رودخانه سفید رود در استان گیلان، بلندترین رودخانه‌ی نواحی شمالی ایران و دومین رود طویل ایران محسوب میشود. در مقاله پیشرو به شرح مطالبی در مورد سرچشمه و رودهای واریزی آن، مسیرهای گذر رودخانه، آب و هوای نواحی سفیدرود، تاریخچۀ نامگذاری آن، نقش رودخانه در اکوسیستم منطقه، نقش رودخانه در فرهنگ و اقتصاد نواحی جنوبی دریای خزر، تهدیدهای زیست محیطی می‌پردازیم. این رودخانه پر آب یکی دیگر ازمهم‌ترین رودخانه‌های ایران به شمار می‌رود. پس از آن جاذبه‌های توریستی این ناحیه اعم از جاذبه‌های طبیعی، جاذبه‌های تاریخی و جاذبه‌های فرهنگی معرفی میگردد.
ویژگی‌های رودخانه سپید رود کدامند؟
رودخانه سپید رود در استان گیلان، بلندترین رودخانه‌ی نواحی شمالی ایران و دومین رود طویل ایران محسوب میشود. پس از آشنایی اجمالی با رودخانه سپید رود، در ادامه مقاله به شرح مطالبی در مورد سرچشمه و رودهای واریزی آن، مسیرهای گذر رودخانه، آب و هوای نواحی سفیدرود، تاریخچۀ نامگذاری آن، نقش رودخانه در اکوسیستم منطقه، نقش رودخانه در فرهنگ و اقتصاد نواحی جنوبی دریای کاسپین، تهدیدهای زیست محیطی می‌پردازیم. پس از آن جاذبه‌های توریستی این ناحیه اعم از جاذبه‌های طبیعی، جاذبه‌های تاریخی و جاذبه‌های فرهنگی معرفی میگردد.
سپس آدرس رسیدن به رودخانه و مسیرهای دسترسي به آن بیان شده و اشاره‌های به امكانات اقامتي ناحیه خواهیم داشت. این رودخانه پرآب به عنوان یکی از شریان‌های مهم و حیاتی ایران است. این رودخانه پر آب یکی دیگر ازمهم‌ترین رودخانه‌های ایران به شمار می‌رود. سرچشمه این رود از به هم پیوستن چند رود دیگر بوجود می‌آید. از مهم‌ترین این شعبات، رود شاهرود و رود قزل اوزن را می‌توان نام برد.
این رودخانه با گذر از شهر منجیل راه خود را برای ورود به دریای خزر، در جهت شمال شرقی می‌پیماید. رودخانه سپید رود سپس از طریق درهای در میان رشته کوههای البرز که به صورت عرضی، استان گیلان را قطع میکند به دریای خزر وارد میگردد. به عبارتی یکی از رودهای دایمی ایران است که خزر زیبا را تغذیه می‌کنند. این رودخانه در میان مردم گیلکی زبان با اسامی اسپی بیه یا اسپی رو نامیده میشود.
رودخانه سپید رود از کجا سرچشمه میگیرد و رودهای واریزی آن کدامند؟
سفیدرود از كوه‌های چهل‌چشمه در استان كردستان، سرچشمه میگیرد. در مسیر خود به هر دو شاخه گروس در كوه‌هاي پنجه‌علي در ناحيه بيجار می‌پیوندد. این رود در جهت شمال به جريان سریع خود ادامه مي‌دهد. در وسط راه، رودهاي ديگري که از كوه سهند منشعب می‌شوند، به این رود پر جنب و جوش پيوند می‌خورند. این پیوستن‌ها سبب پرآب شدن این رودخانه خروشان میشود.
مسیر سپید رود
سپس این رودخانه با قدرت بیشتری در جهت جنوب شرقي پیش می‌رود. در اینجا، زنجان رود كه از چمن سلطانيه جاری میشود، با شاخه‌های كوچك ديگری که از كوه‌هاي طارم جريان یافته‌اند، به رود ایجاد شده می‌پیوندد. با رسیدن این رود به تنگه منجيل، نام آن به رودخانه قزل‌اوزن تغییر می‌یابد. سپس رود شاهرود كه از كوه‌هاي طالقان جاری است، به آن متصل میگردد. با یکی شدن این دو رود، رود حاصل بسیارخروشان شده و با کف فراوان که سفید رنگ به نظر میرسد، به حرکت خود ادامه می‌دهد. به همین دلیل از اینجا به بعد به نام رودخانه سپيد رود نامگذاری شده است.
