استان لرستان در غرب کشور و با موقعیت کوهستانی و نسبتا سرسبز است، که براستی کشور ایران در مقیاسی کوچک است. لرستان استانی چهار فصل با آب و هوای متنوع است که براحتی می‌توان عوارض و هرگونه دیدنی طبیعی را در آن دید. در اين محتوا سعي شده است تا به تاریخچه، لقب، ريشه‌يابي نام لرستان، ناهمواری‌هاي استان لرستان (نواحی کوهستانی، کوهپایه‌ای و دشت)، موقعیت جغرافیایی و آب و هوا، دریاچه‌ها و تالاب‌هاي استان لرستان، حیات وحش استان لرستان، مناطق حفاظت شده‌ي استان، جمعیت استان لرستان در سال ۱۴۰۰، زندگی عشایری در استان لرستان، روستاهای استان لرستان، فرهنگ و آيين‌هاي مردمان اين ديار، میراث‌های معنوی و فرهنگی استان لرستان، زبان و گویش، دین و مذهب، خوراکی و غذاهای محلی، پوشش سنتی و محلی، صنایع دستی لرستان، جاهای دیدنی استان لرستان، تقسیمات کشوری استان لرستان و شهرهای مهم اين استان پرداخته شود.
دشت‌های لرستان
وجود منابع آبی فراوان به کمک آب و هوای لرستان و موقعیت‌های جغرافیایی آن، مناظر و پدیده‌های طبیعی بسیار زیبایی به وجود آورده است که مقصد گردشگری بسیاری از طبیعت‌گردان و گردشگرانی ست که دامان طبیعت را برای گذران اوقات فراغت برمی‌گزینند.
طبیعت لرستان زیبا
تاریخچه استان لرستان
لرستان یکی از کهن‌ترین مكان‌های زیستی و آفرینش‌های فرهنگی در جهان است. آثاری که از عصر پارینه‌سنگی تا دور‌ي نوسنگی در غار کنجی خرم‌آباد و ساير غارهاي این استان به دست آمده است، موید این مطلب است.
لرستان قبل از ايران در قلمرو تمدن ایلام بود. آثار و اشیای به دست آمده از مفرغ غار کلماکره به دوره‌ي تمدن ایلام و آشور مربوط مي‌شود. در زمان هخامنشیان، لرستان به همراه ایلام و خوزستان کنونی، سومین ایالت هخامنشی بود.
لرستان پس از حمله‌ي اعراب جز ایالت جبال محسوب مي‌شد. آثار تاریخی مهمی از تمدن‌های بزرگ ایران مثل ماد، کاسی، ایلامی و ساسانی در این استان يافته شده است. به طوري كه در موزه‌های ایران چهار بخش اصلی موزه‌ها پیش از تاریخ، تاریخ باستان لرستان، دوران اسلامی، مهر و سکه را شامل شده است.
طبیعت استان لرستان
لقب استان لرستان
در دوره‌ي شاه عباس صفوی به این استان لقب دارالغرور داده شد. این لقب به خاطر مقاومت سرسختانه و رشادت‌های فراوان سرداران دلیر و مردمان لرستان در برابر هجوم افغان‌ها و نیروهای متجاوز عثمانی به این استان داده شد.
ريشه‌يابي نام لرستان
نام اصلي لرستان در زمان ساسانیان ایالت مهرگان بوده است. پس از حمله‌ي اعراب به ایران نام عراق عجم به ان داده شد. در زمان یعقوب لیث صفاری نام این منطقه به خوزستان تغییر نام نمود. در دوره‌ي زندیه شجاعیه نام گرفته بود.
لرستان يعني اراضی و سرزمين‌هاي لرنشین است. به نظر مي‌رسد نام لرستان در دوره‌ي قاجاریه به خاطر کینه به اقوام لک به این مناطق داده شد چون كه سلسله زندیان از طوایف لک بودند.
طبیعت بهاری لرستان
ناهمواریهاياستان لرستان
ناهمواری‌هاي استان لرستان در اثر چین‌خوردگی دو صفحه‌ي عربستان و ایران مرکزی در دوران دوم زمین‌شناسی به وجود آمده است. و ناهمواری‌هاي اين استان شامل نواحی کوهستانی، نواحی کوهپایه‌ای و دشت‌ها هستند.
