بندر انزلی استان گیلان یک از شهرهای استان های شمالی ایران است و از بنادر دریای خزر محسوب می‌شود. بندر انزلی به دلیل ماهیت و کارکرد تجاری که دارد، علاوه بر رفت و آمد بسیار، از رونق اقتصادی خوبی نیز برخوردار می‌باشد. شهر بندر انزلی از دیرباز به صورت بندرگاهی یکی از مناطق مهم ایران و خطه شمال بوده است. به همین دلیل با عنوان منطقه آزاد انزلی نیز فعال می‌باشد. از جمله اسامی که برای شهر انزلی انتخاب شده است می‌توان به: «شهر نیلوفرهای آبی» و همچنین «دروازه ایران و اروپا» اشاره کرد. ادامه به معرفی، جاهای دیدنی بندر انزلی، نقشه شهر بندرانزلی، آب و هوا، تاریخچه و بازارهای انزلی می‌پردازیم.
انزلی
از دیگر ویژگی‌های شهر می‌توان اقلیم پر باران و طبیعت سرسبز آن را نام برد. چرا که بندرانزلی یکی از پرباران ترین شهرهای ایران است. و با دارا بودن جاذبه‌های طبیعی و تاریخی، یک مقصد گردشگری مهم در ایران محسوب می‌شود. با این حال چرخه زندگی مردم شهر بندرانزلی از طریق ماهیگیری، شالیکاری و کشاورزی می‌چرخد.
درواقع بندر انزلی به عنوان یکی از متراکم‌ترین شهرهای ایران، اقوام گیلکی از اقوام ایران را در خود جای داده است. و نکته مهم‌تر آنکه، مسلمانان و مسیحیان در این شهر، از دیرباز کنار هم زندگی می‌کنند. آنچه این شهر بندرگاهی را برای مسافران و گردشگران دل‌نشین می‌سازد، بوی خوش غذاهای محلی، زبان مردم بندر انزلی و لباس‌های زیبایی زنان انزلی است. بسیاری از گردشگران آنقدر جذب فرهنگ و پوشش مردم انزلی می‌شوند، که اقدام به خرید لباس محلی آن‌ها می‌نمایند. در ادامه این مطلب به بیان عناوین زیر خواهیم پرداخت: بندر انزلی کجاست؟، واژه شناسی انزلی، پیشینه شهر انزلی، جغرافیای طبیعی انزلی، جغرافیای انسانی انزلی، کاربری اراضی در انزلی، گردشگری غذا و جاهای دیدنی بندر انزلی.
بندر انزلی کجاست؟
همینطور بندر انزلی مرکز شهرستان انزلی واقع در غرب استان گیلان است. و در موقعیت جغرافیایی ۴۹ درجه و ۱۲ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۳۷ دقیقه طول شرقی و ۳۷ درجه و ۲۵ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۳۴ دقیقه عرض شمالی قرار دارد. فاصله شهر بندر انزلی تا رشت ۴۰ کیلومتر می‌باشد که این امر دسترسی بندر زیبای انزلی را تا پایتخت استان گیلان راحتتر می‌نماید. اگر بخواهیم یکی از اولین بنادر شمالی ایران را معرفی کنیم می‌توان به بندر انزلی اشاره کرد زیرا از دیرباز این شهر محل رفت و آمد بازرگانان، تجار و کشتی‌ها بوده است. همین امر موجب شده جمعیت بندر انزلی رو به افزایش رود و به عنوان دومین شهر پرجمعیت استان گیلان شناخته شود. اگر به بررسی‌های تاریخی درباره این بندر بپردازید، با عنوان بندر پهلوی روبرو خواهید شد. زیرا در دوران حکومت پهلوی با عنوان بندر پهلوی خوانده می‌شده است.
درواقع بندر انزلی علاوه بر دسترسی و نزدیکی راحت نسبت به شهر رشت، از جنوب با شهر صومعه سرا و از غرب با شهر رضوانشهر همسایه می‌باشد. این شهر دارای ۴۰ کیلومتر خط ساحلی است که فعالیت‌های بسیاری را در این بخش انجام می‌دهد. از میان بندرهای ایران، بندر پر رفت و آمد انزلی، سومین بندر در میزان بارگیری محسوب می‌شود. بر همین اساس، بندر انزلی علاوه بر موقعیت بازرگانی و تجاری منحصر به فردی که دارد، از موقعیت سیاسی مهمی نیز برخوردار می‌باشد.
