بندر دیر از جاهای دیدنی ایران در کنار خلیج فارس که سواحل و جزایری تماشایی دارد. ساحل دیر بوشهر از دلایلی است که شهرستان دیر را در فهرست برترین مقاصد گردشگری ایران قرار داده است. ما در این مطلب قصد داریم ضمن معرفی جاهای دیدنی بندر دیر معرفی کاملی از شهر دیر بوشهر ارائه دهیم. بخش اول به ارائه اطلاعات کلی از قبیل تلفظ بندر دیر، جمعیت بندر دیر، موقعیت جغرافیایی، تاریخچه و وجه تسمیه آن اختصاص دارد. پس از آن به معرفی آثار باستانی و جاهای دیدنی بندر دیر مانند چندین جزیره نزدیک دیر و تنگ مخدان دیر می‌پردازیم. در ادامه با معرفی صنایع دستی این منطقه در مورد بازار بندر دیر، سوغات بندر دیر و ماهی های بندر دیر صحبت خواهیم کرد.
عکس بندر دیر در پایان نیز با ارائه اطلاعاتی در مورد فاصله بندر دیر تا شهرهای بزرگ کشور، فرودگاه بندر دیر و هتل های بندر دیر شما را برای سفر به این شهر یاری می‌کنیم.
بوشهر
شهرستان دیر یکی از بنادر استان بوشهر است که مرز ساحلی آن حدود 95 کیلومتر است. این شهرستان از شمال با شهرستان های دشتی و تنگستان و از شرق با شهرستان های کنگان و جم همسایه است. عکس بندردیر جنوب و غرب این شهرستان نیز در مجاورت آب‌های خلیج فارس قرار دارد. بر طبق تقسیمات کشوری این شهرستان از سه بخش مرکزی، آبدان و بردخون تشکیل شده است. طبیعت بندر دیر بندر دیر، بردستان، آبدان، دوراهک و بردخون نیز 5 شهر این شهرستان هستند. بندر دیر مرکز شهرستان دیر است که با مرکز استان بوشهر 208 کیلومتر فاصله دارد. طبق آخرین سرشماری در سال 1395 جمعیت شهرستان دیر 60612 و جمعیت بندر دیر 24083 نفر بوده است. مردم شهرستان دیر شیعه دوازده امامی هستند و به زبان فارسی با گویش محلی و زبان عربی صحبت می‌کنند.
شرایط جغرافیایی شهرستان دیر
خاک این منطقه از نوع قلیایی است و برای رشد گیاهان مناسب نیست. علاوه بر آن گرمای هوا، کمی رطوبت زمین و کمبود مواد آلی مانع از رشد گیاهان در این منطقه می‌شود. ضمن اینکه وجود توده‌های نمکی سبب شور شدن آب‌های روان می‌شود. از لحاظ ناهمواری نیز این منطقه جزو مناطق پست زاگرس جنوبی محسوب می‌شود. این ناهمواری‌های به صورت قوس و چین‌های بسیار ملایم است که به تدریج به طاقدیس و ناودیس تبدیل می‌شود. طبیعت دیر و خلیج فارس از لحاظ منابع آبی، رودخانه مند تنها رودخانه دائمی این منطقه است که در مرز شمالی شهرستان دیر با شهرستان دشتی جریان دارد. سفره‌های زیرزمینی، دیگر منابع آبی منطقه هستند که میزان آب آنها به میزان بارش طبیعی وابسته است. در این منطقه چندین چشمه آب گرم نیز وجود دارد. چشمه کوه گنوی، تنگ هیخ وt تنگ گرگم از مهمترین آنها هستند. مهمترین ارتفاعات این شهرستان نیز کوه درنگ یا امیر دیوان به ارتفاع 1223 متر، قله بردافتاده به ارتفاع 800 متر و کوه احمد سلمان به ارتفاع 1000 متر است.
