استان اصفهان، از جمله استان‌های مرکزی ایران است، که آب و هوایی بیابانی دارد. حدود 10 درصد بیابان‌های ایران در اصفهان قرار دارد. در ادامه به معرفی،موقعیت جغرافیا، علل پیدایش شهر اصفهان، تاریخچه، ريشه‌يابي نام اصفهان، فرهنگ، زبان، گويش و لهجه، اقلیم، حیات وحش، مناطق حفاظت شده در استان اصفهان، معادن، ايلات، پوشش سنتي و بومي، مراسمات خاص در استان اصفهان، جمعیت، تقسيمات و فاصله شهرهای استان اصفهان، محلات، شهرهای تاریخی استان اصفهان و دیدنی های طبیعی استان اصفهان می‌پردازیم.
همینطور به خانه‌هاي قديمي و تاريخي استان اصفهان و زیباترین روستاهای استان اصفهان، تاریخچه، جاذبه‌های توریستی طبیعی و تاریخی، شهرهای مهم، صنایع دستی و سوغات استان اصفهان می‌پردازیم.
Accounts
Free Trial
Projects
SSL
Storage
Domains
Sub-domains
معرفی استان اصفهان
مرکز استان: شهر اصفهان
مساحت :107,029 مترمربع
جمعیت: 5121 هزارنفر
نماد: آثار تاریخی اسلامی
قوم : فارس، بختیاری
زبان : فارسی با لهجه های مختلف
ادیان قالب: شیعه، مسیحی، ارمنی
جاذبه های طبیعی استان اصفهان
رودخانه زاینده رود
آبشار نیاسر
باغ های گل محمدی قمصر
کویر مصر
کویر مرنجاب
باغ های گل محمدی کاشان
دشت های خوانسار
جاذبه های تاریخی استان اصفهان
خانه های تاریخی کاشان
صنایع دستی و سوغات
صنایع دستی اصفهان
گز اصفهان
گلاب کاشان
گلاب قمصر
عرقیجات کاشان
میناکاری اصفهان
فرش کاشان
استان اصفهان به دلیل شهرهای تاریخی که دارد، دارای آثار باستانی زیادی ست. این استان علاوه بر اماکن تاریخی و باستانی، یکی از بزرگترین مراکز تولید صنایع دستی ایران نیز بشمار می‌رود. و این استان از دیرباز مهد هنر و صنایع دستی بوده و هنروران زیادی را پرورش داده است.
این سرزمین تاریخی که بخش اعظم آن را بیابان و کویر تشکیل می‌دهد، پر از آثار باستانی همچون پل‌های معروف، گنبد‌های کاشی‌کاری، هنر منبت و دیگر هنرهایی که یادگاری از دوران صفویه در این استان هستند. این استان سومین استان پرجمعیت ایران است. در این سرزمین اقوامی چون فارس‌ها، لرها و قوم گرجی زندگی می‌کنند.
موقعیت جغرافیای استان اصفهان
استان اصفهان بین 30 درجه و 43 دقیقه تا 34 درجه و 27 دقیقه عرض شمالی و 49درجه و 63 دقیقه تا 55 درجه و 32 دقیقه طول شرقي در مرکز ایران قرار دارد. این استان از سمت شمال با استان مرکزی و سمنان و قم، از سمت جنوب با استان‌های فارس و کهکیلویه و بویر احمد، از شرق با استان‌های یزد و خراسان جنوبی و از سمت غرب به استان‌های خوزستان و چهارمحال و بختیاری و لرستان احاطه شده است
علل پیدایش شهر اصفهان
از علل مهم شکل‌گیری اصفهان مي‌توان به وجود آب و واقع شدن در کنار رودخانه زاينده رود دانست. در کنار آب‌های سطحی و زیرزمینی، جلگه‌های وسیع و خاک حاصلخیز نيز علل بعدي پیدایش شهر اصفهان است.
