زعفران گیاه باارزش و خوش‌رنگی که با توانایی طعم دهی به غذاهای ایرانی، جان می‌بخشد و روح را تازه می‌کند. عطر خوشآیند گیاه زعفران، انسان را سر نشاط آورده و افزون ساز طراوتی جانانه می‌باشد. پس از سخنان تفصیلی درباره انواع گیاهان و گل‌های زیبای ایران در سایت گردشگری سفر در ایران، نوبت به زربران می‌رسد. بی‌شک در بررسی این گوهر رنگین که به طلای سرخ نیز شهره است، ترکیباتی خاص مشاهده می‌شود. گیاه آتشین رنگ زهفران را شاید بتوان، یکی از گران‌ترین ادویه‌های جهان دانست. گیاه دارویی زعفران با خواص ضد سرطان و دیگر ویژگی‌های درمانی، معجزه‌ای از خلقت را یادآوری می‌نماید. طلای سرخ با عطر و بوی فوق‌العاده و رنگ دهی بسیار، در موارد زیادی کاربرد داشته و مفید می‌باشد. بنابراین در بررسی همه‌جانبه این ادویه سحرآمیز و پرارزش، همراه ما باشید. آنگاه در گشودن اسرار مهیج گیاه شگفت‌آور زعفران، خوانندگانی با ذوق و شوق نشان دهید.

دانستن از زعفران این جادوی قرمز، در زمینه‌های گوناگون غذایی، صنایع رنگی، طب سنتی و درمانی بسیار مؤثر است. بنابراین بهتر است سررشته کلام را از گیاه زعفران، تاریخچه و گل آن در دست بگیریم.

آنگاه از مطعم زعفران، فواید و عوارض آن و حتی از خواص دارویی این ادویه افسانه‌ای بگوییم. در ادامه مبحث از شربت، دمنوش، چای زعفران و اینکه زعفران در چه مناطقی رشد میکند، سخن می‌گوییم.

بی‌شک از کاربرد زعفران در غذاهای ایرانی و شیرینیجات و خواص آن در زمینه، زنان و مردان نیز خواهیم گفت. درعین‌حال از خوردن زعفران در بارداری، اسانس، انواع و چگونگی تشخیص زعفران اصل از نوع تقلبی آن بیان مطلب می‌کنیم. حتی به پرسش اینکه آیا زعفران خراب هم می‌شود، پاسخ خواهیم داد و ساییدن آن را ‌هم می‌گوییم. بنابراین در بررسی کامل زعفران، شریک شوید تا لذت اطلاعات جامعی در این خصوص را بیابید.

گیاه زعفران

ودیعه الهی گیاه زعفران، محصول کشاورزی بسیار گران‌بهایی است که به کشور ایران پیشکش و ارزانی شده است. همچنین گیاه زعفران گیاهی پایا، یعنی با طول عمر بیشتر از دو سال و علفی می‌باشد. این گیاه چندساله و پیاز دار، با نام علمی(Crocus sativus L) و در فارسی به زعفران معروف است. راستی در رابطه با بلندای گیاه زعفران، باید گفت که به 40 سانتی‌متر نیز نمی‌رسد.

اما گیاه زعفران را، در شاخه گیاهان آوند دار و زیرشاخه گیاهان گل‌دار می‌بینید درعین‌حال ساقه زیرزمینی گیاه، متشکل از دو پیاز محکم، مدور و حتی گوشت‌دار می‌باشد. البته گیاه زعفران از خانواده و تیره زنبقیان، محسوب شده و شامل پراکندگی‌های بسیار است. همین‌طور هر پیاز گیاه 15 یا 16 برگ سبز باریک، نوک‌تیز و بلند نظیر چمن تولید می‌کند. این برگ‌های زیبای سبزرنگ از غده زیرزمینی یا همان پیاز زعفران، بعد از پدید آمدن گل‌ها به عرصه ظهور می‌رسند.

برخی از نام‌های دیگر زعفران

گیاه پرطرفدار زعفران را، به نام زهفران نیز می‌خوانند. البته نام خشیف به معنای زعفران خشک و بنا به زبان کردی از زافران هم، برای نامیدن استفاده می‌شود. حتی کرکیماس نام دیگری است که در پیرامون همدان و اصفهان، برای زعفران کاربرد دارد. همچنین در زبان عربی گیاه زعفران را، با واژه‌های ارقان و رقان می‌خوانند. البته شعورالصقالب به معنای سرخ‌رنگ، نام دیگر عربی زعفران است. راستی نام‌های اصفران و ایهقان نیز، جهت نامیدن این ماده خوش‌بو به کار می‌رفته است.

اما بدانید مرحوم دهخدا از زعفران، به‌عنوان جادی و ناظم الاطباء دانشمند و طبیب معروف آن را باد انگیز می‌خواند. درگذشته زربران و واژه زه بران که با سقط‌جنین در ارتباط بود، نیز از نام‌های زعفران به‌حساب می‌آمد. حتی از واژه رفون و کیسر نیز در زبان فارسی استفاده می‌کردند. همین‌طور نام‌هایی نظیر ملاب و نجوان، در زبان فارسی بجای زعفران به کار می‌رفت.

تاریخچه زعفران

کروکوس ساتیووس یا زعفران، دارای قدمت بسیار است. زافران ماده باارزشی است که در طی دوران، توسط انسان‌های قاره‌های گوناگون کاربرد دارد. همچنین برخی سرمنشأ زعفران را آسیا و بعضی دیگر خواستگاه آن را یونان می‌دانند. البته بنا بر مدارک اذعان می‌دارند که نخستین بار زهفران، در عصر برنز و در یونان به‌دست‌آمده است. باید دانست کلئوپاترا ملکه مقتدر مصری، از حمام شیر و زعفران استفاده می‌کرده است.

در تمدن مینوسی در سه‌هزار سال پیش از میلاد مسیح زنان جهت صباغت و رنگرزی لباس‌ها، زربران را بکار می‌بردند. حتی راهبان قرون‌وسطی نیز جهت زراندود کردن و تذهیب کتاب‌های خود، از ترکیب زهفران و سفیده تخم‌مرغ استفاده می‌کردند. بدین‌وسیله رنگی نظیر طلا، حاصل می‌شد. البته هم‌زمان با جنگ‌های صلیبی، طلای سرخ به اسپانیا انتقال یافت. بی‌شک تعاریف زیادی از زعفران‌های یونانی، ایرانی و ایتالیایی، شنیده می‌شود. اما بعضی از کارشناسان بهترین زعفران جهان را، متعلق به زعفران اسپانیا می‌دانند.

تاریخچه زعفران در ایران

هزاران سال از تجارت زربران این ادویه گران‌بها در ایران، یکی از مراکز عمده تولید آن می‌گذرد. حتی عده‌ای اعتقاد دارند مبدأ و اساس زهفران، از ایران بوده است. آنگاه توسط ایرانیان زهفران، از طریق جاده ابریشم به نقاط دیگر برده شده است. حتی احتمال می‌دهند نخستین بار توسط قوم پارت طلای سرخ به چین، روم و یونان انتقال یافته باشد.

گل زعفران به صورتی وحشی در ایران باستان، رشد می‌نمود، حتی سابقه وجود زهفران را، پیش از زمان هخامنشیان تخمین می‌زنند. در ایران داریوش شاه بزرگ هخامنشی برای خوشبو کردن خود، ترکیب شیر و زعفران را بکار می‌برد. همچنین در مورد محل اصلی و اولیه زربران، نظرات گوناگونی وجود دارد. البته مناطق و نواحی زرخیز زعفران، به‌صورت طبیعی کرمانشاه، همدان، رود آور تویسرکان، بروجرد، نهاوند، ری و قم بوده است. همچنین در عهد باستان از این ادویه خوش‌عطر، جهت معطر کردن غذاها استفاده می‌کردند.

بازهم از تاریخچه زافران

درگذشته درمانگران مصری از زعفران، برای معالجه بیماری‌های دستگاه گوارش استفاده می‌نمودند. همین‌طور درروم باستان، گیاه زربران جهت بهبود و تسکین زخم‌ها و التیام عوارض دستگاه تنفسی فوقانی بکار می‌رفت. امروزه می‌بینید که طعم عالی و بوی خوش زهفران، در برنج به نحو خوبی تجلی دارد. حتی در غذاهای سبک مدیترانه‌ای و غذاهای کثیر دیگری نظیر سوپ، ماهی، انواع دسرها و غیره از زهفران استفاده می‌شود.

اما در زمان طاعون سیاه نیز، زربران به‌عنوان تریاق و پادزهر کاربرد داشت. همچنین باید دانست در قرون‌وسطی زهفران به‌عنوان دارو نیز، علاقه بسیاری را جلب نموده بود. همین‌طور در زمان سومریان از زربران، جهت تهیه داروها و درمان بیماری‌ها استفاده می‌کردند. البته در یکی از نقاشی‌های باستانی متعلق به شمال غرب ایران، از زعفران در رنگ‌آمیزی تصویر استفاده‌ شده است. همچنین برای نوشتن طلسم، وسایل آرایشی و حتی رومیان باستان برای عطرآگین نمودن فضاهای همگانی زابران را بکار می‌بردند.

گل زعفران

گل زعفران یکی از گل های ایران در فصل پاییز، شکوفا و عطر خوشایندی به استشمام می‌رساند. بلندای گل، به ‌اندازه 10 تا 30 سانتی‌متر می‌رسد.

همچنین از ترکیبات فراوان و مؤثر در گل زهفران، می‌توان به کروسین، پیکروکروسین و سافرانال اشاره داشت. حتی میزان تأثیر این ترکیبات بااهمیت را، در طعم، رنگ و عطر گل زربران باید دید. همچنین زعفران گیاه کم‌توقعی است که رشد آن، در فضاهای خشک و نسبتاً کم آب قابل‌توجه می‌باشد.

ولی گل زعفران در وقت شکوفا شدن، به‌اندازه کمی آب نیاز دارد. البته بخش‌های تشکیل‌دهنده گل زافران، شامل گلبرگ، کلاله، خامه، برگ و پیاز است. درواقع رشد گل، از درون پیاز صورت پذیرفته که به همراه آن تعدادی برگ باریک نیز خارج می‌شود. اما گل زهفران، از مابین برگ‌ها بیرون آمده و به گلبرگ‌های آن ختم می‌گردد. گل زعفران دارای سه پرچم زردرنگ و یک مادگی است که در خاتمه به کلاله سه‌شاخه سرخ‌ رنگ، ارتباط دارد.

گلبرگ گل زعفران

گلبرگ‌های گل زهفران در بخش بالایی آن، جای دارد و به رنگ بنفش یا ارغوانی می‌باشند. تعداد این گلبرگ‌ها اغلب به‌صورت شش‌تایی بوده و ضخامت گلبرگ‌ها، می‌تواند به حالت کم یا زیاد به نظر برسد. حالا سؤال اینجاست که آیا گلبرگ‌های زعفران نیز، از خواص این گیاه ارزشمند برخوردار هستند؟

در جواب باید گفت در گلبرگ‌های گیاه نیز، شاهد عرضه ویژگی‌های مفید زربران می‌باشید. از این گلبرگ‌ها، برای تهیه دمنوش‌های پر از انرژی استفاده می‌شود. درعین‌حال با توجه به کاربرد در صنایع رنگی، جهت رنگ کردن طبیعی لباس و غیره گلبرگ‌های زعفران را بکار می‌برند‌. حتی چینی‌ها به خواصی از گلبرگ‌های زربران، برای درمان و بهبود بیماری‌ها نیز اعتقاد دارند.

کلاله بخش بااهمیت زافران

 درواقع کلاله بخش مهم و هیجان‌انگیز گیاه است که به شکل رشته‌های قرمزرنگ تا نارنجی، ظاهر می‌شود. اغلب اوقات کلاله گل زهفران، در شمایل سه‌شاخه و در طول‌های متغیری دیده می‌شود. البته این بلندای کوتاه یا طویل کلاله زربران، به درازای گلبرگ‌ها ارتباط دارد. حتی می‌توان گفت گلبرگ‌های گل زهفران در نمایی زیبا، کلاله‌های سرخ‌ رنگ را در برگرفته‌اند.

همچنین اهمیت کلاله زربران، به ویژگی رنگ دهی، عطر و بوی دلچسب آن ارتباط دارد. همچنین باید بدانید کلاله‌ها از چربی، املاح معدنی و غیره تشکیل شده‌اند. البته این رشته‌های دل‌انگیز، ممکن است به‌صورت صاف یا با فرخوردگی تجلی نمایند.

ریشه زعفران یا خامه گیاه زربران

در انتهای کلاله، ریشه زعفران یا خامه آن جای دارد. همچنین شایان‌ذکر است که ریشه اصلی گیاه، در زیرخاک قرار دارد. البته بخش خامه یا ریشه زهفران، سفید متمایل به زردرنگ می‌باشد که می‌تواند کم ‌رنگ یا حتی پررنگ ظاهر شود. درعین‌حال ریشه زعفران در خواصی مشابه کلاله، با ویژگی رنگ دهی کمتری مشاهده می‌شود. البته میزان پایین رنگ دهی خامه، با مقادیر کمتر کروسین در ارتباط می‌باشد.

ازاین‌رو باید آن را در درمان بیماری‌هایی که کروسین نقش اساسی دارد، بکار نبرد. حتی از ریشه زهفران در زمینه غذاهایی که چندان با رنگ زربران درگیر نمی‌باشد، استفاده نمود. اما اگر مسئله عطر و بو در این غذاها نقش دارد، ریشه زهفران کاربرد دارد. غذاهایی نظیر شیرینیجات، سوپ، ته‌دیگ و غیره می‌توان از ریشه زعفران یاری جست. راستی قیمت ارزان‌تر ریشه زربران نسبت به کلاله، آن را در تجارت اقتصادی و به‌صرفه‌تر می‌نماید.

برگ در زهفران

برگ زهفران که چمچمه نیز شناخته می‌شود، درواقع پس از کاشت گیاه نخستین بخشی از گل است که جلوه‌گر می‌شود. این برگ‌ها که دارای نوکی ‌تیز، بلند و به‌حالت چمنی می‌باشد، از پیاز که غده زیرزمینی گیاه است، ظهور می‌نماید. البته باید دانست که ضخامت برگ‌ها، متفاوت و به نوع زافران کاشته شده بستگی دارد. همچنین برگ‌ها در وهله نخست حالت عمودی داشته و همزمان با رشد، بر روی‌هم افتاده و حالت خوابیده پیدا می‌کنند. اما عامل تفکیک زعفران‌ها از‌هم وضعیت ظاهری برگ‌ها پیش و بعد از گل‌دهی، درازا، تعداد، عرض و رنگ برگ‌ها می‌باشد.