تاریخچه بندر دیر
محققان و مورخان اقوال مختلفی در مورد تاریخچه این سرزمین ذکر می‌کند. وجه اشتراک تمامی این اقوال این است که این منطقه قدمت بالایی داشته و در زمان ساسانیان نیز از رونق بسیار خوبی برخوردار بوده است. سه بندر دیر، بتانه(بتخانه) و بی خاتی (بی‌بی خاتون) از بنادر مهم ایران باستان بوده‌اند. البته در نقشه‌های قدیمی محل کنونی شهرستان دیر با نام “نجیرم” نامگذاری شده است. به هر حال آثار تاریخی ارزشمندی چون قلعه‌ها و قنات های این منطقه نشان از دوران طلایی این شهرستان دارد. شواهدی وجود دارد که در گذشته‌های دور در این بندر ارتباطات بازرگانی با سرزمین‌های دوردست مانند چین، هند و بخش‌هایی از آفریقا وجود داشته است.
ابتدا لازم است ذکر کنیم که تلفظ صحیح نام بندر دیر به صورت “دَیِّر” است. در مورد وجه تسمیه این بندر نیز داستان‌های متفاوتی وجود دارد. برخی می‌گویند اولین ساکنین این منطقه یهودیان بودند و در این منطقه چندین دیر بنا کردند. در نتیجه این منطقه به خاطر وجود نیایشگاه‌های ایشان دِیر نامیده شد که به مرور زمان به دَیر و سپس دَیِّر تبدیل شده است. البته حمدالله مستوفی نیز در کتاب “نزهه القلوب” از وجود دیرهایی در این منطقه خبر داده است. برخی دیگر معتقدند حدود دو قرن پیش مهاجرانی از منطقه دَیِّر بحرین در این مکان ساکن شدند. در نتیجه از آن زمان نام دَیِّر بر روی این منطقه باقی مانده است. گزینه دیگر این است که نام این منطقه در حقیقت “دایر” به معنی آباد بوده که اشاره به شرایط این منطقه در گذشته و رونق و آبادانی آن دارد.
آب و هوای شهرستان دیر
این منطقه دارای آب و هوای بسیار گرم و شرجی است به طوری که زمستان آن مشابه بهار در مناطق سردسیر است. در مناطق نزدیک ساحل علاوه بر گرما رطوبت هوا نیز بسیار زیاد است. اما در مناطق دور از ساحل می‌توان گفت شرایط آب و هوایی گرم و خشک است. بدیهی است تابستان این منطقه بسیار گرم و سوزان است. کشتی های منتظر در دیر به ویژه آن که در تابستان بادی خشک و سوزان به نام باد صد و بیست روزه در این منطقه جریان دارد. مردم محلی این جریان باد را “تش باد” یا “باد گرم” می‌نامند. در زمان وزش این باد دمای هوا تا پنجاه درجه سانتی‌گراد هم افزایش می‌یابد. سردترین هوا در این منطقه در ماههای دی و بهمن است که دمای هوا تا 22 درجه کاهش می‌یابد.
شرایط اقتصادی بندر دیر
بزرگترین اسکله صیادی کشور در بندر دیر بوشهر قرار دارد. صید انواع ماهی از قبیل حلوا، سفید و شوریده و به خصوص میگو در این منطقه رایج است. حجم عمده صادرات میگوی کشور از این بندر انجام می‌شود. امروزه در کنار لنگرگاه‌های مجهز، تأسیسات و صنایع وابسته به آن مانند سردخانه و کارخانجات بسته‌بندی نیز در این شهر احداث شده است. حیات و وحش و پیشرفت صنایع پتروشیمی، که باید با مدیریت به سمت توسعه رفت به همین دلیل آمار بیکاری این منطقه از آمار بیکاری کشور کمتر است. در حوزه کشاورزی مهمترین محصول بندر دیر گوجه فرنگی است. تصویر مزارع سرسبز گوجه فرنگی یکی از تصاویر زیبای شهر دیر بوشهر است. میدان گازی پارس شمالی دیگر مرکز مهم اقتصادی این منطقه است. علاوه بر اینها، افراد زیادی در این منطقه به تجارت کالا با کشورهای حوزه خلیج فارس و به ویژه امارات مشغول هستند. به همین دلیل در بازار بندر دیر محصولات خارجی به آسانی و با قیمت مناسب یافت می‌شود.
جاهای دیدنی بندر دیر
کلوت بندر دیر
در این بخش از کشور عزیزمان نیز مانند کرمان و بندرلنگه کلوت های زیبا مشاهده می‌کنیم.
