قلعه روستای دولت آباد قم روستای قلعه ای که ساکنین آن در درون قلعه زندگی می‌کنند. دور تا دور روستا را دیوارهای قلعه‌ای قدیمی محصور نموده است. قدمت این قلعه از قلعه های ایران را به بیش از چهار قرن تخمین می‌زنند. اطراف قلعه روستای دولت آباد را دیوارهای خشتی بلند فرا گرفته است که پس از سال‌ها همچنان پابرجا مانده است. روستا قلعه دولت آباد قم را تنها روستای قلعه‌ای ایران می‌نامند. برخی روستای دولت آباد از دیدنی های استان قم را تنها روستای قلعه‌ای در جهان تلقی می‌کنند. روستا دارای یک درب ورودی بزرگ است که در قسمت جنوبی قلعه واقع شده است. همچنین یک در کوچک در قسمت شمالی دارد که بسته است. در این مطلب به معرفی قلعه روستای دولت آباد قم، تاریخچه، توصیف روستا، اماکن دیدنی، آدرس و چگونگی رفتن به این روستای تاریخی خواهیم پرداخت.

معرفی قلعه روستای دولت آباد قم

معمولا روستاها متشکل از چندین خانه، باغ، مزرعه و سایر بناهای مسکونی و غیر مسکونی است که ورودی و خروجی مشخصی ندارند. اطراف روستا باز بوده و می‌توان از هر نقطه‌ای به روستا وارد شد. قلعه روستای دولت آباد قم از نظر ساختاری و ظاهری تفاوت اساسی با سایر روستاها دارد. گرداگرد روستا حصاری بلند و مستحکم از خشک و گل قرار دارد که نقش حفاظتی دارد.

علاوه بر این روستا دارای درب ورودی است و برجهای نگهبانی متعددی در اطراف آن دیده می‌شود. در داخل قلعه روستای دولت آباد قم تنها خانه‌های مسکونی قرار دارند. زمینهای کشاورزی، باغ و مزارع در بیرون از قلعه است. از اینرو مردم روستا برای رفتن به مزارع باید از قلعه خارج شوند. قلعه روستای دولت آباد قم در سال ۱۳۹۱ هجری خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران با شماره ۳۰۵۵۳ به ثبت رسید. برای دیدن تصاویر روستا قلعه دولت آباد قم و سایر دیدنیهای استان قم به منو استان، استان قم در صفحه اصلی سایت مراجعه کنید.

تاریخچه قلعه روستای دولت آباد قم

پیشینه قلعه روستای دولت آباد قم به دوره قاجار برمیگردد. برخی نیز قدمت آن‌را به اواخر دوره زندیه نسبت می‌دهند. قلعه از ابتدا کاربری مسکونی نداشته است و تنها نظامیان در آن مستقر بودند. قدمت قلعه را به بیش از چهارصد سال قبل تخمین می‌زنند. ابعاد قلعه ۱۵۸ متر در ۱۴۰ متر است و حالت مستطیل شکل و شمالی جنوبی است. قلعه دارای هفتاد خانه است که برخی قدیمی و ساخته شده از خشت و گل و برخی جدید و با مصالح امروزی ساخته شده‌اند. ارتفاع برجهای قلعه در حال حاضر هفت متر است. با اینحال ارتفاع اولیه آنها را بیش از این برآورد می‌کنند. برج دارای سه قسمت مجزا است که بوسیله راه پله با یکدیگر در ارتباطند. درب اصلی قلعه روستا بیش از بیست سال است که دیگر بسته نشده است لذا امکان تردد به داخل قلعه با خودرو به آسانی وجود دارد.

اولین ساکنان قلعه روستای دولت آباد قم پس از تخلیه قلعه توسط نظامیان در دوره قاجار، طوایف کوچ نشین بنام‌های کدخدازاده و علیمردانی بودند. این طوایف تا مدتی در برخی از ماه‌های سال در خارج از قلعه چادر می‌زدند و کوچ میکردند. قلعه امنیت خوبی داشت لذا به تدریج اقوامی از استان فارس، اصفهان و بختیاری به این قلعه کوچ کردند. به تدریج خانه‌های بیشتری در قلعه ساخته شد. در آن زمان اطراف قلعه پر از دشت‌ها، باغ و مزارع سرسبز بود که نهرها و جوی‌های متعددی در دشت روان بود. رودخانه قم‌رود در ضلع شرقی قلعه یکی از رودخانه‌های دائمی بود که هم اکنون خشک شده است. علت خشکی و کم آبی منطقه را سد پانزده خرداد می‌دانند که بر روی رودخانه قم‌رود ساخته شده است.