رودخانه سپید رود از چه مسیرهایی گذر میکند؟
این رودخانه به عنوان یکی از رودخانه‌های دایمی ایران، که از كوه چهل‌چشمه، واقع در کردستان سرچشمه میگیرد، با پیوستن چندین رود و آبراه به رودخانه پرآبی تبدیل شده و به سمت دریای خزر پیش می‌رود. شاخه اصلی رودخانه پس از گذر از شهرستان رودبار، آستانه اشرفیه و ده سر آستانه اشرفیه، بالاخره در محل پارک ملی بوجاق به دریاچه خزر میرسد.
بستر این رودخانه از سد سفیدرود تا گندلان، بسیار باریک شده و از میان دو کوه گذر میکند. در ناحیه منجيل بر روي اين رودخانه، سد بزرگی ساخته شده كه باعث به وجود آمدن درياچۀ وسیعی در پشت سد شده است. در تمام مسیر، از ناحیه منجیل تا ساحل دریاچه خزر، رود سفیدرود در جهت شمال شرقی به سرعت جریان یافته و حجم مقدار آب آن بسیار زیاد میشود.
این رود خروشان در طول مسير خود، به آبراهه‌هاي دیگری می‌پيوندد. از اساسی‌ترين آبراهه‌ها می‌توان به ترتیب در طول مسیر به آبرود، پس از آن سياه رودبار، سپس تويسن و سرانجام آبراهه شلي اشاره کرد. مسیر بعدی سفيدرود در جهت شمال‌شرقي است، که از میان مزارع عبور میکند و در ناحیه تجن جريان مي‌یابد. در انتهای مسیر، شاخه اصلي رودخانه به ناحیه حسن كياده وارد میشود.
آب و هوای نواحی سفید رود چگونه است؟
شرایط آب و هوایی در ناحیه رودبار مشرف به این رود پرآب، به آب و هوای مديترانه‌اي مشابه است. به آن معني که دارای زمستان‌هاي معتدل و مرطوب است و تابستان‌هاي گرم و خشكی را می‌گذراند. درجه متوسط حرارت در اولین ماه زمستان بین 5 تا 9 درجه سانتیگراد و در اولین ماه تابستان حدود 25 تا 26 درجه میباشد. میزان بارندگی در برخی اوقات تا 100 میلیمتر میرسد.
اين رودخانه در نواحی منجيل در مسير بادهاي همیشگی دره سفيد واقع بوده، میدانید كه در میان مردم ایران، بادهاي منجيل از شهرت برخوردار است. در بخش پایین وضع آب و هوایی و دمای استان گیلان را در پنج روز آینده خواهیم گفت.
تاریخچۀ نامگذاری رودخانه سپید رود چه میباشد؟
مردمان محلی در استان گیلان، رودخانه سفید رود را اسپی بیه یا اسپی رو می‌نامند که در گویش گیلکی به معنای همان رود سفید است. نام‌هایی که در فرهنگ غیر بومی به این رودخانه داده شده است را در چهار گروه، می‌توان دسته‌بندی نمود که مربوط به نامهای دوران تهاجم یونان باستان، دوران مهاجمان اسلامی اقوام عرب، دوره تهاجم مغولان آلتائی، و نامهای دوران معاصر ایران میباشد.
گروهی از اوستاشناسان مقصود از رود دائیتی که در اوستا از آن نام برده شده را سفید رود می‌دانند. در سده‌های اول تا دوم پیش از میلاد مسیح، به رودخانه سپید رود، رود آماردوس گفته میشد. آمِرد یا آماردوس نام‌هایی بود، که که مهاجمان یونانی به آن داده بودند. یونانی‌ها این نام را از قوم جنگجوی آمارد که تسلیم مهاجمان یوانی نشده بودند، گرفته بودند. زیستگاه قوم آمارد در گیلان و نواحی غرب استان مازندران کنونی، بوده است.
