دریای عمان (خلیج عمان)

دریای عمان یا خلیج عمان، مهمترین راه آبی ارتباطی و تجاری ایران و دارای زیباترین سواحل و مناطق بکر طبیعی و شگفت انگیزترین مناظر و چشم ­انداز­های دریایی است. دریای عمان خلیج فارس را از طریق تنگه هرمز به دریای عرب و اقیانوس پهناور هند متصل می‌­کند. این دریا­ی پهناور و نیلگون از شمال به کشورهای ایران و پاکستان از جنوب به کشورهای عمان و امارات از غرب توسط تنگه هرمز به خلیج‌فارس و از سمت شرق به دریای عرب و اقیانوس هند متصل می­‌شود. در ادامه با ما همراه باشید، تا به معرفی دریای عمان، تاریخچه، معرفی بنادر و سواحل دریای عمان، جاذبه­ های دیدنی این دریا، اکوسیستم و پوشش جانوری و  مشکلات زیست محیطی سواحل و آب‌های دریای عمان و بهترین فصل سفر به این دریای زیبا بپردازیم.

معرفی دریای عمان

جالب است بدانید دریای عمان طولی در حدود ۶۱۰ کیلومتر دارد و مساحت این خلیج ۹۰۳ هزار کیلومتر مربع است. از آنجا که مدار راس السرطان از شمال این دریا عبور می‌­کند، این دریا یکی از مناطق گرم کره زمین است. حداکثر درجه حرارت آب در مرداد ماه ۳۳ درجه و در دی ماه حدود ۲۰ درجه است. دریای بی نظیر عمان حدود ۷۸۴ کیلومتر خط ساحلی دارد و یکی از زیباترین سواحل تجاری و تفریحی را در کنار خود جای داده است. این سواحل که حدود نیمی از سواحل جنوبی ایران را شامل می­‌شود، از تنگه هرمز تا بندر گواتر ادامه دارد. در مطلب کلی راجع به دریا و دریاچه های ایران نیز پرداخته‌ایم. برای مشاهده اینجا را لمس(کلیک) نمایید.

دریای زیبای عمان نسبت به خلیج فارس عرض کمتری دارد، اما عمق آن به نسبت بیشتر است. عمق این دریا در قسمت‌های شرقی آن بیشتر است و هرچه به سمت غرب بروید از عمق دریا کاسته می‌­شود. عمیق‌­ترین نقطه این دریا در اطراف بندر چابهار حدود ۳۳۹۸ متر است. کمترین عمق دریا نیز در تنگه هرمز به ۷۳ متر می‌­رسد. این دریا با مناطق نفت‌­خیز خود و داشتن بخش بزرگی از تولید شیلات ایران، از مهمترین نقاط تجاری و بازرگانی به حساب می­‌آید. ایران از طریق دریا عمان با اقیانوس هند، شرق دور و آفریقایی شرقی، دریای مدیترانه و اروپا ارتباط دارد.

تاریخچه خلیج عمان

تا قرن ۱۸ میلادی اروپاییان این دریا را به دریای مکران می‌نامیدند. اما امروزه می‌دانیم که در دریای عمان در حقیقت خلیج تنگه هرمز تا دریای مکران است و دریای مکران با دریای عمان متفاوت است. دریای مکران امروز پهنه آبی است، که در نقشه­‌ها از آن با نام دریای عرب یاد می‌­شود و خلیج فارس و دریای عمان از طریق این دریای عرب به اقیانوس هند وصل می‌شوند. در بسیاری از منابع تاریخی و قرون وسطی این دریا را بحر فارس و بهره اخضر نامیده‌اند. اما در جغرافیای جدید بحر عرب، بحر عمان و خلیج فارس سه منطقه جدا هستند. هرچه که بود، در طول تاریخ همواره این دو دریا عمان و خلیج فارس تحت حاکمیت ایرانی‌ها بوده است.

نام‌های دریا عمان در طول تاریخ

در منابع تاریخی قدیمی به خلیج عمان و دریای عرب با یکدیگر، دریای مکران و بحر اخضر و در بعضی منابع اروپایی به این دریا، اریترا و دریا رومیروم و دریای هندوس می­‌گفتند. این نام‌ها گاهی به کل اقیانوس هند و پهنه­‌های آبی که به آن مرتبط هستند، نیز گفته می‌­شد. خلیج عمان به همراه دریای عرب امروزی از سوی جغرافی‌نویسان مکران نام­گذاری شده است. در بعضی منابع نیز دریای مکران به آب‌های کل جنوب ایران قلمداد شده و دریا عمان نیز به نام سواحل عمان شناخته شده است.

