خانه موزه بازار تهران(خانه فرهنگ بازار) یا خانه سلطان بیگم شجاعی، یکی از مقاصد گردشگری و جاذبه‌های تاریخی شهر تهران محسوب می‌شود. در ذهن بسیاری از افراد شهر تهران به عنوان پایتخت و یکی از کلانشهرهای بزرگ ایران تلقی می‌گردد. از زاویه دید این دسته از افراد، به جز آپارتمان‌های بلندمرتبه و ساختمان‌های بزرگ، اثری از جاذبه‌های گردشگری در تهران به چشم نمی‌خورد. ضمن اشتباه خواندن این دیدگاه، باید اذعان نمود که شهر تهران آثار و ابنیه‌ها، موزه‌ها و عمارت‌های تاریخی بسیاری را در دل خود جای داده‌است. خانه‌های تاریخی ایران و تهران ازجمله مهم‌تری جاذبه‌ها و دیدنی‌های ایران محسوب می‌شوند. بنای سلطان بیگم شجاعی، از بناها و عمارت‌های قدیمی و باستانی این مرزبوم بوده که در قلب تهران واقع شده است. در این مقاله به بررسی کلیه جزئیات مانند تاریخچه، معرفی، آدرس، ساعات بازدید و نحوه دسترسی این مجموعه تاریخی می‌پردازیم.
خانه موزه بازار تهران، عمارت سلطان بیگم
خانه‌ها و عمارت‌های قدیمی اصالت و هویت یک شهر و کشور را به تصویر می‌کشند. این سازه‌های قدیمی، شمایی از حافظه تاریخی یک مرز و بوم را منعکس می‌سازند. خانه‌های تاریخی تنها به عنوان یک بنا تعریف نمی‌شوند، آنها گویای تفکر، فرهنگ، اعتقادات و دیدگاه معماری دوران خویش اند. یادگاری‌های به جا مانده از گذشته‌های پر فراز و نشیب و بسیار دور، بخش اعظمی از میراث فرهنگی این سرزمین را تشکیل می‌دهند. عمارت سلطان بیگم نیز از این قاعده مستثنا نمی‌باشد. این بنای تاریخی با فضا و حال و هوایی قدیمی، به یکی از قطب‌های گردشگری پایتخت مبدل گردیده است. با گذشت سال‌ها از ساخت و احداث این بنا، زیبایی‌ها و جذابیت‌های بی نظیری در گوشه و کنار آن خودنمایی می‌کند. میراث تاریخی و باستانی تهران، به نوعی شناسنامه این کلانشهر به حساب می‌آیند.
وجود ابنیه تاریخی و عمارت‌های منحصر به فرد در تهران، احساسات و عواطف هر گردشگری را برمی‌انگیزد. عمارت زیبای خانه موزه بازار از آن دسته بناهایی بوده که در اولین نگاه، قلب و روح هر گردشگری را به تسخیر خود درمی‌آورد. با بازدید از این مجموعه تاریخی، حال و هوای تهران قدیم برای بسیاری از افراد تداعی می‌شود. این عمارت از خانه های تاریخی ایران، جز کوچکی از خانه های تاریخی تهران بحساب می‌آید.
تاریخچه و سیر تحول تاریخی خانه موزه بازار
قدمت و عقبه عمارت سلطان بیگم به دوران معماری و حیات قاجاریه بازمی‌گردد. براساس شواهد و مستندات تاریخی، بنای این عمارت زیبا و دیدنی به حدود ۱۵۰ سال پیش مربوط می‌شود. تهران آن روزگار دقیقا در منطقه ۱۲ حال حاضر قرار داشت. این منطقه در طول تاریخ، تحولات و رویدادهای تلخ و شیرین زیادی را تجربه نموده است. در این محدوده خاندان‌ها و اشخاص با اصالت و مشهوری روزگار گذرانده‌اند. وجود عمارت‌های متعدد قدیمی، به خوبی بر این امر صحه می‌گذارد. در طی گذشت زمان اغلب این بناها دچار تخریب و ویرانی شدند. با این حال، سرگذشت عمارت زیبای سلطان بیگم، با دیگر خانه‌ها کاملا متفاوت می‌باشد.
خانه سلطان بیگم شجاعی
این عمارت تاریخی در ابتدا به خانم سلطان بیگم شجاعی، از اشخاص مشهور دوره قاجار تعلق داشت. سلطان بیگم، خواهر زن احمد شاه قاجار و همسر یکی از تفنگداران به نام سلطنت قاجار بود. این عمارت در سال ۱۳۱۲ شمسی، توسط سلطان بیگم، در اختیار یکی از فرزندانش به نام تقی شجاعی قرار گرفت. وی در سال ۱۳۲۶، پس از چندین سال سکونت در این خانه، آن را به شخصی با نام آقای نیرنما واگذار می‌کند. خانواده نیرنما، تصمیم به ایجاد تغییر و تحولاتی در ظاهر و شمایل ملک می‌گیرند. علی رغم ایجاد تغییرات، حوض و تالار آیینه خانه، به علت برخورداری از بافت تاریخی، بدون تغییر حفظ می‌شود.