پیاز گل زعفران

باید دانست اگر بخواهیم از عامل اصلی در رشدو ازدیاد گیاه زهفران بگوییم، باید از پیاز آن نام ببریم. پیاز زعفران در خاک و در عمق 20 یا 30 سانتی‌متری، زمین کاشته می‌شود. حتی بر اساس قطر پیاز که در نقاط مختلف آن فرق دارد، به اشکال مختلف دیده می‌شود.

همچنین از این فرم‌ها می‌توان به بیضوی، دایره‌ای و شکل رایج تخم‌مرغی اشاره داشت. اما پیاز گل بر اساس وزن نیز گروه‌بندی می‌شود. این تقسیم‌بندی شامل، پیازهای مناسب کشت سنتی و البته کشت گلخانه‌ای زهفران می‌باشد.

همچنین الیاف و رشته‌هایی به رنگ قهوه‌ای، در پیرامون پیاز سفید رنگ رهفران مشاهده می‌شود. البته گمان می‌رود وظیفه حراست در قبال سرما، گرما و حفظ رطوبت در پیاز، بر عهده این الیاف می‌باشد. حتی می‌توان سالم ماندن پیاز تا زمان تابستان را هم، ناشی از ‌این ‌علت دانست.

انواع زعفران

اگر از شما پرسیده شود که انواع زعفران را نام ببرید، اصلاً شگفت‌زده نشوید و تعجب نکنید. زهفران دارای انواع گوناگونی است که می‌توان، طرز تمیز کردن و چگونگی پاک نمودن را در این گروه‌بندی دخیل دانست. بنابراین نحوه فرآوری و خشک‌کردن، زربران را به انواع گوناگونی تقسیم می‌کند. حتی اندازه کلاله و رشته‌های خامه نیز، این زمینه نقش دارد. آنگاه زافران را در اقسام پوشال، نگین، سوپر نگین، سرگل، نرمه، سفید، دختر پیچ یا زهفران دسته می‌بینید. اما در شناخت این انواع زعفران بهتر است، با تفاوت‌ها و ویژگی‌های آن‌ها آشنا شوید. بنابراین به‌اختصار، به معرفی انواع زهفران پرداخته و خصوصیات هر یک را مدنظر قرار خواهیم داد.

زعفران نگین

حالا اگر اجازه دهید باید از زعفران نگین، به‌عنوان زیباترین نوع آن سخن به میان آوریم. جلوه ظاهری زیبا و عطر منحصربه‌فرد زربران نگین، برتر بودن آن را به اثبات می‌رساند. اما از دیگر ویژگی‌های این نوع طلای سرخ، باید به تفکیک کلاله‌ها از هم، اشاره داشت. همچنین نداشتن فرخوردگی یا اندک بودن آن، رنگ سرخ و یکدستی از دیگر موارد دوست‌داشتنی و دلپذیر می‌باشد. درواقع کلاله‌های زهفران نگین، صاف و بدون شکستگی به نظر می‌آید.

همچنین قلم‌ها درشت و در بخش بالای کلاله، دارای نظم خاصی بوده و درعین‌حال از عطر خوش بسیاری برخوردار است. به‌هرحال در این نوع زربران موقع پاک کردن، کلاله‌ها به‌ آسانی از بخش سفید ریشه یا نارنجی ‌رنگ جدا می‌شوند. آنگاه ظاهر خوش‌ رنگ و قرمز زهفران نگین، چشمگیر است. اما همین‌طور  اید دانست که درشت بودن کلاله، به رنگ دهی افزون‌تر آن ارتباط دارد. همچنین به بررسی انواع زافران نگینی، می‌پردازیم.

زعفران سوپر نگین

بی‌شک یکی از برترین نوع زهفران که معرف طلای سرخ ایران در جهان است، زعفران سوپر نگین می‌باشد. لازم است بدانید این نوع زافران، با ظاهری بسیار زیبا، رنگ خوش و کیفیت برتر دارای محبوبیت زیادی است. بنابراین بهترین و مناسب‌ترین گزینه، جهت صادرات به کشورهای آسیایی است. درعین‌حال سر قلم‌های پهن و برخورداری از ظاهری صاف و دور از خم‌خوردگی، هنگام خشک شدن از ویژگی‌های آن می‌باشد.

همچنین جدا بودن سه‌شاخه کلاله‌ها، عدم وجود تکه‌های به هم چسبیده و تیره نبودن از موارد مهم است. حتی نداشتن سفیدی در انتهای کلاله و درشت بودن کلاله، از موارد شایان‌ذکر دیگر است. با عنایت به خصوصیت رنگ دهی فوق‌العاده مطلوب زربران سوپر نگین، بهتر است از تابش مستقیم خورشید دور باشد. لذا پیشنهاد می‌شود این ادویه گران‌بها در مکانی که خشک و خنک است، حظ و نگهداری گردد.

زعفران شبه نگین

بهتر است بدانید که در پاک کردن زعفران شبه نگین، کمتر توجه لازم به کار می‌رود. حتی می‌توان رنگ زردی را نیز مابین کلاله‌های سرخ‌رنگ آن، مشاهده نمود. اما هیچگونه رنگ سفیدی در انتهای کلاله‌هایی که چندان از هم جدا نیستند، دیده نمی‌شود. البته به نظر می‌رسد رشته‌ها دارای فرخوردگی و شکستگی نیز، بوده و همچنین جنس قلم‌ها به حالت کلاف می‌باشد.

در تعریف این مطلب باید گفت با برداشت مقداری از جنس، حجم بیشتری از آن به دست ما می‌رسد. همین‌طور نداشتن تکه‌های به هم چسبیده و درشت نبودن رشته‌های زهفران، از ویژگی‌های آن می‌باشد. همچنین زافران خوش‌رنگ شبه نگین، با ظاهر زیبایش در بسیاری از غذاها و دسرها و شکلات کاربرد دارد. حتی این طلای سرخ خوش‌رنگ، با قیمت کمتری نسبت به نوع زهفران نگین عرضه می‌شود.

زعفران پوشال

در زهفران پوشال جدا کردن کلاله، از قسمتی صورت می‌گیرد که پایین‌تر از بخش سرخ ‌رنگ آن یعنی خامه است. در نتیجه زربران گذشته از قسمت سرخ ‌رنگ کلاله، متشکل از رنگ نارنجی متمایل به رنگ زرد نیز می‌باشد. لذا زهفران پوشال به خاطر دارا بودن کلاله و بخشی از خامه گل، دارای قدرت رنگ دهی بالایی می‌باشد. درعین‌حال برخی در اتصال کلاله به خامه، اعتقاد دارند که رشته زهفران سالم بوده و گواهی بر تقلبی نبودن است.

ازاین‌رو این موضوع را مبتنی بر داشتن، تمامی خواص در رشته زهفران پوشال می‌شناسند. همچنین از زافران پوشال در کارخانجات تهیه و تولید بستنی و شربت‌هایی که در آن‌ها زهفران بکار می‌رود، استفاده می‌کنند. بی‌شک به علت رنگ دهی بالای آن در غذاهای گوناگون و طبخ برنج، سوهان، پولکی، گز نیز کاربرد دارد. راستی از انواع زهفران پوشال می‌توان به قلمدار، نوع پوشال ضعیف و گونه معمولی آن اشاره داشت.

تفاوت‌های  انواع زعفران پوشال

در نوع قلمدار کلاله‌ها بسیار ضخیم هستند که با توجه به کیفیت مناسب، دارای قدرت رنگ دهی بالاتری می‌باشند. البته باید اذعان داشت که این نوع زربران، دارای شکستگی و فرخوردگی کمتر و قلم‌های درشت‌تری است. درعین‌حال مقیاس زردی یا خامه در زهفران نیز، اندک‌تر می‌باشد. اما نوع معمولی که دارای عطر و طعم مطلوبی نسبت به زربران پوشال ضعیف است، ضخامت کلاله‌ها را معمولی می‌بینید. همچنین میزان خامه در آن بیشتر و کلاله‌های آن، دارای فرخوردگی هستند. اما در زهفران پوشال ضعیف، کلاله‌های بسیار شکننده و نازکی را مشاهده می‌نمایید. بی‌شک تولید این نوع زهفران، بی‌ارتباط با اندازه کوچک پیاز، عدم وجود آب کافی و نبود خاک مناسب نمی‌باشد.

زعفران دسته یا دخترپیچ

بگذارید از زعفران دسته که به دخترپیچ نیز معروف است، بگوییم. در این نوع ادویه گران‌بها در وقت جدا کردن زهفران، می‌بینید که کلاله سرخ‌رنگ به بخش سفیدرنگ ریشه اتصال دارد. آنگاه به‌صورت دسته بر روی‌هم نهاده شده و نام دسته یا زعفران دخترپیچ را، به خود می‌گیرد. حتی بهتر است از سه بخش در زربران دسته، نام برد. ابتدا بخش سفید که انتهایی‌ترین قسمت رشته است که به ریشه، معروف است.

سپس قسمت زرد رنگ که مابین بخش سفید و قرمز، قرار دارد و سوم ناحیه قرمزرنگ که کلاله نامیده می‌شود. حتی این دسته‌های شامل رشته کامل زهفران، درواقع اصلی‌ترین نوع زربران نیز محسوب می‌شود. با قرار دادن کلاله‌های سرخ‌رنگ بر یکدیگر و خامه سفیدرنگ نیز بر هم، به خشک کردن رشته‌های کامل اقدام می‌گردد. درواقع رنگین‌کمان خوش‌رنگی از رنگ‌های سرخ، زرد، نارنجی و سفید در کنار هم غوغایی از بازی رنگ‌ها را تداعی می‌کند.

زعفران دخترپیچ یا دسته

بنابراین نوع زهفران دخترپیچ، از تمامی خواص برخوردار بوده و حتی دارای عطر و بوی خوشایند معرکه‌ای نیز می‌باشد. شایان‌ذکر است نام دیگر این نوع زهفران، به رشته کامل یا زهفران مادر شهرت دارد. اما شاید این سؤال برای شما نیز پیش بیاید که چرا این نوع زربران، زعفران دخترپیچ نام دارد؟

در پاسخ باید گفت مسئولیت دسته‌بندی و بسته‌بندی زهفران در سابق، بر عهده دختران محول می‌شد. البته قبل از اینکه همه‌چیز، رنگ نو بیابد و صنایع پیشرفته گردد. همچنین باید دانست که این نوع زافران، در دو حالت دسته‌بندی می‌شود. نوع تک‌سویه که کلاله و خامه هر یک بر هم نهاده شده و دسته‌بندی می‌گردند. اما در دسته‌بندی دوسویه خامه در وسط و کلاله‌ها در دو سوی آن، چیده و خشک می‌شوند. درهرحال زهفران دخترپیچ با  بخش قرمز کلاله و رنگ‌های سفید و زرد دارای رنگ‌دهی کمتری، نسبت به زربران نگین است.

زعفران سرگل

در زعفران سرگل نشانی از بخش سفید رنگ ریشه نخواهید دید و شامل بالاترین ناحیه تار زربران است. این نوع طلای سرخ تنها متشکل از کلاله‌های قرمزرنگ بوده و درنتیجه ظاهری خوش‌ رنگ و یکدست را، تجلی می‌دهد. لذا نمای کیفی مناسب‌تر و توانایی رنگ دهی بالاتری را نیز، ظاهر می‌سازد. این زافران گذشته از سرگل به ممتاز هم، شناخته می‌شود. راستی می‌توان زهفران پوشال و دخترپیچ را نیز با گذران مراحلی، به زافران سرگل تبدیل نمود. البته در طی این فعالیت، ممکن است که کلاله‌های گل زربران شکسته شوند. بنابراین در نوع سرگل، امکان مشاهده زربران شکسته وجود دارد که بنا به میزان شکستگی‌ها به درجات مختلف تقسیم‌بندی می‌گردد. همچنین باید دانست در این نوع زافران شکسته، کلاله‌ها کاملاً جدا از هم و البته به‌صورت رشته‌های ضخیم دیده می‌شود.

زعفران نرمه

در وقت جدا کردن کلاله‌های سرخ‌رنگ زربران و حتی خشک کردن آنها، گاهی با تغییراتی در ظاهر کلاله مواجه می‌شوید. درواقع این تغییرات، منجر به خرد و حتی ریز ریز شدن برخی از رشته‌های کلاله می‌گردد. آنگاه به این نوع زربران با داشتن کلاله درشت خرد شده، زهفران شکسته یا نرمه اطلاق می‌شود. اما بدانید از خصوصیات زعفران نرمه این است که دقیقاً، ویژگی‌های زهفران سوپر نگین یا سرگل را دارد.

درعین‌حال در ظاهری که عرضه می‌شود، از ارزش مادی کمتری نیز برخوردار می‌باشد. همین‌طور بسیاری از افراد در مراکز فعالیت خود نظیر آشپزخانه‌ها، کترینگ، تالارها، قنادی‌ها و غیره از زهفران نرمه استفاده می‌کنند. علت این است که در مراکز فوق آنچه مهم است، کیفیت زهفران و رنگ دهی بالای آن است. درنتیجه نمای ظاهری خرد شده آن، چندان اهمیت زیادی ندارد.

زعفران سفید

زعفران سفید از بخشی به نام خامه یا ریشه زهفران، حاصل می‌شود که به رنگ زرد متمایل به سفید می‌باشد. درواقع می‌توان گفت که ریشه زهفران، قسمت سفید رنگ آن است که در اتصال با کلاله سرخ‌ رنگ قرار دارد. البته زربران سفید با برخورداری از مقدار کم کروسین عامل رنگ دهی زهفران، دارای درجه پایین‌تری از خواص آن می‌باشد. همچنین اگر مسئله رنگ دهی زافران را نادیده بشماریم، ریشه و در نتیجه زعفران سفید دارای کاربرد فراوانی است. ازجمله می‌توان به عطر و بوی فوق‌العاده، در زهفران سفید اشاره کرد. همین‌طور زهفران سفید که دارای خواص کمتری نسبت به رشته‌های سرخ‌رنگ کلاله است، در برخی از موارد درمانی کاربرد دارد. اگرچه مواد خاص و مواد معدنی زربران سفید از نوع سرخ‌رنگ کمتر است، ولی قیمت پایین آن نیز مهم می‌باشد.