جزایر شهرستان دیر
جزیره های شهرستان دیر عمدتاً در بخش بردخون قرار دارند. برخی از این جزیره‌ها در زمان مد دریا به زیر آب می‌روند. این جزایر فاقد سکنه هستند و به همین دلیل به مکان امنی برای زندگی حیوانات تبدیل شده‌اند. چندین جزیره نزدیک دیر در کنار اهمیت زیست محیطی از لحاظ گردشگری نیز می‌توانند مورد بهره‌برداری قرار گیرند.
جزیره خان یا ام سیله
این جزیره کوچک در بخش بردخون شهرستان دیر قرار دارد. جزیره خان از جمله جزایری است که در هنگام مد دریا ناپدید می‌شود. هیچگونه درختی در این جزیره وجود ندارد و تنها بوته‌های شورپسند در آن دیده می‌شود. این جزیره مکان مناسبی برای تخم‌گذاری پرندگانی چون پرستو دریایی، گلرابی و کاکلی کوچک است.
جزیره تهمادون
این جزیره 12 کیلومتر طول و 5 کیلومتر عرض دارد. در این جزیره یک سری تپه شنی وجود دارد که برای سکونت موقت یا مقاصد نظامی مناسب است. پوشش گیاهی این جزیره اغلب از درختچه تهما و بوته شورپسند منگک تشکیل شده است. این جزیره با اسامی تهمادو یا جزیره جبرین نیز شناخته می‌شود.
جزیره نخیلو
جزیره نخیلو دارای بخش‌های شنی، صخره‌ای و پوشیده از بوته گیاهان شورپسند است. این جزیره محل تخم‌گذاری پرندگان و زیستگاه لاک‌پشت‌های دریایی محسوب می‌شود. علاوه بر اهمیت زیست محیطی، این جزیره نزدیک‌ترین نقطه به بحرین و قطر است.
جزیره گُرم یا جزیره ام الکرم
این جزیره در مجاورت جزیره نخیلو قرار دارد و از لحاظ زیست محیطی اهمیت زیادی دارد. . گُرم اصطلاحی بومی است که برای جنگل حرا به کار می‌رود. به دلیل انبوه درختان جنگلی حرا در ساحل روبروی جزیره این نام برای آن انتخاب شده است. جزیره گرم پناهگاه مناسبی برای قایق‌های صیادی محسوب می‌شود.
جزیره مطاف
این جزیره 4 کیلومتر طول و 20 متر عرض دارد. این منطقه که در مسیر شناورهای کوچک و بزرگ قرار دارد منطقه حساسی به شمار می‌رود. زیرا جزیره اغلب در زیر آب بوده و جریان آب در این محدوده به صورت گرداب است. در نتیجه شناورهای زیادی به علت عدم آشنایی در این منطقه غرق می‌شوند.
دیدنی های طبیعی بندر دیر
ساحل دیر بوشهر
ساحل دیر بوشهر یکی از بزرگترین و زیباترین سواحل جنوب ایران است. به دلیل وسعت و آرامش ساحل دیر بوشهر مسافران زیادی برای تعطیلات نوروز به این منطقه سفر می‌کنند.
حتی در پاییز و زمستان نیز هوای مطبوع این منطقه برای یک سفر ساحلی بسیار مناسب است.
منطقه حفاظت شده مند
منطقه مند با مساحتی در حدود 46000 هکتار منطقه‌ای جلگه‌ای کویری است. این منطقه از سال 1355 به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شده است. مهمترین آبشخور این منطقه رودخانه مند است که در مرز شمالی این منطقه جریان دارد. این منطقه زیستگاه پرندگانی چون پلیکان پا خاکستری، گیلانشاه خالدار، اردک مرمری، درنا، حواصیل و پرستوی دریایی است. منطقه حفاظت شده مند از دیرباز زیستگاه آهوان زیبا بوده که در دسته‌های کوچک و بزرگ در این منطقه دیده می‌شوند.
پارک ملی دریایی نخیلو
پارک ملی دیر-نخیلو در سال 86 از ضلع شرقی منطقه حفاظت شده مند مستقل شد. این پارک که جزایر نخیلو، تهمادون و گرم را در بر می‌گیرد به بهشت پرندگان معروف است. در فصل تخم‌گذاری این جزایر میزبان بیش از سی هزار پرنده مهاجر است. علاوه بر پرندگان و لاک‌پشت‌ها پستاندارانی مانند آهو ،گرگ، گراز، خرگوش، جوجه تیغی، کفتار و روباه نیز در این منطقه زندگی می‌کنند.