معرفی روستا قلعه دولت آباد قم

قلعه روستای دولت آباد قم متشکل از هفتاد خانه روستایی است. شکل قطعه مستطیل شکل بوده و حصارهای بلند خشتی اطراف آن را فرا گرفته است. قلعه در دشت و زمین‌های مسطح قرار گرفته است. لذا از نوع قلعه‌های دشتی جلگه‌ای محسوب می‌شود. ساختار این نوع قلعه‌ها متفاوت از قلعه‌هایی است که بر روی کوه و صخره‌ها بنا می‌شوند. قلعه تعداد دوازده برج بلند استوانه ای شکل دارد که بالای آن محل نگهبانی بوده و به وسیله راه‌پله‌هایی به سمت بالا هدایت می‌شود.

درون برج‌ها محلی برای استراحت نگهبانان در نظر گرفته شده است. درب اصلی روستا در قسمت جنوبی قلعه متشکل از دو لنگه درب چوبی بزرگ است که روی آن به وسیله ورق‌های آهنی پوشیده شده است. درهای قلعه بسیار مستحکم و استوار بوده و توانایی مقابله با آتش و هجوم مهاجمان را داشته است بطوریکه پس از سال‌ها همچنان پابرجاست.

در بخش شمالی قلعه روستای دولت آباد قم درب کوچکی به عنوان در فرعی وجود دارد که همواره بسته است. در بالای این در فرعی اتاق کوچکی قرار گرفته است که به درون و بیرون قلعه اشراف کامل دارد. گفته می‌شود که این محل با توجه به موقعیت خاص آن محل استقرار فرماندهان بوده است. در داخل روستا چاه‌های آب متعددی حفر شده بود که هم اکنون نیز وجود دارد ولی خشکیده است. در حال حاضر تنها تعدادی افراد کهنسال در روستا زندگی می‌کنند. خشکسالی و بیکاری موجب مهاجرت جوان‌ها به شهر شده است. از طرفی کشاورزی و دامداری در روستا محدود شده است. در حال حاضر بجز خانه‌های مسکونی یک مسجد قدیمی و یک مغازه در روستا وجود دارد. کشاورزی روستائیان به کشت دیم محصولاتی مانند گندم، جو، زعفران و گل سرخ که آب کمی نیاز دارند محدود شده است.

ویژگی های تنها روستای قلعه ای ایران

تنها روستای قلعه‌ای ایران و جهان قلعه روستای دولت آباد قم است. بر خلاف قلعه‌های موجود در ایران و سایر کشورهای جهان که به منظور اهداف نظامی و دفاعی بکار گرفته می‌شود. قلعه روستای دولت آباد قم کاربری مسکونی دارد که از این نظر منحصر بفرد است. قلعه روستای دولت آباد در سال ۱۳۹۱ در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسید و از سال ۱۳۹۶ مرمت و بازسازی قسمت‌های مختلف قلعه آغاز شد. علاوه بر این در کنار قلعه روستا، آسیاب و آب انباری وجود دارد که با توجه به قدمت و ساختار آن جزو آثار ملی ثبت شده است. پس از ورود به قلعه از درب اصلی دالانی دیده می‌شود که در طرفین آن دو برج نگهبانی و محلی برای استقرار چهار نگهبان تعبیه شده است.

قلعه برای استقرار نظامیان ایجاد شده بود و محلی برای کنترل مردم و ایجاد امنیت و محافظت از منطقه بوده است. از طرفی قلعه نقش استراحتگاهی برای قشون دولتی و فرماندهان در مسیر قم به اصفهان بوده است. پس از گذشت مدتی قلعه از نظامیان خالی و تبدیل به قلعه مسکونی می‌شود. از آن زمان تا کنون قلعه با کاربری مسکونی به عنوان قلعه روستای دولت آباد قم ادامه حیات داده است.

قلعه روستای دولت آباد قم در دهستان نیزار قرار گرفته است از این‌رو به آن دولت آباد نیزار هم میگویند. روستا تنها بیست خانوار جمعیت دارد. درب ورودی روستا بیش از دویست سال قدمت داشته گفته می‌شود از دوران زندیه برجای مانده است.