تاریخچه استان اصفهان
اسناد تاریخی و شواهد بسیاری تاریخچه استان اصفهان را به عنوان منطقه‌ای پر رونق و پیشرفته به سده یکم میلادی باز می‌گرداند. در نقشه‌هایی که بطلمیوس فیلسوف و دانشمند یونانی از جهان کشیده است، در موقعیت مکانی امروزی اصفهان، منطقه‌ای را نشان می‌دهد با نام اسپدانا. اما قدمت اصلی این منطقه از لحاظ تمدن به دوران تاریخ تپه‌های سیلک باز می‌گرداند.
شکوفایی و شهرت استان را به راحتی میتوان در دوران صفویه دید. این منطقه در دوران صفویه در اوج پیشرفت و هنر قرار گرفت. بسیاری از آثار بجای مانده در گوشه گوشه این استان به این دوران باز می‌گردد. در دوران قاجار برخی از این آثار به عمد توسط مسعود میرزا نابود گردید.
اصفهان مدرن در زمان شاه عباس اول بوجود آمد. در زمان شاه عباس اول اصفهان به عنوان پايتخت انتخاب شد. در اين زمان پل‌های چند منظوره، کاخ‌ها، باغات متعدد، مساجد بزرگ و زيبا، مدارس، بازار، خيابان‌های وسيع در شهر اصفهان احداث شد.
ريشه‌يابي نام اصفهان
در ايران باستان نام اصفهان انزان بود و سپس به گابیان تغيير یافت. از دوره‌ي هخامنشیان به بعد به گی تبدیل شد. زمان تصرف اصفهان به دست اعراب این شهر جی نامیده شد. در منابع تاریخی نام اصفهان با نام آسپادان و سپاهان پهلوی و اصبهان عرب و اصفهان امروز نيز آمده است.
یاقوت حموی اصفهان را شهر سواران و حمزه‌ي اصفهانی کلمه‌ي اصفهان یا اسپاهان را مشتق شده از سپاه می‌داند. در دوره ساسانیان اصفهان را سپاهان مي‌گفتند كه واژه‌ي اصفهان از آن گرفته شده است. در آن دوره اصفهان محل سكونت فرمانروايان و اسپوهران يا هفت خانواده‌ي بزرگ سلطنتي بود که در دژ مستحکمی سكونت داشتند.
فرهنگ استان اصفهان
درواقع فرهنگ استان اصفهان هرچند بخشی از فرهنگ جامعه ایرانی است اما ويژگی‌های خاص خودش را دارد. فرهنگ غنی اين استان در سبک معماری اصيل، موسيقي و ساخت آلات موسيقي، انواع صنایع دستی جلوه‌گر است. درواقع فرهنگ استان اصفهان تجلی کاملی از فرهنگ ایرانی- اسلامی است.
زبان، گويش و لهجه‌ي استان اصفهان
مردمان استان اصفهان به فارسی صحبت مي‌كنند. در طول زمان، تحت تاثير عوامل متعدد جغرافیایی، تاریخی، فرهنگی و اقتصادی، صورت‌های گوناگوني از گويش‌ها در اين استان به وجود آورده است. اغلب اين لهجه‌ها و گويش‌هاي اصفهان ريشه در زبان‌های باستانی دوران ماد و پارت دارند.
با توجه به زيست اقوام مختلف در اصفهان و قدمت و تاریخي ان، بر مبنای جغرافيايی لهجه‌ها و گويش‌هاي زير در اصفهان وجود دارد:
- لهجه‌هاي منطقه کاشان (ابيانه‌ای، جوشقانی، زفره‌ای و کشه‌ای )
- لهجه‌های اطراف شهر اصفهان(سده‌ای، گزی و اصفهانی)
- لهجه‌های نائینی و انارکی كه شباهت فراوان به لهجه‌های زرتشتيان يزد دارد.
- لهجه خوری در خور و بیابانک
- زبان عبری در محله‌ي جوباره يهوديان شهر اصفهان،
- ارمنی و گرجی در شهر اصفهان، فريدن وفريدونشهر
- گویش لری بختیاری
- زبان ترکی قشقايی.