سرگذشت سپید رود
نامی که مهاجمان عربتبار به رودخانه سپید رود داده بودند، النهرالابیض بود. که ترجمه رود سفید در زبان عربی میباشد. اولین نامی که مهاجمان مغول در مورد این رودخانه به کار بردند، هولان موران بود. در دوران تسلط این قوم بر ایران، این رود را با نام قزل اوزن، نامیدند. هر دو این نام‌ها یعنی هولان موران و قزل اوزن به معنای رود سرخ می‌باشند. البته امروزه، قسمتی از این رود قبل از آنکه به رود شاهرود بپیوندد، رودخانه قزل اوزن نامیده میشود.
در انجمن‌های رسمی و اداری دوران معاصر ایران، این رود با نام سفید رود نامگذاری شده است. البته از نام رود سپید رود نیز برای نامیدن آن، استفاده میگردد.
نقش رودخانه در اکوسیستم منطقه چه بوده است؟
در مفهوم لغت شناسی اکوسیستم می‌بینیم، که به معنای محیط و موجودات زنده آن است. همواره در کنار آب به سادگی حیات شکل میگیرد. پس گروهی از جانداران زنده در یک محیط زندگی به همراه تمامی عوامل تشکیل دهنده محیط، اکوسیستم را به وجود می‌آورند.
آخرین بررسی‌هایی که به منظور شناسایی اکوسیستم این رودخانه در سالهای ۱۳۷۳ و ۱۳۷۴ انجام شده، 45 گونه از ماهی‌های مختلف و زیر شاخه‌های آن شناسایی شده است. این تحقیق طی طرح جامع شیلاتی انجام شده و 36 جنس مختلف و ۱۷ خانواده ماهی‌ها شناسایی شده‌اند. محل این تحقیق در ناحیه محدود به نواحی این رود پرآب تا سد سفیدرود و سرچشمه‌های رودهای قزل‌اوزن و شاهرود بوده است.
رودخانه قزل اوزن
از عمده‌ترین ماهی‌های مهاجر سپید رود می‌توان به گونه‌های معروف اوزون برون، کپور معمولی و ماهی سفید اشاره نمود. همچنین گونه‌هایی از قبیل تاسماهی، سسماهی، لایماهی و اسبله را در کنار گونه‌هایی مانند سیاه کولی، سفید کولی و شاه کولی می‌توان مشاهده نمود. در بین این گونه‌ها، ماهی‌های خانواده کپور بالاترین نرخ فراوانی را میان گونه‌های دیگر داشته‌اند. رودخانه سفیدرود از نظر مهاجرت و تولید مثل موجودات آبزی از جمله انواع گونه‌های مختلف ماهیان خاویاری و همچنین گونه‌های ماهیان استخوانی، از دیگر رودخانه‌های حوزه جنوبی دریای خزر کاملا متمایز میباشد.
نقش رودخانه در فرهنگ نواحی جنوبی دریای خزر چه بوده است؟
از دیر باز سپید رود در پیدایش تمدن منطقه شمالی ایران نقش مهمی داشته است. طبق کشفیات باستانشناسی که به اسناد و آثار تاریخی متکی میباشد، اقوام بومی مستقر در سواحل جنوبی دریای خزر دارای جکومت مستقل خود بوده‌اند. طبق یافته‌های تپه مارلیک در گیلان، این استان و بعضی از قسمت‌های سرزمین‌های جنوب دریای خزر دارای تمدن عظیمی با قدمت سه هزار سال می‌باشند.
در هنگام مهاجرت آریائی‌ها و در دوران سلطنت مادها، سرزمین گیلان به دلیل نامِ قومی که در آن ساکن بودند، کادوسیه گفته میشد.
کادوسی‌ها
کادوسی‌ها تا دو هزارسال قبل از میلاد، از حملات قوم آشوری دور مانده بوده‌اند. این استقلال سبب شده بود که مردم آن روز گیلان، آزادانه در محدوده گسترده کنارههای غربی رودخانه سپید رود تا کورا و ارس زندگی کنند. آنها جهت برطرف ساختن نیازهای زندگی خود، به اکوسیستم رودخانه سفیدرود وابسته بودند.