واژه شناسی انزلی
انزلی از قدیم الایام برای منطقه بندر انزلی استفاده می‌شده و معنای آن لنگرگاه است. از بررسی تاریخچه این واژه نیز می‌توان به پیشینه و قدمت بسیار طولانی این شهر پی برد. تا جایی که کشورهای اروپایی نیز این بندر را به خوبی می‌شناسند و حتی آن را دروازه اروپا معرفی می‌کنند. یونانیان نیز به انزلی، انزلوی می‌گویند.
پیشینه شهر انزلی
پیشینه این شهر مانند شهرهای تاریخی ایران (مثل شیراز، پاسارگاد و غیره) آنقدرها طولانی نیست اما از همان زمان که این شهر متولد شد، تا به امروز مسیر توسعه را پیموده و گسترش چشم‌گیری داشته است. می‌توان قدمت این شهر را به زمان صفویه نسبت داد و از آن زمان این شهر به دلیل موقعیت جغرافیایی و سیاسی خود ماهیت بندرگاهی را حفظ کرده و رو به روز توسعه یافته است. البته قبل از آنکه بندر انزلی در دست حکومت ایران باشد، توسط روسیه مدیریت می‌شده است. سپس در سال ۱۳۰۶ به مقامات ایران تحویل داده شده و از آن پس در اختیار دولت ایران می‌باشد. اگر بخواهیم از اولین کشتی که به این لنگرگاه آمده اشاره کنیم، باید آن را متعلق به کشور آلمان بدانیم. در واقع برای بار اول آلمانی‌ها در سال ۱۳۰۱ کشتی خود را به این بندر فرستاده‌اند و بندر انزلی لنگرگاه آن‌ها بوده است.
وقتی در تاریخچه شهر انزلی بیشتر مطالعه می‌کنیم به نکات جالبی پی خواهیم برد. از جمله:
- گمرک انزلی را می‌توان به عنوان اولین گمرک ایران نام برد. چون پیشینه آن به ۳۰۰ سال پیش بازمی‌گردد.
- اداره شیلات انزلی نیز جزو اولین اداره‌های شیلات ایران است و ۱۵۰ سال قدمت دارد.
- اولین بلدیه ایران در این شهرستان تاسیس شده است(۱۲۷۶ هجری شمسی).
- تلفن، پست و تلگراف خیلی زودتر از سایر شهرهای ایران، در این شهر مورد استفاده قرار گرفته است.
- احداث اولین سردخانه صنعتی در سال ۱۲۹۰ در این شهرستان تاسیس شده است.
همانطور که مشاهده می‌شود، دستاوردها و موفقیت‌های این شهر بسیار ستودنی است و در توسعه این شهرستان نقش مهمی داشته است.
جغرافیای طبیعی شهر بندر انزلی
شهر انزلی شهری‌ست بر پیکره‌ای جلگه‌ای چرا که در جهت شمالی به دریا و در جهت جنوبی به کوه متصل می‌باشد. این محصور بودن در بین دریا و کوه موجب شده ویژگی‌های طبیعی این خطه بسیار خاص و منحصر به فرد باشد. از جمله ویژگی‌های منحصر به فرد این خطه تالاب انزلی است، که به عنوان یک اکوسیستم مجزا و به عنوان جاذبه‌ای طبیعی در شهرستان انزلی، به گردشگران رخ می‌نماید.
باران‌های فرو افتاده بر این شهرستان، سرسبزی دل‌نشینی را به این سرزمین بخشیده است. و شالیزار‌های برنج با شادابی خود مزیت دیگری بر چهره این شهرستان هستند. از جمله ویژگی‌های طبیعی این شهرستان ارتفاع آن نسبت به دریا است. این منطقه ۲۶ متر از سطح دریا پایین‌تر می‌باشد. به همین واسطه طبیعی‌ترین لنگرگاه ایران را می‌توان بندر انزلی نام برد. به این ترتیب بسیاری از ویژگی‌های طبیعی این بندر موجب شکل‌گیری مزیت‌های دیگری در شهرستان انزلی شده است.