فرق زعفران سرگل و رشته ای

آیا تاکنون از خود پرسیده‌اید که فرق زعفران سرگل و رشته ای، در چیست؟

دراین‌صورت اگر تصور شما از زهفران همان رنگ‌های قرمز جذاب است، پس درواقع به زربران سرگل اشاره می‌کنید. بنابراین در زافران رشته‌های کلاله‌ها که سرخ‌رنگ، تماشایی و جدا از هم هستند، همان زربران سرگل را پدید می‌آورند. همچنین این قسمت گیاه، همان اصل زعفران است که دارای بیشترین مقدار رنگ دهی می‌باشد. اما در رشته کامل زربران، علاوه بر کلاله‌های سرخ‌رنگ، خامه‌های زرد متمایل به سفید نیز مشاهده می‌شوند.

درواقع در یک رشته زهفران کلاله‌های قرمزرنگ به خامه زرد، نارنجی و سفید آن اتصال دارد. آنگاه قوس قزحی نشاط‌آفرین را، تداعی می‌نماید. از دیگر موارد فرق زعفران سرگل و رشته ای، می‌توان در وزن‌های برابر به قیمت بالاتر سرگل اشاره نمود. راستی بدانید تمامی خواص رافران در هر دو نوع وجود دارد، اما امکان تقلب در زعفران رشته‌ای ممکن نیست.

عکس زعفران اصل

باید دانست یکی از انواع طلای سرخ را که می‌توان به عنوان زربرانی اصل شناخت، زهفران دسته می‌باشد. همچنین با نگاه به عکس زعفران اصل رشته‌ای کامل از آن، مشاهده می‌شود که متشکل از کلاله و خامه است. البته یک‌سوی زربران را، شیپوری شکل و طرف دیگر نازک و نمایی چون پیچک در عکس زعفران اصل می‌بینید. حتی با توجه به عکس زهفران اصل، می‌بینید که کلاله‌ها انحنادار می‌باشند. همین‌طور کلاله‌ها به رنگ قرمز تند و البته نه به‌شدت با درخشندگی، مشاهده می‌شوند.

فوائد زعفران

مصرف زافران این طلای سرخ ‌رنگ، با ویژگی‌های مثبت زیادی همراه است. البته شاید شما از فوائد زعفران، مطلع نبوده و فقط یک مصرف‌کننده وفادار به این ادویه جادویی می‌باشید. همچنین گاهی اوقات جذابیت رنگ سرخ افسانه‌ای زافران، عامل اصلی در تمایل به این استفاده می‌باشد. درعین‌حال در برخی از افراد عطر سرمست کننده و یا حتی طعم خوشایند و اندکی تلخ، عوامل جذب هستند.

حتی اگر گران‌بها بودن زهفران و ظاهر پرطمطراق آن، کشاننده شما به‌سوی این گیاه باشد، اشتباه نکرده‌اید. شاید بهتر باشد بدانید زافران یکی از نعمت‌های الهی است که در سرزمین شکوهمند ایران، نصیب ما شده است. البته طلای سرخی با فوائد زیاد که حتی گفتن از آن نیز، وقت بسیار می‌طلبد. در اینجا شما را ناامید نکرده و مختصری از اسرار مهیج و شگفتی‌آور این ماده پرارزش را، بیان می‌کنیم. آنگاه اندکی از فوائد این گیاه، بر شما روشن می‌گردد.

خواص دارویی زعفران

خواص دارویی زعفران با برخورداری از انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی دیگر، بر بسیاری افراد پوشیده نمی‌باشد. همچنین با تاریخچه قدیمی زافران در درمان کثیری از بیماری‌ها، باید خواص دارویی زعفران را ارج نهاد و باارزش شمرد. حتی باید این خواص ویژه را، در درمان ناراحتی‌های مربوط به قلب، مغز، ریه و غیره مؤثر دانست. بی‌شک می‌توان این ویژگی‌های مثبت زهفران را، در ارتباط با کودکان نیز مشاهده کرد.

خواص ویژه در کروسین زربران، آن را دارویی مناسب در بهبود حافظه، آلزایمر و اختلالات بینایی در سالمندان معرفی می‌سازد. همین‌طور در مواردی این طلای سرخ می‌تواند، به بهبود نقص ایمنی بدن و درمان‌هایی در جهت سلامتی افراد یاری برساند. باهم کاربرد مؤثر زهفران را، در برخی از خواص دارویی مورد بررسی قرار می‌دهیم.

زعفران ضد افسردگی

آیا شنیده‌اید که از زعفران به نام « گیاه شادی» نام‌ می‌برند؟

با توجه به وضعیت نگرانی‌های امروزه، افسردگی دردی است که گریبان افراد را می‌گیرد. البته اغلب افسردگی در حالت‌های اضطراب، تشویش، نگرانی، بی‌خوابی و بی‌حوصلگی نمود می‌کند. بنابراین خبر خوش اینکه به کمک داروی زهفران، خود را از دنیای افسردگی نجات بخشید. حتی امروزه بر اساس تحقیقات، به نتایجی در استفاده از زربران به‌عنوان داروی مؤثری که نشاط می‌آورد، رسیده‌اند. بی‌شک اثرات کروسین زربران، آن را داروی ضدافسردگی معرفی کرده و جهت سلامت روانی افراد مفید است.

البته باید دانست از گذشته‌ها زهفران را داروی طبیعی به‌منظور مقابله با افسردگی و بهبود خلق‌وخو، می‌دانستند. همچنین یکی از عوامل افسردگی، کم‌خوابی است که به کمک مصرف زعفران ضد افسردگی می‌توان با این معضل مبارزه کرد. آنگاه با خواب مناسب همراه با آرامش، به کاهش افسردگی کمک کرده و طراوت روحیه را افزایش و نشاط بیابید.

زعفران ضد سرطان

سرطان هیولای بدخیمی که حتی شنیدن نامش اضطراب را افزایش می‌دهد و امری دلهره‌آور، برای بیماران مبتلا به آن می‌باشد. غم دردناکی که ناخواسته در پرده‌ای از ابهام، وجود بیمار را در برمی‌گیرد. حتی رهایی از این عذاب حقیقی، آرزوی نسبتاً غیرممکن و سخت به نظر می‌رسد. اما برای درمان از پرتودرمانی و شیمی‌درمانی، استفاده می‌شود که بی‌شک دارای عوارضی نیز می‌باشد.

البته گیاهان زیادی در مقابله با این بیماری، کاربرد موفق یا شکست‌خورده‌ای داشته‌اند. درعین‌حال از زهفران با داشتن طعم، عطر مست‌کننده و رنگ بسیار جذاب به عنوان داروی ضد سرطان استفاده ‌شده است. باید دانست برخی از اجزای شیمیایی زربران، نقش بااهمیتی در مهار سلول‌های سرطانی ایفاء می‌کنند. همچنین مواد شیمیایی زافران و به‌ویژه ترکیباتی از کروسین، کروستین، کاروتن و لیکوپن، به‌نوبه خود داروهایی ضد تومور می‌باشند. بنابراین بنا بر تحقیقات، زعفران ضد سرطان و ضد التهاب، بوده و به عنوان دارویی مؤثر شناخته می‌شود.

زعفران ضد استرس

استرس از بیماری‌هایی است که زندگی افراد را از روال عادی، خارج ساخته و شاید به معضلی طاقت‌فرسا تبدیل شود. در اغلب موارد با بروز استرس و اضطراب در افراد، آنان را به‌سوی مصرف داروهای شیمیایی دارای عوارض رهنمون می‌سازند. اما تعجب نکنید که متخصصان در تحقیقات گسترده‌ای که انجام داده‌اند، به نتایج شگفت‌آوری در مصرف زهفران پی برده‌اند. داروی گیاهی زعفران ضد استرس و اضطراب، بوده و در این رابطه دارای تأثیری بسیار می‌باشد.

حتی پس از آزمایش این گیاه دارویی جهت رفع استرس، نتایج معجزه‌آسایی را مشاهده نموده‌اند. طبق تحقیقات به ‌عمل‌آمده استفاده از داروی حاصل از عصاره زافران، در بهبود روحی افراد دچار استرس بسیار مؤثر می‌باشد. بی‌شک اعتقاد متخصصان بر مصرف زعفران ضد استرس، می‌چرخد تا بیمار درمانی عاری از هر‌گونه عوارض جانبی را تجربه کند.

زعفران در طب سنتی ایرانی

البته ممکن است تنها زهفران را، یک ادویه مناسب با طعم، رنگ دهی بسیار عالی و عطر خوشایند بشناسید. اما از زعفران در طب سنتی ایرانی، بر اساس دیدگاه قوی‌تر و با جایگاه پرارزش‌تری یاد می‌شود. حتی طب سنتی این گیاه را، با داشتن مواد ویژه از خواص بی‌نظیری برخوردار می‌داند. زهفران با خواص آرامش بخشی، یک داروی مؤثر ضدالتهاب و ویژگی‌های مهم دیگر اهمیت دارد. البته گذشته از طعم مناسب و عطر خوش‌بو در تغذیه نیز می‌توان، از رنگ دهی بسیار جذابش بهره برد. راستی هیچ فکر کرده‌اید، طبع زافران سرد است یا گرم؟

باید گفت مزاج زهفران گرم و خشک است و حتی می‌توان آن را، تقویت‌کننده و محرک قوای جنسی دانست. همچنین بر اساس منابع اصلی طب سنتی، زهفران دارای درجه گرمی دو و سطح یک درجه خشکی می‌باشد. حتی ازنظر طب سنتی این طلای سرخ را، پدیدآورنده نشاط و شادی می‌دانند.

بازهم از خواص زعفران در طب سنتی

زهفران در طب سنتی ایرانی، کمک مؤثری در بهبود کارکرد حافظه و دستگاه تنفسی دارد. همچنین اثرات زربران، نظیر هضم بهتر غذا، دفع و پاک‌سازی کلیه و مثانه از سنگ را نیز نشان می‌دهد. بدین‌ترتیب از منظر طب سنتی، زهفران جلا‌بخش و شفاف کننده صورت بوده و حتی بازکننده انسداد مغز و غیره می‌باشد. البته آن را دارویی خواب‌آور دانسته و در بهبود کارکرد طحال و کبد نیز، مؤثر می‌شناسند

. بی‌شک سرمه با زربران، جهت بهبود و جلای چشم می‌باشد. همین‌طور استفاده از کلاله و گلبرگ زهفران، در زیادشدن نیروی بینایی عاملی مهم محسوب می‌شود. درعین‌حال پماد زافران در درمان نقرس و بهبود دردهای مفاصل، در طب سنتی کاربرد دارد. البته آنتی‌اکسیدان زهفران، در تقویت قلب تأثیر داشته و مانعی در ایجاد بیماری‌های قلبی می‌باشد. بی‌شک زهفران در طب سنتی با وجود مواد مغذی در تقویت و ممانعت از ریزش مو اهمیت دارد.

عوارض زعفران

سؤال اینجاست که گیاه زربران علی‌رغم اثرات مفیدی که دارد، آیا ممکن است عوارضی هم به همراه داشته باشد؟

زافران با بسیاری فواید اگر بیش‌ازاندازه مصرف شود، بی‌شک عوارضی را در افراد جلوه‌گر می‌سازد. عوارضی که بر سلامتی، تأثیرگذار است و انواع ناراحتی‌ها را بروز می‌دهد. از عوارض زعفران، می‌توان به حالت تهوع، استفراغ و سرگیجه اشاره داشت. حتی مصرف زیاد زهفران، ممکن است سیستم معده را به‌هم‌ریخته و درد معده و اسهال ایجاد ‌کند. البته کاهش ضربان قلب، خونریزی از لب، پلک‌ها و بینی از عارضه‌های دیگر مصرف بی‌رویه می‌باشد.

همچنین موجب اختلال اشتها، ایجاد اضطراب در وقت قاعدگی و خواب‌آلودگی در افراد می‌شود. حتی حالت زردی پوست و شاید هم باعث خونریزی رحمی گردد. اما در مواردی ازدیاد مصرف زهفران، باعث کاهش فشارخون و البته رقیق شدن خون نیز می‌گردد. بنابراین با مصرف صحیح زافران از این عوارض اجتناب و از فواید گیاه بهره‌مند شوید.

شربت زعفران

با زافران ساییده شده، گلاب، شکر و آب مایه حیات‌بخش، به تهیه شربت زعفران بپردازید. سپس این نوشیدنی خوش‌طعم، معطر و انرژی‌زا را، نوش جان بفرمایید. آنگاه از اثر آرامش‌بخش و نشاط‌آور شربت زهفران که ضد دلشوره و اضطراب است، سرمست شوید. این شربت با خواص مفیدی که دارد، اشتهاآور و هضم‌کننده غذا و در رفع نفخ معده نیز تأثیر دارد. حتی در کاهش قندخون و فشارخون نیز، دخالت دارد.

اما در ادامه خواص شربت زافران، اینکه در بهبود آسم، تقویت عضلات قلب و در سلامت سیستم ایمنی تأثیر دارد. راستی اگر حافظه چندان قوی ندارید و زود دچار فراموشی می‌شوید، پیشنهاد ما میل نمودن شربت زهفران است. همچنین در کنار ویژگی‌های مثبت، شربت محرک قوای جنسی. ممانعت از پیری زودرس و پاک‌سازی کننده مجاری ادراری نیز می‌باشد. بنابراین جهت استفاده از مزایای شربت که مصرف آن برای مادران باردار اصلاً توصیه نمی‌شود، آن را با لذت بنوشید.

دمنوش زعفران

طرز تهیه دمنوش زعفران، بسیار راحت و با مقداری زهفران ساییده شده و آب می‌توان یک دمنوش حسابی درست کرد. تازه می‌توان از نبات یا عسل هم، برای طعم بخشی بیشتر به آن استفاده کرد. دمنوش زربران با عطر فوق‌العاده و طعم دلچسب، درواقع یک نوشیدنی انرژی‌زا و نشاط‌بخش است. دمنوش دارای خواص بسیاری، نظیر درمان افسردگی، تقویت قوای جنسی و کمک به تصفیه کبد، پاک‌سازی کلیه و مثانه می‌باشد. همچنین این دمنوش با فساد و کرم‌خوردگی دندان، همین‌طور سرفه و حساسیت مبارزه می‌کند.

