شهر لار یکی از شهرهای ایران است که آثار تاریخی ارزشمندی در خود جای داده است. اگر نمی‌دانید شهر لار کجاست؟ با ما همراه باشید تا با یکی از زیباترین شهرهای ایران آشنا شوید. این شهر در شهرستان لارستان در استان فارس قرار دارد. اگر عکس شهر لار را جستجو کنید از ساختار مدرن شهر بدون کوچه ایران شگفت‌زده می‌شوید. ما در این مطلب در پاسخ به سؤال شهر بدون کوچه کجاست؟ معرفی کوتاهی از شهر لار خواهیم داشت. در بخش‌های بعد در مورد تاریخچه، نام های قدیمی شهر لار، شهر قدیم و شهر جدید لار و شغل مردم لار اطلاعاتی را ارائه می‌کنیم. پس از آن صنایع دستی لار، سوغات لار، غذا و خوراکی های سنتی لار را معرفی می‌کنیم.
در ادامه به معرفی جاهای دیدنی لار اعم از جاذبه های طبیعی لار و جاذبه های تاریخی لار می‌پردازیم. پس از معرفی دیدنی های لار با بیان مسیرهای ارتباطی لار این مطلب را به پایان می‌بریم.
شهر بدون کوچه کجاست؟
شهر لار مرکز شهرستان لارستان در استان فارس است. شهرستان‌های داراب، جهرم و زرین دشت همسایگان شمالی این شهرستان هستند. قیروکارزین، اوز، خنج، گراش و لامرد همسایگان غربی و استان هرمزگان همسایه جنوبی و شرقی این شهرستان است. شهرستان لارستان با وسعتی بیش از 120000 کیلومتر مربع بزرگترین شهرستان استان فارس محسوب می‌شود.
شهر لار مهمترین شهر شهرستان لارستان و نهمین شهر پرجمعیت استان فارس محسوب می‌شود. البته اهمیت این شهر به دلایلی جز وسعت و جمعیت ارتباط دارد. این شهر از یک سو قدمت بسیار زیادی دارد و از سوی دیگر ساختار شهر جدید سبب شهرت آن شده است. یکی از جاذبه‌های شهر لار، وجود شهر قدیم و شهر جدید لار در کنار یکدیگر است. اکثریت مردم این شهر شیعه هستند و به زبان فارسی دری با گویش لارستانی صحبت می‌کنند.
سوغات لار
معروف ترین سوغات لار در میان صنایع دستی و غذا و خوراکی های سنتی لار یافت می‌شود که عبارتند از:
-
حلوا مسقطی لاری
حلوا مسقطی لاری را می‌توان معروف ترین سوغات لار نامید. ظاهراً دستور اولیه این دسر را بازرگانان این شهر از مسقط بحرین آوردند. اما حالا انواع و اقسام مسقطی لاری به عنوان سوغات لار فروخته می‌شود.
-
حصیر
یکی از صنایع دستی لار “سُپ بافی” است که سبک خاصی از حصیر بافی است. محصولات این سبک خاص حصیربافی می‌تواند به عنوان سوغات لار معرفی شود.
-
مهوه(مهیاوه)
مهوه لاری را می‌توان نوعی سس مغذی نامید. این ماده با دستور خاصی از نوعی ماهی که در گویش محلی “موتو” نام دارد تهیه می‌شود. گفته می‌شود این ماده که عطر و طعم تندی دارد دارای فسفر و کلسیم فراوانی است.
تاریخچه شهر لار
بر اساس افسانه‌های قدیمی یکی از پهلوانان اساطیری ایران فردی به نام گرگین میلاد بوده است. این فرد شهری را در ایران پایه‌گذاری می‌کند که با الهام از نام او “لاد” نامیده می‌شود. بر طبق افسانه‌های ایرانی، این شهر به مرور زمان با عنوان شهر لار شناخته می‌شود. اما در متون تاریخی اولین بار در قرن هشتم هجری از شهری به نام لار یاد شده است. حمدالله مستوفی اولین نفری است که از این شهر یاد کرده است. او شهر لار را شهری در کنار دریا توصیف کرده که ساکنین آن مسلمان بوده و تجارت در آن رونق داشته است. هم‌زمان با او ابن بطوطه نیز از سفر خود به این شهر در سال 730 هجری قمری گفته است. او نیز این شهر را شهری آباد با باغ‌های فراوان و بازارهای پررونق توصیف کرده است.