این خلیج زیبا در طول تاریخ نام‌های مختلفی داشته از مگان و  مجان که این نام به صنعت کشتی سازی و معادن مس در زمان سومریان ارتباط داشته است. مردم محلی از این منطقه به عنوان دریای سیستان و بلوچستان، دریای جنوب و دریای چابهار نیز یاد کرده اند. در زمان اشکانیان و ساسانیان نیز نام دریای عمان به کار می‌رفته و در نتیجه واژه عمان ریشه ایرانی دارد.

معرفی بنادر و سواحل دریای عمان

از مهم‌ترین شهرهای بندری حاشیه این دریا می‌توان به چابهار اشاره کرد. بندر تجاری و با موقعیت استراتژیک چابهار، تنها بندر اقیانوسی ایران است که در شمال خلیج عمان قرار گرفته است. چابهار نزدیک‌ترین و آسان‌ترین راه دسترسی کشورهای آسیای میانه به آب‌های آزاد است. این بندر زیبا علاوه بر اهمیت تجاری خود یکی از زیباترین شهرهای ساحلی جنوب ایران با آب و هوایی بکر و سواحل شگفت‌­انگیز ماسه‌ای است.

بنادر و سواحل همجوار با دریای عمان شامل موارد زیر است

• بندر گواتر

این بندر زیبا که در استان سیستان و بلوچستان و در آخرین نقطه مرزی کشور ایران قرار گرفته است، از زیباترین بنادر دریای عمان و همجوار با بندر چابهار است. بندر گواتر با چشم‌­انداز­های بی پایان دریای بی کران و سواحل و جاذبه‌­های منحصر به فرد خود یکی از نقاط جذاب برای گردشگری است. درواقع بندر گواتر در حقیقت حدفاصل بین ایران و کشور پاکستان بوده و در حقیقت بندری است که خشکی را به دریا متصل می­‌کند.

• بندر جاسک

دز واقع بندر دیگر این دریا جاسک است که در استان هرمزگان قرار دارد و یکی از مهمترین بنادر این استان است. از آنجا که بندر جاسک در مجاورت دریا عمان قرار گرفته است، یکی از زیباترین شهرهای ساحلی خلیج عمان به حساب می­‌آید. جنگل‌های شگفت‌انگیز حرا که شهرتی جهانی دارند، در این منطقه قرار گرفته‌اند و از جاذبه­‌های این شهر بندری به حساب می­‌آیند.

• بندر بریس

در کنار دریای زیبای عمان و در 60 کیلومتری شرق چابهار، بندر ‏زیبای بریس با چشم­اندازی از سواحل ماسه‌­ای  خودنمایی می‌­کند. بندر بریس که در روستایی به همین نام قرار گرفته است دارای آب و هوایی گرم و مرطوب است. بریس در حقیقت نزدیکترین راه ارتباطی ایران به اقیانوس هند است. آسمان پاک و آبی که منظره پرواز پرندگان دریایی بر فرازش آن را تماشایی‌تر کرده است. کوه­‌های شگفت­انگیز مریخی و چشم انداز بی انتهای دریای جذاب عمان در  غرب ‏این بندر از جاذبه‌­های فراموش نشدنی بندر بریس است.

• بندر کنارک

شهر کنارک در شهرستان کنارک از شهرهای استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. شهرستان کنارک شامل شهر کنارک و دو بخش دیگر به نام­‌های کنارک و زرآباد است. شهر کنارک که در کنار چابهار و دریا آبی عمان قرار گرفته است، از شهرهای بندری ایران است.

کنارک از سمت شرق به شهرستان چابهار و از غرب به استان هرمزگان، از شمال به شهرستان نیک شهر و از سمت جنوب به دریا عمان محدود می­‌شود. علاوه بر داشتن جاذبه­های دیدنی این شهر بندری زیبا دارای موقعیت ویژه از لحاظ اقتصادی و صنعت ماهیگیری و شیلات است.

• ساحل درک

روستای ساحلی درک، در بخش زرآباد و نزدیک چابهار در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. در واقع روستای درک بین دو بندر مهم ایران یعنی بندر چابهار و بندر عباس قرار گرفته است. می‌توانید هم از طریق زمینی و هم از طریق هوایی، به روستای درک برسید.