علاقه فراوان آقای نیرنما به مراقبت از بخش‌های مختلف خانه موزه بازار، موجب باقی ماندن ظاهر تالار و بنای عمارت به بهترین شکل شد. در خاطرات آقای نیرنما نقل شده که پدر خانواده با قفل کردن دو طرف درهای خانه، از ورود افراد متفرقه به این تالار جلوگیری می‌کرد. درهای تالار در مناسبت‌های خاص و تنها برای ساکنان خانه باز می‌شد. همچنین، در خاطرات تحریر شده از مالک خانه آمده که خانواده شهرام ناظری در طول سال‌های ۱۳۴۶ تا ۱۳۴۸ شمسی، مستاجر این خانه بوده‌اند.
معرفی عمارت و خانه موزه بازار
خانه موزه بازار، رسم، رسوم و سنت تاریخ کهن را به خوبی متجلی می‌سازد. خانواده نیرنما حدود ۵۰ سال در این خانه اقامت داشتند. تا اینکه در سال ۱۳۷۶ این ملک به وسیله شهرداری تهران خریداری شد. در سال ۱۳۸۸ سازمان فرهنگی هنری، این بنا را در اختیار گرفت. پس از مرمت و بازسازی، این بنای تاریخی به عنوان خانه موزه توسط شهرداری مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
ساختار و سبک معماری خانه سلطان بیگم
مساحت خانه سلطان بیگم شجاعی، حدود ۷۰۰ مترمربع برآورد شده است. سبک معماری داخلی موزه برگرفته از سبک قاجاری می‌باشد. قرینه بودن اجزا و ساختار خانه، از اصول مهم معماری دوره قاجار محسوب می‌شود. این ویژگی در اتاق‌ها و اجزای داخلی عمارت به خوبی نمود یافته است. برخورداری از بادگیر، این عمارت را در زمره آثار تاریخی متمایز و ویژه شهر تهران قرار داده است. در روزگار قدیم، تهران از شرایط و اقلیم آب‌وهوایی مطلوبی برخوردار بود. با این حال، بسیاری از خانه‌ها به علت سنگین بودن هزینه، بدون بادگیر ساخته می‌شدند. به عبارت دیگر، داشتن بادگیر، حکایت از وضعیت و تمکن مالی مطلوب اعضای آن خانه داشت.
به محض وارد شدن به خانه موزه بازار، وجود یک کتابخانه در سمت چپ، حوضخانه و تالار آیینه در سمت راست و نمایشگاه عکس در روبرو، خودنمایی می‌کند. در مرکز حیاط عمارت، یک حوض آب جذاب و فوق‌العاده زیبا دیده می‌شود. (عمق این حوض به علت بازسازی کاهش یافته است). گفته شده که در زمان‌های دور، این حوض حدود 2 الی 3 متر عمق داشته است. بادگیرهای موزه دقیقا در مرکز سازه غربی احداث شده‌اند. در دو سمت تالار آیینه، اتاق‌های بادگیر قرار دارند. ساخت بادگیرهای در سازه‌های قدیمی، برای تامین هوای خنک و مطبوع در فصل گرم سال صورت می‌گرفته است.
از دیگر بخش‌های حائز اهمیت خانه موزه بازار می‌توان به کتابخانه موجود در این عمارت، اشاره نمود. به علت ارزش بالای این کتابخانه، موسسه IFLA (فدراسیون جهانی موسسات و انجمن‌های کتابداری) آن را در ردیف ۱۰۰۱ کتابخانه شاخص سطح جهان قرار داده است. به گفته این موسسه، کلیه افراد می‌بایست قبل از مرگ، برای یک مرتبه، از این سازه تاریخی بازدید به عمل آورند. در این کتابخانه افزون بر ۷۰۰۰ جلد کتاب وجود دارد. همچنین، عضویت کتابخانه برای مردم به‌صورت آزاد و کاملا رایگان انجام می‌گیرد.
سیری در تالار آیینه خانه سلطان بیگم
تالار آیینه خانه، به‌عنوان قلب و زیباترین قسمت خانه موزه بازار محسوب می‌شود. وجود آیینه کاری‌های جذاب و چشم نواز، به صورت قطاربندی و در اشکال متنوع مقرنس، همه نگاه‌ها را به خود مجذوب می‌کند. در گوشه و کنار فضای داخلی تالار، نقاشی‌های مختلفی از مناظر طبیعی بر روی آینه و گچ، نقش بسته است. نقاشی‌های به‌کار رفته در بافت تالار، از سبک نقاشی اروپایی الهام گرفته است. زیبایی و جذابیت بصری، به انضمام جلوه باشکوه و خیره‌کننده تالار آیینه، احساسات و عواطف افراد را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. تلالو نورهای طلایی رنگ خورشید در تاروپود این موزه، جذابیت و زیبایی شگفت انگیزی را به ارمغان آورده است.