از یافته‌های تاریخی اینطور استنباط میشود، که قوم گیل یا گیلها که به آنها گیله مردان هم گفته میشد، در این مکان بوده اند. آنها حدود سده اول یا دوم پیش از میلاد مسیح، به سواحل جنوبی دریای خزر و نواحی غرب رود آماردوس آمدند. این رود بعدها سفیدرود نام گرفت. در هجوم اقوام عرب، گیلان از اشغال آنان در امان ماند. استقلال مردم این ناحیه مدیون نواحی حاصلخیز و پر برکت دریای خزر و رودخانه سپید رود بوده است.
نقش رودخانه سپیدرود در اقتصاد منطقه چه بوده است؟
رودخانه سپید رود در رونق اقتصاد نواحی جنوبی دریای مازندران بسیار مهم بوده است. در طول تاریخ، مسیر عبور رودخانه، این نواحی را به دو ناحیۀ آن سوی رودی و این سوی رودی تقسیم کرده است که در گویش محلی به آن بیه‌پس و بیه‌پیش گفته میشود.
بسیاری از نگارندگان اوضاع جغرافیایی و سفرنامه نویسان، عامل مهم پیدایش یک حوزه اقتصادی خودکفا در این ناحیه را، وجود این رود مهم در منطقه دانسته‌اند. به خاطر رودخانه سپید رود و مجاورت دریای خزر، امکان اشتغال زایی زیادی برای مردم ناحیه به وجود آمده است. از جمله ایجاد استخرهای پرورش ماهی در مجاورت مزارع کشاورزی، دامپروری و مزارع تولید پرورش کرم ابریشم شغل اکثر مردم ناحیه است.
تهدیدهای زیست‌محیطی رودخانه سپید رود کدامند؟
در سالهای گذشته، سدهای متعددی بدون ضابطه‌های زیست‌محیطی در نواحی سرچشمه رودخانه سپید رود، یعنی رودخانه‌های قزل اوزن و شاهرود بنا شده‌اند. این سدهای بیرویه باعث کم‌آبی این رودخانه شده است. بهتر است، بدانید این رودخانه در گذشته، دارای امکان کشتیرانی و حرکت کشتی‌های کوچک تا متوسط بوده است ولی در حال حاضر این امکان در رودخانه وجود ندارد.
آلودگی، دیگر تهدیدِ زیست‌محیطی این رودخانه بوده‌است. ریختن فاضلاب‌های انسانی و خانگی، پسماندهای کارخانجات و پساب‌های بیمارستانی در این رودخانه، بدون آنکه تصفی‌های صورت پذیرد، سبب آلودگی بیش از حد رودخانه شده است. در طول مسیر رودخانه، حتی استفاده از سموم و کودهای کشاورزی نیز از طریق زمین‌های کشاوری و نفوذ به آبهای زیرزمینی، باعث آلودگی آن شده است. این آب در کشاورزی، پرورش آبزیان و آب آشامیدنی مردم منطقه، مورد استفاده قرار گرفته و در نهایت به دریای خزر می‌ریزد!!
جاذبه‌های طبیعی رود سپید رود کدامند؟
ناحیه رود سفید رود داراي دیدنی‌هاي گردشگری فراوانی از جمله جاذبه‌های منابع طبيعي، تاريخي و فرهنگي است. گردشگران با رفتن به این ناحیه از دیدن مناظر طبيعي اطراف، متشکل از خود رودخانه، درياچه سد سفيدرود و درياچه سد تاريک لذت میبرند. از دیگر فعالیت‌هایی که گردشگران انجام دهند، شامل رفتن به ييلاقات، گردش در جنگل هاي عمارلو، پیاده روی در کوه درفک، دریاچه ویستان، دریاچه عروس(حلیمه جان)، پرسه زدن در دشتهای سرسبز و شالیزارها میباشد. گذشته از این‌ها، ناحیه رودخانه سفید رود دارای حيات وحش بینظیری است.
مشاهده گلها، پوشش گياهي و گياهان وحشي منحصر به فرد از جمله گیاهان نادری چون درخت هرزويل و گل سوسن چلچراغ از کارهایی است که گردشگران مشتاق انجام آنها هستند. از دیگر جاذبه‌های طبیعی در نواحی این رودخانه، وجود چشمه‌هاي آب معدني گوناگون است، که می‌توان به تعدادی از آنها مانند چشمه آب معدني داماش، چشمه‌های طبیعی سنگرود و کلشتر، و چشمه آبگرم ماست خور اشاره کرد.