حتی می‌تواند به کاهش درد دوران قاعدگی، یاری رسانده و بیماری‌های تنفسی از قبیل آسم و سیاه‌سرفه را التیام بخشد. بی‌شک بهتر است از دیگر خواص دمنوش به ضد نفخ بودن، ضد تشنج و بهبود بخشی، حافظه نیز اشاره داشت. البته شایان‌ذکر است که به‌جز بخش‌های دیگر زهفران، می‌توان از گلبرگ گل زافران نیز یک دمنوش عالی تهیه کرد.

چای زعفران

یک چای خوش‌طعم زافران را با استفاده از زهفران، آب، چای سیاه، گلاب و کمی هل تهیه کنید. درعین‌حال جهت عالی بودن این چای زهفرانی، باید کیفیت برتر زربران را مدنظر بگیرید. آنگاه ممکن است که چای را، با عسل یا نبات هم نوش جان کنید. البته آنان که طرفدار چای سبز بجای چای سیاه هستند، می‌توانند در چای زعفران از چای سبز استفاده نمایند. راستی بدانید که طبع چای سیاه، سرد و گیاه زهفران گرم و خشک است.

بنابراین طبع متعادلی از چای زهفرانی دلپذیر را، میل نموده و حظ ببرید. به‌هرحال گرچه این چای دارای خواص فوق‌العاده، بسیار خوش‌طعم و دلچسب است، اما مصرف بی‌رویه آن افراد را بیمار می‌کند. همچنین بدانید چای زهفران کاملاً گیاهی و نوع سنتی نه البته نوع مدرن آن، فاقد کافئین می‌باشد. بهترین پیشنهاد جهت مصرف چای زافران این است که به نوشیدن، یکی دو بار در طول هفته. بسنده نمایید.

خواص چای زعفران

حالا از خواص مفید چای زعفران، در دردهای شکمی بگوییم. با خوردن یک فنجان از این نوشیدنی دلچسب، تسکین یافته و دردهای ناحیه شکم و روده را به فراموشی بسپارید. تازه زهفران با داشتن کروسین، از ابتلا به فشارخون جلوگیری و در کاهش فشارخون بالا نیز مؤثر می‌باشد. اما از خواص چای زهفران می‌توان، تأثیر در کاهش اضطراب و نگرانی‌ها را بیان نمود. حتی طراوت و شادی را، به زندگی افراد رهنمون می‌سازد.

البته آنتی آکسیدان‌های موجود در چای زافران، خاصیت بهبود بیماری‌های قلبی و عروقی را نشان می‌دهد. راستی باید از ویژگی مثبت، بهبود و تقویت حافظه و از خواص ضد سرطانی این چای محبوب نیز بیان کنیم. بی‌شک باوجود اسیدهای چرب و مواد دیگر، به محافظت از چشم‌ها پرداخته و قدرت بینایی را افزایش می‌دهد. اما در سندروم پیش از قاعدگی، نیز چای زهفران اثری بااهمیت و مفید برای بانوان مبتلا به این دردها دارد.

خوردن زعفران در بارداری

آیا خوردن زعفران در بارداری، مناسب است یا خطرناک می‌باشد؟

گرچه خوردن زهفران با خواص مثبت و مفیدی همراه است، اما عجله نکنید. در سه‌ماهه اول بارداری، مصرف زافران برای مادران، بسیار خطرناک است. البته با تداوم حاملگی می‌توان در ماه پنجم به بعد، به مصرف اندک آن پرداخت. بنابراین خوردن زهفران در بارداری در چندماهه اول، مضر و امکان سقط‌جنین را به‌احتمال ‌زیاد در پی دارد. زیرا باعث انقباضات رحمی می‌گردد که این مورد، برای سلامت جنین خطرناک است.

اما به‌طورکلی زهفران را بعد از پایداری کامل جنین نیز، بااحتیاط بسیار و به مقدار کم‌ مصرف کنید. حتی در برخی از بانوان با نوش جان کردن زافران، حالت تهوع، سرگیجه، اضطراب و استفراغ نیز مشاهده می‌شود. بنابراین بهتر است که مصرف زهفران البته نه به‌صورت بی‌رویه به پس از زایمان موکول گردد. در این صورت با مصرف متعادل زهفران، شیر مادر بیشتر و شیرین‌تر می‌شود.

کاربرد زعفران در غذای ایرانی

تاکنون با بسیاری از خصوصیات سودمند زهفران آشنا شدید، حالا از کاربرد زعفران در غذای ایرانی می‌گوییم. این ادویه خوش‌طعم با عطر معرکه و رنگ زیبایش، به‌عنوان چاشنی در غذاهای ایرانی طرفداران زیادی دارد. حتی در برخی کشورهای دیگر آن را، به اصالت و ماهیت وجودی غذاهای ایرانی می‌شناسند. بنابراین رد پای خوش‌رنگ زهفران، این افزودنی طبیعی و گیاهی را در بسیاری از غذاهای ایرانی می‌بینید.

به‌راستی زافران در زیبایی تزئین و جلوه پرجاذبه رنگ، در طبخ برنج، ماهی، گوشت قرمز و مرغ نقشی اساسی دارد. از‌آن جمله می‌توان به انواع زهفرانی ته‌چین خوشمزه، زرشک‌پلو با مرغ معرکه، جوجه‌کباب خوش‌طعم و کوبیده زربرانی اشاره داشت. حتی در انواع کباب‌هایی که دهانتان را تحریک می‌کند و اقسام خورشت گوشتی، زافران را با لذتی تمام مصرف نمایید. البته از طعم مطلوب و دوست‌داشتنی زهفران، در انواع غذاهای دیگر ایرانی به‌خصوص سوپ‌های دوست‌داشتنی و دسرهای ایرانی غفلت ننمایید.

زعفران در شیرینیجات ایرانی

ماده جادویی زهفران گذشته از صنایع غذایی و تجارتی، نظیر کارخانه‌های تولید سوسیس و کالباس در قنادی‌ها نیز کاربرد دارد. البته در پخت شیرینی‌هایی که دلخواه ما هستند و هوش از سر ما می‌برند، نقش حساس زهفران را مشاهده می‌کنید. ازاین‌رو زعفران در شیرینیجات ایرانی، جای خود دارد و بسیار بااهمیت و یک ماده اساسی است. بی‌شک، عطر و رنگ زربران را می‌توان به ‌سهولت در قطاب کرمانی، انواع کلوچه‌ها و حلواهای خوشمزه یزدی دید.

حتی سوهان دلچسب قم و مسقطی دلپذیر شیرازی نیز، با زافران واقعاً لذت‌بخش است. اما از مزه باسلوق، بستنی زعفرانی و نان‌های کرمانشاهی که با عطر زهفران شما‌را سر شوق و ذوق می‌آورد، بگوییم. به‌راستی جذابیت رنگ این طلای سرخ در شله‌زرد، انواع کیک‌های خوشمزه، کاچی و پودینگ زهفرانی غوغایی به پا می‌کند. حتی رنگ طلایی زربران در انواع مرباها، نظیر مربای هویج و دسرهای خوش عطر بسیار کارساز است.

خواص زعفران برای زنان

از خواص زعفران برای زنان می‌توان به نقش ارزنده آن در حراست از بانوان، در قبال بیماری‌های قلبی عروقی گفت. حتی زهفران عفونت‌های دستگاه تناسلی زنان را، بهبود و در تسکین عفونت‌هایی نظیر سوزش، تورم و خارش نیز مؤثر می‌باشد. اما زافران با آهن بسیار می‌تواند در افزایش سطح آهن خون، به میزان زیادی با کم‌خونی زنان مبارزه کند. راستی این معجزه‌گر با داشتن کروسین و سافرانال، فشارخون بالا را تعدیل و تنظیم می‌کند.

همین‌طور در جلوگیری از ریزش موی بانوان، در زمان بارداری مؤثر بوده و در درمان افسردگی آنان نقش دارد. تازه عجله نکنید و از خواص زهفران در رابطه با خواب شبانگاهی راحت و بدون دغدغه نیز می‌گوییم. البته تحریک قاعدگی در زنانی که عادت ماهانه منظمی ندارند، از خواص مهم زربران است. اما باید از نقش آن در تقویت قوای جنسی و حتی در برخی موارد، درمان ناباروری و غیره نیز گفت.

خواص زعفران برای مردان

 از راه‌های مقابله بارادیکال‌های آزاد که در تخریب سلول‌های بدن نقش دارند و موجب پیری نیز می‌گردند، نقش انتی‌اکسیدان‌ها می‌باشد. زهفران با آنتی‌اکسیدان‌های بی‌شمار، در قبال این رادیکال‌های آزاد قد علم می‌کند. آنگاه در مردان از بروز سرطان‌های پوست، پروستات، مغز استخوان و غیره جلوگیری می‌کند. اما این ادویه سرخ در ممانعت از بیماری‌های قلبی و انسداد عروق خونی مردا ن نیز، نقش دارد.

از خواص زعفران برای مردان این است که قدرت باروری آنان را تقویت و در بهبود عملکرد جنسی، تأثیر دارد. حتی زافران رفع کننده اختلالات نعوظ در مردان بوده و با کم کردن عوارض داروهای جنسی، به آنان کمک می‌کند. همچنین این گیاه شادی‌آور، افسردگی را با افزایش هورمون سروتونین کاهش می‌دهد تا با آرامش و احساس نشاط زندگی کنند. البته با کاهش اشتهای مردان، بعد از ورزش‌های سخت حذف چربی و بدن‌سازی کمک کرده و پرخوری را مهار می‌کند.

آب زعفران

آیا می‌دانید آب زعفران چه چیزی می‌باشد و دارای چه خواصی، از زربران است؟

از ترکیب آب مقطر با زهفران، آب زافران حاصل می‌شود که به‌نوبه خود جمیع خاصیت‌های گیاه شفابخش زربران را دارد. همچنین از آب زهفران، گذشته از صنایع غذایی در موارد دیگری نظیر صنایع دارویی، بهداشتی و صنعت نیز استفاده می‌شود. حتی به‌وسیله این آب خاص با طعم خوش و عطر خوشایند آن مزه غذاها را به نحو دلپسندی، لذت‌بخش می‌نمایند.

تازه باید از ماندگاری بالای آب زهفران، در هنگام تولید این محصول محبوب نیز گفت. درعین‌حال آب زربران نیازمند دم کشیدن، در زمان طولانی ندارد. به دلیل طعم مطبوع و دلپسند، در صنایع شیرینی‌پزی، تهیه آب‌نبات، بیسکویت و تولید انواع شربت‌ها از آن استفاده می‌کنند. همین‌طور باید دانست با برخورداری از خواص زهفران، آب زافران در جهت سلامتی افراد نیز نقش دارد.

پودر زعفران

پودر زعفران را از آسیاب کردن خرده‌های زهفران، تهیه کرده و در بسته‌بندی‌های جالبی ظاهر می‌سازند. درواقع پودر زهفران اگر تقلبی نباشد، از تمامی ویژگی‌های این طلای سرخ برخوردار و دارای کیفیت خوبی نیز می‌باشد. حتی بخاطر رنگ دهی بسیار و طعم این ماده، آن را در اغلب قنادی‌ها، رستوران‌ها، هتل‌ها و غیره بکار می‌گیرند. البته این پودر جهت استفاده، نیازمند یخچال و فریزر نبوده و در سلامت روان آدمی نیز تأثیرگذار است.

بی‌شک پودر زربران بنا بر تحقیقات انجام ‌گرفته، به افزایش نشاط کمک کرده و مانعی جهت افسردگی می‌باشد. بنابراین بدانید مزایا و فواید پودر زهفران، برگرفته از زافران بوده و شامل سلامت قلب و غیره می‌باشد. راستی پودر قابلیت استفاده مستقیم داشته، یا با ریختن کمی آب ولرم و هم زدن می‌توان آن را بکار برد. همچنین به علت سخت و سفت نبودن گیاه هفران، تا زمان بهره‌برداری و استفاده از آن به‌وقت زیادی احتیاج ندارید.

مطعم زعفران

رستوران یا مطعم زعفران، در بسیاری از نقاط دنیا نظیر ریاض، کشور بحرین، دبی و ره غیمشاهده می‌شود. در تهران نیز مطعم زهفران را، در برخی نقاط پایتخت می‌توان ملاحظه نمود.  این مراکز در رستوران زعفران غذای سنتی ترنج، رستوران زعفران محله حکیمیه و یا خیابان گاندی دیده می‌شود. همچنین در منطقه 13 تهیه غذای زعفران اقبال را، می‌بینید که با انواع غذاها و نوشیدنی‌ها یک کترینگ مناسب است.

همین‌طور از مطعم زربران در کترینگ زعفران در پاسداران و کترینگ ته‌دیگ زعفرانی آذربایجان تهرانسر نیز، باید نام برد. البته کترینگ ته‌دیگ زعفرانی محله امیریه تهران و غیره نیز، قابل‌ذکر است.

 دم کردن زعفران

بی‌شک یکی از طریقه‌های استفاده زربران و اثرات مفید آن، دم کردن زعفران می‌باشد. برای این کار باید از رشته‌های سرخ‌ رنگ و جذاب زهفرانی که تقلبی نیز نیست، استفاده ببرید. ابتدا باید گیاه شفابخش زربران را، در داخل هاون کوبیده و کاملاً به‌صورت پودر در آورید. سپس بعد از خرد کردن و پودر شدن زربران، باید مقداری آب جوش، بر روی آن بریزید. حالا باید مدت 30 دقیقه ترکیب زافران با آب جوش را با گذاشتن یک درپوش، به حال خود رها کنید.

البته زهفران بعدازاین مدت، کاملاً قابل استفاده می‌باشد. حتی در برخی موارد می‌توان این ترکیب جادویی درپوش‌دار را، به‌منظور دم کردن زهفران بر حرارت غیرمستقیم قرارداد. راستی به نشکن بودن ظرف زهفران دقت نمایید. تازه می‌توان این ترکیب را، درون ظرف برنج گذاشته تا همزمان با دم کشیدن برنج، زهفران نیز دم بکشد. حالا زافران، کاملاً دم کشیده و مهیای استفاده می‌باشد.

