خانه پیرنیا نایین (موزه مردم شناسی کویر)

خانه پیرنیا نایین یا موزه مردم شناسی کویر داستانی دل‌انگیز از دل تاریخ را برایمان بازگو می‌کند. هر یک از خانه های تاریخی ایران حال و هوای عجیب و مختص به خود را دارند و خانه پیرنیا نائین نیز از این قاعده جدا نیست.  موزه مردم‌شناسی پیرنیا در 140 کیلومتری شرق اصفهان و در شهر زیبای نایین در کنار مسجدی به همین اسم، قرار گرفته است. در این مقاله در ابتدا به معرفی خانه استاد پیرنیا نایین می‌پردازیم، تا اطلاعاتی مختصر از فضای داخلی این بنا ارائه شود، سپس مشخصات بنا، آثار، نوع معماری، بخش‌بندی اصلی و تکمیلی و پلان های مختلف موزه را مورد بررسی قرار خواهیم داد. در ادامه نکاتی در خصوص دسترسی به موزه مردم‌شناسی کویر و آدرس و زمان بازدید نیز در اختیار شما قرار داده می‌شود.

معرفی خانه استاد پیرنیا نایین

مشخص است، که خانه تاریخی استاد پیرنیا نایین با عشق آفریده شده است. نایین یکی از شهرهای آرامش‌بخش در اصفهان است، شهری پر از خانه‌های قدیمی و تاریخی که از روزگاران صفوی به جا مانده‌اند. خانه زیبای استاد پیرنیا نایین که برخی از مردم آن را به موزه مردم‌شناسی می‌شناسند، با حیاط سرسبز و بی‌نظیر‌اش نظرها را جلب می‌کند.خانه‌ای با طراحی بکر و دل‌انگیز در کنار مسجد جامع نایین، یک ترکیب بی‌نظیر برای تاریخ دوستان خواهد بود. سال 73 بود که نام رسمی موزه مردم‌شناسی بر روی آن به عنوان موزه مردم‌شناسی کویر، به ثبت رسید.

اولین قدم که به حیاط خانه زیبا استاد پیرنیا نایین می‌گذارید، با سازه‌ای از دوران صفویه آشنا می‌شوید. در واقع هدف اصلی از بازدید خانه تاریخی پیرنیا نایین شناخت مردم شهر نایین، در یک فضای خاص و منحصر به فرد است. این خانه زیبا و تاریخی در شهر نایین، یکی از شهرهای قدیمی و با اصالت اصفهان و جنب مسجد جامع نایین واقع شده است. منزل زیبای پیرنبا یکی از بهترین نمونه‌های معماری در ایران را به خود اختصاص داده است. معماری خاص در دل کویر که مانند آن به ندرت دیده می‌شود.

خانه تاریخی پیرنیا در سال 1356 به ثبت ملی رسید. به بخش‌های مختلف موزه مردم‌شناسی کویر نگاه کنید، دالان‌ها، هشتی‌ها، اتاق نشیمن، ایوان شاه‌نشین و گودال‌های باغچه‌ای همگی نشان از معماری دوره صفوی است.

در تاریخ موزه مردم‌شناسی کویر ، شخصی به اسم قاضی نورالهدی وجود دارد که گویی صاحب این ساختمان و فضای اطراف آن بوده است. او یکی از نمایندگان شاهان صفوی بود.

چرا نام پیرنیا را بر این خانه نهاده اند؟

نام خانه پیرنیا از خاندان پیرنیا گرفته شده است که یکی از قوم‌های مشهور در ایران بودند. البته که اهل نایین اصفهان بودند. هنر و تاریخ در یک فضای موازی در موزه مردم‌شناسی کویر دیده می‌شود و فرهنگ و اصالت در جای جای این خانه به رخ کشیده است.

گودال باغچه چیست؟

برای توصیف خانه پیر نیا نایین در ابتدا از باغچه‌های زیبای آن شروع می‌کنیم. خانه پیرنیا به گودال باغچه‌های مشهوری که دارد شناخته شده است. گودال باغچه‌ها در محیط‌های کویری ساخته می‌شوند، تا محیطی خنک و باب طبع ایجاد کند. این مدل در سایر خانه‌های اصفهان نیز دیده می‌شود.