خاک مرغوب شهر انزلی
از نظر خاک‌شناسی بندر انزلی خاک بسیار مرغوبی دارد. چرا که املاح و مواد رسوبی از دامنه‌های شمالی رشته کوه البرز با رودخانه‌ها همراه شده و این جلگه سرسبز را شکل داده‌اند. عموما خاک جلگه‌ها برای کشاورزی مناسب بوده است. و در صورت وجود منابع آبی غنی و متناسب بودن مواد موجود در خاک، امکان کشاورزی با رونق بسیاری رو به رو خواهد بود. بندر انزلی از این قاعده مستثنا نیست و گستره‌ی آن از زمین‌های کشاورزی و پوشش گیاهی، غنی می‌باشد. به جهت منابع آبی نیز علاوه بر بارندگی‌های فراوان این خطه باید به رودهای پر آبی اشاره کرد. که وارد این شهرستان می‌شوند و بعد از سیراب کردن زمین‌ها، به تالاب انزلی سرازیر می‌شوند. آخرین مشخصه طبیعی بندر انزلی ساحل ماسه‌ای و تقریبا بکر آن است. که از دست‌اندازی‌های دولتی و خصوصی تا حدودی مصون مانده و پذیرای گردشگران است.
جغرافیای انسانی بندرانزلی
مردم شهر انزلی عموما ساکنان بومی این شهرستان هستند. نژاد مردم بندر انزلی به کادوسیان باز می‌گردد. امروزه به مردم انزلی، «انزلی چی» می‌گویند که به معنای اهالی انزلی است. اما در سال‌های اخیر به دلیل رونق خانه‌های دوم، ساکنان این شهرستان شامل افراد دیگر که از شهرها و استان‌های اطراف به بندر انزلی آمده‌اند نیز می‌شود. همانطور که ذکر گردید تراکم جمعیت در این شهرستان زیاد است. و جمعیت قابل توجهی در شهرستان انزلی زندگی می‌کنند. قبل از رونق گردشگری در این منطقه ماهیگیری، شالیکاری و کشاورزی اشتغال مردم انزلی را به خود اختصاص می‌داده است. اما امروزه صنعت گردشگری بخش قابل توجهی از اشتغال این شهرستان محسوب می‌شود. علاوه بر صنعت گردشگری، در منطقه آزاد انزلی شهرک صنعتی استقرار دارد که جوانان زیادی را مشغول به کار کرده است.
زندگی در بندر انزلی برای ساکنان این شهرستان عادی و برای سایر افراد بسیار مطبوع و لذت بخش است. زیرا اقلیم این منطقه در تابستان و زمستان معتدل است. البته به جهت رطوبت هوا شاید برخی این نوع اقلیم را دوست نداشته باشند. ولی در صورت اسکان دائمی با این آب و هوا سازگاری پیدا خواهند کرد. وجود دیدنی های انزلی و امکانات رفاهی بندر انزلی اقامت در این شهر را لذت‌بخش می‌سازد. کافی‌ست در بهار یا پاییز به این شهر سفر کنید تا بهترین سفر عمرتان را تجربه نمایید.
کاربری اراضی در انزلی
براساس نقشه‌ای که در مقاله «بررسی راهبردهای مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی بندر انزلی براساس تحلیل SWOT» نوشته شامی و احمدیان ۱۳۹۵، آورده شده است. مساحت شهرستان انزلی ۲۷۵ کیلومتر مربع می‌باشد، که در گستره‌ی این مساحت می‌توان به اراضی مختلفی اشاره نمود. اراضی شهری ۴۹/۳۱ درصد از شهرستان انزلی را به خود اختصاص می‌دهد که به موازات خط ساحلی قرار گرفته است. اراضی کشاورزی دومین کاربری است که می‌توان در این شهرستان مشاهده نمود و سهم قابل توجهی نیز دارد. این اراضی در نزدیک خط ساحلی و در اطراف اراضی شهری مستقر هستند. تالاب انزلی یکی از مهم‌ترین پهنه‌های این شهرستان می‌باشد، که تقریبا از غرب تا مرکز شهرستان انزلی امتداد دارد. اراضی اطراف تالاب شامل نیزارها و زمین‌های کشاورزی هستند. که در نقشه این شهرستان قابل مشاهده می‌باشد. در جنوب این شهرستان نیز منطقه حفاظت شده‌ای وجود دارد و از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد.