زعفران با یخ

آیا از روش مناسب و باکیفیت رنگ دهی بهتر زعفران با یخ، چیزی می‌دانید؟

تعجب نکنید. درست شنیده‌اید. روش دم کردن زهفران با یخ که می‌تواند، زربرانی به‌مراتب خوش‌عطرتر و با گیرایی رنگ بیشتری تولید کند. البته طریقه بسیار ساده‌ای که سحرآمیزی این گیاه دارویی و شگفتی‌آور را، بیشتر تجلی می‌دهد. اما در شرح روش باید گفت پس از پودر نمودن زافران، آن را در یک ظرف شیشه‌ای بریزید. حالا قطعات کوچک یخ متناسب با مقدار زهفران را، درون ظرف شیشه‌ای قرار دهید.

اما باید منتظر ذوب و آب شدن تکه‌های یخ، بمانید و به زهفران اجازه دم کشیدن بدهید. بی‌شک محلول به دست آمده یکی از طریقه های بهتر دم کشیدن زربران را، به اثبات می رساند. آنگاه زربرانی خوش رنگ، با طعمی معرکه و عطری خوشایند‌تر مشاهده می‌نمایید.

زعفران ساب

اگر تاکنون به کمک هاون زهفران را می‌کوبیدید، شاید زمان آن رسیده باشد که زعفران ساب را بشناسید. با استفاده از این دستگاه، می‌توان این گیاه باارزش را به پودر تبدیل نمود. البته مزیت اصلی این دستگاه در مهیاکردن پودری از زهفران، به حالتی بسیار نرم می‌باشد. تازه می‌توان به زمان سریع زعفران ساب که درواقع با صرفه‌جویی در وقت همراه است، نیز اشاره‌ کنیم. درعین‌حال دستگاه، کم‌حجم و باقابلیت آسان جابجایی می‌باشد که دارای بدنه‌ای پلاستیکی یا شیشه‌ای است.

اما در داخل با یک توری فلزی که فلز در تیغه‌های آسیاب کمک به پودر شدن زهفران می‌کند، همراه است. تازه عجله نکنید و از مزایای این دستگاه جمع ‌و جور هم، بشنوید. حتی می‌توان از یکدست بودن زربران سابیده شده و باقی ماندن زهفران پودر نشده در دستگاه نیز، گفت. راستی زهفران ساب آسیبی به شما، نمی‌رساند و در صرفه‌جویی این طلای سرخ نیز یاوری مطمئن می‌باشد.

سابیدن زعفران

سابیدن زعفران و پودر کردن آن، به طلای سرخ اجازه جلوه‌گری افزون‌تری می‌دهد. البته سابیدن صحیحی که کمک می‌نماید تا زافران بتواند، طعم مناسب‌تر، عطر وسوسه‌گرانه‌ و رنگ جلابخشی را عرضه کند. حتی باید دانست زهفران هر چه پودرتر و نرمتر باشد، بیشتر این ویژگی‌ها را ارائه می‌دهد. اما این سابیدن به چهار روش، نقش می‌گیرد که اولین آن سابیدن زهفران با قاشق است.

سپس بهتر است از هاون بگوییم و در سومین روش، از زعفران ساب نام می‌بریم. بی‌شک در انتهای مبحث سابیدن زربران نیز، نباید استفاده از دستگاه آسیاب قهوه غافل شویم. حالا اگر اجازه دهید، هر روش را مورد کنکاش قرار داده و از چگونگی انجام آنها پرده بر‌می‌داریم.

روش قاشق

اگر زربرانی را که قصد سابیدن دارید داخل بسته‌بندی قرار گرفته، کافی است درِ آن را باز نکنید. در غیر این صورت زهفران را، در درون یک کیسه یا پلاستیک محکم قرار دهید. حالا باید زهفران داخل کیسه یا پلاستیک را، روی یک سطح کاملاً هموار و صاف بگذارید. یک قاشق، بزرگ، بکار ببرید. دقت نمایید از لبه‌های تیز قاشق، برای سابیدن استفاده نکرده و قسمت پشت و گردی قاشق را بکار ببرید.

همین‌طور که به‌آرامی بر زربران می‌کشید، این کار را آنقدر تکرار کنید تا به‌تدریج زافران پودر شود. اما اگر از لبه تیز قاشق استفاده کنید، شاید موجب پارگی کیسه یا پلاستیک ‌شود. آنگاه زحمت شما چندین برابر شده و حتی موجب هدر رفتن، این ادویه گران‌بها نیز می‌شوید. البته در طریقه استفاده از قاشق، زحمت زیادتر و وقت بیشتری صرف می‌شود. اما مزیت برتر آن است که از هیچ وسیله‌ای، غیر از قاشق استفاده نمی‌کنید.

هاون

از دیگر ابزار سابیدن زهفران استفاده از هاون در نوع چوبی، سنگی یا برنجی است که معرف اصالت کار است. در تعریف هاون می‌گوییم، متشکل از یک کاسه با استقامت که نوع گرد آن بهتر و یک دسته سنگین می‌باشد. آنگاه با فشار دادن زافران و چرخاندن دسته بر کاسه هاون، رشته‌های زهفران به پودر خوش‌رنگی تبدیل می‌شوند. همچنین هاون‌های کوچک مخصوص سابیدن زهفران، ازنظر حمل‌ونقل و شستشو بسیار آسان‌تر از نوع بزرگ آن هستند. البته هاون‌های برنجی در مقایسه با هاون چوبی که اغلب از چوب سدر، گردو و درختان دیگر ساخته‌شده‌اند، گران‌تر می‌باشند.

بی‌شک ظاهر زیبا، خاصیت ضد باکتریایی، شستشوی راحت، دوام و غیره از خواص هاون‌های برنجی است. اما برای بکار بردن این هاون‌ها، ابتدا حبه‌ای قند را، درون هاون باید سابید. سپس زربران را برای سابیدن، به آن اضافه کرد. بدین‌وسیله از ایجاد گرمای زیاد که منجر به سوختن زهفران می‌شود، جلوگیری به عمل می‌آید.

زعفران ساب

حالا دیگر متوجه شده‌اید که در زعفران ساب برخلاف روش‌های قاشق و هاون، دیگر خبری از چیزهای سنتی مشاهده نمی‌کنید. بنابراین حالت مکانیکی را، در این دستگاه بیشتر ملاحظه خواهید کرد. تازه کار با آن نیز، به‌مراتب آسان‌تر و بدون زحمت است. پس از ریختن زافران در بدنه دستگاه، کافی است که دسته بالای آن را بچرخانید. آنگاه در انتظار، پودر و آسیاب شدن زهفران بمانید.

با دستگاه زعفران ساب از کمترین هدر رفت زهفران و سرعت زیاد در پودر کردن آن، برخوردار شوید. اما توجه به ظرافت و دقت لازم در کار با زهفران ساب، موجب عدم تخریب دستگاه نیز می‌شود.

سابیدن زعفران با دستگاه آسیاب قهوه

دستگاه آسیاب قهوه نیز، از روش‌های متداول پودر کردن و آسیاب نمودن زهفران است. روشی بسیار سریع و مطمئن که به‌سرعت می‌توان، به پود نمودن زافران امیدوار بود. البته در این روش گرچه به جنس دستگاه زیاد اهمیت نمی‌دهند، ولی تیغه‌های آسیاب قهوه بسیار مهم می‌باشد. درعین‌حال باید به سرعت بالای دستگاه، اشاره داشت. همچنین بعد از پودر شدن باید زهفران را در اتاقی که فاقد رطوبت است، به درون ظرف زربران منتقل نمود.

ظرف زعفران

یادتان باشد به‌هیچ‌ عنوان از ظروف پلاستیکی، در نگهداری زهفران استفاده نکنید. بنابراین سؤال اینجاست ظرف زعفران، باید از چه جنسی باشد و چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟

اولین مشخصه ظرف زافران این است که هرگز نباید، در معرض نور مستقیم خورشید یا نور مصنوعی قرار بگیرد. آنگاه جهت جلوگیری از کاهش کیفیت، ظرفی که انتخاب می‌شود غیر‌شفاف بوده تا نور را از خود عبور ندهد. تازه با توجه به جذب رطوبت و کپک زدن، ظرف باید کاملاً خشک و محیط نیز دور از رطوبت باشد.

همچنین باید از اکسیژن و نفوذ هوا، به داخل ظرف نیز گفت. بنابراین باید از ظرف دردار که درب آن محکم بسته شود، استفاده کرد. در صورت استفاده از ظرف شیشه‌ای، بهتر است در جای تاریکی نظیر کابینت یا کمد آن را نگه داشت. در خاتمه باید گفت ظروف فلزی یا شیشه‌ای، دور از ترک و درز مناسب‌ترین ظرف زهفران هستند.

اسانس زعفران

باید بدانید اسانس زعفران یک ماده گیاهی است که به دو حالت مایع و پودر، تهیه می‌شود. همین‌طور بنا به حالت پودری یا مایع، کاربردهای گوناگونی برای هریک از این دو نوع اسانس وجود دارد. البته این اسانس دوست‌داشتنی و خوش عطر را، برای مصارف خوراکی نیز بکار می‌برند. اما در موارد غیرخوراکی از آن در صنایع داروسازی، رنگرزی و تهیه وسایل آرایشی و بهداشتی استفاده می‌کنند.

درواقع کرم‌ها و لوسیون‌های زیادی را می‌بینید که با عنایت به سلامت زهفران از این اسانس، در آن‌ها استفاده می‌شود. درعین‌حال اسانس زافران، به روش مقطر سازی از این گیاه قیمتی و پرارزش حاصل می‌شود. البته از ارزش مادی مناسب‌تری، نسبت به زهفران نیز برخوردار است. همچنین اسانس خوراکی، در جهت تولید کیک، کلوچه، بستنی و حتی انواع نوشیدنی‌ها کاربرد دارد. حتی طعم دلچسب اسانس زهفران خوراکی، موجب استفاده‌ی مناسب آن در تهیه کیک و غیره جهت بانوان می‌باشد.

اسپری زعفران

آیا می‌دانید اسپری زعفران، چیست و چه مزیت‌هایی دارد؟

درواقع ترکیبی از آب و زعفران را، اسپری زهفران گویند که مراحل گوناگونی را نیز سپری می‌کند. آنگاه این ماده سحرانگیز را وارد قوطی‌های فلزی کرده تا قابلیت رنگ دهی زافران، بهتر تجلی یابد. بنابراین به کمک این اسپری جادویی، سرعت و توجه افزون‌تری در اسپری کردن زربران بر روی برنج و غیره می‌یابید. حتی اسپری زهفران را، می‌توان در موارد گوناگونی به‌غیراز تزئین برنج نیز بکار برد.

البته کاربرد آن در شیرینی‌ها و غذاهای زهفرانی نظیر خوراک مرغ، گوشت، چای زعفرانی، شربت و غیره مشاهده می‌شود. بی‌شک از مزایای این اسپری می‌توان به حذف مراحل سابیدن و دم کردن که مدتی زمان لازم دارد، اشاره داشت. همچنین باید از آسانی کار و سرعت بیشتر آن نیز، گفت و اعلام کرد که این اسپری کاملاً طبیعی می‌باشد. حتی بیشترین درجه بهره‌وری از ویژگی‌های زهفران نیز، در آن آشکار است.

آیا زعفران حساسیت زاست؟

این سؤالی کاملاً بجا بوده و پاسخی صحیح را می‌طلبد. اما حساسیت، درواقع چیست؟

افراد بسیاری هستند که در قبال مصرف برخی از خوراکی‌ها، دچار حساسیت می‌شوند. بنابراین حساسیت را می‌توان یک نوع عکس‌العمل و واکنش به آنچه در ترکیبات غذایی می‌باشد، دانست. شاید این موضوع تعجب‌آور باشد که زهفران علی‌رغم خواص بسیار مفیدی که دارد، در بعضی از افراد ایجاد حساسیت می‌کند. این حساسیت‌ها می‌تواند موجب کهیر که نوعی حساسیت پوستی است، سرفه‌های متوالی، آسم و غیره شود.

واکنش‌ها می‌تواند گاه به حالتی خفیف و یا با علائمی شدید، باشد که با بروز آن به سلامتی آسیب می‌رساند. حتی در رابطه با کودکان نیز چنین علائم حساسیت‌زایی، محتمل است. لذا توجه و بررسی بیشتری را، در مصرف اولین بار کودکان نیز، می‌طلبد. درعین‌حال زهفران‌های تقلبی که شامل مواد شیمیایی و رنگ‌ها هستند، ممکن است بر وجود این حساسیت‌ها نیز دامن بزند.

آیا زعفران خراب میشود؟

تاکنون از خود پرسیده‌اید که آیا زعفران خراب میشود؟

البته این گیاه خوراکی نیز، در طی زمان طولانی امکان انقضا و خرابی دارد. آنگاه با زربرانی مواجه می‌شوید که به‌ظاهر نمای زهفران داشته ولی از کیفیت، عطر و طمع زافرانی، خبری نمی‌یابید. حتی با کم شدن بسیار عطر و طمع زهفران، احتمال خراب شدن آن را می‌دهید. آنچنان که زهفران را، دیگر قابل استفاده نیز نمی‌بینید. همچنین عقیده بر این است که با رسیدن آب و رطوبت به زربران، ظاهر آن تغییر می‌یابد.

آنگاه می‌توان با توجه به ظاهر این ادویه گران‌قیمت، حدس زد و به خراب شدن آن پی برد. البته زهفران اغلب در مدت دو یا سه سال عطر خوش و طعم دلخواه را، به‌تدریج از دست می‌دهد. همچنین نگهداری صحیح طلای سرخ می‌تواند، در تاریخ انقضای این ادویه خوش‌بو اثر گذاشته و ماندگاری آن را بیشتر نماید.

زعفران در چه مناطقی رشد میکند؟

اما حالا باید پرسید، زعفران در چه مناطقی رشد میکند؟

اصولاً مناطق رشد این گیاه را، در نواحی نیمه گرمسیری می‌شناسند. البته مناطقی با تابستان‌های گرم و خشک که باران در آنجا بسیار کم می‌بارد، رویش گیاه کم‌توقع زربران مناسب‌تر است. همچنین این اراضی باید دارای زمستان‌های ملایم و نقاط آفتاب‌گیری که فاقد درخت است، نیز باشد. درعین‌حال گیاه نباید در جایگاهی که بادهای سرد در آن می‌وزد، قرار بگیرد. همین‌طور به علت دوره رشد زربران در پاییز و زمستان، زمستان‌های بسیار سرد موجب رشد کند زهفران می‌‌شود.