مشخصات خانه استاد پیرنیا

به طور کلی مساحتی که برای موزه مردم‌شناسی کویر در نظر گرفته شده با احتساب خانه و باغچه بیش از 2193 متر مربع است. در معماری و طراحی موزه مردم‌شناسی کویر از اتاق‌های خاصی استفاده شده است که در ضلع‌های شرقی و غربی و شمالی حیاط دیده می‌شود. نظم اجرای آن از دید معماران ایرانی بسیار جالب است.

یک اتاق با عنوان اتاق سیلو در بخش غربی حیاط خانه استاد ساخته شده است. ایوان این اتاق به صورت طرح دار و اتاق‌ها در قالب سه دری طراحی شده‌اند که اغلب نقش ساده‌ای دارند. در بخش شرقی حیاط شاهد اتاقی هستیم، که به آن سقاخانه گفته می‌شود. محیطی تک در که با راهرویی به بخش انتهایی همراه است. همین‌طور یک انباری نیز در این فضا دیده می‌شود.

بخش دیگری از خانه استاد وجود دارد که مشهور به زمستان نشین است البته که در بخش شمالی حیاط موزه دیده می‌شود. این اتاق‌ها با 4 یا 5 در طراحی شده‌اند و فضای داخلی بزرگی دارند که در فصل زمستان مورد توجه قرار می‌گرفتند.

گودال باغچه یک حوض بزرگ است که در مرکز حیاط موزه مردم‌شناسی کویر اجرا شده است و داخل آن گیاهان زینتی مخصوصی دیده می‌شود. درختکاری داخل این باغچه بسیار دیدنی است. گل‌های زیبایی روییده و فضایی بکر را فراهم ساخته است. این حوض بزرگ در برخی از فصول سال با درختان انگور خود، از شما پذیرایی می‌کند. فضای این بخش از خانه استاد همیشه خنک است.

مرمت در چه سالی بر روی خانه پیرنیا صورت گرفت؟

دیوارها و بدنه خانه پیرنیا به خصوص بخش دالان‌ها، پس از مدتی دچار فرسایش شد. در سال 1393 از سوی میراث فرهنگی تصمیمی به مرمت بخش‌های مختلف این بنا گرفته شد. بهسازی صورت گرفته در موزه مردم‌شناسی کویر با مصالح سنتی از قبیل کاه‌گل و سیم‌گل دنبال شده است و البته که سیستم برق به کار رفته در دالان‌ها نیز بسیار ارزشمند طراحی شد.

بخش‌بندی خانه استاد پیرنیا نایین

در بخش جنوبی خانه استاد ، فضایی دیده می‌شود که با دیوارهای مشبک خود نظرها را جلب می‌کند. این فضا مثل باغ است و البته که برای گرمای تابستان بی‌نظیر است. بخش‌بندی خانه تاریخی پیرنیا نایین شامل اتاق‌هایی که در سه جبهه این فضا قرار دارند، انباری، سقاخانه، فضای نگهبانی و اتاق‌هایی است که در طبقه همکف و اول دیده می‌شوند. یک راهروی مشترک برای دسترسی به همه بخش‌ها وجود دارد. در بخش غربی موزه مردم‌شناسی کویر یک اتاق وجود دارد که دقیقاً روبروی نگهبانی قرار گرفته است. هر بخش از موزه مردم‌شناسی کویر با گچ‌بری‌های بی‌نظیر خود رخ‌نمایی می‌کند. یک بخش از دیوار خانه پیرنیا نقاشی‌های بسیار زیبایی دارد و همین‌طور یزدی بندی‌های بی‌نظیر آن خوب و قابل قبول است.

وقتی از در ورودی وارد موزه مردم‌شناسی کویر می‌شویم، اولین محوطه‌ای که می‌توانیم بازدید کنیم و دهلیز است. پس از آن یک فضای سرپوشیده وجود دارد که به حیاط خانه دیگر متصل می‌شود که به قاعده به آن هشتی گفته می‌شود. در این فضا یک سری درب‌ها وجود دارد تا دسترسی به سایر بخش‌ها فراهم شود. حدس ما این است که این درب‌ها برای بازدید عموم نباشد!