موقعیت قرار گیری و دسترسی سخت به این منطقه باعث شده است که ساحل روستای درک، به یکی از پاک‌ترین سواحل ایران تبدیل شود. این ساحل نقطه اتصال دریا نیلگون عمان به اقیانوس هند است. یکی از چیزهایی که این روستای ساحلی را شگفت‌­انگیز می‌کند، همجواری خیره­‌کننده ماسه‌های داغ بیابان با دریای آبی و خنک عمان است. جایی که دریا با آغوش باز پذیرای کویر گرم و سوزان است.  سواحل ماسه­‌ای، سواحل شنی و سواحل مرجانی در کنار هم، صخره‌­های سنگی، چشم­‌اندازی از درختان نخل و آبی بی­کران دریا به این ساحل، زیبایی جادویی می‌­بخشد. ماسه­‌های سفید ساحل درک خاصیت درمانی داشته و می­ت‌وانید برای درمان  درد­­های ماهیچه‌­ای و عضلانی استفاده کنید. کوه‌های مریخی نیز از دیگر جاذبه‌­های فرازمینی این ساحل زیبا است که تماشای آن را نباید از دست داد.

• بندر چابهار

یکی دیگر از بنادر مهم این دریای نیلگون، بندر چابهار است. این بندر علاوه بر موقعیت استراتژیکی و مهمی که در این خلیج دارد، دارای طبیعت و جاذبه‌های طبیعی فراوانی ست که چشم را خیره می‌کند.

جاذبه های دریای عمان

در سواحل دریای عمان کم نظیرترین جاذبه­‌های تاریخی و طبیعی را می‌توان دی،د که نظیر آن در ایران و در جهان وجود ندارد. سواحل دریا عمان یکی از بکرترین و دست نخورده ترین مناظر و چشم­انداز­های طبیعی را دارا می‌باشد.

زمانی که زمستان و برف و یخبندان در اکثر شهرهای ایران حاکم است، شهرها و بنادر ساحلی این دریا آب و هوای بهاری و دلپذیر دارد. جالب است بدانید این دریای عمیق و آبی و شهرها و سواحل آن قدمتی طولانی داشته و طبق آخرین مطالعات باستان شناسی آثاری از این سواحل کشف شده است که متعلق به ۶۵۰۰ تا 7500 سال پیش از میلاد و متعلق به دوره دیرینه سنگی میانه یا عصر حجر قدیم است. در ادامه همراه ما باشید تا شگفتی­های این خلیج نیلگون را به شما معرفی کنیم.

• چابهار، بهشت جنوب با شگفت­‌انگیزترین مناظر طبیعی

شهر چابهار در جنوب شرقی سیستان و بلوچستان واقع شده و به دلیل جاذبه‌­های شگفت­انگیز و آب و هوای بکر و سواحل کم­­‌نظیر خود یکی از محبوب‌ترین شهرهای بندری و جزایر گردشگری جنوب ایران است. جاذبه­‌های این شهر ساحلی زیبا در جهان کم­‌نظیر است. از آنجا که این شهر رنگ برف و سرما را هرگز نمی‌بیند، به آن شهر 4 بهار و بهشت جنوب نیز می­‌گویند.

کوه­‌های مینیاتوری، تالاب لیپار با چشم اندازهای شگفت­‌انگیز و حیات وحشی کم نظیر با نادرترین گونه­‌های جانوری جهان، غارهای طبیعی و مصنوعی، مساجد شگفت انگیز با معماری منحصر به فرد و باشکوه، پلاژ ساحلی و اسکله تیس با چشم­اندازی از آبی بی‌کران دریا و تفریحات دریایی چون شاتل، جت اسکی، کلبه غواصی چابهار برای داشتن تجربه‌ای هیجان‌­انگیز و فراموش نشدنی از غواصی در آب‌­های دریای عمان و تماشای زندگی شگفت­انگیز جانداران دریایی و در نهایت تالاب رویایی لیپار با رنگی صورتی که تالاب صورتی نیز شناخته می‌شود و زیستگاهی برای جاندارانی چون فلامینگو و حواصیل است، تنها بخشی از شگفتی و جذابیت­‌های بهشت زیبای چابهار است.