سقف تالار آیینه، با استفاده از قاب بندی‌های چوبی پوشیده شده است. نقاشی‌های ظریف و نقش و نگاره‌های دیدنی حک شده بر روی این قسمت، زیبایی و جذابیت را به معنای واقعی کلمه متبلور ساخته است. بر روی درب‌های چوبی اتاق، طرح‌هایی از مناظر طبیعی و سبزه‌زارها، به خوبی جلوه می‌کند. استفاده از المان‌ها و عناصر بصری چشم نواز در ساختار تالار آیینه خانه، ذوق و هنر معماری دوران قاجار را به نحو مطلوب بازتاب می‌دهد. طرح و نگاره‌های منحصر به‌فرد و شگرف تالار، قلب و روح بازدیدکننده را جلا می‌دهد.
به علت ارزش و اعتبار بسیار بالای خانه موزه بازار، از ازدحام جمعیت در این سازه جلوگیری می‌شود. بنابراین، بازدیدکنندگان به‌صورت ۱۰ نفره و همزمان، می‌توانند از گوشه و کنار تالار دیدن نمایند.
با خارج شدن از تالار آیینه، می‌توان از نمایشگاه عکس مربوط به تهران قدیم دیدن کرد. در نمایشگاه عکس دایر شده، عکس‌های فوق‌العاده قدیمی از تهران آن روزگار، به‌ویژه محله پامنار موجود می‌باشد. تصویر مربوط به اکبرخان پامناری نیز در میان این عکس‌ها به چشم می‌خورد. حضور وی در این محله و انجام کارهای خیر و بشردوستانه، علت اصلی نامگذاری آن می‌باشد.
اطلاعات و ساعات بازدید از خانه موزه بازار
بازدید از خانه موزه بازار در تمام روزهای هفته امکان‌پذیر می‌باشد. علاقمندان می‌توانند روزهای شنبه الی چهارشنبه در بازه زمانی ۹ الی ۱۷ و پنجشنبه‌ها در ساعت ۹ صبح الی ۱۳ بعدازظهر، از این عمارت زیبا و تاریخی دیدن نمایند. همچنین، بازدید از تمام قسمت‌های موزه بازار به صورت کاملا رایگان انجام می‌شود. به علت تاریخی فرهنگی بودن این مجموعه، برای مراجعه به آن، نیازی به تهیه بلیط نمی‌باشد. در ضمن این عمارت تاریخی و دیدنی، در تعطیلات رسمی و روزهای جمعه تعطیل می‌باشد.
آدرس خانه موزه بازار تهران
با استفاده از خطوط مترو، به راحتی می‌توان به خانه موزه بازار رسید. براین اساس، پس از سوار شدن در مترو، می‌بایست در ایستگاه امام خمینی پیاده شده و برای رسیدن به عمارت، حدود دقیقه پیاده‌روی کرد. همچنین، با استفاده از خطوط تاکسی پایانه تاکسیرانی میدان امام، فرآیند رسیدن به عمارت تسهیل می‌شود. در صورت استفاده از خودروی شخصی، می‌توان از پارکینگ‌های عمومی موجود در خیابان سعدی جنوبی استفاده نمود. ضمنا، با استفاده از ناوگان حمل‌ونقل عمومی هم می‌توان به خانه فرهنگ بازار دسترسی داشت.
خانه موزه بازار در خیابان امیرکبیر، نرسیده به میدان امام خمینی، کوچه ناظم الاطبا جنوبی، کوچه حشمتی، کوچه کمالی، پلاک بیست قرار دارد. همچنین، قابلیت عکاسی با گوشی موبایل و دوربین از این مجموعه تاریخی، برای بازدیدکنندگان وجود دارد. نمازخانه، بروشور راهنما و سرویس بهداشتی، برخی از امکانات این عمارت به شمار می‌روند.
آب و هوای شهر تهران
برای داشتن سفری خوش و دلپذیر، دانستن آب و هوای مقصد یکی از نکات مهم در گردشگری ست. در این بخش آب و هوای شهر تهران آورده شده است. برای دانستن شرایط جوی تهران، کافی ست به این بخش مراجعه کرده تا از آب و هوای این شهر در هر روز آگاه شوید.
لوکیشن دقیق عمارت سلطان بیگم یا خانه موزه بازار
در بخش‌های بالا به آدرس و مسیرهای دسترسی به این عمارت تاریخی زیبا اشاره شده است. در این قسمت از مقاله برای مسیریابی بهتر، لوکیشن دقیق این خانه آورده شده است. با مراجعه به این بخش و با کمک نرم افزار گوگل مپ تا رسیدن به این موزه دیدنی را مسیریابی کنید.
اگر روش استفاده از نرم افزار گوگل مپ را نمی‌دانید، بر روی این لینک کلیک کرده تا شما را در روش از این نرم افزار راهنمایی کند.
امتیاز شما به این صفحه:
خانه موزه بازار تهران(خانه سلطان بیگم شجاعی)
خانه موزه بازار تهران یا خانه سلطان بیگم شجاعی، عمارتی تاریخی در بافت قدیمی شهر تهران است. در مقاله بالا به معرفی، ساعت بازدید و آدرس خانه موزه بازار پرداختیم.