مهم‌ترین فضاهای خانه استاد پیرنیا نایین عبارت است از:

از آنجایی که امروزه برخی از بخش‌های خانه استاد تغییر کاربری داده است بهتر است اطلاعات به روز در این خصوص ارائه شود. مثلاً به محض ورود به این محوطه تاریخی، نمونه گیاهانی پیش روی شما قرار می‌گیرد. برخی از آن‌ها جنبه درمانی نیز دارند و شامل فضای سبز می‌شود. بخشی از خانه که قبلاً هشتی نامیده می‌شد، امروزه گیشه بلیط فروشی است.

یک بخش مهم در محوطه موزه مردم‌شناسی دیده می‌شود که لوازم اسباب کشاورزی و همین‌طور لوام مربوط به اسب است. بخشی از آن شامل ظروف قدیمی و خاص می‌شود.

سالن ورودی خانه پیرنیا با گچ‌بری‌ها و معماری بی‌بدیل تبدیل به یک سالن پر از ظروف سفال شده است و انواع کاسه و کاشی‌های لعاب‌دار در این سالن دیده می‌شود. این بخش زیبا تزیین مخصوصی دارد و موقعیت اجرای آن بی‌نظیر است.

بخش‌هایی وجود دارد که برای نمایش انواع ظروف آب‌خوری طراحی شده‌اند، و در انتهای راهرو سالنی مخصوص نمایش اسلحه و ادوات جنگی طراحی شده است.

سالن ظروف فلزی موزه مردم‌شناسی کویر بخشی است، که بسیاری از افراد به آن علاقه دارند و معتقد هستند که یک مکان بازدید بسیار عالی است.

لباس دوران قاجار و پوشاکی که مربوط به زنان و مردان همان دوران است در سالنی مخصوص به نمایش گذاشته شده است.

تاریخچه آثار خانه استاد پیرنیا نایین

روایات بسیاری در مورد ساخت این خانه مطرح است. برخی بر این باور اند که این خانه را مارکوف روس ساخته است. اما با کمی تامل و سال ورود این معمار روس در میابیم که این باور غلط است. این خانه متعلق به حسن مشیرالدوله پیرنیا بوده و ایشان تحصیل کرده روسیه بودند.

در این موزه زیبا با زنگی مردم نایین آشنا می‌شوید. یکی از اشیای بسیار با ارزشی که در خانه پیرنیا وجود دارد یک زیلوی قدیمی است که قدمتی بیش از 400 سال را به خود اختصاص می‌دهد و مربوط به عصر صفویه است. در اتاق‌های مختلف این موزه کوزه‌ها و کتیبه‌هایی دیده می‌شود، که مربوط به دوره ایلخانی هستند یک درب چوبی دوجداره در انتهای بخش شرقی موزه قرار دارد که قدمتی بیش از 300 سال دارد.

اتاقی پیش روی شما قرار می‌گیرد، که زندگی قاجاری را معرفی می‌کند، شامل 4 مجسمه است که اعضای یک خانواده را نشان می‌دهند و دو پسر کوچک و یک مرد و یک زن هستند و لباس قاجاری به تن دارند و دور کرسی جمع شده‌اند.

سالنی وجود دارد که کار با دستگاه عبا بافی را نشان می‌دهد، و مجسمه‌ای جذاب برای این بخش در نظر گرفته شده است، که بسیار خاص و دل‌انگیز است.

سایر اشیایی که در خانه پیرنیا دیده می‌شود، شامل وسایل روشنایی قدیمی است، که اغلب از جنس مس هستند و هنوز و رنگ و ظاهر خود را حفظ کرده‌اند. سینی و سماور برنجی قدیمی و همین‌طور ابزارآلات جنگی که مربوط به دوره قاجار هستند.

بخش‌های تکمیلی خانه استاد پیرنیا نایین

یکی از بخش‌های بسیار جذابی که در خانه استاد پیرنیا نایین دیده می‌شود چایخانه سنتی است، که به دستور میراث فرهنگی برای گردشگران طراحی شده است. این محیط معماری بی‌نظیری دارد، و آن‌قدر روح‌نواز است که برای گردشگران یک امتیاز خوب محسوب می‌شود. در این بخش می‌توانید طعم یک چای خوش عطر را بچشید و کمی خستگی در کنید.