نواحی کوهستانیلرستان
لرستان را مناطق کوهستانی پر کرده است و رشته کوه‌های زاگرس بیش از نیمی از آن را پوشانده است. نواحی کوهستانی اين استان در منطقه‌ي زاگرس شمال‌غربی قرار دارد و در حدود شصت درصد کل استان را تشکیل دادهاند. نواحی کوهستانی به صورت رشته‌هایی کوه‌هاي مرتفع و بلند به موازات جهت شمال‌غربی ــ جنوب شرقی واقع شده‌اند.
از مهمترین کوه‌های اين استان می توان به اشترانکوه، گرین، چهل نابالغان، قالی کوه، سفید کوه، میش پرور، سفید کوه، هشتاد پهلو و كبيركوه اشاره کرد.
اشترانکوه زیبا با همان پوشش برفی خود در دل این استان زیبا قرار دارد و بلندترین نقطه استان است.
وجود همین رشته کوه‌ها سبب بوجود آمدن تضادی بی همتا در استان لرستان شده، به گونه‌ای که در آن هنگام که ارتفاعات لرستان با کولاک و برف و سرما دست و پنجه نرم می‌کند، دشت‌ها و قسمت‌های کم ارتفاع آن که در قسمت‌های جنوبی این استان است، آب و هوایی مطبوع و بارانی دارد که منطقه قشلاق عشایران استان می‌شود.
کوهستان‌های مرتفع و برفی، دریاچه‌های طبیعی، جنگل‌های طبیعی و ارزشمند بلوط و دشت‌های وسیع با پوشش گیاهی خاص و گران‌بها خود دلایل مهمی است که این استان را سرمایه‌ای برای گردشگری و طبیعت‌گردی تبدیل کرده است.
مخمل کوه لرستان
نواحی کوهپایه‌ای لرستان
نواحی کوهپایه‌ای در حد فاصل بین کوه‌ها و دشت‌های لرستان واقع شده‌اند. اين نواحی بيشتر مكان‌هاي سكونتي محسوب مي‌شوند.
نواحیدشتهایلرستان
دشت‌های لرستان بيشتر زمين‌ها‌ي كشاورزي را تشكيل دادهاند. از مهمترین دشت‌های این استان می‌توان به دشت سیلاخور، طرهان، دشت الیگودرز، نورآباد، دشت کوهدشت، کماهور، دشت الشتر، دشت خاوه، دشت کرگاه، رومشکان، پل دختر، هلیلان، دشت ازنای سگوند و دشت چغلوندی را اشاره کرد.
مرکز استان لرستان
مرکز این استان زیبا و پر برکت، شهرستان خرم آباد است.
موقعیت جغرافیایی استان لرستان
استان لرستان در مختصات جغرافیایی سی و دو درجه و سی و هفت دقیقه تا سی و چهار درجه و بیست و دو دقیقه عرض شمالی و چهل و شش درجه و پنجاه و یک دقیقه تا پنجاه درجه و سه دقیقه طول شرقی قرار دارد.
وسعت این استان حدود بیست و هشت هزار و پانصد و پنجاه و نه کیلومتر مربع است. اشترانكوه با چهار هزار و پنجاه متر بلندترین نقطه استان است. این استان سرسبز در قسمت غربی ایران قرار دارد، که از شمال به استان‌های مرکزی و همدان، از جنوب به استان خوزستان، از شرق به استان اصفهان و از غرب با استان‌های کرمانشاه و ایلام مرز مشترک دارد و همجوار است.
آبشارهای لرستان
آب و هوای استان لرستان
آب و هوای این استان بسیار متنوع است. می‌توان گفت این استان دارای آب و هوایی معتدل و مرطوب است.
در شهرهایی چون خرم آباد، زمستان‌هایی معتدل و تابستان‌هایی گرم است، در حالی که در بروجرد زمستان های سرد و تابستانی معتدل دارد. این استان پرباران‌ترین استان کشور بعد از سه استان شمالی ایران است.
دریاچه‌ها و تالاب‌هاي استان لرستان
این استان سي رودخانه دائم دارد. دریاچه‌ها و تالاب‌ها از دیدنی های طبیعی استان لرستان به شمار مي روند. دریاچه کوهستانی گهر از زيبا‌ترين و از بزرگترین دریاچه‌های آب شیرین کشور است. آب این دریاچه از طریق رودخانه و چشمه‌های کف آن تأمین می‌شود.