اماکن دیدنی روستای قلعه‌ای دولت آباد قم

این قلعه به دلیل قرار گرفتن در درون قلعه‌ای قدیمی دارای جاذبه‌های تاریخی است. از دور که به روستا نزدیک می‌شوید قلعه خشت و گلی با حصارهای بلند و برج های استوانه‌ای آن در برابر شما خودنمایی می‌کنند. درب ورودی بسیار بزرگ و سنگین است که سالها باز و بدون حرکت است. بازدید از برجهای نگهبانی، راه‌پله‌ها و اتاقک بالای آنها، دیوارهای خشتی بلند، خانه‌های قدیمی خشت و گلی، آسیاب و آب‌انباری که در کنار قلعه وجود دارد. کاروانسرای متروکه در مقابل درب ورودی اصلی و امامزاده ساریه خاتون از جمله اماکن دیدنی روستا قلعه دولت آباد بشمار می‌رود. کاورانسرای ساخته شده از خشت و گل، شترخان نیز نامیده می‌شود.

جالب است بدانید که آیین نخل گردانی از سنت‌های بسیار قدیمی قلعه روستای دولت آباد قم است. در این آیین که به مناسبت ایام محرم و عاشورا و تاسوعا برگزار می‌شود، نخلی که بیش از ۱۴۰ سال قدمت دارد. و پایه آن همانند تابوت است در روستا گردانده می‌شود. از طرفی مراسم مذهبی روستا در مجاورت آرامگاه ساریه خاتون و گورستان شهر برگزار میگردد. پیرو قرار گرفتن قلعه روستای دولت آباد قم در زمره آثار ملی ایران، از سال ۱۳۹۶ مرمت مجموعه آغاز شده است. در صورت رسیدگی بیشتر و ایجاد امکانات و زیرساخت‌های لازم، قلعه قابلیت تبدیل شدن به یک مجموعه گردشگری جذاب را خواهد داشت.

آدرس روستای قلعه ای دولت آباد

این روستا، روستایی بیابانی است که در جنوب غربی شهر قم و در بیابان واقع شده است. روستا در کیلومتر پنجاه جاده قم به اصفهان و در بخش سلفچگان قرار دارد. رفتن به روستا آسان و امکان بازدید از آن در تمام ایام سال وجود دارد. با توجه به اینکه درب ورودی قلعه سال‌های زیادی است. که بسته نمی‌شود و همواره باز است، امکان ورود با خودرو به داخل روستا وجود دارد. البته با توجه به ساختار روستا و وجود کوچه‌ها تنگ و باریک و بن‌بست تا حد مشخصی می‌توانید با خودرو به داخل روستا حرکت کنید. پس از باید خودرو را پارک نموده و پیاده ادامه دهید. جای پارک خودرو به راحتی وجود دارد.

در واقع قلعه روستای دولت آباد قم حالتی نیمه متروک داشته و جمعیت زیادی در آن زندگی نمی‌کنند. برای دیدن روستا یک الی دو ساعت کفایت میکند. با توجه به اینکه محل اقامت برای ماندن وجود ندارد، پس از بازدید باید آنجا را ترک کنید.

برای آشنایی با اماکن دیدنی و تاریخی ایران به منو اماکن تاریخی در صفحه اصلی سایت مراجعه کنید. همچنین در منو طبیعت با جاذبه‎های طبیعی مناطق مختلف ایران آشنا شوید.

دیدنی های استان قم

از دیگر جاهای دیدنی استان قم می‌توان به حرم حضرت معصومه، کوشک علی آباد قم، کاروانسرای علی آباد، آب انبار کاج، و خانه تاریخی زند قم(موزه مردم شناسی قم) اشاره کرد.

آب و هوای شهر قم

برای سفر در ایران و دیدن روستاهای ایران، یکی از نکات قابل بررسی، آب و هوا و شرایط جوی مقصد است. در این بخش برای کسانی که روستای دولت آباد قم برای سفر انتخاب کرده اند، آب و هوای قم آورده شده است. با مراجعه به این بخش می‌توانید از شرایط جوی این شهر در هر روز آگاه شوید.

قم آب و هوا

لوکیشن دقیق قلعه روستای دولت آباد قم

در بخش‌های بالا به آدرس و مسیرهای دسترسی به این قلعه دیدنی اشاره شده است. در این بخش برای کسانی که برای اولین باز برای دیدن این روستا رهسپار می‌شوند، لوکیشن دقیق قلعه آن آورده شده است. با مراجعه به این بخش و با کمک گوگل مپ تا رسیدن به این قلعه دیدنی را مسیریابی کنید.

اگر روش استفاده از گوگل مپ را نمی‌دانید. با کلیک و لمس این قسمت، می‌توانید با کارکرد این نرم افزار آشنا شوید.

عکس‌های این مطلب را جناب آقای مجید پوست چیان عزیز ثبت نموده‌اند.