کوه نمک جاشک
کوه نمک جاشک یا گنبد نمک جاشک یکی از زیباترین گنبدهای نمکی ایران است. گنبد نمکی جاشک در حد فاصل دو شهرستان دیر و دشتی در استان بوشهر قرار دارد. در این کوه نمکی غارها، آبشارهای و بلورهای نمکی بسیار زیبایی وجود دارد.
تنگ مخدان دیر
تنگ مخدان دیر تنگه‌ای به طول 3 کیلومتر است که در جنوب روستای مخدان شهرستان دیر واقع شده است. عبور رودخانه، وجود نخلستان، آبشارهای کوچک و حوضچه انتهای تنگه این منطقه را به یکی از زیباترین مناطق شهرستان دیر تبدیل کرده است.
تنگ هیخ
این تنگه در شرق روستای دوراهک شهرستان دیر واقع شده است. در چشمه آب شیرینی که در این تنگه جریان دارد چند نوع ماهی و خرچنگ زندگی می‌کنند. بقایای یک آسیاب آبی قدیمی نیز در ابتدای تنگه وجود دارد.
تنگ گرگم
این تنگه در شمال غرب دوراهک در بخش مرکزی شهرستان دیر قرار دارد. گرگم نام گیاهی است که در این تنگه به وفور دیده می‌شود. تنگ گرگم یکی از جاذبه‌های طبیعی بندر دیر است که آب شیرین و گوارایی درون آن جریان دارد.
چشمه آب گرم گنوی
چشمه آب گرم گنوی در میان ارتفاعات روستای گنوی شهرستان دیر بوشهر قرار دارد. آب این چشمه دارای املاح معدنی بوده و در زمستان نیز رگه‌های گوگرد در آن دیده می‌شود. به خاطر خواص درمانی چشمه آب گرم گنوی حتی در پاییز و زمستان هم افراد زیادی به این منطقه مراجعه می‌کنند.
دیدنی های باستانی بندر دیر
مسجد بردستان
این مسجد که بر بالای تپه‌ای در مجاورت شهر بردستان قرار دارد ظاهراً در قرون اولیه اسلامی احداث شده است. زیرا کتیبه‌ای در مسجد موجود است که در آن کتیبه زمان تعمیر مسجد سال 852 هجری ذکر شده است. در مجاورت مسجد قبرستانی وجود دارد که در آن سنگ قبرهای باستانی دیده می‌شود. نوشته‌های روی این سنگ قبرها به خط کوفی و عربی قدیم و جدید است.
ویرانه های باستانی
در غرب بندر دیر بقایای به جا مانده از شهری باستانی دیده می‌شود که ویرانه های بطانه یا بتانه نام دارد. کارشناسان آثار به جا مانده را مشابه سبک معماری سلوکیان یا فینیقیان می‌دانند. در این منطقه ویرانه‌های دیگری نیز در دیگر مناطق وجود دارد که در مورد گذشته آن تردید وجود دارد. با این وجود در سایت فرمانداری شهر دیّر بوشهر این آثار تاریخی با عنوان ویرانه های بندر باستانی نجیرم و ویرانه های بندر باستانی خورشید معرفی شدند.
قلعه بردستان
این قلعه سنگی به سبک معماری ساسانیان احداث شده است. درواقع این قلعه که در شهر بردستان قرار دارد بنا بر شواهد تاریخی در دوران قاجار مورد استفاده قرار داشته است. همنیطور این قلعه باستانی پس از ثبت در فهرست آثار ملی به طور کامل بازسازی شده است.
قلعه گنوی
این اثر باستانی بقایای یکی از قلعه های ساسانی در ایران است. این قلعه که در شهرستان دیر و روستای گنوی واقع شده در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قلعه زندان
قلعه زندان یا قلعه چهارطاق یکی از آثار باستانی شهرستان دیر است که در بخش بردخون قرار دارد. این قلعه ساسانی در جنوب شرقی روستای شهنیا و در فاصله 4 کیلومتری آن واقع شده است.