• معرفی نقاط جذاب و دیدنی دریای عمان

بندر چابهار تنهای بخشی از جذابیت­های دریای عمان را به خود اختصاص می­‌دهد. سواحل زیبای سیریک تا گروگ، ساحل صخره‌ای پزم تیاب، منطقه حفاظت شده حرا رود گز با جاذبه­‌های کم­‌نظیری چون تالاب ساحلی دریایی، جنگل­های حرا و سواحل­ شنی از دیگر سواحل دریای عمان با زیبایی­‌های حیرت­‌آور است. ساحل دریا کوچک، که به وسیله موج شکن از دریا جدا شده است و مکانی برای ورزش­‌های آبی چون شنا و آب تنی را فراهم کرده است، بوستان ساحلی دریا بزرگ که در مسیر چابهار-رمین قرار گرفته با چشم‌اندازهای بی­پایان از سواحل صخره­‌ای، فرش خزه، موج افشان و در نهایت ساحل بریس آخرین بندر چابهار که در نقطه صفر مرز دریایی قرار دارد، از دیگر مکان­‌هایی است که در سفر به جنوب و دریای عمان نباید از دست داد.

اکوسیستم و پوشش جانوری سواحل و آبهای دریای عمان

در حقیقت سواحل و آب­های دریای عمان زیستگاه مهم ترین گونه­‌های جانوری از پستانداران تا آبزیان، خزندگان و دوزیستان است. خرس سیاه، پلنگ، سنجاب راه راه بلوچی، هوبره از گونه­‌های جانوری نادر و شگفت‌­انگیز این منطقه است. گاو دریایی، نهنگ گوژپشت، دلفین، نهنگ آبی، نهنگ خاکستری، دلفین گوژپشت، دلفین بینی بطری، نهنگ دندان کلفت، نهنگ براید در این خطه زندگی می‌­کنند.

سواحل و مناطق هم­جوار دریا زیبای عمان زیستگاه انواع خزندگان مانند لاک پشت دریایی که شامل لاک پشت‌های سرخ، سبز، پشت عقابی، پشت زیتونی و پشت چرمی می­‌شود. ۳۹ گونه مار دریایی شامل مار دریایی نوک دار، حلقه دار، سر کوچک، خلیج‌فارس، آراسته، زرد، کوتاه، شکم زرد و افعی می‌باشد.

دریای عمان زیستگاه گونه­‌های جانوری کمیاب در جهان

بیش از ۲۰۰ گونه پرنده بومی، مهاجر آبزی وکنار­آبزی و شکاری به صورت دائم یا به صورت مهاجر فصلی در سواحل دریای عمان زندگی می‌کنند. شاید برای شما نیز جالب باشد، که بدانید بیش از ۱۱۰ گونه پرنده از مجموعه پرندگان ایران به صورت ساکن و دائمی یا به صورت پرندگان مهاجر در این خلیج زیبا زندگی می‌کنند. در بین این گونه­‌های پرنده، پلیکان پا خاکستری، گیلانشاه خالدار از پرندگان کمیابی در دنیا هستند که به صورت مهاجر در فصول پاییز و زمستان در سواحل این دریا مشاهده می‌شوند. از دیگر پرندگان شگفت‌­انگیز می­‌توان به فلامینگو باکلان، انواع حواصیل، کاکایی­‌ها، آب جلبک­‌ها، عقاب دریایی دم سفید، پرستو، عقاب شاهی، عقاب ماهیگیر اشاره کرد. طبیعت بکر، آب و هوای معتدل و مطبوع باعث می­‌شود که هر سال بیش از ۶۰ هزار پرنده به این سواحل مهاجرت کرده و در سواحل گرم و زیبای آن مامن گزینند.

گاندو یا تمساح پوزه کوتاه یکی دیگر از گونه‌­های جانوری نادر در جهان است. این تمساح خجالتی و ترسو که بزرگترین خزنده ایران است در محدوده شرق چابهار و در خلیج گواتر زندگی می­‌کند. این نوع از تمساح که در خطر انقراض و نابودی نیز قرار دارد در حدود ۴۰۰ تای آن در محدوده حفاظت شده خلیج گواتر زندگی می‌کنند.