در صورتی که ایام نوروز را برای بازدید از موزه مردم‌شناسی انتخاب کنید، می‌توانید در مراسم شب شعر شرکت کنید، از غرقه‌های پخت نان سنتی دیدن کنید و از فضای شادی که در محوطه موزه حاکم است لذت ببرید.

مگر می‌شود به اصفهان رفت و سوغاتی نخرید؟ فروشگاه صنایع‌دستی که در موزه مردم‌شناسی کویر وجود دارد، یک شانس خوب برای خرید سوغاتی است. محیطی بسیار جذاب پر از صنایع‌دستی که بانوان علاقه زیادی به بازدید از آن دارند. این فروشگاه در ساعت‌های مشخصی از روز فعال هستند.

معماری خانه استاد پیرنیا نایین

پنجره‌های چوبی که بسیار قدیمی و سنتی هستند، شیشه‌ها به صورت ضلع بندی شده بر روی چوب نصب شده‌اند. بخش بالایی پنجره‌ها نماد گنبد داشته و به صورت چهار بخش طراحی شده‌اند. پنجره‌ها به سمت داخل باز و بسته می‌شوند.

بخش داخلی این خانه با سقف‌های منقشی که دارد، جذابیتی بی‌نظیری ایجاد کرده است. در سقف داخلی از نقش و طرح‌های گسترده‌ای استفاده شده است. عکس و تصاویری که مربوط به دوره‌های گذشته از تاریخ است و ستون‌بندی‌هایی که نشان از نظم دقیق معمار است. بخشی از سقف با گل‌کاری‌های بی‌نظیری که دارد شناخته می‌شود به طوری که هنوز هم طرح گل‌ها مشخص است و تغییری نکرده است.

در محوطه حوضی پر از آب دیده می‌شود که نشان از پویایی این موزه است. البته که این حوض آبی رنگ در برخی از ایام سال فعالیتی ندارد. دور تا دور حوض گل‌های زیبا و درختچه‌های قد و نیم قد دیده می‌شود.

در یک بخش از محوطه حوض کوچکی وجود دارد که با طراحی خاص خود نظرها را جلب کرده است. این حوض در دو ضلع خود سطوحی صاف و دو ضلع دیگر به شکل نیم‌دایره طراحی شده است. در دو سمت حوض از نیمکت‌هایی برای استراحت گردشگران استفاده می‌شود.

خانه استاد دارای یک بخش بالایی است که به صورت بالکن به بخش پایین و حیاط موزه دسترسی داشته و چشم‌اندازی بسیار جذاب است. این بخش نیز به صورت غرفه بندی دیده می‌شود و دارای طاقچه‌هایی پر از گلدان گل است که نمادی از سنت و طبیعت را به رخ می‌کشد. ورود به بخش بالایی خانه توسط راه پله‌ایی که در انتهای راهروی مشترک این بنا وجود دارد، فراهم شده است.

یک بخش از این موزه به صورت پلکانی طراحی شده است و بر روی آن انواع گلدان و ظروف سفالی دیده می‌شود.

تزئینات دیواری پلان خانه استاد پیرنیا نایین

از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که برای خانه پیرنیای نایین می‌توان در نظر گرفت، نقش‌هایی است که بر روی دیوارهای این بنا دیده می‌شود. گچ‌بری‌های روی دیوار و تصاویری که ایجاد شده است، نشان از روند زندگی دوران صفوی است. یک سری ظروف به صورت طراحی شده نیز بر روی بخشی از دیوار نصب شده‌اند. نقوش در سبک‌های هندسی و گیاهی و حیوانی هستند و پلان بندی‌هایی را شامل می‌شوند، که بسیار عجیب است.

در بخشی از پلان خانه استاد پیرنیا نایین شاهد داستان‌های کهن ایرانی از خسرو و شیرین هستیم. گچ‌بری‌ها و محیطی که به تصویر کشیده می‌شوند، بسیار مهم است. از سوی دیگر دالان‌ها و عمارت اصلی برای این بنا و طراحی‌های شاه‌نشین نیز بسیار جذاب است. دیوارهایی که به صورت رنگی دیده می‌شوند، به تازگی مرمت شده‌اند و رنگ مورد استفاده به شکلی است که ظاهر دیوارها حفظ شوند. مشخص است که اشیای مورد استفاده در این موزه وابسته به فروشگاه صنایع‌دستی است و مدل‌های مشابه ظروف داخلی موزه، در فروشگاه صنایع‌دستی به عنوان سوغاتی و هدیه به فروش می‌رسد.