ظاهراً سابقه مسلمانان این شهر به فردی به نام “جلال الدین ایرج” می‌رسد. او حاکم شهر و یکی از نوادگان گرگین میلاد بوده که به دین اسلام مشرف می‌شود. در دوره‌های بعدی تاریخی، این شهر از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. به عنوان مثال در زمان تیموریان، لار به عنوان مرکز ضرابخانه انتخاب شد. در نهایت آخرین حاکم محلی این شهر با نام میرزا علاء الملک معروف به شاه ابراهیم خان ادعای استقلال نمود. او توسط الله وردی خان حاکم فارس سرکوب شد و نزد شاه عباس اول در بلخ فرستاده شد.
نام های قدیمی شهر لار چیست؟
در گذشته‌های دور، ایالت لارستان به مرکزیت لار بخش وسیعی از جنوب ایران را در بر می‌گرفت. بندر عباس، بندر لنگه، بستک، لامرد، مهر، عسلویه، کنگان و گزدان جزوی از این ایالت بودند. در اکثر منابع تنها “لاد” به عنوان نام قدیمی لار ذکر شده است. اما از اسامی “الار” و “ایراهستان” نیز به عنوان نام‌های قدیمی لارستان نام برده شده است.
شهر جدید لار
پس از زلزله مهیب شهر لار در سال 1339 مسئولان وقت، ساخت شهر جدیدی در فاصله 4 کیلومتری از شهر قدیم را آغاز کردند. با توجه به تخریب 70 درصدی شهر لار بر اثر زلزله این تصمیم کاملاً درست بود. در همین راستا برای پیشگیری از خطرات احتمالی، شهر جدید با ساختاری بدون کوچه و بن‌بست طراحی شد. به عبارت دیگر شهر جدید لار با خانه‌های کم‌ارتفاع مقاوم در برابر زلزله و خیابان‌های متقاطع به شهری مقاوم در برابر زلزله تبدیل شد.
شهر قدیم لار
علیرغم ساخت شهر جدید با امکانات مناسب برخی از اهالی شهر زندگی در شهر قدیم را انتخاب کردند. البته وجود بناهای تاریخی با ارزشی چون بازار قیصریه نیز در این تصمیم تأثیرگذار بود. ولی برخی مردم در همان خانه‌های قدیمی و حتی کاهگلی خود ماندگار شدند. در نتیجه در حال حاضر زندگی در هر دو بافت قدیم و جدید جریان دارد. شهر قدیم به محله‌های مختلفی تقسیم شده بود که برخی از آنها هنوز از بین نرفته‌اند. محله نو، پیر غیب، دم گاله، درویشان، سبزکوی، قنبرعلی بیگی، کوریچان، کوهوویه، پاقلعه و آردفروشان از جمله محله‌های این شهر هستند.
شغل مردم لار
موقعیت مکانی این شهر و شرایط آب و هوایی آن مانع از رونق کشاورزی و دامپروری در این منطقه است. لذا اغلب مردم این شهر در مشاغل صنعتی، بازرگانی و خدماتی فعالیت دارند. در این شهر دو منطقه صنعتی حسن‌لری و پشته سنگر وجود دارد. در نتیجه این شهر پس از شیراز در رتبه دوم واگذاری واحدهای صنعتی در استان فارس قرار دارد.
غذا و خوراکی های سنتی لار
غذاهای سنتی لار مجموعه‌ای از غذاهای بسیار ساده و غذاهای مجلسی مانند کباب است. غذاهای سنتی مانند پپلس یا آب گرمو تقریباً منسوخ شده و بسیار کم پخته می‌شود. اما هنوز پخت دسرها و شیرینی های سنتی لار در میان مردم رواج دارد. به خصوص در ماه رمضان مردم لار خوراکی های متنوعی مانند دلبرو، اُرمابریز، قتلمه، حلوا نبات، کویته و … تهیه می‌کنند. اما معروف ترین و لذیذترین غذای لار کنجه لاری است. کنجه لاری کبابی بسیار لذیذ و خوش رنگ و بو است که در این شهر پخته می‌شود. در میان مردم این شهر این غذا برای مراسم خاصی مانند عروسی طبخ می‌شود.
