کهک قم از مناطق ییلاقی اطراف قم است که مناظر زیبا و آب و هوای دلپذیری دارد. اغلب افراد از طبیعت زیبای اطراف قم بی‌خبرند. در حالی که روستاهای اطراف قم از طبیعت زیبا، آب و هوای دلپذیر و امکانات رفاهی مطلوبی برخوردارند. ما در این مطلب ابتدا اطلاعات کلی از قبیل معرفی بخش کهک، ییلاق کهک، جمعیت، مساحت و نقشه روستای کهک قم و تاریخچه کهک قم را بیان می‌کنیم. در بخش‌های بعدی صنایع دستی کهک قم، غذاهای محلی کهک قم و سوغات کهک را معرفی می‌کنیم. و در ادامه به معرفی جاهای دیدنی کهک قم اعم از آثار تاریخی، جاذبه‌های طبیعی، اماکن مذهبی، جاهای تفریحی کهک قم و روستاهای آن می‌پردازیم. همینطور در خلال معرفی دیدنی های کهک قم در مورد تبعید ملاصدرا نیز صحبت می‌کنیم. در پایان با پاسخ به سؤال کهک قم کجاست؟ شما را به بازدید از دیدنی های کهک دعوت می‌کنیم.
کهک قم
کهک از مناطق ییلاقی شهرستان قم است که در اوایل سال 1400 به عنوان یک شهرستان مستقل از شهرستان قم معرفی شد. در گذشته این منطقه به عنوان روستای کهک قم از روستاهای ییلاقی استان قم معرفی می‌شد. اما در حال حاضر این منطقه به عنوان یک شهر، توسعه یافته و از امکانات مطلوبی برخوردار است. جالب است بدانید نام این منطقه زمانی نوفل لوشاتو بوده است. نقشه روستای آن به صورتی است که در میان استان‌های قم، مرکزی و اصفهان احاطه شده است.
شهرستان قم از شمال شرقی تا غرب، شهرستان کاشان از شرق تا جنوب شرقی و شهرستان دلیجان از جنوب غربی، این شهرستان را احاطه کرده‌اند. مساحت شهرستان کهک قم 938 کیلومتر مربع و مطابق سرشماری سال 95 جمعیت آن 20588 نفر است. تقسیمات کشوری این شهرستان به قرار زیر است:
بخش مرکزی
- مرکز بخش: شهر کهک
- دهستان‌ها: کهک به مرکزیت ورجان، کرمجگان به مرکزیت کرمجگان
- شهرها: کهک
- روستاها: ابرجس، بیدهند، خورآباد، سیرو، شاهزاده ابراهیم، صرم، قبادبزن، کرمجگان، ورجان، ونارچ، ویریج
بخش فردو
- مرکز بخش: روستای فردو
- دهستان‌ها: فردو به مرکزیت دستگرد، خاوه به مرکزیت خاوه
- روستاها: آبادی امامزاده اسماعیل، تیره، خاوه، دستگرد، فردو، وشنوه، میم
تاریخچه کهک قم
این منطقه از جمله مناطقی است که پیشینه جالب توجهی دارد. جالب است بدانید در گذشته این منطقه “زادگاه طبیبان” نام داشته است. گفته می‌شود در گذشته مثلی میان مردم قم رواج داشته بر این مبنا که:”هرکس آب کهک را بخورد طبیب می‌شود” در آن دوران افراد زیادی از خاندان عربشاهی در این روستا به طبابت مشغول بودند.
این افراد با عنوان حکیم قمی شهرت زیادی حتی در دارالخلافه تهران داشتند. اما نکته جالب این است که این افراد به زادگاه خود علاقه وافری داشتند. به همین دلیل مقبره اغلب این طبیبان در گورستان قدیمی شهرستان به نام گورستان غیاث آباد موجود است.
صنایع دستی کهک قم
صنایع دستی کهک قم حاصل هنر و سلیقه روستاییان این منطقه است. اهالی روستاها به خصوص روستاهای کرمجگان و صرم در رشته‌هایی مانند مروار بافی، چاقو سازی، ساخت انگشتر و زیورآلات تبحر دارند.