صنایع دستی استان اصفهان
استان اصفهان از بزرگترين مراکز توليد صنايع دستی ايران است. اين استان از نظر حجم، مقدار توليد، كيفيت و تنوع محصولات دستی رتبه اول کشور را به خود اختصاص داده است. به طوري كه از چهارصد رشته‌ي صنايع دستی فعال در کل کشور، حدود صد و هشتاد رشته در استان اصفهان وجود دارد.
در واقع استان مهد و قطب هنرهای دستی ایران است. در این استان صنایعی همچون بافندگی، منبت‌کاری، خاتم‌کاری، مسگری، گچبری، ترمه، کاشی‌کاری، قلم کاری، قلم زنی، زری و مخمل بافی، گلاب‌گیری، میناکاری و … به چشم می‌خورد. از سوغات خوراکی مشهور این استان میتوان به گلاب، گز و پوکی آن اشاره کرد.
سوغات استان اصفهان
ساير سوغات استان اصفهان فرش دستباف، گليم، کنده‌کاری، انواع سفال، نقاشی مینیاتور، معرق‌کاری، پارچه‌های قلمکاری شده، نقره‌دوزی، میناکاری، نبات، برشتوک، شیرینی کرکی، شیرینی برنجی، سوهان عسلی و جوز قندی است.
تهيه پارچه‌های قلمکاری شده در دوره‌ي ايلخان در اصفهان شروع شد. اين صنعت در دوره‌ي صفویه به اوج خودش رسیده بود. در زمان سلطنت شاه عباس كبير در دوره‌ي قاجاريه بيشتر لباس‌هاي مردانه و زنانه از پارچه قلمکار تهيه مي‌شد. بيشتر پارچه‌های قلمکاری شده در آن دوره در بازار قصيريه اصفهان به فروش مي‌رسيد.
خاتم‌کاری آراستن اشيا با اشكال منظم هندسي را گويند كه مثلث‌های کوچک اين اشكال را بوجود مي‌اورند. خاتم‌کاری در صندوق، درب خاتم، جعبه جواهرات و غيره به كار مي‌رود. خاتم‌کاری در دوره‌ي صفويه در اصفهان به اوج خودش رسیده بود.
مركز صنعت میناکاری در ايران در اصفهان است. اين صنعت قدمتي در حدود پنج هزار سال دارد. اين صنعت در اصفهان در دوران پهلوي بسيار رايج بود. در حال حاضر میناکاری در بشقاب، گلدان، انواع تابلوها، شکلات خوری، آینه و شمعدان، گلاب پاش و زیورآلات و غيره انجام مي‌شود.
جغرافیا و تاریخ اصفهان
این استان به دلیل موقعیت جغرافیایی که دارد، در برخی از فصول سال، میزبان کویرنوردان ایرانی و خارجی ست. از تاریخ استان اصفهان مربوط به قبل از اسلام، آثار زیادی برجای نمانده، جز بقایای آتشکده‌ای در کوه آتشگاه و تپه‌های تاریخی سیلک. تقریبا تمامی آثار تاریخی بجا مانده مربوط به دوره اسلامی ست. آثاری از تمامی دوره‌های تاریخی پس از اسلام بجا مانده است. بویژه دو دوره تاریخی باشکوه صفویه و سلجوقی.
اقلیم استان اصفهان
استان در كل دارای سه نوع آب و هوا است:
- آب و هوای بسیار خشک تا خشک گرم كه بيشتر بخش‌های اين استان از جمله نواحی پست شرقی و دشت‌های مرکزی و شمال شرقی را شامل مي‌شود.
- همینطور آب و هوای نیمه مرطوب تا مرطوب سرد كه نواحی مرتفع غربی و جنوبی را شامل مي‌شود.
- آب و هوای نیمه خشک كه نواحی مرتفع مرکزی و شمالی را شامل مي‌شود.
استان اصفهان در مرکز فلات ایران قرار گرفته است. در اين استان کوهستان‌های پوشیده از برف زاگرس در غرب و کویر مرکزی در شرق و شمال آن واقع شده است. به دلیل وجود مناطق با ارتفاع مختلف از سطح دریا در اين استان شرایط اقلیمی متنوعی در آن است.