عکس زیبای دریاچه گهر
از مهمترین تالاب‌های استان می‌توان به تالاب‌های اشترانکوه، زردابه، تالاب تکانه، پیکه، تالاب بیشه دالان، بلمک، جمجمه، كبود و تالاب‌های ده‌گانه پلدختر اشاره کرد.
استان لرستان به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص و اقليم آن، انواع حیوانات وحشی و حتي داراي نام ایرانی مانند پلنگ ایرانی، سنجاب ایرانی،افعی شاخدار ایرانی، قوچ و میش، بز و پازن، روباه، گربه وحشی، خرس قهوه‌ای و غيره زيستگاه دارند. به دلیل وجود تالاب‌های زيباي استان لرستان، این استان زيستگاه پرندگان بومی و مهاجر است. از پرندگان شاخص این استان می‌توان به كبك، عقاب طلایی، تیهو، دلیجه، بحری و شاهین اشاره کرد.
به دلیل شرایط آب و‌هوایی، نواحی کوهستانی، وجود آب و رودها، پوشش گیاهی بيشتر این استان پوشش جنگلی است که شامل درختان بلوط ایرانی، بادام وحشی، سریش ایرانی، ارغوان، بنه، گلابی وحشی، میخک، سرو کوهی، کیکم، زالزالک، لاله وحشی، فرفیون کپه‌ای، شن، محلب، ارس و غيره است.
گیاهان دارویی این استان شامل گون، موسیر، بومادران، آویشن، ارژن، پونه اشترانکوهی، پنیرك، کاسنی، خاکشیر، گل محمدی، گل بنفشه، پرسیاوش یا خون سیاوش، عناب، بیدمشک، ریواس، شیرین بیان، گل گاوزبان، خاکشیر و گل ختمی و غيره است.
گونه‌های اندمیک جانوري و گیاهی استان لرستان، ماهی کور غارزی، وزغ بی گوش، سمندر لرستانی و لاله‌ي واژگون، سوسن چلچراغ و اشک مریم است.
طبیعت لرستان
مناطق حفاظت شدهاستان لرستان
مناطق حفاظت شده‌ي در استان لرستان شامل منطقه‌ي حفاظت شده اشترانکوه، منطقه حفاظت شده‌ي سفید کوه در شهرستان خرم آباد و مناطق صید و شکار ممنوع قالی کوه در الیگودرز و تالاب‌های پلدختر است.
جمعیت استان لرستان در سال ۱۴۰۰
جمعیت استان لرستان بر اساس سرشماری سال 1395 یک میلیون و هشتصد و پنجاه و دو هزار و نهصد و بيست و هفت نفر بوده است. متاسفانه هنوز جمعیت دقيق اين استان در سال ۱۴۰۰مشخص نيست.
طبیعت لرستان
زندگی عشایریدر استان لرستان
با توجه شرايط اقليمي و جغرافیایی استان لرستان و مناطق قشلاق و ییلاق آن، این استان از ديرباز و در تاريخ كهنش، ديار زندگی کوچ‌نشینی بوده است. عشایر لرستان به دو گروه اصلی عشایر کوچ‌نشین و عشایر نیمه‌کوچ‌نشین تقسیم مي‌شوند. عشایر کوچ‌نشین همراه دام‌هایشان کوچ می‌کنند ولي نیمه‌کوچ‌نشین خودشان ساکن هستند، اما دام‌هایشان را کوچ می‌دهند.
مردمان عشایر در داخل سیاه چادر زندگی مي‌كنند. چادر يا دوار سیاه عشایر از موی بز ساخته می‌شود. سیاه چادر توسط زنان عشایر این استان بافته مي‌شود.
روستاهای استان لرستان
در پیدایش و سازماندهي روستاهای لرستان عوامل طبیعی، منابع آب و زمین کشاورزی نقش داشته است.این روستاها از نظر شکل، خطی، طولی، پلکانی و متمرکز هستند. از روستاهای زيباي اين استان، روستای بیشه، روستای ونایی، روستای گایکان، روستای دره تخت است.
شغل و منبع درآمد مردمان لرستان
اين استان به خاطر بارش‌ها و آب‌های سطحي، كشاورزي به خصوص توليد محصولات زراعی در آن رونق زيادي دارد. به طوري كه كشت و توليد حبوبات در اين استان رتبه نخست كشوري دارد. اين استان از مهمترین قطب‌های دامپروری و فرآورده‌های گوشتی کشور است. همچنين بيست درصد از کل معادن کشور در اين استان قرار دارد.