مرواربافی
مرواربافی در حقیقت یکی از انواع حصیربافی است که در برخی مناطق ایران رواج دارد. مروار، ترکه یا ساقه نازک درخت بید است که در این هنر استفاده می‌شود. مردمان روستاهای کهک قم با استفاده از ترکه‌های درخت بید به بافت انواع محصولات حصیری می‌پردازند.
چاقو سازی
چاقو سازی یکی از صنایع دستی ایران است که شهر زنجان کانون آن است. اما چاقوسازی در قم نیز از گذشته رایج بوده است. هنوز هم در بخش‌هایی مانند کهک قم افراد معدودی به حرفه چاقو سازی مشغولند. ساخت انواع کارد، قیچی، قندشکن و گزلیک، محصول این هنر ایرانی است.
انگشترسازی
انگشترسازی یکی از صنایع دستی استان قم است که هنوز از رونق خوبی برخوردار است. هنرمندان این رشته تمام مراحل ساخت انگشتر را به صورت دستی انجام می‌دهند.
غذاهای محلی کهک قم
آبگوشت هویج و برگه
آبگوشت هویج و برگه یکی از غذاهای سنتی قم است که هنوز در روستاهایی مانند قبادبزن طبخ می‌شود. در این غذای مقوی علاوه بر مواد معمول آبگوشت، هویج و برگه اضافه شده و با نعنا داغ سرو می‌شود.
مغزابه
یکی از غذاهای محلی کهک قم در گذشته غذای مقوی مغزابه بوده است. در این غذا از موادی مانند گردو، بادمجان، عدس، چغندر، پیاز، نخود و کشک استفاده می‌شود. این غذای محلی تقریباً منسوخ شده ولی در روستای دستگرد کهک قم هنوز طبخ می‌شود.
پتله پلو
یکی دیگر از غذاهای محلی کهک قم پتله پلو نام دارد. پتله پلو به خاطر وجود عدس، سیب‌زمینی و بلغور گندم در آن، یکی از غذاهای ساده و مقوی در روستاهایی مانند روستای دستگرد است.
سوغات کهک
سوغات کهک می‌تواند یکی از محصولات کشاورزی یا صنایع دستی تولید شده توسط مردم روستاهای این منطقه باشد. در این منطقه محصولاتی چون گردو، بادام، آلو و برگه به وفور تولید می‌شود. انواع محصولات حصیری و یا زیورآلات دست‌ساز نیز می‌تواند به عنوان سوغات کهک انتخاب شود.
جاهای دیدنی کهک قم
کهک قم با داشتن تاریخچه و طبیعت ییلاقی خود جایی دیدنی است. در زیر به بخشی از دیدنی های کهک قم می‌پردازیم.
خانه ملاصدرا
یکی از معروف ترین جاهای دیدنی کهک قم خانه‌ای است که در تبعید ملاصدرا در کهک قم در اختیار او قرار داشته است. این خانه معماری خاص و زیبایی دارد و می‌تواند به یکی از جاذبه های گردشگری این منطقه تبدیل شود. البته بخش عمده بنا تخریب شده ولی بازسازی آن آغاز شده است.
غار وشنوه
غار وشنوه یکی از زیباترین غارهای ایران است که وجود آن در یک منطقه کویری موجب شگفتی است. این غار به طول 350 متر جزو غارهای متوسط ایران محسوب می‌شود. اما ساختار عجیب، پرتگاه‌های زیاد و آبشارسنگ‌های بلند و رنگارنگ، آن را از دیگر غارهای ایران متمایز ساخته است.
منطقه شکار ممنوع کهک
منطقه حفاظت شده کهک به وسعت 33000 هکتار در جنوب استان قم قرار گرفته است. این منطقه از تنوع گیاهی و جانوری بالایی برخوردار است.
غار سالمستان
یکی از دیدنی های کهک قم غار سالمستان یکی از جدیدترین غارهای کشف شده در ایران است. این غار دو طبقه در 8 کیلومتری شرق روستای فردو قرار دارد.
گردنه گروس
گردنه گروس منطقه‌ای در شمال روستای بیدهند است. این گردنه به دلیل چشم‌انداز فوق‌العاده آن به طبیعت زیبای منطقه شهرت دارد.