به طور کلی در اين استان با کاهش ارتفاع از سطح دریا از سمت غرب به شرق، دما با کاهش بارندگی افزایش می‌یابد. شهر اصفهان از تابش کامل نور خورشيد برخوردار است و تقریبا در سه چهارم سال آفتابی است. بنابراين بهترین زمان برای بازدید از اصفهان بهار و پاییز است.
اصفهان در مرکز ایران
مرکز این استان پهناور، شهر تاریخی و زیبای اصفهان است. شهر اصفهان با تاریخ بسیار کهن و آثار باستانی بیشمار، از شهرهای نمونه جهان است. و به دلیل هنرهای فراوانی که در این شهر جاری ست، به نصف جهان مشهور است.
این استان از سمت شمال به استان‌های مرکزی، قم و سمنان، از سمت جنوب به استان‌های فارس و کهکیلویه و بویراحمد، از سمت شرق با استان‌های لرستان و چهارمحال و بختیاری محدود است.
کوه های استان اصفهان
بلندترين کوه‌ها و ارتفاعات استان اصفهان شاهان کوه، کوه‌های دنا و دالان کوه به ترتيب در شهرستان‌های فريدون شهر، سميرم و فريدن قرار دارند. به سمت مرکز استان به تدريج از ارتفاع کوه‌ها کم می‌شود. به طوری که در اطراف شهرهای اصفهان کوه‌های کلاه قاضی و صفه، کوه‌های دملا و کوه‌های پنجی با رشته‌های کم ارتفاع قابل مشاهده هستند.
حیات وحش استان اصفهان
زيست بوم‌های بسيار متنوع در استان اصفهان وجود دارد كه منجر به حیات وحش متنوع در اين استان شده است. پوشش جانوري استان پستاندارانی مانند کل و بز، قوچ، ميش، گرگ، روباه، کفتار و پرندگانی مانند عقاب، شاهين، کبک، تيهو و خزندگانی مانند انواع مارها، سوسمارها و لاک پشت است. حيوانات شاخص اين استان يوزپلنگ ايرانی، گربه‌ي شنی، هوبره، آهوی ايرانی، قوچ اصفهان و روباه شنی است.
پوشش گياهي استان اصفهان
در استان انواع گیاهان علفی مانند بوته‌های گون، درمنه، درختانی مانند تاغ، گز، بادام کوهی و انواع گياهان دارويي رويش دارند.
مناطق حفاظت شده در استان اصفهان
مناطق حفاظت شده‌هاي پارک ملی و پناهگاه حيات وحش کلاه قاضی، پناهگاه حيات وحش موته، پناهگاه حيات وحش قميشلو، منطقه‌ي شکار ممنوع کرکس، منطقه‌ي شکار ممنوع حنا، منطقه‌ي شکار ممنوع عباس آباد، منطقه‌ي شکار ممنوع كهياز و تالاب بين المللی گاوخونی است.
معادن استان اصفهان
در استان اصفهان معادن متعددي از معادن سنگ‌های تزئینی نظير سنگ چینی، مرمر، معادن مصالح ساختمانی نظير سنگ گچ و آهک، معادن غیر فلزی مانند خاک نسوز و معدن نمک خارا در كوير جرقويه، معدن پتاس خور و بیابانک، نفت و گاز آران و بیدگل، معادن فلزی نظير طلا در موته، سرب و روی در انارک، آهن وجود دارد.
ايلات استان اصفهان
در استان ايل و قوم‌هاي بختیاری، قشقایی و عرب جرقويه زندگي مي‌كنند.
پوشش سنتی و بومی مردمان استان اصفهان
پوشش هر جامعه‌‌ی از ويژگی‌های خاص فرهنگی آن جامعه است. لباس زنان و مردان اصفهانی با گذشت زمان، تغيير يافته است. در حال حاضر لباس سنتی مردم ابيانه و چادر سفید زنان ورزنه نشان‌گر پوشش‌هاي سنتي و بومي اين استان است.