آبشارهای لرستان
فرهنگ و آيين‌هاي مردمان استان لرستان
شب یلدا يا شو چله در اين استان با رسوم ویژه‌ای برگزار مي‌شود. در این شب باستاني، شام ویژه‌ي مانند کباب بوقلمون و يا گوسفند، سبزی پلو با ماهی و خورش سبزی پخته مي‌شود. علاوه بر شام ویژه در این شب، آجیل نيز مخصوص است. آجیل مخصوص گنم شیر مي‌باشد.
گنم شیر عبارت است از گندمی است که در شیر خیسانده مي شود، سپس به آن زردچوبه و نمک اضافه شده و برشته مي‌شود. سپس با مغز آجيل‌های بادام، گردو، پسته و شاهدانه، کنجد و کشمش مخلوط مي‌شود. شاهنامه‌خوانی در این شب باستاني همراه با فال چل سرو رايج است.
سوگواری در اين استان پرس یا چمر ناميده مي‌شود. مردمان لرستان در سوگواری خویشاوندان و آشنایان علاوه بر مشارکت فعال، کمک‌های مالی به صورت نقدی و غیرنقدی به بازماندگان مي‌كنند تا بازماندگان به روال عادی زندگی‌شان برگردند.
موسیقی استان لرستان از نوع ردیف و ردیف‌نوازی است و در دستگاه ماهور اجرا می‌شود. موسیقی در تار و پود زندگی مردمان اين استان تنیده شده است كه در جشن عروسی، در مراسمات دینی، نوحه‌خوانی، در سرودن لالایی، مویه‌سرایی در هنگام سوگواری، در فعالیت‌های روزانه ( شیردوشی، خرمن‌کوبی، و مشک زنی ) مشاهده مي‌شود. در اين استان قطعه‌ای سفالی با تصویری از رقص و پایکوبی يافته شده است که قدمت موسیقی در این منطقه را به هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح مي‌برد.
بيش از صد نوع سرگرمی و بازی‌های محلی در اين استان وجود دارد كه ريشه در فرهنگی غني اقوام اين استان دارد. از بازی‌هاي سنتي و ورزشي اين استان مي‌توان به دال پلو، کلاورونکی، کمربند بازی، قلاپر، چال پشکلی، قاچو، دارو دارو، دادا گسنمه، گرگ بازی، قاوو، تنور، قيقاچ و غيره اشاره كرد.
لاله واژگون ها در لرستان
میراث‌های معنوی و فرهنگی استان لرستان
میراث‌های معنوی و فرهنگی استان لرستان شامل آیین‌های ویژه‌ي چمر، بازی قیقاچ (تیراندازی روی اسب )، عزاداری عاشورای خرم آباد، مراسم عروسی داوت و مراسم عزاداری امام حسین در سقاخانه‌های خانگی بروجرد است.
زبان و گویش در استان لرستان
استان لرستان از نظر گویش می‌توان به چهار منطقه‌ي لرنشین، لک‌نشین، بختیاری و بروجردی‌نشین تقسیم نمود.
دین و مذهباستان لرستان
مردم لرستان قبل از ورود اسلام به ایران دین، زرتشتی داشتند و با ورود اسلام، دین اسلام را پذیرفتند. مذهب این استان شیعه دوازده امامی است.
خوراکی و غذاهای محلی استان لرستان
انواع نان در فرهنگ غذايي اين منطقه وجود داشت كه رو به فراموشي گذاشته شده است. اين نان‌ها شامل فتیره، کلگ، نان توه‌ای (ساجی )، نان جو، گرده، قرصه، جزنك، نان تیری، برساق، کلوا و کاک است.
شیرینی‌های استان لرستان شیرینی کاک، کلوچه بروجردی، شیرینی سنتی برساق، حلوا شکری، ارده شیره، حلوا ارده، حلوا مغزی است.
کمپینگ در لرستان
پوشش سنتی و محلی مردمان لرستان
تنوع رنگ‌ها از مهمترین ویژگی‌های پوشش سنتی و محلی مردمان لرستان است. پوشش محلی و بومی مردان شامل شال به دور کمر، ستره يا قبا مخصوص، کلاه نمدی، کپنک یا فرجی و گیوه است.
پوشش سنتی و محلی زنان شامل پیراهن بلند بدون یقه، کلنجه يا جلیقه یراق‌دوزی شده، تره، کفش زنان مثل مردان از گیوه است.