غار کهک یا غار سن ایک کهک
غار سن ایک یکی از غارهای زنده منطقه کهک محسوب می‌شود. این غار به عنوان یکی از جاهای دیدنی کهک قم، با نام غار کهک نیز شناخته می‌شود.
تپه صرم
تپه صرم یکی از محوطه‌های باستانی کشور است که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این منطقه یک گورستان باستانی است که تعدادی اشیاء عتیقه نیز در آن کشف شده است.
آب انبار صفوی کهک قم
یکی از جاهای دیدنی کهک قم آب انباری تاریخی است که به نام آب انبار صفوی شهرت دارد. این بنای تاریخی در خیابان ملاصدرا و جنب مسجد جامع کهک واقع شده است.
قلعه خورآباد
این قلعه باستانی در تپه خورآباد در مجاورت روستای خورآباد قم واقع شده است. قدمت این تپه و قلعه باستانی به دوران ساسانی باز می‌گردد. این مجموعه در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.
قلعه سنگی واسون
قلعه سنگی قم قلعه‌ای باستانی است که در جاده قدیم قم-ری در مجاورت روستای علی آباد قرار دارد. ظاهراً این بنا که در دوران صفویه احداث شده زمانی به عنوان کاروانسرا و زمانی به عنوان قلعه نظامی کاربرد داشته است.
میل میم
میل میم یکی از برج های باستانی ایران است که در شمال روستای میم در شهرستان کهک قرار دارد. کارشناسان با توجه به سبک معماری این برج سنگی، قدمت آن را دوره سلجوقیان برآورد کرده‌اند.
عصارخانه کهک قم
عصارخانه کهک یکی از بناهای تاریخی این شهر است که هم از لحاظ قدمت بنا و هم از لحاظ کاربری، اهمیت دارد. این بنا که در دوران صفویه احداث شده به عنوان یکی از اولین کارگاه‌های روغن‌گیری ارزش زیادی دارد.
پل هاوکوره چشمه علی
پل هاوکوره یکی از آثار باستانی بخش کهک است که در روستای چشمه علی قرار دارد. کارشناسان قدمت این بنای تاریخی را دوران صفویه-قاجاریه برآورد کردند.
آتشکده کرمجگان
این بنای تاریخی در روستای کرمجگان شهرستان کهک قرار دارد. قدمت این بنای تاریخی به دوران ساسانیان باز می‌گردد.
حمام تاریخی قبادبزن
در شمال روستای قبادبزن یک حمام تاریخی وجود دارد که سالهاست متروکه شده است. با توجه به سبک این بنا زمان ساخت آن دوران قاجار برآورد شده است.
کاروانسرای شاه عباسی کهک
یکی دیگز از کاروانسراهای دوران صفویه کاروانسرا شاه عباسی کهک قم است.
روستاهای زیبای کهک قم
شهرستان کهک دارای روستاهای متعددی است. در ذیل به بخشی از روستاهای کهک قم می‌پردازیم.
روستای فردو
روستای فردو یکی از زیباترین روستاهای کهک قم است. این روستا که در میان منطقه‌ای کوهستانی احاطه شده دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است. باغهای سرسبز، چشمه‌ها و آبشارهای زیبا مناظر طبیعی روستای فردو را ایجاد کرده‌اند. در این روستا دیدنی های دیگری مانند امامزاده باوره، کوه برف انبار و آبشار سنگی فردو نیز وجود دارد.
روستای دستگرد
یکی از زیباترین روستاهای کهک قم روستای گردشگری دستگرد است. این روستا نیز به دلیل قرارگیری در منطقه کوهستانی، در بهار و تابستان آب و هوای معتدل و خنکی دارد. بافت سنتی روستا، دهکده توریستی مجلل و امامزاده حلیمه خاتون از جمله دیدنی های این روستا هستند.
روستای وشنوه
یکی از جاهای دیدنی کهک قم روستای تاریخی وشنوه است. روستای وشنوه از جمله روستاهای خوش آب و هوای این منطقه است. ساختار پلکانی روستا، غار وشنوه، تپه قلعه وشنوه و امامزاده پنج تن از جمله دیدنی های این روستا هستند.
روستای ابرجس
یکی از جاهای دیدنی کهک قم روستای ییلاقی ابرجس است. این روستا در ارتفاعات کوهستانی و در مجاورت یک رودخانه فصلی قرار دارد.