بخش‌های پرکف و خروشان این رودخانه از فاصله پانصد متری بعد از سد سفید رود آغاز میگردد. با قایقرانی بر روی اين رودخانه می‌توانید در کنارههای رودخانه سفيدرود، مردم مشغول به کار در باغ‌هاي انبوه زيتون را ببینید. در دور‌دست‌ها متوقف شوید و در حالیکه نسیم خنک و مطبوع رودخانه سپید رود را حس می‌کنید، به تماشای دورنمایی از درختان سبز و انبوه زیتون در دامنه صخره‌های بلند بنشینید.
متاسفانه هر ساله شاهد مرگ و میر در این رودخانه زیبا هستیم. با توجه به شدت آب بالا و سردی آب بهتر است، که به تابلوهای کنار رودخانه توجه کرد و هر جایی از رودخانه آبتنی نکرد.
جاذبه‌های تاریخی نواحی سفید رود کدامند؟
با توجه به تمدن سه هزار ساله نواحی جنوب دریای خزر این منطقه از جاذبه‌هاي تاريخي و آثار باستاني زیادی برخوردار است. آثار تاریخی معروف این ناحیه شامل تپه‌هاي باستاني مارليک، تپه گرد کول، تپه کلشي، و پل خشتي لوشان میباشد.
تپه مارلیک یا چراغعلی تپه یک محدودۀ باستانی در کنارههای شرقی این رودخانه است، که در سال 1340 توسط گروه باستان شناسی کشف گردید. این تپه در دره گوهر رود در حوالی رودبار در استان گیلان واقع است. آثار تاریخی تپه مارلیک از تمدن باستانی مربوط به حداقل هزار سال پیش از میلاد میباشد. باستان شناسان احتمال می‌دهند، که تپه مارلیک آرامگاه فرمانروایان و شاهزادگان قوم آمارد بوده است. یکی از آثار مهم به دست آمده در این ناحیه، جام مارلیک است که به نماد قوم آمارد در گیلان معروف میباشد.
جاذبه‌های فرهنگی نواحی رودخانه سپیدرود کدامند؟
از آنجا که سپید رود، سال‌ها یک ناحیه اختصاصی دور از دسترس برای زندگی مردم به وجود آورده است، مردم منطقه دارای فرهنگ و آداب و رسوم ویژه خود هستند. آثار فرهنگي که بیشتر گردشگران را به خود جذب میکند، صنايع دستي و لباس‌های محلي این ناحیه است. دوستداران فرهنگ این ناحیه، میخواهند از نزدیک با گويش گیلکی و زندگي کوچ نشيني مردم آشنا شوند. ساير جاذبه‌های دیدنی و فرهنگی شامل مشاهده منطقه عمارلو، بازدید از دهکده ييلاقي بره سر، آشنایی با مردمان دهکده سالانسرِ دَرکنار مي‌باشد.
دیدنی های سپید رود
در سفر به ناحیه رودخانه سپید رود، اقوام گوناگونی از مردم منطقه شامل گيلك‌ها، گالش‌ها، تات‌ها، تالش‌ها، كردها و ترك‌ها را می‌بینید، که جمعیت این ناحیه را تشکیل داده‌اند و که در استان گيلان تمرکز یافته‌اند.
هر کدام از اين اقوام موسيقي سنتی و سازها و ترانه‌های فولكلوریک خود را دارند، که از فرهنگ بسيار غني سه هزارساله آنها منشا میگیرد. ناحیه این رود پرآب، آيين‌ها و جشنهای مخصوص به خود نیز دارند كه آشنايي با آنها علاقمندان تاریخ ایران را به وجد می‌آورد. یکی از جشنواره‌های سنتی در گیلان مراسم نوروزخوانی یا جشن اناز است که در این روزها، هنرمندان به در تک تک خانه‌های مردم محلی رفته و با خواندن آواز مژده آمدن بهار را به آنها می‌رسانند.
در جاهای دیدنی اطراف می‌توان به سرو هرزویل و دریاچه عروس نام برد.