مشکلات زیست ­محیطی دریای عمان تا تبدیل عمان به آلوده‌­ترین آب­های ایران

تا اینجا هرچه گفتیم از زیبایی­‌ها و شگفتی‌های دریا و سواحل زیبای عمان بود. اما مگر می­‌شود که منطقه بکر و زیبایی وجود داشته باشد و ردپایی از تجاوز و خرابی­های انسان بر تن رنجور آن به یادگار نمانده باشد؟ متاسفانه دریا آبی عمان مانند سایر نواحی طبیعی از دستبرد و زیان­‌های انسان­ها بی بهره نمانده است. بی‌بهره که هیچ حتی محیط زیست و اکوسیستم آن را به ورطه نابودی کشانده است.

عوامل مختلفی چون گسترش صنایع و استفاده غلط از منابع آبی، ورود آلاینده‌­ها از کشتی­های نفتی و تجاری، تردد نفت کش­‌ها و شناورها، ریختن فاضلاب و زباله­‌های صنعتی و انسانی به داخل دریا، ریختن زباله­‌های پلاستیکی قاتل خاموش آبزیان، صید بی رویه و غیر اصولی،  باعث بروز آلودگی شدید زیست محیطی دریای عمان و سواحل آن گردیده است.

این عوامل توانسته‌­اند در اندک زمانی اکوسیستم بی نظیر این دریای زیبا را تا 47 برابر حد طبیعی آلوده نماید و بدین طریق آبزیان و موجودات آن را با خطر مرگ و انقراض مواجه سازند. هرچقدر طبیعت در بخشش زیبایی‌­ها و شگفتی­‌هایش مهربان‌تر باشد. ما انسان‌‌ها سرکش‌­تر و بی­‌رحم‌تر بر آن می‌­تازیم. باشد که با ادامه این خشونت و نامهربانی، طبیعت برای همیشه ما را از نعمت و موهبت زیبایی­های بی­پایانش محروم کند.

در قسمت پایین ویدیویی از دریای عمان می‌بینیم و لذتی از زیبایی آن خواهیم برد.

بهترین زمان برای بازدید دریای عمان

بهترین زمان برای سفر به جنوب و سواحل دریای عمان فصل پاییز، زمستان و نیمه اول بهار است. از آنجا که دریای عمان یکی از گرمترین مناطق کره زمین به حساب می‌­آید، در این فصل­‌ها آب و هوا به بهترین حالت خود است. با سفر به دریای عمان و سواحل زیبای آن در زمستان که هوای اکثر شهرهای ایران سرد است و نیاز به پوشیدن کت و لباس­های زمستانی است، شما می‌توانید هوایی گرم و دلپذیر و بکر را در بنادر و شهرهای ساحلی عمان تجربه کنید.

آب و هوای خلیج عمان

موقعیت جغرافیایی این دریای زیبا عمان بگونه‌ای است که دارای آب و هوایی گرم و مرطوب است. برای اینکه بتوانید از سفر خویش لذت ببرید، یکی از مهمترین نکات آب و هوا و شرایط دمایی این منطقه است. در قسمت پایین موقعیت آب و هوایی و دمایی این خلیج آورده شده است. با مراجعه به این بخش می‌توانید از دمای هوا و شرایط جوی این منطقه آگاه شوید. طبیعتا با توجه به وسعت زیاد این دریا لازم است، تا شرایط آب و هوایی شهرهای مختلف در کنار دریا را مطلع شوید. در بخش زیر آب و هوای چابهار در پنج روز آینده آورده شده است.

چابهار آب و هوای

موقعیت دریای عمان در نقشه

خلیج زیبای عمان دربرگیرنده یکی از زیباترین و شگفت­انگیزترین مناظر و سواحل ایران است. علاوه بر جاذبه‌­های گردشگری، آب و هوای بکر و پاک آن، این منطقه را به یکی از بهشتی­ترین نقاط ایران تبدیل کرده است. بنابراین می‌تواند انتخابی ایده­‌آل برای یک سفر زمستانی به نقطه­‌ای گرم و معتدل باشد. هرچیزی که از جاذبه­‌های این نقطه از ایران زیبایمان گفتیم را فقط شنیدید، اما زیبایی­‌های آن را تا سفر نکنید و با چشم جان نبینید درک نخواهید کرد. هرچند تمام سواحل دریای زیبای عمان بی­نظیر است، اما بندرچابهار به خودی خود دنیای دیگری است که تماشای آن را نباید از دست داد.

عکس‌ها و کلیپ‌های این پست را جناب آقای علی سراج عزیز ثبت نموده‌اند.