موزه مردم‌شناسی کویر نایین از دید یک تاریخ‌نویس

هر ساله گردشگران زیادی برای بازدید از خانه استاد پیرنیا نایین به سمت اصفهان حرکت می‌کنند. در این بین محققان و تاریخ‌نویسان نیز این ساختمان را نمونه‌ای بی‌نظیر از گذشته می‌دانند. از نظر تاریخ‌نویسان نقاشی‌های دیواری موزه مردم‌شناسی کویر ، اطلاعاتی در مورد هفت پیکر نظامی ارائه می‌دهد که شامل یوسف و زلیخا و داستان‌های خسرو و شیرین است. رسمی بندی‌هایی که روی دیوارها دیده می‌شود و نقش مرغ و اژدها همگی بخش مهمی از اعتبار موزه مردم‌شناسی کویر هستند. الگوی معماری این بنا مربوط به دوره صفویه است و همه قوانین معماری آن دوره به درستی رعایت شده است. کتیبه‌ها بیشتر از سایر بخش‌ها نظر تاریخ‌نویسان را به خود جلب می‌کند.

فضای سبز داخل موزه اغلب توسط باغبانان خبره نگهداری و محافظت می‌شود و خوشبختانه گردشگران نیز در بازدید از این فضا دقت لازم برای عدم آسیب به فضای موجود را مبذول می‌نمایند. خوشبختانه دسترسی به این بنای زیبا و هزینه خرید بلیط نیز به شکلی است، که همه افراد به سادگی می‌توانند، از آن بازدید کنند. محوطه موزه مردم‌شناسی کویر در فصل تابستان بسیار خنک است. و موقعیت گردشگری خوبی دارد.

دسترسی به خانه استاد پیرنیا نایین

خانه استاد پیرنیا نایین در استان اصفهان واقع شده است. شما می‌بایست در ابتدا به اصفهان بروید، و سپس خود را به شهر نایین برسانید. مسجد جامع نایین بسیار مشهور است، و یافتن آدرس آن کار سختی نیست. روبروی این مسجد موزه مردم‌شناسی کویر ساخته شده است. دسترسی به خانه استاد پیرنیا نایین توسط تاکسی‌های داخل شهر نایین به سادگی فراهم شده است. البته که می‌توانید با ماشین شخصی نیز در زمانی کم به مقصد مورد نظر دست یابید.

آدرس خانه استاد پیرنیا نایین

استان اصفهان، نایین، خیابان مسجد جامع نایین، روبروی مسجد جامع، خانه استاد پیرنیا نایین

زمان بازدید از خانه استاد پیرنیا نایین

این بنا همه روز به جز روزهای تعطیل و دوشنبه از ساعت 9 صبح الی 7 عصر برای بازدید آماده است.

قیمت بلیط برای ورود در گذشته 1500 تومان بوده است و نرخ جدید آن در دسترس نیست.

 آب و هوای شهر نایین

برای سفر در ایران و شهرهای دیدنی این کشور، به سبب تنوع آب و هوایی که بر آن حاکم است، یکی از مهم‌ترین نکاتی که در کیفیت سفر شما تاثیرگذار است، آب و هوا و شرایط دمایی ست. در این بخش، آب و هوا و شرایط دمایی این شهر تاریخی آورده شده است. با مراجعه به این بخش از آب و هوای این شهر در لحظه آگاه شوید.

نایين آب و هوا

لوکیشن دقیق خانه استاد پیرنیا

در بخش‌های بالایی این مقاله به تفصیل در مورد مشخصات این بنای تاریخی و آدرس آن اشاره شده است. فاصله شهر نایین تا شهر اصفهان حدودا 154 کیلومتر و تا شهر یزد 168 کیلومتر است. در این بخش لوکیشن دقیق این خانه آورده شده است. با مراجعه به این بخش و با کمک گوشی همراه هوشمندتان تا رسیدن به این خانه تاریخی را مسیریابی کنید.

عکس‌های این پست را سرکار خانم مهدیه زمان‌خانپور عزیز ثبت نموده‌اند.