تل باستانی دیر
در شمال بندر دیر بوشهر تپه‌ای طبیعی وجود دارد که مردم بومی آن را به نام “تل سوزو” یا “تل ماسویی” می‌شناسند. این تپه طبیعی توسط گذشتگان به یک سکونتگاه تبدیل شده بود. نشانه‌های ساخت و ساز در این مکان کاملاً مشخص است. به همین دلیل تپه در سال 1383 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. علاوه بر این مورد تپه‌های دیگری با نام‌های تل ملاها، تل غرابی، تل ورزشی نیز در این شهرستان وجود دارد. ظاهراً در گذشته محل سکونت مردم این منطقه در این تپه‌های باستانی بوده و بعدها با پسروی دریا خالی از سکنه شده است.
بقاع متبرکه شهرستان دیر
بقعه امیر دیوان
بقعه امام‌زاده شاه فرج الله که به امیر دیوان نیز شهرت دارد در دامنه کوه درنگ در شرق بخش بردخون قرار دارد. مردم بومی معتقدند نسب امیر دیوان به امام سجاد (ع) می‌رسد. بقعه امیر دیوان یکی از جاهای دیدنی بندر دیر است که طبیعت بسیار زیبایی پیرامون آن وجود دارد.
بقعه شاهزاده محمد
آرامگاه شاهزاده محمد در بخش بردخون شهرستان دیر در مجاورت روستای کناری قرار دارد. برخی از مردم بومی این بقعه را به یکی از نوادگان امام کاظم(ع) نسبت می‌دهند. البته قول مشهورتر این است که شاهزاده محمد از فرزندان امیر دیوان است که خود ایشان نیز از اولاد امام سجاد(ع) هستند. قدمت بقعه شاهزاده محمد بیش از صد سال تخمین زده شده است.
امام‌زاده سید جمال الدین
بقعه امام‌زاده سید جمال الدین از دیگر بقاع متبرکه شهرستان دیر است که در شهر بردستان قرار دارد. امام‌زاده سید جمال الدین از نوادگان امام دهم شیعیان هستند.
امام‌زاده ابوالقاسم
این بقعه را مردم این منطقه به نام بقعه شاه ابوالقاسم یا شاهزاده ابوالقاسم نیز می‌نامند. در مورد شخص مدفون در این بقعه دو فرضیه وجود دارد. قول معتبر آن است که فرد مدفون “ابوالقاسم علی اسفر بن ابی الفتح” از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) باشد. مردم منطقه اعتقاد زیادی به کرامات این شخص دارند و به دلیل فضای زیبایی که در این منطقه ایجاد شده به یکی از جاهای دیدنی شهر دیر بوشهر تبدیل شده است. این بقعه در روستای بی‌بی خاتون شهر دیر قرار دارد.
آثار باستانی ثبت شده شهرستان دیر
در مورد آثار باستانی بندر دیر یک نکته مهم وجود دارد. به دلیل پیشینه تاریخی بندر دیر ویرانه‌های تاریخی و آثار باستانی فراوانی در گوشه و کنار این منطقه وجود دارد. اما اطلاعات دقیقی در مورد این آثار باستانی موجود نیست. ضمن اینکه در بسیاری از موارد اقدامات حفاظتی خاصی برای این آثار انجام نشده است. به همین خاطر ممکن است زمانی که شما این مقاله را می‌خوانید برخی از آثار زیر از بین رفته باشند.
آب‌انبار سرمستان
این آب‌انبار قدیمی در سال 1386 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قدمت این آب‌انبار به دوران‌های تاریخی پس از اسلام باز می‌گردد.
آدرس: شهرستان دیر، بخش مرکزی، دهستان آبدان، روستای سرمستان
آثار سنگی شاهزاده ابوالقاسم
این آثار سنگی در سال 1382 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند. قدمت این آثار سنگی دوران ساسانیان و یا دوران تاریخی پس از اسلام برآورد شده است.
آدرس: شهرستان دیر، شمال بندر دیر، جنوب و شرق امام‌زاده ابوالقاسم
آرامگاه بی‌بی دولت
این بقعه در سال 1378 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قدمت این بقعه دوران‌های تاریخی پس از اسلام برآورد شده است.
آدرس: شهرستان دیر، بخش مرکزی، شهر آبدان
آسیاب آبی گنوی
این آسیاب در سال 1386 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قدمت این آسیاب به زمان ساسانیان باز می‌گردد.