مراسمات خاص در استان اصفهان
در اين استان مانند ساير استان‌ها مراسمات خاص برگزار مي‌شود. مراسم نخل‌بندان (نخل‌گردانی) در بیشتر شهرها و روستاهاي اصفهان در روز عاشورا برپا مي‌شود. قدمت اين مراسم به دوره‌ي صفويه می‌رسد. در اين مراسم نخل نمادي از تابوت امام حسين (ع) است. و مراسم نخل‌گردانی نمادي از تشييع پيكري است كه در سال شصت و يك صورت نگرفته است.
مراسم گلاب‌گيری از مراسمات خاص ديگر در برخي از شهرها و روستاهاي اصفهان نظير قمصر، برزک، نیاسر، جوشقان و کاشان است. کاشت گل محمدی در اين مناطق قدمتی دیرینه دارد.
مراسم قالیشویی مشهد اردهال به خاطر شهادت سلطان علی، فرزند امام محمد باقر (ع)، در سيزدهم پاييز هر سال باشكوه خاصي در مشهد اردهال برگزار مي‌شود.
جمعیت کل استان اصفهان
جمعیت استان اصفهان بر اساس اطلاعات حاصل از سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ ۵۱۲۰۸۵۰ نفر بوده است.
تقسیمات کشوری استان اصفهان
استان اصفهان دارای بيست و سه شهرستان، چهل و پنج بخش، صد و يك شهر، صد و بيست و چهار
دهستان است. مساحت اين استان بيش از صد و هفت هزار کیلومتر مربع است. اين استان از نظر سهم مساحت، بيش از شش درصد از کل کشور مساحت كشور را تشكيل داده است.اين استان ششمین استان پهناور ایران است.
فاصله شهرهای استان اصفهان
فاصله‌ي مرکز استان با دورترين شهرستان‌ها در جهت‌های مختلف جغرافیایی نسبتا يكسان است. اين موقعيت جغرافيايی، دسترسی شهرستان‌هاي اين استان را به مرکز استان يكسان كرده است. شهرستان نايين بزرگترين و شهرستان خمینی کوچکترين شهرستان‌های استان هستند.
شهرهای مهم این استان: اصفهان(مرکز استان)، کاشان، قمصر، نیاسر، نایین، نطنز، خوانسار، گلپایگان و…. است.
محلات اصفهان
طبق نقشه استان اصفهان باقي مانده از ادوار گذشته، شهر اصفهان در حصار و دروازه قرار داشت. محلاتي مانند ابواسحاقیه احمدآباد،کران، یزد آباد، گلبهار، امامزاده اسماعیل، نمکی، میدان قدیم، تل عاشقان، درب قصر، جوباره، طوقچی، مسجد حکیم، شهشهان، باغ سهیل، دردشت، پشت بارو، صراف‌ها، درب امام، سنبلستان، دروازه نو، لت فر و بابا قاسم در آن بود. در اواخر دوره‌ي صفویه در كتاب نصف جهان فی تعریف الاصفهان تعداد محلات چهل عدد ذكر شده است. در سال 1350 هجری شمسی تعداد محلات بيش از 157 عدد ذكر شده است.
شهرهای تاریخی استان اصفهان
از شهرهای تاریخی استان اصفهان مي‌توان به نطنز، نایین، کوهپایه، آران و بیدگل، داران، فریدن و نیاسر اشاره كرد.
شهر نایین از یکی از قديمی‌ترین شهرهای اصفهان و ایران است. این شهر قدمتی بیش از سه هزار دارد. از جاهای دیدنی نایین نارنج قلعه، کاروانسرای نیستانک، کاروانسرای انارک، مسجد جامع نائين، مسجد بابا عبدالله، مسجد جامع قديمان، مسجد خواجه خضر، مسجد جامع بافران، حسينيه‌های نايين، خانه پيرنيا، بازار نايين، مسجد سرکوچه محموديه، مسجد جامع محمديه، بنای چارتاقی انارک، خانه تاریخی فاطمی است.