روستای بیدهند
روستای بیدهند یکی دیگر از دیدنی های کهک قم است. در این روستا به دلیل وجود باغهای گردو و جریان قنات، مناظر بسیار زیبایی وجود دارد. در کنار طبیعت زیبا در این روستا جاذبه‌های دیگری مانند امامزاده فاضل و گردنه گروس نیز وجود دارد.
روستای قبادبزن
نام این روستا قباد بیژن بوده که به دلیل وجود قلعه‌ای ساسانی به همین نام انتخاب شده است. این روستا نیز از روستاهای زیبای کهک قم است که آثار تاریخی ارزشمندی نیز در آن وجود دارد. حمام قاجاری، قلعه ساسانی و بقعه شاهزاده محسن از آثار تاریخی روستای قبادبزن است.
اماکن مذهبی کهک قم
امامزاده معصومه(زینب خاتون)
آستان امامزادگان هاشم و زینب یکی از اماکن مذهبی و تاریخی این منطقه است. این آرامگاه به امامزاده معصومه یا امامزاده زینب خاتون نیز شهرت دارد. بنای این بقعه به گواه کتیبه روی قبر در دوران صفویه احداث شده است.
امامزاده شاهزاده ابراهیم
این امامزاده که به یکی از فرزندان امام باقر(ع) منتسب است در روستای سیرو در کهک قم قرار دارد. البته سند معتبری برای تأیید نسب ایشان وجود ندارد. ضمن این که بقعه قدیمی این امامزاده کاملاً تخریب شده و بنای جدیدی جایگزین آن شده است.
امامزاده شاهزاده اسماعیل
یکی از امامزاده های مشهور قم امامزاده شاه اسماعیل در بخش کهک و در نزدیکی روستای دستگرد است. مردم بومی فرد مدفون در این بقعه را از نوادگان امام جعفر صادق می‌دانند. مسیر دسترسی به این بقعه مسیر پر پیچ و خمی در ارتفاعات کوهستان است. با این وجود، افراد زیادی برای گرفتن حاجت به این مکان رجوع می‌کنند.
امامزاده سلطان محمود
یکی از بقعه های تاریخی کهک، امامزاده سلطان محمود در روستای صرم می‌باشد. در این بقعه یکی از نوادگان امام سجاد به نام محمود به همراه همسر و فرزندش مدفون هستند.
امامزاده محسن
در روستای قبادبزن کهک نیز آرامگاهی با عنوان امامزاده محسن وجود دارد. بنا بر شواهد موجود، فرد مدفون در این آرامگاه از نوادگان امام صادق(ع) بوده است.
امامزاده فاضل
آرامگاهی در روستای بیدهند کهک وجود دارد که به امامزاده فاضل مشهور است. ظاهراً ایشان از نوادگان امام سجاد (ع) هستند.
جاهای تفریحی کهک قم
همانطور که گفتیم در حال حاضر کهک به عنوان یک شهر پذیرفته شده است. بنابراین یکی از جاهای تفریحی کهک قم بوستان‌های این شهر است. با جستجوی نقشه کهک قم می‌توانید بوستان‌های این شهر از قبیل بوستان لاله و بوستان کهک را پیدا کنید. علاوه بر آن در این منطقه، مجتمع‌های توریستی مختلفی مانند دهکده مجلل، کشتی آبی و باغ سنگی راه‌اندازی شده است.
این مجتمع‌ها غالباً رستورانی با منوی متنوع و فضای دلنشین و زیبا هستند. با توجه به فاصله اندک قم تا کهک، مسافران قم می‌توانند یکی از وعده‌های غذایی خود را در این مناطق صرف کنند و از طبیعت زیبا و آب و هوای دلپذیر آن لذت ببرند.
کهک قم کجاست؟
کهک قم در جنوب شهر قم و در فاصله تقریبی 37 کیلومتری آن واقع شده است. بنابراین گردشگران به سادگی و در کمتر از یک ساعت می‌توانند از شهر قم به این منطقه ییلاقی زیبا برسند. با توجه به آب و هوای گرم و خشک قم در فصل تابستان، حضور در این منطقه ییلاقی می‌تواند بسیار لذت‌بخش باشد.