آدرس: شهرستان دیر، بخش مرکزی، دهستان آبدان، روستای گنوی
تل سوزو دیر
این تپه تاریخی در سال 1386 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کارشناسان قدمت تل سوزو را دوران تاریخی پس از اسلام برآورد کرده‌اند.
آدرس: شهرستان دیر، بخش مرکزی، بندر دیر، 300 متری جاده کمربندی شمال دیر
چاه رمیله
چاه رمیله در سال 1382 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قدمت چاه رمیله به زمان ساسانیان باز می‌گردد.
آدرس: شهرستان دیر، روستای خرگونه
چاه سنگی جبرانی
دو چاه سنگی جبرانی در سال 1382 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قدمت این چاه‌های سنگی به زمان ساسانیان و دوران‌های تاریخی پس از اسلام باز می‌گردد.
آدرس: شهرستان دیر، روستای جبرانی
چاه‌های آب بردستان
سه حلقه چاه بردستان نیز در سال 1386 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قدمت این چاه‌ها نیز به دوران تاریخی پس از اسلام باز می‌گردد.
آدرس: شهرستان دیر، بخش مرکزی، شهر بردستان
قلعه بردستان
این قلعه تاریخی در سال 1380 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این قلعه نیز در دوران تاریخی پس از اسلام احداث شده است.
آدرس: شهرستان دیر، بخش مرکزی، شهر بردستان
قلعه زندان
این قلعه تاریخی تنها اثر ثبت شده بخش بردخون شهرستان دیر است. این قلعه در سال 1382 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کارشناسان قدمت قلعه زندان را ساسانیان و یا دوران‌های تاریخی پس از اسلام برآورد کرده‌اند.
آدرس: شهرستان دیر، بخش بردخون، روستای شهنیا
قلعه گنوی
قلعه باستانی روستای گنوی در سال 1386 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بنا بر شواهد تاریخی، قلعه گنوی یکی از قلعه های ساسانی است.
آدرس: شهرستان دیر، بخش مرکزی، دهستان آبدان، روستای گنوی
محوطه تاریخی بردو
این محوطه تاریخی در سال 1386 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بر طبق برآورد کارشناسان قدمت این محوطه تاریخی نیز به دوران ساسانیان باز می‌گردد.
آدرس: شهرستان دیر، بخش مرکزی، شهر بردستان
مسجد بردستان
این مسجد تاریخی در سال 1377 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کارشناسان زمان احداث این مسجد را دوران تاریخی پس از اسلام برآورد کرده‌اند.
آدرس: شهرستان دیر، بخش مرکزی، شهر بردستان
محوطه تاریخی بطانه
این محوطه تاریخی در سال 1395 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. کارشناسان احتمال می‌دهند این محوطه تاریخی متعلق به دوران سلوکیان باشد.
آدرس: شهرستان دیر، بخش مرکزی، بندر دیر
صنایع دستی بندر دیر
با توجه به شرایط طبیعی منطقه فعالیت کشاورزی و دامداری روستاییان رونق چندانی ندارد. به همین خاطر مردم این منطقه از دیرباز در تولید صنایع دستی بسیار کوشا بودند. صنایع دستی بندر دیر مجموعه‌ای وسیع از انواع محصولات از قبیل قالی، گلیم، گبه، عبا، حصیر، گیوه، سفال، مشک، دولچه، زنبیل، تور، سبد، سوزن دوزی و رودوزی را شامل می‌شود. در ادامه مهمترین صنایع دستی شهرستان دیر یعنی گبه بافی، گلیم بافی و لنج سازی را معرفی می‌کنیم.
گبه بافی
گبه بوشهر یکی از مهمترین صنایع دستی استان بوشهر است. بافت گبه یکی از مهمترین راه‌های کسب درآمد روستاییان این منطقه است.
گلیم بافی
گلیم بافی نیز در بیشتر نقاط روستایی بندر دیر رواج دارد. درواقع گلیم بافی شغل غالب مردم روستا در فصل زمستان است.