از ساير شهرهای قديمی اصفهان، شهر آران و بیدگل است. آثار تاريخي آران و بیدگل گواه ديرينگي این شهر است. از جاهای دیدنی شهر آران و بیدگل مي‌توان به کویر و کاروانسرای مرنجاب، مسجد مدرسه، مسجد قاضی، مسجد ميدان بزرگ، مسجد سنگ، درياچه نمك، چاله‌های سمبک، شهر زیرزمینی نوش آباد، قلعه سیزان نوش آباد، قلعه ديگل، قلعه مورچان علی آباد، قلعه‌های قاسم آباد، امين آباد و تسمیجان سفيد شهر میتوان نام برد.
همینطور کاروانسرای ابوزیدآباد، قلعه کهرشاهی، زيارتگاه شاهزاده قاسم، زيارت کاغذی، مسجد نقشينه، مسجد ملا شکرالله، مسجد ابولؤلؤ، مسجد علی، مسجد جامع نوش آباد، مسجد جامع محمد آباد، حمام‌های حاجی محمد، توده، عنايتی و حمام و انبار خواجه ابوزيدآباد، آب انبارهای مدرسه درب ريگ، آب انبار يزدل و آب انبار سفيد اشاره كرد.
فریدن از شهرهای باستانی ایران است. علاوه بر قدمت شهر فریدن، این شهر از زیباترین شهرهای استان اصفهان است. جاهای دیدنی شهر فریدن دشت دامنه، آبشار روستای نوغان، بيشه‌زارهای روستای فراموش جان، چهل چشمه، چشمه‌های زرين رود، شکارگاه‌های دالانکوه و آرامگاه شيخ ابو سليمان دارانى است.
شهرهای دیدنی استان اصفهان
از شهرهای دیدنی استان اصفهان مي‌توان به خوانسار، كاشان و شاهین شهر اشاره كرد.
شهر كاشان آثار باستانی و تاريخي فراواني دارد. از جاهای دیدنی كاشان مي‌توان به تپه سيلک، آتشکده يا چهارطاقی خرم دشت، چشمه سليمانيه فين، مسجد جامع يا مسجد جمعه، قلعه جلالی، مسجد عمادی، مسجد وزير، مسجد تبریزیها، مدرسه سلطانی، مدرسه و مسجد درب یلان، مسجد و مدرسه آقا بزرگ، مسجد گذر بابا ولی، مناره زين الدين، تيمچه امين الدوله، سرای شريف خان، بازار بزرگ کاشان، باغ فين، حمام ملاقطب، حمام عبدالرزاق خان، حمام سلطان امير احمد، خانه بروجردی ها، خانه طباطبایی ها، خانه عامری ها، خانه حاجی يد آقا و خانه عباسیان نام برد.
همینطور از خانه ميرزا ابوالفضل حکيماشی، خانه تهامی يا آقالو، آب انبار مير سيد علی، آب انبار بزرگ محل سرپله، آب انبار گذر نو در بازار، مجموعه تاریخی مشهد اردهال، بقعه امامزاده حبيب بن موسی بن جعفر، بقعه شاه يلان، بقعه طاهر و منصور، بقعه امامزاده ميرنشانه، بقعه قاسم بن موسی بن جعفر، بقعه خواجه تاج الدين، بقعه امامزاده درب زنجير، بقعة ابولؤلؤ معروف به بابا شجاع الدين، آرامگاه محتشم کاشانی، مراسم قالیشويان اشاره كرد.
خوانسار از شهرهای خوش و آب وهواي استان اصفهان است. اين شهر در دوره‌ي صفویه يكي از مراكز بزرگ علمي ايران بود. از جاهای دیدنی خوانسار مي‌توان به مسجد جامع خوانسار، خانه ابهری، خانه حبيبيان، چشمه حسينيه، چشمه يهودیها، آتشکده تير، معبد هيکل، بقعه امامزاده احمد بن علی النقی، بقعه پير بابا، مدرسه مريم بيگم، چشمه پير، چشمه جيدا، چشمه مرزنگوش، چشمه قبله، چشمه علیخان و تپه نوگل اشاره كرد.
جاهای دیدنی استان اصفهان
این استان قدمتي با تاريخ، تمدن و فرهنگ ايران دارد. اين استان با داشتن قدمت و آثار باستانی فراوان یکی از شهرهای نمونه جهان است. اين استان از نظر ورود گردشگر خارجی، پس از تهران در رتبه‌ي دوم قرار دارد.