حتی در تابستان که مصادف با دوره خواب گیاه بوده، بارندگی، آبیاری و رطوبت مغایر با رشد مناسب زافران می‌باشد. البته برخی از نقاط ایران با توجه به شرایط خاک و آب‌وهوای مناسب رشد گیاه، بهترین مناطق کاشت زربران می‌دانند. بنابراین افزون بر90% این محصول در ایران کشت‌شده و از نوع باکیفیت‌ترین، زعفران جهان است.

کاشت زعفران

باید دانست زافران را می‌توان در خاک مزرعه، در گلخانه، یا گلدان و باغچه نیز کاشت. البته در کاشت زعفران به زمان کاشت که اغلب از خردادماه شروع و تا اواسط مهر ادامه دارد، توجه نمایید. بنابراین باید دقت کرد که کشت زهفران، با باران‌های زیبای پاییزی تلاقی نکند. همچنین علی‌رغم مقاومت بسیار گیاه در هوای سرد و گرم، زربران باید در مناطق مخصوص خود کشت شود. ازاین‌رو استان‌هایی نظیر گیلان، مازندران و نواحی جنوب کشور برای فعالیت کاشت زهفران مناسب نیستند.

همچنین حداکثر دما جهت گیاه سلامتی می‌تواند، بین 35 درجه سانتی‌گراد تا 40 درجه باشد. همین‌طور زمین‌های دارای قلوه ‌سنگ و علف‌های هرز نیز، مانعی در قبال رشد مناسب زافران هستند. راستی بدانید مناسب‌ترین خاک زمین کشت، خاک لومی شنی نام دارد. این خاک از شن و رس متشکل و دارای اسیدیته بین 7 تا 8 بوده، همچنین به‌هیچ‌وجه نباید شور باشد.

کاشت زعفران در گلدان یا باغچه منزل

همانطور که در بالا ذکر شد، شما می‌توانید لذت کافی و وافی را از کاشت این گل زیبا در گلدان یا باغچه منزلتان ببرید، که در مقاله‌ای دیگر به آن پرداختیم.

بازهم در زمینه کاشت زعفران

این خاک شیرین حد‌کفایت رطوبت را، برای پیاز تأمین و مواد غذایی را جهت گیاه چندساله در دسترس می‌گذارد. درعین‌حال در اواخر پاییز تا اوایل زمستان باید زمین کشت زربران را، قبل از کاشت شخم زد. حتی با استفاده از کود حیوانی پوسیده، شرایط بهتری را برای رشد مهیاساخت. آنگاه برای بار دوم در فصل بهار بعد از توقف باران‌های بهاری، زمین را شخم می‌زنند. سپس از آن برای سله‌شکنی خاک و زدودن علف‌های هرز، استفاده می‌کنند.

درواقع به‌وسیله سله‌شکنی، می‌توان به اصلاح ساختاری سطح خاک دست‌یافت. اما قبل از کاشت، انتخاب پیاز جوان، سالم و باکیفیت اهمیت دارد. حتی پیازهایی را باید گزینش کرد که دور از بیماری، زخم و خراشیدگی باشند. زیرا وسیله تکثیر زهفران، از طریق پیازها یا غده زیرزمینی بنه انجام می‌پذیرد. همچنین پیازها را باید در محلول‌هایی نظیر قارچ‌کش و کنه‌کش، غوطه‌ور و ضدعفونی نمود تا از آلودگی‌ها مبرا گردند.

چگونگی کاشت زعفران

باید بگوییم کاشت زهفران، به دو روش کشت خاکی یا سنتی و روش‌های نوین صورت می‌گیرد. اما یکی از روش‌های سنتی، کاشت کپه‌ای یا چاله‌ای می‌باشد. در روش کپه‌ای، ابتدا چاله‌های کاشت پیاز در عمق 20 تا 25 سانتی‌متری حفر می‌گردد. سپس پیازها درحالی‌که نوک آن‌ها به سمت بالا قرارگرفته، به تعداد 3 تا 15 عدد در هر چاله می‌کارند. حالا وقت پوشاندن پیازچه‌ها و مسطح نمودن سطح خاک توسط بیل می‌باشد.

بعد از کاشتن پیازها تا زمان برداشت، تنها یک‌بار و بلافاصله بعد از کاشت باید اقدام به آبیاری نمود. البته پیش از گل‌دهی زربران و پس از آبیاری، اول زمین را سله شکنی می‌نمایند. بدین‌وسیله گل‌ها از درون خاک، آسان‌تر خارج می‌شوند و کود حیوانی نیز با خاک مخلوط می‌شود. تازه علف‌های هرز نیز، از بین می‌رود. بی‌شک در رابطه با کاشت زهفران با بررسی مرتب، باید مراقب آفت‌هایی نظیر کنه و غیره نیز بود.

زمان برداشت زعفران

در زمان برداشت زعفران، مشاهده می‌شود که گل‌های زهفران حدود یک تا سه روز بقای لازم را دارند. حتی باید حداکثر زمان برداشت زافران، در همین مدت سه روزه انجام بگیرد تا کیفیت برتر گیاه حفظ گردد. آنگاه اگر برداشت انجام نپذیرد، گل‌های زیبای زربران در معرض نور خورشید و یا سایر عوامل جوی قرار می‌گیرند. بنابراین کیفیت و ویژگی‌های مناسب را، از دست می‌دهند. همچنین رویش پیاز زهفران، با ظهور جوانه‌ها یا تیچ صورت می‌گیرد.

سپس با پدیدار شدن گل‌های بنفش، کار برداشت طلای سرخ در اوایل آبان یا اوایل آذر آغاز می‌گردد. البته باید به‌طور صحیح گستره اراضی برداشت زربران، زمان برداشت و تعداد نفرات کار را مدیریت نمود. همچنین وقت برداشت صحیح را درزمانی که گل‌های زهفران غنچه و نیمه‌باز هستند، قرار داد. آنگاه بهتر است بلافاصله بعد از چیدن گل‌های بنفش، کلاله‌ها تفکیک شوند تا مشکلات حادی در وقت جداسازی ظاهر نشود.

زعفران هیدروپونیک

یکی از روش‌های کاشت مدرن، زعفران هیدروپونیک می‌باشد. البته می‌توان در روش گلخانه‌ای زهفران غیر از هیدروپونیک، به ایروپونیک نیز اشاره داشت. از روش‌های نوین در مناطقی که خاک خوبی جهت کشت نداشته و از شرایط جوی مناسبی برخوردار نمی‌باشد، بهره می‎برند. هیدروپونیک روش گلخانه‌ای است که به آن آب‌کشت نیز، اطلاق شده و نیازی به خاک ندارد.

از مشخصه‌های هیدروپونیک می‌توان به دوران رشد کوتاه، سرعت رشد بالا و بازده بیشتر به نسبت روش سنتی اشاره داشت. البته در این روش باید پیاز زربران را، در دوره خواب یعنی در خرداد یا تیر تهیه‌ کرد. آنگاه از پیازها در شرایط نور، رطوبت و تهویه مناسب محافظت می‌کنند. حتی شرط مرغوبیت زهفران، استفاده از پیازهای درشت و سالم می‌باشد. باید دانست پاییز زیبا، فصل شکفتگی و درواقع بهار این گیاه می‌باشد. آنگاه اواسط مرداد یا شهریور پیاز را، در جعبه‌های چوبی چیده و به داخل گلخانه انتقال می‌دهند.

کشت هیدروپونیک زعفران

البته شرایط دما و رطوبت گلخانه، باید به‌ صورت مناسب و مطلوب باشد. در این روش علی‌رغم تماس مستقیم ریشه با آب، پرورش و تغذیه گیاه به‌جای خاک، با آب صورت می‌گیرد. سپس آب با مواد مغذی دیگر با کنترل کامل، به گیاه داده می‌شود. جوانه‌های زهفران در مهرماه، جوانه می‌زند و در آخرهای آبان و یا اوایل آذرماه گلدهی آن‌ها آغاز می‌گردد. آنگاه بهتر است وقتی جوانه‌ها گل دادند، برداشت زربران را آغاز نمود.

بی‌شک یکی از مزایای این روش را می‌توان، در تراکم بالای کشت به دلیل کاشت طبقاتی زافران دانست. همچنین در مصرف آب با روش هیدروپونیک، صرفه‌جویی بیشتری انجام می‌پذیرد. البته در این روش علی‌رغم محصول افزون‌تر، مقادیر هزینه‌ها به‌صورت واضحی کمتر می‌باشد. راستی در کاشت ایروپونیک یا هوا‌کشت، ریشه گیاه به‌جای خاک در هوا به‌صورت تعلیق قرار دارد. آنگاه از طریق اسپری کردن، قادر به دریافت آب و مواد مغذی دیگر می‌شود.

تشخیص زعفران اصل

ازآنجاکه طلای سرخ، گیاهی سرشار از خواص مهم با بهایی بسیار بوده، لذا تشخیص زعفران اصل امری بااهمیت تلقی می‌شود. یکی از رموز تشخیص زهفران اصل را، چشیدن آن می‌توان دانست. زربران اصل دارای مزه‌ای نسبتاً تلخ بوده که با دارا بودن مزه شیرین، به تقلبی بودن آن پی می‌برید. اما در رابطه با رنگ زهفران، باید گفت که رنگ این گیاه تیره و نه روشن می‌باشد.

رنگ کردن گیاه گلرنگ و مخلوط آن با زهفران، راهی برای سنگین کردن وزن زربران می‌باشد. اما دقت در ترکیب متفاوت ساختاری گلرنگ و عدم برخورداری از عطر و بوی زهفران، کمکی در تشخیص زربران است. همچنین از موارد مهم تشخیص زعفران اصل، شیپوری بودن سرشاخه‌های آن و عطر تندی که دارد، می‌باشد. اما بد نیست که به سرعت زهفران در رنگ ‌دهی اشاره‌کنیم. زهفران اصل برای رنگ دهی نیازمند زمانی حدود نیم ساعت، بعد از دم کردن می‌باشد.

تشخیص زعفران اصل از تقلبی

تشخیص زعفران اصل از تقلبی راه‌های زیادی دارد، ولی با وسعت گرفتن گستره تقلب شاید بازهم دچار اشتباه شوید. بنابراین پیشنهاد ارزنده جهت دستیابی به زافران اصل، خرید از کشاورز می‌باشد. اما از روش‌های تشخیص زهفران اصل از تقلبی، آشنایی با شکل ظاهری گیاه می‌باشد. زهفران در نمای میخک باحالت میله‌ای در پایین و با انتهایی دندانه‌دار، پهن و قیچی شکل نمایش دارد.

همچنین از رنگی تند و نه روشن، برخوردار است. البته کلاله‌هایی آن چندان براق، نیست. حتی تقلب در زربران به‌منظور بالا بردن وزن و سنگینی آن نیز، به‌انحاءمختلف صورت می‌گیرد. افراد سودجو به‌وسیله اسپری نمودن یا آغشته کردن رشته‌های زهفران، با عسل، شکر و غیره در این جهت اقدام می‌نمایند. همچنین سنجیدن روغن یا چربی، از طریق قرار دادن زربران مابین کاغذ راهی دیگر است. در این روش پودر شدن زهفران بدون گذاشتن اثری از چربی، دلالت بر اصل بودن آن دارد.

زعفران تقلبی

ادویه‌ای بر طرفدار و گران‌بها که درواقع، عاملی برای سوءاستفاده سودجویان می‌باشد. شاید تصور کنید تنها با رنگ کردن خامه زافران به‌جای کلاله‌های سرخ‌رنگ، این تقلب اساس می‌گیرد. اما تعجب نکنید و بدانید زعفران تقلبی، داستانی مفصل‌تر دارد. حکایتی که گاهی بازی کردن با سلامتی افراد نیز، در آن به چشم می‌خورد. به‌راحتی می‌توان از رنگ‌آمیزی خامه یا کاکل ذرت که بی‌شباهت به کلاله‌های زهفران نیست، نام برد.

البته این کار به عواقب آسیب رساندن جدی سلامتی افراد، منجر خواهد شد. همچنین استفاده از رنگ مصنوعی تارتازین در ززربران تقلبی می‌تواند، بیماری خطرناک سرطان را ایجاد نماید. اما از دیگر موارد تقلب افزودن عسل، روغن، رشته‌های گوشت و براده آهن می‌باشد که باید آنها را دانست. بی‌شک دامنه تقلب‌ها در مورد زهفران پودر شده، گسترده و سودجویان برای نفع افزون‌تر دست به انواع تقلب خواهند زد. بنابراین پیدا نمودن زربران تقلبی در پود زعفران نیز، بسیار سخت می‌باشد.

تشخیص زعفران اصل با جوش شیرین

حدس بزنید یکی از راههای آسان تشخیص زعفران اصل، چگونه می‌باشد؟

تشخیص زعفران اصل با جوش شیرین، نحوه‌ای است که می‌تواند کمک شما در این راستی آزمایی باشد. درواقع با مقداری زهفران، جوش شیرین و آب، می‌توان آزمونی ساده انجام داد. آنگاه متوجه شد که زافران اصل است، یا با نوع تقلبی آن سروکار دارید. باید این روش را با مخلوط زهفران و جوش شیرین شروع کرده و سپس مقداری آب، بر روی مخلوط بریزید.

همچنین می‌توانید مقداری جوش شیرین را در آب ریخته و کمی زربران، اضافه کرده و منتظر نتیجه بمانید. آنگاه اگر مخلوط زهفران، جوش شیرین و آب به رنگ زرد تجلی نمود، می‌توان به اصل بودن گیاه اطمینان یافت. اما اگر زهفران در این مخلوط به رنگ قرمز تیره ظاهر شود، نوع زربران تقلبی می‌باشد.

 تشخیص زعفران اصل با کاغذ کروماتوگرافی

در دیباچه سخن می‌توان در شناخت کاغذ کروماتوگرافی، این‌طور عنوان کرد. این روش به‌نوعی تفکیک و جداسازی مواد، با استفاده از این نوع کاغذ می‌باشد. کاغذ کروماتوگرافی باارزش مادی تقریباً ارزان ‌بر اساس سرعت متفاوت مواد در طول کاغذ، آنها را از هم جدا می‌کند. بنابراین جهت تشخیص زعفران اصل با کاغذ کروماتوگرافی، کافی است زهفران را مابین کاغذ کروماتوگرافی قرار داده و فشار دهید. آنگاه با مشاهده کوچک‌ترین علائمی از چربی یا روغن بر کاغذ، به اصل بودن زافران شک نمایید. حتی متوجه می‌شوید زهفران دارای ناخالصی‌های بوده و اضافه‌وزن آن نیز، به علت وجود ناخالصی‌ها می‌باشد.

