارد. بدرستی این خانه و زیبایی‌هایش ساخته ذهن معمارانی خبره و چیره دست است که این چنین خانه و بنایی را به یادگار گذاشته اند.

خانه بروجردی ها کاشان کجاست؟ 

سرای تاریخی بروجردی‌ها از جاذبه های شهر کاشان و استان اصفهان است که در خیابان علوی و در محله سلطان امیر احمد بنا شده است .برای رسیدن به خانه بروجردی‌های کاشان، کافیست از اتوبان خلیج فارس که در واقع کمربندی شهر است، به سوی جاده قمصر-کاشان در خیابان سردار واجدی پیش بروید. میدان شهیدان زارع مجرد را هم رد کنید و راه خود را به سمت خیابان شهید شمس آبادی پیش ببرید. پس از طی مسافتی به میدان خرمشهر می‌رسید. سپس همچنان راه خود را به سمت خیابان علوی ادامه دهید. خانه بروجردی‌ها را تقریبا در اواسط این خیابان پیدا می‌کنید.

جاذبه‌های دیدنی اطراف خانه بروجردی های کاشان

اگر به تماشای تاریخ پرمحتوای خانه بروجردی‌ها کاشان رفتید، از جاذبه‌های تاریخی اطراف آن غافل نشوید. حمام تاریخی سلطان امیر احمد با اندکی فاصله، در شمال خانه بروجردی ها قرار دارد. کافیست خیابان علوی را به سمت شمال پیش بروید تا با کمی پیاده‌روی به این حمام تاریخی زیبا برسید. البته اگر همین مسیر را ادامه دهید، جاذبه‌های تاریخی دیگری از جمله خانه تاریخی عباسیان و خانه تاریخی تاج را هم پیش روی خود می‌بینید. همه این آثار تاریخی در راستای همین خیابان و در فاصله اندکی از یکدیگر قرار دارند.

 در غرب خانه بروجردی‌ها کاشان، به خانه طباطبایی‌ها می‌رسید، که بازدید از آن هم به شدت توصیه می‌شود. برای دسترسی به این اثر تاریخی، کافیست از کوچه دهم باستان به سمت غرب بروید و چند قدم آن طرف‌تر خانه طباطبایی‌ها را مقابل خود مشاهده کنید. در جنوب خانه بروجردی ها قلعه جلالی و حصار سلجوقی و یخچال‌های مجاورش قرار دارند. اگر خیابان علوی را به سمت جنوب بروید، قلعه جلالی را در کوچه باستان هشتم پیدا می‌کنید. از سمت شرق خانه بروجردی کاشان هم، به کوشک صفوی می‌رسید که در کوچه‌ای به همین نام در خیابان علوی قرار دارد. خلاصه این اثر تاریخی با آثار دیدنی بسیاری احاطه شده است، که تماشای هیچ یک از آن‌ها خالی از لطف نیست.

از جاهای دیدنی دیگر کاشان می‌توان به مسجد آقابزرگ، باغ فین، تپه سیلک، مسجد جامع کاشان، بازار کاشان، مقبره محتشم کاشانی، کویر ابوزیدآباد، مقبره خواجه تاج الدین، خانه موزه عروسک و اسباب بازی کاشان و خانه عامری ها کاشان نام برد.

قیمت بلیط ورودی خانه بروجردی ها

برای بازدید از برخی از اماکن دیدنی و تاریخی باید بهایی برای ورودی پرداخت شود. این بها برای نگهداری از آن مکان صرف می‌شود. خانه دیدنی و تاریخی بروجردی‌های کاشان نیز همانند بیشتر خانه‌های تاریخی ایران برای ورود و بازدید لازم به تهیه بلیط و پرداخت مبلغی به عنوان ورودی ست. این بها برای گردشگران داخلی و خارجی متفاوت است. قیمت بلیط برای گردشگران داخلی ۴ هزار تومان و برای گردشگران خارجی ۵۰ هزار تومان است.

ساعات بازدید از خانه بروجردی ها

بنای زیبای خانه بروجردی ها کاشان همانند تمامی مکان‎هایی که متعلق به میراث فرهنگی است دارای ساعات مقرر بازدید به شرح زیر است:

در فصول تابستان و بهار از ساعت 9 صبح تا 6 عصر و در فصول زمستان و پاییز از ساعت 9 صبح تا 4:30 عصر خواهد بود. این خانه در ایام سوگواری تعطیل خواهد بود.

دیگر دیدنی های کاشان

از دیگر جاهای دیدنی کاشان می‌توان به خانه عباسیان، خانه طباطبایی ها، خانه عامری ها، مسجد جامع کاشان، مسجد آقابزرگ کاشان، بازار کاشان، مقبره محتشم کاشانی، باغ فین، حمام سلطان احمد، مقبره خواجه تاج الدین، تیمچه و سرای بخشی کاشان ، حمام باغ فین و تپه سیلک اشاره کرد.

آب و هوای شهر کاشان

شرایط جوی و آب و هوایی یکی از مهم‌ترین نکاتی ست که می‌تواند بنا به نوع سفر به شکل مستقیم و غیر مستقیم بر کیفیت سفر تاثیر بگذارد. در این قسمت برای سفری بهتر و خاطره انگیزتر به شهر کاشان، آب و هوا و شرایط دمایی این شهر آورده شده است. با مراجعه به این بخش می‌توانید از آب وهوای این شهر در لحظه آگاهی یابید تا بتوانید روزی مناسب را برای سفر خویش انتخاب کنید.

کاشان آب و هوا

لوکیشن دقیق خانه بروجردی های کاشان

در این مقاله سعی شد تا اطلاعات کلی و مفیدی از این خانه تاریخی و زیبا در اختیار خوانندگان قرار گیرد. در بخش‌های بالا به آدرس و مسیرهای دسترسی به این خانه زیبا اشاره شده است. برای آموزش بهتر مقاله آموزش استفاده از گوگل مپ را مشاهده نمایید. شاید برای افرادی که غیر بومی هستند یافتن آدرس در شهری دیگر سخت باشد و زمانی که می‌توانند برای بازدید و لذت بردن از این شهر صرف کنند، در مسیریابی و پیدا کردن آدرس از دست برود. در این قسمت برای دستیابی بهتر و ساده‌تر، لوکیشن دقیق خانه تاریخی و دیدنی بروجردی‌ها آورده شده است. با مراجعه به این بخش و با کمک نرم افزارهای مسیریابی بر روی گوشی همراه هوشمندتان تا رسیدن به این خانه دیدنی را می‌توانید به راحتی مسیریابی کنید.