صنایع دستی لار
رشته‌های گلیم بافی، حصیربافی، سُپ بافی، سفالگری و زرگری مهمترین صنایع دستی لار هستند. برخی از این رشته‌ها در معرض نابودی قرار داشتند که با حمایت سازمان میراث فرهنگی احیا شدند.
دیدنی های لار
جاذبه های تاریخی لار
بازار قیصریه لار
بازار قیصریه یکی از دیدنی های لار است که از دوران صفویه به جای مانده است. گفته می‌شود این بنای تماشایی در قرن یازدهم و در زمان حکومت شاه عباس اول احداث شده است.
عمارت باغ نشاط
یکی از جاذبه های تاریخی لار عمارتی قدیمی به نام عمارت باغ نشاط است. این عمارت در ضلع شمالی پل عباسی در شهر قدیم واقع شده است. این مجموعه محل اقامت حاکم شهر در دوران صفویه بوده است.
آتشکده آذرفرنبغ (کاریان)
آتشکده آذرفرنبغ یکی از بزرگترین آتشکده های ساسانی بوده است. البته در حال حاضر تنها بقایای اندکی از این آتشکده در روستای کاریان باقی مانده است.
موزه مردم شناسی اوز
یکی از خانه های تاریخی لار به موزه مردم شناسی تبدیل شده است. این موزه در خانه تاریخی سوداگر در خیابان معلم برپا شده است. در این موزه سبک زندگی مردم لار در گذشته به نمایش گذاشته شده است.
قلعه اژدها پیکر
بر روی تپه‌ای در شمال این شهر بقایای یک قلعه قدیمی وجود دارد که به نام اژدها پیکر شناخته می‌شود. در کنار این قلعه بقعه‌ای وجود دارد که به نام آرامگاه مادر نادرشاه یا ننه نادر نام دارد.
خانه محمودی
یکی از جاذبه های تاریخی لار خانه های قدیمی آن است. خانه محمودی یکی از این خانه‌های قدیمی است که در محله قنبربیگی شهر قدیم لار قرار دارد.
دهن شیر چهار برکه
دهن شیر یا آب انبار چهار برکه از دیگر جاذبه های تاریخی لار است. این بنای تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. آب انبار دهن شیر در نزدیکی ورودی بازار قیصریه قرار دارد.
حمام میر
حمام میر یکی از بناهای گذر تاریخی فضل‌اله‌خانی در شهر لار است. این بنای صفویه نیز در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
حمام پیر غیب
حمام پیر غیب یک حمام تاریخی متعلق به دوران قاجاریه است. این حمام در محله پیرغیب در شهر قدیم لار واقع شده است.
بقعه پیر سرخ
بقعه پیر سرخ به اعتقاد مردم بومی منطقه به برادر شاهچراغ تعلق دارد. این بقعه که در محله کوریچان شهر قدیم لار قرار دارد برای مردم مقدس است.
بقعه پیر زاویه
این بقعه تاریخی در محله پاقلعه شهر قدیمی لار قرار دارد. این مقبره هم‌اکنون در خیابان مدرس شمالی واقع شده است.
دهن شیر معتمد
دهن شیر یا همان آب انبار معتمد از دیگر آب انبارهای قدیمی لار است. این بنای تاریخی در محله پیرغیب و سه راهی شهید باقرپوریان قرار دارد.
کاروانسرای معتمد
کاروانسرای معتمد یکی از جاذبه های تاریخی لار است که در محله زینبیه و خیابان مدرس جنوبی قرار دارد. این بنا که سالها متروکه بوده به تازگی به روی مردم گشوده شده است.
کاروانسرای نو
کاروانسرای نو لار یکی از زیباترین کاروانسراهای ایران است. این بنا در مقابل ورودی بازار قیصریه لار قرار دارد.
چهار برکه اول و دوم بگال
چهار برکه بگال اول بزرگترین چهار برکه لارستان است. این بنای تاریخی که آسیب فراوانی دیده است در محله دم دروازه و اول جاده بگال قرار دارد.