آزمایشگاه تشخیص زعفران اصل

آزمایشگاه تشخیص زعفران اصل، مکانی است که زافران را از لحاظ سطوح گوناگون میکروبی مورد تست قرار می‌دهد. حتی جهت بررسی میزان رنگ دهی، کروسین زهفران، عطر سافرانال و پیکروکروسین را به دلیل طعم، مورد آزمایش قرار می‌دهند. آنگاه در آزمایشگاه متوجه خواهید شد که میزان رنگ،دهی، عطروطعم زربران امسال، نسبت به زهفران پارسالی، افزون‌تر یا کمتر می‎‌باشد البته بدانید آزمایشگاه تشخیص زهفران اصل بیشترین میزان ارجاعی جهت تست را، بر زعفران‌های نگین، سرگل و سوپرنگین انجام می‌دهد.

بی‌شک با وجود تقلب به روش‌های مختلف در زهفران، می‌توان برای اثبات عدم وجود ناخالصی از آزمایشگاه استفاده نمود. به‌ویژه برای صادرات جهت اثبات کیفیت بالای زافران، برگه تأیید از آزمایشگاهی بین‌المللی و دارای اعتبار امری ضروری است. روش تشخیص زعفران اصل در آزمایشگاه، خاص خریداران عمده و افراد صادرکننده زهفران می‌باشد که می‌توان کیفیت آن را سنجید.

زعفران ایران

زعفران ایران به‌عنوان قطبی در تولید این ادویه در دنیا، یکی از تجارت‌های بااهمیت ایران است. بنابراین زافران را باید جزء تفکیک‌ناپذیر، تاریخ بازرگانی ایران دانست. اما شاهد صادرات زهفران، زمانی پیش‌ازاین به‌صورت فله‌ای به کشورهای ایتالیا و اسپانیا نیز بودیم. آنگاه با بسته‌بندی، زعفران ایران از این کشورها به کشورهای دیگر صادر می‌شد. حتی در حال حاضر علی‌رغم در اختیار گذاشتن پیاز زهفران ایران به افغانستان، این سرزمین نیز رقیبی در کشت است. همچنین می‌توان کشورهایی چون مراکش، یونان، ترکیه و هند را از رقیبان فعال تولید زربران دانست.

بی‌شک با توجه به این امر که کشور چین نیز، با کشت مدرن و گلخانه‌ای زافران، فعال است. درعین‌حال زهفران در نقاط بسیاری از کشور، نظیر قائنات، فردوس، بیرجند خراسان جنوبی، خراسان رضوی و غیره کاشت می‌شود. البته با شناخت، خواست و پسند مشتریان جهانی زربران، امید این می‌رود مالکیت محصول استراتژیک زهفران برای ایران حفظ شود.

زعفران قائنات

قائنات شهرستانی کویری واقع در استان خراسان جنوبی، مرکزی جهت کشت و تولید زافران جهان به شمار می‌آید. زعفران قائنات که ازلحاظ رنگ دهی، عطر خوشایند و طعم مناسب آن به‌سختی نظیر می‌یابد. البته از سوغات برجسته شهر قائن، به مواردی نظیر زرشک، آلو، پسته، زهفران و غیره می‌توان اشاره داشت. اما قدر مسلم بهتر است طلای سرخ قائنات را، به‌عنوان شاخص‌ترین محصول آن شناخت. هرچند که عده‌ای سودجو ممکن است با سوءاستفاده از نام زافران قائنات، اقدام به بسته‌بندی زهفران‌های بی‌کیفیت نمایند.

اما می‌توان زهفران را با توجه به اصالت آن، از کشاورز تهیه و به عدم وجود ناخالصی‌ها مطمئن شد. درعین‌حال باید دانست که زربران قائنات، از باکیفیت‌ترین و مرغوب‌ترین نوع زهفران کشور بوده که دارای قدمتی بسیار است. البته شرایط مناسب اقلیمی، خاک حاصلخیز و آکنده از املاح معدنی، موجب رشد گیاه ارزشمند زربران در این منطقه است.

زعفران افغانستان

اگر از کیفیت برتر زعفران افغانستان گفته شود، باید از عدم استفاده از کودهای شیمیایی و انواع سموم گفت. تازه امروزه بیشتر چرخه تولید زافران، به‌صورت دستی و غیرمکانیزه انجام می‌گیرد. بنابراین افغانستان به‌واسطه نیروی کار فراوان و هزینه‌های پایین آنان، درتولید محصولی نظیر زهفران موفق است. محصولی که درگذشته به‌عنوان جوهر جهت نوشتن فرامین، بکار می‌رفت و امروزه یک رنگ دهنده طبیعی است.

گیاه پرثمری که می‌توان آن را جایگزین مناسبی، برای خشخاش و تریاک دانست. زربران افغانستان که به‌آسانی، توان جلب‌توجه اهل زراعت و کشاورزان را پیدا کرد. البته باید بدانید فرهنگ کاشت زهفران، توسط مهاجرین افغان از سرزمین ایران در هنگام برگشت به افغانستان انتقال یافت. اما با عنایت به آب‌وهوای مناسب کشت طلای سرخ در افغانستان، موجبات اشتغال‌زایی در این سرزمین نیز شد. بی‌شک افغانستان در زمینه کشت زهفران می‌تواند، به‌عنوان رقیبی نوظهور و قدرتمند برای ایران در بازار جهانی محسوب شود.

زعفران مشهد

بی‌شک یکی از عوامل جذب بازار بزرگ مشهد، زهفران خاص این شهر زیارتی می‌باشد. البته این گیاه ارزشمند را برای فروش در بازار مشهد، مشاهده خواهید نمود که در بسته‌بندی‌های شکیلی عرضه می‌شود. زافران ناب مشهد، این طلای جذاب با عطر سرمست‌کننده و رنگ بی‌بدیل معرف بهترین سوغات از شهر امام رضا(ع) می‌باشد. به‌راستی هر آنچه از کیفیت برتر و منحصربه‌فرد گوهر سحرآمیز مشهد گفته شود، کم است.

بنابراین باید زعفران مشهد را که برای مصارف خوراکی، دارویی، آرایشی و بهداشتی است، دید و پسندید. سوغات لوکس و لاکچری گل سلامتی مشهد که نشان از تقویت قلب، عروق، سلامت و طراوت پوست دارد. در مشهد این طلای سرخ به دو صورت سنتی و نوین، کشت و درواقع نشان جغرافیایی این شهر محسوب می‌شود. همچنین شهر مشهد را با برخورداری از آب‌وهوای معتدل و تقریباً سرد و خشک، می‌توان مهد کشت زعفران دانست.

زعفران تربت حیدریه

در بخش مرکزی استان خراسان رضوی، شهرستان تربت حیدریه را مشاهده می‌نمایید که قطبی در تولید زهفران محسوب می‌شود. البته بدانید کاشت زربران از مشاغل خانوادگی، در تربت حیدریه به‌حساب می‌آید. حتی فعالیت خانوادگی کشت زربران در این شهرستان، از قدمتی بسیار برخوردار بوده و وسیله‌ای برای ارتزاق و امرارمعاش می‌باشد. اما به سبب حاصلخیزی خاک، وجود آب، آب‌وهوای سرد و مناسب، زعفران تربت حیدریه از کیفیت بسیار مرغوبی برخوردار است. بوی خوش‌رایحه طلای سرخ در پاییز فضای کشتزارهای زافران را، آکنده می‌سازد و این عطر خوشایند مژده برداشت محصول می‌دهد.

اما افراد متبحر و قدیمی زعفران‌کار، اغلب صبح‌ها تا پیش از طلوع آفتاب به برداشت زهفران مشغول هستند. تازه مرغوبیت زربران تربت حیدریه از کلاله‌های درشت، سرخ‌رنگ  و حجیم آن، باقدرت رنگ دهی بالا مشخص می‌شود. درعین‌حال ظاهر زیبا و ویژگی‌های منحصربه‌فرد زهفران تربت حیدریه، از عوامل بااهمیت رضایت مشتری و افزایش تولید به شمار می‌رود.

زعفران سرپل ذهاب

باید دانست سرپل ذهاب شهرستانی زرخیز در غرب کشور ایران و در استان کرمانشاه، واقع است. البته امروزه یکی از بهترین‌های ادویه گران‌بهای زهفران را، می‎‌توان در سرپل ذهاب مشاهده نمود. همچنین با توجه به خاک مساعد جهت کشت و فراوانی آب منطقه، زافران از مرغوبیت و کیفیتی فراوان برخوردار است. حتی کیفیت بالای زعفران سرپل ذهاب و خواص بسیار آن، کشت این گوهر خوش‌رنگ را با استقبال زیادی مواجه می‌کند.

بنابراین زعفران‌کاران منطقه سرپل ذهاب بهترین و باکیفیت‌ترین نوع این گیاه باارزش را، به صورتی بهداشتی کاشت و برداشت می‌نمایند. آنگاه توسط دستگاه‌های خاصی، خشک می‌کنند. حتی این زهفران مرغوب از کشاورزان سرپل ذهاب، خریداری شده و به مصارف گوناگونی نیز می‌رسد. بی‌شک زربران سرپل ذهاب با عطر بی‌نظیر، طعم ‌بخشی عالی و رنگ‌دهی فوق‌العاده، نشان از مرغوبیت را نیز ظاهر می‌سازد.

زعفران فردوس

یکی دیگر از مراکز تولید زربران باکیفیت، شهرستان کویری فردوس در استان خراسان جنوبی است. زعفران فردوس که با رنگ‌دهی بی‌نظیر و عطر فوق‌العاده، از نوع مرغوب نشان می‌دهد. بنابراین می‌توان آن را، از برترین زهفران‌های دنیا محسوب نمود. در فردوس نیز آب‌وخاک حاصلخیز موجبات رشد بهتر کشت زافران را، امکان‌پذیر می‌نماید. اگرچه خشک شدن قنات‌های فردوس، امروزه کاشت این گیاه را با کاهش محسوسی مواجه کرده است.

البته مشخصات منحصربه‌فرد زهفران فردوس از لحاظ رنگ دهی و عطر، راهگشای این شهر در بازارهای بین‌المللی نیز شده است. اما بدانید تعداد کثیری از اهالی فردوس هستند که به کاشت و برداشت زربران، در اراضی خود مشغول می‌باشند. بنابراین فردوس و برخی از شهرهای دیگر خراسان جنوبی، با صادرات زهفران نقشی سازنده در بهبود اقتصاد خانواده‌ها رقم می‌زنند. شایان‌ذکر است سلطان ادویه‌های فردوس در مؤسسه تحقیقاتی خراسان، ازنظر رنگ دهی و عطر به‌عنوان مرغوب‌ترین زهفران شناخته‌ شده است.

مروری به‌اختصار در رابطه با برندهای معروف زعفران

حالا در ادامه مطالب به بررسی برخی از برندها که در دنیای زعفران ایران معروف هستند، می‌پردازیم. از تاریخچه و اینکه شروع بکارشان از چه سال و کدام شهر بوده است، مطالبی ذکر می‌کنیم. درباره فعالیت‌هایشان، بیان مطلب می‌نماییم. بنابراین بهتر است در رابطه با برندهای زهفران و مروری بر جریانات آنها، همچنان با ما بمانید.

زعفران سحرخیز

مجموعه زعفران سحرخیز نامی آشنا در دنیای زهفران ایران، به سال 1311 فعالیت خود را در مشهد آغاز نمود. چراغ این مجموعه توسط بنیان‌گذار آن مرحوم حاج محمد سحرخیز، روشن شد. همچنین ادامه این تجارت خانوادگی، با افزایش سبد کالاهای فروش زافران تاکنون نیز مشاهده می‌شود. حتی شروع صادرات زهفران، به دیگر قاره‌های جهان در 1381 به قلمروی کاری شرکت اضافه شد.

البته در سال 1386 شاهد بازگشایی و افتتاح شعبه فروش، در تهران بودیم. درعین‌حال قدمت نام معتبر زعفران سحرخیز، به بیشتر از هشتاد سال می‌رسد. اما شرکت فعالیت را، در خیابان خسروی مشهد شروع و سپس شعبه احمدآباد آن را بازگشایی نمود. حتی بعدازآن در 1380 موفق به راه‌اندازی شرکت تولید و بسته‌بندی زهفران، در شهرک توس شد. آنچه شرکت به آن معترف است، فعالیت در جهت ارتقاء سلامت جامعه می‌باشد. همچنین یکی از اهداف تلاش مجموعه رقابت صحیح، در سطح جهانی و بازارهای داخلی است.

زعفران مصطفوی

زعفران مصطفوی یا مصطفوی مهر، یکی از پرفروش‌ترین برند‌های معروف در زهفران ایرانی می‌باشد. البته با توجه به سابقه نه‌چندان طولانی این شرکت، می‌توان از فعالیت خوب آن نیز گفت. حتی باید دانست زافران مصطفوی، فعالیت مثمر خود را به سال 1388 در شهر مشهد شروع کرد. اما در همین مدت توانست خود را، به یکی از برندهای معروف زهفران در ایران تبدیل نماید.

بی‌شک مسئولان نیل به برخی از  اهداف نظیر رضایت مشتری و بالا بردن کیفیت را، جزء دستور کار شرکت می‌دانند. بنابراین زعفران مصطفوی با کیفیت برتر محصول زربران، توانست جایگاهی در بازار رقابت‌های داخلی و خارجی پیدا نماید. درعین‌حال شرکت امیدوار است که با ارائه تولیدات با کیفیت برتر و استفاده از تکنولوژی روز، دنیا، موفق عمل نماید. آنگاه آینده‌ای روشن در قلمرو کاری زهفران مصطفوی،، رقم بخورد.

زعفران قاینات

زعفران قائنات نام برجسته‌ و آشنایی که از بهترین زهفران‌های ایرانی تولید شده در شهر قائن را، عرضه می‌نماید. زافران مرغوبی که با قدرت رنگ دهی بالا، از قدیم در این منطقه کشت و برداشت می‌شده است. حتی باتوجه به قدمت بسیار کشت زربران قائن می‌توان در زمینه خرید فله‌ای، آن را بدون واسطه خریداری نمود. البته بعضی عقیده دارند زعفران قائنات و زعفران ممتاز قائنات، دیگر به‌عنوان یک برند شناخته نمی‌شوند.