صنایع دستی استان لرستان
صنایع دستی استان لرستان بسيار گسترده است كه شامل قالی، انواع گلیم، گبه و زیلو، جاجیم، ماشته، انواع پارچه، ورشوسازی، قلم‌زنی، مسگری، جواهرسازی، خراطی، مشبک‌کاری، معرق‌کاری، نمدمالی و آبگینه است.
ورشوسازی ايجاد نقش‌های گوناگون روي آلیاژ ورشو با قلم و چکش را گويند. ورشوسازی یکی از صنایع دستی شهر بروجرد است. سماور، گلاب‌پاش، سینی، قندان و قوری از جمله مهمترین آثار ورشویی است.
گلیم استان لرستان در کلیه شهرهای اين استان با طرح‌هاي گوناگون و رنگ‌هاي جذاب بافته مي‌شود. طرح‌هاي گوناگون الهام گرفته از فرهنگ و باورها مردمان اين ديار است.
ماشته نوعی پارچه سنتی است كه جنس آن پشم ریسیده است. در بازار ماشته‌هايي از نخ‌های پلی استر و اکریلیک موجود است كه اصل نمي‌‌باشند. ماشته در قديم در رختخواب كاربرد داشت اما امروزه به عنوان رومبلي،کیف و کفش كاربرد دارد.
فلک افلاک لرستان
سوغات استان لرستان
همانطور كه در بخش صنایع دستی عنوان كرديم، اين استان داراي صنايع گسترده‌اي از انواع بافته‌ها ( قالی، گبه، گلیم)، انواع دستبافته‌های دستگاهی (ماشته، جاجیم، انواع پارچه )، هنرهای فلزی (مسگری، ورشوسازی، قلم‌زنی، جواهرسازی)، صنايع مرتبط با چوب ( خراطی، مشبک‌کاری، سازهای سنتی، معرق‌کاری) است. بنابراين انتخاب سوغاتي براي انواع سيلقه‌ها در ديار ميسر است.
همچنين در اين استان انواع شيريني پخته مي‌شود كه برخي‌ها از آنها مثل کلوچه بروجردی و حلوا شکری، انواع ارده ( حلوا ارده، ارده شیره) به عنوان سوغات معروف لرستان هستند. عسل كوهستان اين استان به دليل طبيعت آن نيز مشهور است.
لرستان
جاهای دیدنی استان لرستان
لرستان به دلیل چشم‌اندازهای زیبای طبیعی، تاریخ و تمدن كهنش و فرهنگ غني‌ا‌ش داراي جاذبه‌های گردشگری فر‌او‌اني است. به طوري كه اين استان با دارا بودن هزار و پانصد اثر تاریخی و طبیعی، از نظر تعداد آثار تاریخی و طبیعی، رتبه اول کشور را به خودش اختصاص داده است.
دیدنی های طبیعی استان لرستان از کوه‌های سر به فلک کشیده گرفته تا دریاچه گهر، پوشش گیاهی متنوع، غارها، آبشارها است.
هر به اين استان لقب بهشت آبشارهای ایران داده شده است، اما با توجه به سابقه‌ي تاریخی لرستان، جاذبه‌هاي تاریخی آن نيز پرشكوه و زيبا است. برخي از دیدنی های تاریخی استان لرستان قلعه فلک الافلاک، پل کشکان، پل دختر، غار کلماکره، غار کوگان، پل شاپوری، مسجد جامع بروجرد، پل کلهر، پل گاومیشان، مسجد سلطانی، بازار سر پوشیده، مناره، سنگ نوشته، تپه باستانی سیکوند، تپه باستانی باباجان، گرداب سنگی، موزه مردم شناسی، غار منقوش دوشه، کاروانسرای گوشه، بابا طاه، غار کنجی، غار گرارجنه و غيره است.
برخي از دیدنی های مذهبي استان لرستان مقبره‌ي زید بن علی، شجاع الدین خورشید، شاهزاده احمد و غيره است.
از مقاصد محبوب در استان لرستان مي‌توان به قلعه فلک الافلاک، دریاچه گهر، آبشار شگفت‌انگیز بیشه، دره خزینه، دریاچه کیو، دشت لاله‌های واژگون، تنگه شیرز، تنگه هلت، آبشار سفید، مخمل کوه، بام لرستان، آبشار نوژیان، دره نی گاه، خانه ابو، مسجد جامع و قدیمی بروجرد، تپه چغا، آبشار گریت، غار کلماکره، دره باستانی و گردشگری کهمان و تونل برفی ازنا اشاره كرد.