لنج سازی
یکی از قدیمی ترین مهارت‌های بومیان جنوب ایران ساخت لنج و قایق چوبی است. لنج سازی در بندر دیر به سبک سنتی مردمان این دیار انجام می‌شود. این مسئله به قدری ارزشمند است که مهارت لنج سازی و دریانوردی مردم جنوب ایران در فهرست میراث معنوی یونسکو در ایران به ثبت رسیده است.
گرگور
یکی از مصنوعات مردم جنوب ایران وسیله‌ای به نام گرگور است که برای صید ماهی کاربرد دارد. مردان جنوبی این وسیله را با سیم فلزی گالوانیزه به شکل یک نیم‌کره می‌بافند.
همانطور که گفتیم بزرگترین اسکله صیادی ایران در بندر دیر قرار دارد. بنابراین بازار ماهی دیر مهمترین بازار بندر دیر است. با خرید انواع ماهی های بندر دیر می‌توانید از طعم یک ماهی کباب تازه در کنار ساحل لذت ببرید. البته می‌توانید به جای خرید ماهی در بندر دیر از غذاهای دریایی با دستپخت مردم بومی استفاده کنید. به جز بازار ماهی در بندر دیر نیز مانند تمام شهرها فروشگاه‌های متنوعی وجود دارد. ضمن اینکه مراودات تجاری قابل توجهی میان بندر دیر و کشورهای حوزه خلیج فارس وجود دارد. لذا محصولات خارجی بازار بندر دیر نیز از تنوع و قیمت خوبی برخوردار هستند.
سوغات بندر دیر
سوغات بندر دیر مجموعه‌ای متنوع از کالاهای مصرفی و زینتی است. اگر اهل چشیدن محصولات خاص هر منطقه باشید میگو و ماهی های بندر دیر را نباید از دست بدهید. گرچه خرید محصولات خارجی به عنوان سوغات انتخاب خوبی نیست.
ولی با توجه به تنوع و قیمت خوب کالاهای خارجی در بازار بندر دیر این گزینه را نمی‌توان نادیده گرفت. اگر به دنبال یک یادگاری از سفر به شهر دیر بوشهر هستید می‌توانید سراغ صنایع دستی بندر دیر بروید. از کالاهای زینتی کوچک گرفته تا محصولاتی مانند سوزن‌دوزی، گلیم و گبه بوشهر را می‌توانید به عنوان سوغات بندر دیر انتخاب کنید.
در عکس زیر یکی از غذاهای محلی این شهر را مشاهده می‌کنید.
ماهیان در بندردیر
در بندر دیر انواع میگو و ماهی های جنوب ایران صید می‌شود. بهترین ماهی های بندر دیر ماهی حلوا سفید، شوریده و راشگو و نیز میگو ببری هستند. مرغوب‌ترین گونه این آبزیان در بندر دیر صید می‌شود و مشتریان خاصی در بازارهای خارجی دارد. در ادامه برخی از مهمترین ماهی های جنوب کشور را معرفی می‌کنیم:
ماهی حلوا سفید
اهالی جنوب این ماهی را به نام زبیده یعنی برگزیده معرفی می‌کنند. گوشت این ماهی سفید بوده و به آسانی از استخوان جدا می‌شود.
ماهی شوریده
این ماهی نیز بسیار خوش خوراک است ولی تیغ آن زیاد است.
ماهی راشگو
وزن این ماهی تا 5/3 کیلوگرم نیز می‌رسد. فصل صید ماهی راشگو در بندر دیر و کنگان ماههای دی و بهمن است.
ماهی شیر
این ماهی از گونه ماهی‌های تن است و وزن آن به 9 کیلوگرم هم می‌رسد. ماهی شیر بسیار خوش خوراک است و تیغ ندارد.
ماهی قباد
این ماهی کوچک با سرعت زیادی در آب شنا می‌کند. گوشت آن به رنگ قهوه‌ای روشن بوده و بسیار لذیذ است.
میشن ماهی
این ماهی بزرگترین ماهی خوراکی جنوب است. وزن این ماهی از 4 تا 60 کیلوگرم است و محل صید آن در مناطق قشم، خارک و بندر دیر می‌باشد.
ماهی صبیتی
این ماهی مشابه ماهی سنگسر است و گوشتی ترد و لذیذ دارد.
ماهی بیاح
این ماهی از جمله ماهی‌های ساحلی است که در تابستان صید می‌شود. این ماهی گوشت چرب و لذیذی دارد.