اما درگذشته خاک سرشار از مواد معدنی و آب‌وهوای مناسب منطقه، مرغوبیت زهفران قائنات را به سطح جهانی رسانده بود. حتی در سال 93 زهفران قائنات، موفق به اخذ نشان ملی شد. آنگاه در سال‌های بعد برند جهانی این ادویه ارزشمند، به نام قائنات ثبت گردید. امروزه به علت تقلب عده‌ای سودجو و سوءاستفاده از نام قائنات، زربران باکیفیت قائنات با سوءتفاهماتی مواجه شده است.

زعفران سرگل قائنات

زعفران سرگل قائنات با کلاله‌های ضخیم جدا از هم و رنگ آتشین قرمز، دنیایی جذاب از زهفران را تجلی می‌دهد. حتی گفته می‌شود که عطر و بوی بسیار مطلوب زعفران سرگل قائنات، معرکه‌ای دوست‌داشتنی را به ارمغان می‌آورد. البته باید دانست این نوع زربران را، به نام‌های سر ریشه، سر قلم و ممتاز نیز می‌شناسند. بی‌شک یکی از باکیفیت‌ترین زهفران‌های سرگل را در قائنات خراسان جنوبی، به سبب جو مناسب اقلیمی مشاهده خواهید نمود. البته می‌توان درجه سرخ‌رنگی بدون داشتن رگه‌های خامه و سفیدی را، با رنگ دهی بالای زعفران سرگل قائنات مرتبط دانست.

همچنین در تبدیل زهفران‌های پوشال و دخترپیچ به سرگل، گاه کلاله‌های آن شکسته و گاه نرمه در زهفران مشاهده می‌شود. ازاین‌رو زعفران سرگل قائنات، به درجات مختلف تقسیم و برای فروش بسته‌بندی می‌گردد. درعین‌حال در سرگل اعلای قائنات که صادراتی نیز می‌باشد، نبود سفیدی و کلاله‌های درشت‌تری نسبت به سرگل ممتاز مشهود می‌باشد.

 زعفران گلستان

شرکت زعفران گلستان نیز یکی از باکیفیت‌ترین‌های این طلای سرخ را، از مزارع قائنات خراسان جنوبی تهیه می‌نماید. گفته می‌شود که زهفران گلستان، طبیعی، دور از ناخالصی و با رنگی قرمز مایل به نارنجی عرضه می‌شود. همچنین در ادامه سخن از بسته‌بندی بهداشتی و استاندارد، عطر مطبوع و طعم متمایل به تلخی آن، نیز می‌گویند. البته باید دانست شروع فعالیت شرکت گلستان را، در سال 1330 می‌دانند.

آنگاه بنای کار شرکت را در مقدمه بر اساس تولید، واردات، بسته‌بندی و توزیع چای قرار دادند. سپس در طی زمان شرکت، گستره فعالیت خود را به بیست گروه غذایی بسط داد. در دهه 80 شمسی بنا بر توسعه، مدرن سازی محصولات و افزایش ارتباطات تجاری به همکاری با شرکت‌های بین‌المللی پرداخت. زهفران سرگل گلستان گذشته از آنالیز، تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی، از نظر اصالت عطر، طعم و رنگ نیز بررسی می‌شود.

زعفران تیموری

زعفران تیموری را مشاهده می‌نمایید که تولیدکننده این طلای سرخ، در زاوه خراسان رضوی می‌باشد. آنگاه برند زعفران تیموری به برداشت زهفران به دور از سودجویان این بازار، از زمین‌های کشاورزی خود اقدام می‌نماید. سپس به بررسی کیفی و کنترل آن، در آزمایشگاه پرداخته و جهت ارائه محصول آماده می‌شود. البته شرکت زهفران تیموری، فعالیت خود را در سال 90 شروع نموده است.

همچنین از اهداف این شرکت، می‌توان به حمایت از زعفران‌کاران منطقه زاوه و بهبود شرایط اقتصادی این کشاورزان اشاره داشت. بنابراین گفته می‌شود محصول زافران کنترل‌شده و باکیفیتی برتر، به صورت بهداشتی بسته‌بندی و روانه بازار داخلی و خارجی می‌گردد.

زعفران بهرامن

زعفران بهرامن یکی از برندهای معروف است که در سال 1349 شمسی، به‌منظور تولید و بسته‌بندی زربران تأسیس گردید. البته این برند مشهور، در ابتدا به نام بنیان‌گذار آن عباس عباس‌زاده شناخته می‌شد. اما سرانجام در سال 1373 شمسی با تغییر نام برند، به شرکت بهرامن ثبت تجاری گردید. همچنین برند معروف زعفران بهرامن، در شهر صنعتی توس مشهد به فعالیت خود ادامه داد.

حتی شرکت محصول زهفران، از نوع برتر را طبق معیارهای کیفیت جهانی بنا بر سلیقه و رضایت مشتریان ارائه می‌دهد. همین‌طور آزمایشگاه بهرامن، شامل افراد کارشناس در زمینه شناخت و بررسی کیفیت زافران می‌باشد. گفته می‌شود چگونگی کیفیت، رنگ دهی بالا و عطر زعفران بهرامن، در رده بسیار خوبی قرار دارد. حتی شرکت بهرامن موفق به دریافت برخی از استاندارهای بین‌المللی نظیر 22000Iso و Iso9002 نیز، شده است. البته از پک کادویی زهفران بهرامن در ارائه به مشتریان نیز، باید سخن گفت.

زعفران توکلی

در ادامه می‌توان به یکی دیگر از برندهای معروف زربران، یعنی زعفران توکلی اشاره کرد. البته باید از حاج عبدالصمد توکلی به‌عنوان مؤسس، نام برد که فعالیت زعفران توکلی را در سال 1320 بنیان نهاد. همچنین ادامه کار و سیر تکاملی این برند، با حاج عباس توکلی در مشهد ادامه یافت. البته برند توکلی در ارائه زهفران تولیدی خود، از محصولی کاملاً طبیعی و سالم بهره می‌برد. بی‌شک زربرانی که برای سلامت بدن، مثمر است و خواص مفید بسیاری دارد.

همین‌طور زعفران توکلی اقدام به عرضه بهترین و باکیفیت‌ترین زربران، از آزمایشگاه تخصصی زافران می‌نماید. همچنین گفته ‌شده است که این برند، در جهت کسب استاندارهای ملی و بین‌المللی نیز قدم برمی‌دارد. حتی زعفران توکلی موفق به اخذ نشان استاندارد ملی ایران و سیب سلامت، از سازمان غذا و داروی ایران می‌باشد.

زعفران مجتهدی

فعالیت برند زعفران مجتهدی، در سال 1315 هجری شمسی شروع شد. این برند قدیمی و با سابقه، نخستین بار توسط سید محمدجواد مجتهد سیستانی آغاز به کار نمود. البته سخن بر این است که برند مجتهدی، مبنای کار خود را بر صداقت و رضایت مشتری قرار داده است. بی‌شک شرکت زعفران مجتهدی، برندی کهنه‌کار و باتجربه در حیطه زهفران است. بنابراین توانسته محصولی باکیفیت و زافرانی مرغوب با رنگ، طعم و عطر بسیار به مشتریان خود عرضه کند.

همچنین می‌توان زعفران مجتهدی را، در انواع مختلف و در وزن‌های گوناگون مشاهده نمود که برای فروش ارائه می‌شود. حتی باید دانست بسته‌بندی‌های بهداشتی و سلیقه شایان‌ذکر در زهفران مجتهدی، به گفته برخی از مشتریان قابل کتمان نیز نمی‌باشد.

قیمت زعفران

بعد از شناخت نسبی گیاه گران‌قیمت، مفید و باارزش زربران، به مبحث قیمت زعفران می‌پردازیم. البته فروشندگان بازار زربران در آغاز هر سال، نظر به تعیین قیمت‌ها دارند. آنگاه بر این اساس زهفران‌های خود را جهت فروش؛ ارزش‌گذاری می‌نمایند. حتی افزایش بی‌رویه قیمت زربران، موجب کاهش مشتریان داخلی و خارجی می‌شود. همچنین افزایش قیمت، دست سودجویان را، در عرضه زهفران تقلبی باز می‌گذارد.

زافران که بخش اعظم آن در صادرات به کشورهای دیگر، نقشی بااهمیت را رقم می‌زند. همین‌طور عواملی در تعیین قیمت این طلای سرخ، مؤثر می‌باشند که از تأثیرگذاری این عوامل باید گفت. ابتدا از دلالان بازار زهفران که بنا بر تمایل خود در نوسانات قیمت نقش دارند، می‌گوییم. از دیگر عوامل می‌توان، به میزان عرضه و البته تقاضای بازار داخلی و جهانی زهفران اشاره کرد. حتی قیمت زافران با عرضه بیشتر و تقاضای کمتر، سیر نزولی و بر خلاف این وضع سیر صعودی خواهد داشت.

عوامل مؤثر بر قیمت زعفران

 همچنین زمان خرید نیز، در قیمت زافران نقش دارد. البته خرید در فصل برداشت زربران، به دلیل اصالت محصول و تازگی آن هزینه افزون‌تری را می‌طلبد. اما از مسئله مهم در قیمت‌گذاری، باید به نوع زهفران و کیفیت آن اشاره داشت. بی‌شک زهفران‌های سرگل و نگین به علت طعم، رنگ و عطر بیشتر، از ارزش مادی افزون‌تری برخوردارند. حتی در رابطه با نوسانات قیمت، به چگونگی آب‌وهوا و شرایط خشک‌سالی نیز باید توجه داشت.

حالا باید از عامل مهم نوسانات ارز، گفته شود که ارتباط مستقیمی با قیمت زعفران دارد. اما قوانین صادراتی و تعرفه گمرکی نیز، بر ارزش مادی این گیاه سلامتی مؤثر است. به‌یقین قیمت نهاده‌های کشاورزی نظیر کود شیمیایی، کارگران و موادی که برای دفع آفات مؤثر است، در قیمت نقش دارد. حتی می‌توان مقدار ارائه زهفران توسط کشورهایی که در تولید این محصول رقیبانی به‌حساب می‌آیند، بی‌ارتباط با قیمت زافران ندانست.

مثقال زعفران

آیا می‌دانید برای خرید و فروش زهفران، گذشته از واحد گرم از مثقال زعفران نیز استفاده می‌شود؟

با توجه به گران‌قدری گیاه خوش‌بو و خوش‌رنگ زربران، یکی از واحدهای وزنی درگذشته و زمان حال مثقال زعفران است. حالا بیان می‌داریم هر مثقال زهفران، معادل با چند گرم می‌باشد. درواقع یک مثقال، برابر 4.608 گرم وزن می‌باشد. البته بنا به عرف بازار، یک مثقال را معادل با 4.6 یا 4.61 گرم می‌دانند. اما در رابطه با قیمت زهفران یک مثقالی در سال 1401، می‌توان به برخی از موارد اشاره داشت.

بنابراین باید به زربران یک مثقالی سرگل برابر 165.000، سرگل صادراتی 168.000 و زهفران نگین 171.000 تومان اشاره کرد. حتی ممکن است از زعفران یک مثقالی نگین صادراتی 175.000 و زهفران یک مثقالی دخترپیچ به 147.000 تومان نام برد. همچنین زعفران ممتاز قائنات یک مثقالی برابر 70.000 و درجه‌یک مصطفوی، به میزان 4.608 گرم به مبلغ 164.000 تومان می‌باشد.

زعفران 1 گرمی

در یکی دیگر از واحدهای زافران، می‌توان از نوع زعفران 1 گرمی نام برد. این نوع بسته‌بندی به علت گران بودن این ادویه سلامتی، صورت می‌گیرد تا قیمت ارزان‌تری عرضه شود. در نتیجه افراد خریدار در وزن‌های سبک‌تر و قیمت‌های پایین‌تری، می‌توانند اقدام به خرید زربران نمایند. تازه استفاده از بدنه‌های شیشه‌ای برای ریختن زربران نیز عاملی جهت عرضه زهفران یک گرمی که ارزان‌تر است، می‌گردد.

البته در خرید فله‌ای و وزن‌های سنگین‌تر، می‌توان بجای زربران گرمی از واحد کیلوگرم نیز استفاده نمود. همچنین باید دانست که یک کیلوگرم، معادل 1000 گرم و 217 مثقال می‌باشد. اما برخی از قیمت‌های زهفران 1 گرمی در سال 1401، به‌صورت زیر است. این قیمت‌ها نظیر زافران گلستان 1 گرمی، برابر41.400 تومان و زعفران سحرخیز 1 گرمی معادل 53.100 تومان می‌باشد. البته زهفران ممتاز قائنات 1 گرمی، معادل 30.000 تومان و ارزش مادی نگین قائنات یک گرمی برابر 200.000 تومان است.

دنیای رنگی و خوش رایحه زعفران

گیاه سلامتی زهفران و تأثیر این ادویه خوش‌رنگ، از گذشته‌های دور قابل بررسی است. آنجا که برای طعم خوراکی‌ها و رنگ زیبای غذاها، از این چاشنی محبوب استفاده می‌کنید. حتی خواص مثبت این گیاه ارزشمند را، در کمک به بهبود و درمان بسیاری از بیماری‌ها و غیره می‌بینید. زهفران با اثرات مفید، آنقدر باارزش قلمداد می‌شود که نقش عمده‌ای نیز در تجارت و صادرات دارد.

اما به‌راستی باید از خواص اعجاب‌انگیز زهفران سرگل گفت، یا زربران نگین را در نظر آورد. همچنین از زهفران دخترپیچ وصف کنیم، یا زافران پوشال را مورد نقد قرار دهیم. به‌هرحال زهفران نرمه یا انواع دیگر، زمانی ارزش در بهبود سلامت را، به اثبات می‌رساند که اسیر دست سودجویان نگردد. آنگاه این گل سلامتی، علناً نقش مخرب سلامتی می‌یابد. بنابراین حیف است زمانی که خداوند زربران را داروی درمان بیماری‌ها قرار داده با تقلب، زعفران موجبی برای بیماری باشد.

بخشی از عکس‌های این مطلب را سرکار خانم مینا ابراهیم زاده، سرکار خانم الهام قاسمی، سرکار خانم فرزانه بهروزی، سرکار خانم شهربانو طوسی، سرکار خانم فائزه حامدی، جناب آقای امیرحسین صحرائی، جناب آقای تقی زاده، جناب آقای محمدشفیع مرادپور و جناب آقای مهدی مرادپور عزیز ثبت نموده‌اند.