گردشگری غذا در بندرانزلی
Food tourism یا گردشگری غذا از جمله شاخه‌های صنعت گردشگری است که در بندر انزلی به عنوان مقصدی ویژه محسوب می‌گردد. عموما شهرهایی که تنوع غذایی زیادی داشته باشند. و غذاهای رنگارنگی را پخت نمایند، در گروه مقاصد گردشگری غذا قرار می‌گیرند. شهرهای شمالی از جمله شهر انزلی و شهرهای جنوبی مانند بوشهر جزو اینگونه مقاصد هستند. در این نوع از گردشگری، گردشگران تنها با هدف تجربه صرف غذا و لذت خوردن غذاهای جدید اقدام به سفر می‌نمایند. علاقه‌مندان به این نوع گردشگری می‌توانند راهی بندر انزلی شوند. و غذاهایی همچون: میرزاقاسمی، باقالی قاتق، ترشه تره، آلو مسما، مرغ ترش، اکبر جوجه، سیرقلیه و انواع ماهی‌های کبابی را میل کنند.
جاهای دیدنی بندر انزلی
شهر انزلی را شهری تجاری و بازرگانی می‌توان نام برد که در اعماق جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بسیاری قرار گرفته است. در این قسمت به معرفی اجمالی جاذبه‌های شهرستان می‌پردازیم:
تالاب انزلی
بیست هزار هکتار از مساحت شهرستان انزلی دربرگیرنده تالاب یا مرداب انزلی است. از جمله تفریحات و سرگرمی‌های مهیج در این تالاب، پرنده‌نگری است. زیرا مرداب انزلی میزبان پرندگان زیادی می‌باشد. از دیگر شگفتی‌های این جاذبه زیبا می‌توان به نیلوفرهای آبی این پهنه اشاره کرد.
پارک جنگلی انزلی
در جاده رشت به انزلی، پارک زیبایی وجود دارد که برای استشمام هوای مطبوع میان درختان، بسیار مناسب است. از امکانات و خدمات این پارک می‌توان به: آلاچیق، سرویس بهداشتی، بازارچه صنایع دستی و زمین بازی کودکان اشاره کرد.
آکواریوم بندر انزلی
از دیگر دیدنی های بندر انزلی می‌توان به آکواریوم بندر انزلی اشاره کرد. این مجموعه تفریحی بسیار مهیج و بزرگ می‌باشد که خدمات زیادی را به بازدیدکنندگان خود ارائه می‌دهد. شما در این مجموعه می‌توانید آبزیان زیادی را که مختص دریای خزر هستند، مشاهده کنید. و در رستوران و کافه این مجموعه، بهترین و لذیذترین غذا و نوشیدنی را سفارش دهید.
کاخ موزه بندر انزلی، کاخ میان پشته رضاشاه
یکی از بناهای زیبا در شهر انزلی که با عنوان کاخ موزه یا کاخ میان پشته شناخته می‌شود، از جاهای دیدنی انزلی محسوب می‌گردد. زیرا این کاخ تلفیقی از معماری ایرانی، روسی و ارمنی است که به دلیل زیبایی ظاهر و اشیایی که برای بازدید در آن قرار داده شده است، بسیار مهم می‌باشد. در این موزه می‌توانید به مشاهده انواع سلاح‌ها بپردازید.
برج ساعت
برج یا مناره ساعت از جاهای دیدنی بندر انزلی است. که در گذشته‌های دور به عنوان دیده‌بانی از آن استفاده می‌شده است. این برج در واقع فانوس دریایی در شهر انزلی محسوب می‌شود. که در سال ۱۱۹۴ هجری شمسی ساخته شده است. این بنا مجددا مورد مرمت قرار گرفته و همچنان پابرجا است.
پل غازیان
این پل عنوان اولین پل متحرک ایران را به خود اختصاص داده و روی رودخانه انزلی احداث شده است. این پل به دلیل متصل نمودن دو منطقه غازیان و میان پشته بر رودخانه ساخته شده و از جاهای دیدنی شهر بندر انزلی محسوب می‌گردد.
بازارهای شهر بندر انزلی
گشت و گذار در بازارهای سنتی یکی از لذت‌بخش‌ترین قسمت‌های سفر است. که نه تنها برای ایرانیان بلکه برای گردشگران خارجی نیز بسیار جذاب می‌باشد. در انزلی بازارهای زیادی وجود دارد، که هر کدام ویژگی مخصوص به خود را دارند. از جمله بازارهای بندر انزلی می‌توان به: شنبه بازار انزلی، بازار کاسپین انزلی، بازار پردیس و بازار ساحلی انزلی اشاره کرد.
عکس‌های این عنوان را جناب آقای مرتضی بداغی و سفرنامه سارا ثبت نموده‌اند.