برکه فرودگاه
برکه فرودگاه از جمله آب انبارهای لار است که در دوره قاجاریه احداث شده است. این برکه هم‌اکنون در کنار باند فرودگاه قرار گرفته است.
آب انبارهای سید جعفر
دو آب انبار سید جعفر لار در محله کوریچان شهر قدیمی واقع شده‌اند. این بناهای تاریخی در دوره اسلامی ساخته شده‌اند.
سایر آب انبارهای تاریخی لار
شهر لار از جمله شهرهایی است که آب انبارهای تاریخی فراوانی در آن وجود دارد. به جز مواردی که در بالا معرفی کردیم دیگر آب انبارهای لار عبارتند از: برکه آقا، آب انبار قنبر علی بیگ، آب انبار مدرسه، آب انبار آردفروشان، آب انبار بازار کهنه، آب انبار تارآباد، آب انبار حاجی نظر، آب انبار زیر گز کوریچان، آب انبار رضاپور، آب انبار درب شازده، آب انبار پیر غیب، آب انبار باغ نشاط، آب انبار باغچه شیخ.
حسینیه حاج علی وکیل
ای بنای تاریخی که در زمان قاجاریه احداث شده در محله سبزکوه لار قرار دارد.
ساباط حاج علی وکیل
ساباط های قدیمی ایران دالان یا کوچه های سرپوشیده هستند. در واقع ساباط حاج علی وکیل یکی از این گذرهای تاریخی در شهر لار است.
دیدنی های طبیعی لار
منطقه حفاظت شده هرمود
این منطقه زیستگاه گونه‌های جانوری با ارزشی چون قوچ لارستان است. تیهو، هوبره، عقاب، گراز، شغال و خرگوش از دیگر جانوران این منطقه هستند.
چشمه امامزاده میر ابراهیم
امامزاده میر ابراهیم در دره‌ای در فاصله 4 کیلومتری لار قرار دارد. وجود چشمه منسوب به امامزاده و فضای سبز این منطقه را به یکی از جاذبه های طبیعی لار تبدیل کرده است.
چشمه زاهد رستم
امامزاده زاهد رستم و چشمه مجاور آن از دیگر جاهای دیدنی لار است. این منطقه در فاصله 40 کیلومتری شهر لار قرار دارد.
گنبدهای نمکی لارستان
بیش از 20 گنبد نمکی در شهرستان لارستان وجود دارد. مناظر متفاوت و متنوعی که این پدیده طبیعی ایجاد کرده یکی از جاذبه های طبیعی لار است. گنبد نمکی کرمستج، گنبد نمکی برخ، گنبد نمکی گچ، گنبد نمکی کهنه مرکزی و گنبد نمکی سینه سفید از جمله گنبدهای نمکی نزدیک لار هستند.
مسیرهای ارتباطی شهر لار
نزدیک‌ترین شهرها به شهر لار بندرعباس و شیراز هستند. البته فاصله شهر لار تا آبهای جنوب ایران حدود 160 کیلومتر است. در ادامه فاصله شهر لار تا برخی از شهرهای بزرگ ایران را بیان می‌کنیم.
- فاصله شهر لار تا شیراز: 300 کیلومتر
- فاصله شهر لار تا بندرعباس: 190 کیلومتر
- و فاصله شهر لار تا تهران: حدود 1200 کیلومتر
- فاصله شهر لار تا مشهد: حداقل 1500 کیلومتر
راه آهن لار
خط راه‌آهن لار در مسیر خط راه‌آهن شیراز-بندرعباس در حال احداث می‌باشد. این مسیر راه‌آهن قرار است از بندرعباس آغاز شده و با عبور از لار و جهرم به خط شیراز-بوشهر متصل شود.
فرودگاه لار
فرودگاه لار در سال 1339 و به منظور امدادرسانی به زلزله زدگان آغاز به کار نمود. پس از انقلاب با افزایش مراودات با کشورهای حوزه خلیج فارس این فرودگاه با نام “آیت الله آیت اللهی” توسعه یافت. تا جایی که امروزه 80 درصد پروازهای خارجی این فرودگاه به مقصد کشورهای حوزه خلیج فارس بوده و 20 درصد پروازهای داخلی آن به تهران اختصاص دارد.
- عکس‌های این مطلب را جناب آقای مهدی ابراری ثبت نموده‌اند.