تقسیمات کشوری استان لرستان
استان لرستان از يازده شهرستان، بيست و نه بخش و هشتاد و پنج دهستان تشكيل شده است. يازده شهرستان لرستان عبارتند از خرم آباد ( مرکز استان)، بروجرد، الیگودرز، دورود، ازنا، پل دختر، کوهدشت، چگنی، دلفان، رومشکان، سلسله و کوهدشت است.
بروجرد در شمال استان لرستان واقع شده است. صنایع دستی مانند قالی، قالیچه و ورشوسازی در اين شهرستان بسيار معروف هستند.
الیگودرز
شهرستان الیگودرز به دشت لاله‌های واژگون معروف است. علاوه بر لاله‌ها، در الیگودرز آبشار هاي متعددي وجود دارد كه معروف‌ترين آنها، آبشار آب سفيد است.
دورود
شهرستان دورود به دلیل واقع شدن در بين دو رودخانه تیره و ماربره، دو رود نامگذاري شده است. دریاچه زیبای گهر و بخشي از اشترانکوه در اين شهرستان واقع شده است.
ازنا
شهرستان ازنا پر از دیدنی های طبیعی منحصر به فرد مثل دره تخت، تالاب خروسان، چاه طیان، تونل برفی، دربند، آبشار عروس و دره شن است.
کوهدشت
کوهدشت در غرب لرستان واقع شده است. نقاشی‌های غار هومیان و غار میرملاس مربوط به دوره‌ي پارینه سنگی و نوسنگی در این شهرستان قرار دارد. تنگه شیرز، میل خسروآباد، پل سی پله يا کرودت از جاهای دیدنی های کوهدشت است.
پل دختر
شهرستان پل دختر در جنوب لرستان واقع شده است. جاهای دیدنی های پل دختر جنگل‌های بلوط، غار کوگان، پل دختر، پل گاومیشان، غار کلماکره و کاروانسرای چمشک است.
رودهای لرستان
مخاطرات طبیعی در استان لرستان
در اين استان مخاطرات و بلاياي طبیعی زيادي مثل زلزله، رانش زمین، آتش‌سوزی، سيل و سيلاب است. جنگل‌های بلوط از لحاظ تامين آب كشور (چهل درصد از آب كشور )، حيات وحش و كاهش آلودگي بسيار مهم هستند. در سال‌هاي اخير به دليل خشكسالي جنگل‌های اين استان مدام در معرض آتش‌سوزی هستند.
سیلاب و سيل‌ها مخاطرات طبیعی ديگر اين استان است كه بيشتر به خاطر طغيان رودخانه‌ي كشكان رخ مي‌دهد. زلزله‌خيز بودن استان لرستان بلايي طبیعی بعدي است. براي هر كدام از اين مخاطرات و بلا‌هاي طبیعی بايستي راحل اساسي انديشه شود.
طبیعت لرستان زیبا
منابع
بررسي نقش موقعیت لرستان از نظر ژئوپلیتیکی در رابطه با امنیت ایران، سیاوش مرادی پور، عزت اله عزتی، حیدر لطفی، فصلنامه علمی- پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال یازدهم، شماره چهارم، پاییز 1398
گیاهان دارویی استان لرستان، شهلا احمدي، پرویز باباخالو، محمدعلی کریمی‌فر، فصلنامه علمی ـ پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان، یافته، دوره یازدهم، شماره 5، زمستان 1388، ویژه نامه گیاهان دارویی،
بررسی ظرفیت‌هاي گردشگري جهت توسعه گردشگري شهري خرم آباد، علی موحد، صدیقه دولتشاه، فصلنامه‌ي جغرافیا و آمایش سرزمین، سال اول، شماره اول، پاییز 1390
بخشی از عکس‌های این مطلب را جناب آقای علی ثقفی و جناب آقای احمد مصطفی پور عزیز ثبت نموده‌اند.
پل شاپوری خرم آباد از سازه‌هاي تاریخی و جاهای دیدنی خرم آباد استان لرستان است. در ادامه به معرفی، تاریخچه و آدرس پل شاپوری یا پل شکسته خرم آباد می‌پردازیم.