ماهی سنگسر
این ماهی به دلیل بافت گوشتی خاصی که دارد بهترین ماهی برای تهیه غذاهای جنوبی است. زیرا این ماهی در پخت غذاهایی مانند قلیه ماهی و خورش له نمی‌شود.
ماهی هامور
ماهی هامور سفید یکی از بهترین ماهی های جنوب است. گوشت ماهی هامور چرب نیست ولی پوست آن لعاب زیادی دارد. به همین دلیل در پخت قلیه ماهی از آن استفاده می‌شود.
ماهی حلوا سیاه
ماهی حلوا سیاه مشابه ماهی حلوا سفید است. گوشت حلوا سیاه به اندازه گوشت حلوا سفید لطیف نیست ولی طعم بسیار خوبی دارد.
راه‌های ارتباطی بندر دیر
مسیرهای دسترسی به بندر دیر به شرح زیر است:
جاده کشوری بوشهر-بندر عباس
این جاده از شمال شرقی این شهرستان وارد شهر آبدان می‌شود.
جاده ساحلی
این جاده به طول 200 کیلومتر از مرکز شهرستان دیر شروع می‌شود از شهر بردخون می‌گذرد و تا بوشهر امتداد دارد. البته از روستای شهنیاء در بخش بردخون مسیری وجود دارد که جاده مرزی را به جاده اصلی بوشهر بندرعباس متصل می‌کند.
جاده ارتباطی روستایی
روستاهای این شهرستان از شهر بردستان تا آبدان از طریق مسیر شوسه به طول 36 کیلومتر به یکدیگر متصل هستند.
فاصله بندر دیر تا شهرهای بزرگ کشور
فاصله بندر دیر تا تهران: حدود 1300 کیلومتر
مسافت بندر دیر تا بوشهر: حدود 208 کیلومتر
فاصله بندر دیر تا عسلویه: حدود 107 کیلومتر
فاصله بندر دیر تا شیراز: حدود 360 کیلومتر
مسافت بندر دیر تا مشهد: حدود 1700 کیلومتر
فاصله بندر دیر تا اصفهان: حدود 800 کیلومتر
خاک رنگارنگ از نمای بالا بندر دیر چطور به بندر دیر برویم؟
اگر قصد دارید با هواپیما به بندر دیر سفر کنید بیهوده به دنبال فرودگاه بندر دیر نباشید. باید خود را به یکی از شهرهای بوشهر، شیراز یا عسلویه برسانید. لنچ و مرغان دریای در بندر دیر از ترمینال شهرهای بوشهر و شیراز می‌توانید ادامه مسیر تا بندر دیر را با اتوبوس سفر کنید. اگر با ماشین شخصی خود سفر می‌کنید باید جاده شیراز-عسلویه و یا بوشهر-بندر عباس را انتخاب کنید. البته از شهر بوشهر، جاده ساحلی بوشهر-بندر دیر را نیز می‌توانید انتخاب کنید.
هتل های بندر دیر
متأسفانه برای اقامت در بندر دیر هتلی وجود ندارد. در واقع سفر به بندر دیر را باید سفری از نوع بوم‌گردی در نظر بگیرید. گزینه اول برای اقامت در بندر دیر این است که مهمان مردم خونگرم این شهر شوید. اگر هم اهل طبیعت‌گردی باشید می‌توانید اقامت در چادر را انتخاب کنید. در ایام نوروز مسافران زیادی برای اقامت در بندر دیر از چادر استفاده می‌کنند. البته محلی برای اسکان فرهنگیان در شهر دیر وجود دارد. یک اقامتگاه بوم‌گردی نیز در روستای نرکوه وجود دارد. اقامتگاه بوم‌گردی جاشک گزینه دیگری است که می‌توانید برای اقامت در بندر دیر انتخاب کنید. اقامتگاه بوم‌گردی جاشک در روستای جاشک شهرستان دیر قرار دارد. برخی از سایت‌های خدمات گردشگری امکان رزرو آنلاین اقامتگاه بوم‌گردی نرکوه و اقامتگاه بوم‌گردی جاشک را فراهم کرده‌اند.
- عکس‌های این مطلب را جناب آقای پرهام هوشمند و جناب آقای ابراهیم قاسمی عزیز ثبت نموده‌اند.