دیدنی های تاریخی استان اصفهان
دیدنی های تاریخی استان اصفهان مجموعه‌ی از معماری ایرانی است كه قدمت آنها به هزار سال پیش و حتي بيشتر می‌رسد. برخي از اين آثار معماری ایرانی، شاهکارهای هنری معماری پس از اسلام در ايران هستند.
در آثار معماری ایرانی تاریخی اصفهان میتوان انواعي از گنبدها، کاشی‌کاری‌ها، گچ‌کاری‌ها، دیوارنگاری‌ها و خطاطی‌ها را مشاهده کرد. نمونه‌ي از آثار معماری با شكوه استان مسجد جمعه، مسجد شيخ لطف الله، مسجد جامع کبیر عباسی، کاخ عالی قاپو، کاخ چهلستون، کاخ هشت بهشت، منارجنبان، كليسا و موزه وانک و ميدان نقش جهان، خيابان چهارباغ، بازار اصفهان، مسجد سين، بقعه پیربکران، مسجد جامع گلپايگان و غيره است.
دیدنی های طبیعی استان اصفهان
تالاب بين المللی گاوخونی، حيات وحش موته، پناهگاه حيات وحش کلاه قاضی و پناهگاه حيات وحش کرکس، ارتفاعات جنوبی دهستان موسی آباد، چشمه علی، سد گلپايگان، بيشه‌زارهای اوره، آبشار نیاسر، باغ های گل محمدی قمصر، کویر مصر، کویر مرنجاب، کویر ورزنه، باغ‌های گل محمدی کاشان، دشت‌های خوانسار و غيره است.
خانه‌هاي قديمي و تاريخي استان اصفهان
خانه‌هاي استان اصفهان به خصوص در شهر اصفهان به عنوان عنصر شهری به گونه‌‌ی طراحی و ساخته می‌شدند که بیشترین هماهنگی را با محيط طبيعی و فرهنگی اين منطقه دارند.
در طراحی خانه‌هاي تاريخي و قديمي استان، استفاده از پديده‌های اقليمی مانند وزش باد، جهت نور خورشيد مورد توجه گرفته شده است تا خانه‌ها در تابستان خنك و در زمستان گرم باشد. ايجاد فضاهاي زمستان نشين و تابستان نشين با استفاده از پديده‌های اقليمی انجام شده است.
در خانه‌هاي تاريخي و قديمي استان اصفهان، محرميت، خلوت و درونگرایی ساختمان با ساخت هشتي، دالان، حياط اندروني و بيروني رعايت شده است. زيباسازی در خانه‌هاي تاريخي استان با استفاده از باغچه، حوض آب، گچبری، شيشه‌های رنگارنگ و آينه‌کاری صورت گرفته است.
نمونه‌ي از خانه‌هاي قديمي و تاريخي استان اصفهان، خانه تاریخی ملاباشی اصفهان(خانه معتمدی)، خانه تاریخی بخردی، عمارت شیخ بهایی، عمارت مشیرالممالک، خانه دهدشتی، خانه شیخ الاسلام، خانه وثیق انصاری، خانه مشروطیت اصفهان، عمارت انگورستان یا امین التجار، خانه شهشهانی، خانه سدهی، خانه سوکیاس، عمارت تاریخی کیانپور، خانه تاریخی سرای بدیع و غيره است.
زیباترین روستاهای استان اصفهان
بسیاری از روستاهاي استان اصفهان در ناحيه‌ي بیابانی قرار دارند. با اين وجود در اين استان، بيست و هشت روستا به عنوان روستاهای هدف گردشگری تصويب شده‌اند.
از معروف‌ترين و زیباترین روستاهای استان مي‌توان به روستای افوشته، مشهد اردهال، روستای حسن‌رباط، روستای برسیان، روستای ابيانه، روستای سمندگان، روستای چوپانان، روستای قهی، روستای فارفان و روستای وانشان گلپایگان را اشاره كرد.