آدرس رسیدن به رودخانه چگونه است؟
اگر سفر خود به ناحیه رودخانه سپید رود را از شهر تهران آغاز کنیم. ابتدا در جهت شمال غربی به سمت کرج می‌رویم. سپس در جاده طولانی قزوین – رشت، مسیر خود به سوی قزوین را ادامه می‌دهیم و روستاهای کوهین و لوشان را پشت سر می‌گذاریم تا به ناحیه استان گیلان برسیم. در محدوده این استان در جهت شمال از شهرهای منجیل، رودبار و رستم آباد و روستاهای امامزاده هاشم و موشنگا می‌گذریم، تا به سه راهی جوکول بندان برسیم.
در آنجا از جاده قزوین – رشت خارج شده به سمت غرب حرکت می‌کنیم. درواقع در آنجا از طریق جاده شاه عباسی به جاده سنگر سیاهکل وارد میشویم. مسیر خود در جهت جنوب غربی را تا جاده قزوین ادامه می‌دهیم، این جاده به موازات این رودخانه است و در این مسیر با هر توقفگاهی جلوه ای از زیباییهای این رگ حیاتی گیلان را خواهیم دید.
مسیرهای دسترسي به رود سپید رود کدامند؟
سفر در طول مسیر جاده قزوین به رشت برای دوستداران طبیعت می‌تواند بسیار هیجان انگیز و جالب باشد. رودخانه سپید رود، در راستای موازی با جاده قزوین به رشت قرار گرفته است. این رودخانه، بعد از سد سفیدرود تا نزدیک شهرستان رستم آباد که به روستای گنجه معروف است، جاری میباشد. اگر از طریق راه‌های محلی منجیل تا رودبار حرکت کنید، به موازات مسیر رودخانه به سواحل رود دسترسی خواهید داشت.
امكانات اقامتي ناحیه سفید رود کدامند؟
شهرهای بزرگ این ناحیه از جمله رشت، از هتل‌ها و مهمانسراهای لوکس تا مناسب برخوردار هستند. در شهرستان‌هاي کوچکتر از جمله منجيل و رودبار مهمانخانه‌هایی برای پذیرایی گردشگران وجود دارد. محل‌هايی به عنوان كمپينگ با دسترسي به سرويس بهداشتي نیز تعبیه شده است.
در شهرهاي اطراف رودخانه سپید رود مانند آستانه اشرفیه و لاهیجان نیز اقامتگاه‌هاي مناسبي برای مسافران وجود دارد. فارغ از هتل و مسافرخانه‌ها، اقامتگاه‌های بوم گردی هم کم در این منطقه نیستند. و در کنار این مراکز، ویلاهای شخصی که در دسترس قرار دارند.
وضع آب و هوای گیلان
با توجه به اینکه رود سپید رود در پهنه وسیعی از استان گیلان در جریان است، برای بازدید از آن پیشبینی وضع آب و هوای استان گیلان در پنج روز آینده را در بخش پایین مشاهده می‌نمایید.
گیلان آب و هوای
لوکیشن دقیق رودخانه سفیدرود
در بخش‌های بالا به آدرس و مسیر دسترسی به این رودخانه دایمی ایران اشاره شده است. طبیعی است، که لوکیشن خاصی برای رود وجود ندارد. در قسمت پایین لوکیشن دقیق قسمتی از رودخانه آورده شده است. شما می‌توانید با استفاده از گوشی همراه هوشمندتان تا رسیدن به این رگ پر آب را مسیریابی کنید.
امتیاز شما به این صفحه:
رود سپید رود
رودخانه سپید رود در استان گیلان، بلندترین رودخانه‌ی نواحی شمالی ایران و دومین رود طویل ایران محسوب میشود. در مقاله بالا به شرح مطالبی در مورد سرچشمه و رودهای واریزی آن، مسیرهای گذر رودخانه، آب و هوای نواحی سفیدرود، تاریخچۀ نامگذاری آن، نقش رودخانه در اکوسیستم منطقه، نقش رودخانه در فرهنگ و اقتصاد نواحی جنوبی دریای خزر، تهدیدهای زیست محیطی می‌پردازیم. این رودخانه پر آب یکی دیگر ازمهم‌ترین رودخانه‌های ایران به شمار می‌رود. پس از آن جاذبه‌های توریستی این ناحیه اعم از جاذبه‌های طبیعی، جاذبه‌های تاریخی و جاذبه‌های فرهنگی معرفی میگردد.
