مسجد جامع اردکان

معرفی مسجد جامع اردکان نگین کویر ایران

مسجد جامع اردکان یکی از آثار تاریخی به‌جای مانده از قرن دهم هجری قمری و متعلق به اواخر دوره تیموریان و اوایل پادشاهی صفویان است. این بنای تاریخی و مذهبی جایگاه ویژه‌ای در استان یزد و شهر اردکان دارد. این مسجد در بافت قدیمی شهر اردکان قرار گرفته و همچون جواهري در دل اين شهر خشتي با آن بادگيرهاي محشر كه نمادي از مهندسي اقليمي ايراني ست خودنمايي مي‌كند. این مکان از مساجد جامع ایران یکی از شاهکارهای معماری مذهبي موجود در ایران است. مصالح به‌کار رفته در این بنا دارای کاه و گل و آجرهای خشتی است. اين مصالح از جمله مواد ساختماني ست كه مطابق با اقليم و مكان ساخت بنا انتخاب مي‌شود. با توجه به گرمای کویری منطقه اردکان ساخت این مکان با این نوع مصالح باعث خنکی و عبور باد از میان دالان‌های این مسجد هوایی بسیار مطبوع برای نمازگزاران و گردشگران فراهم می‌نماید.

ساخت مسجد جامع اردکان

این مکان دارای معماری خاصی با خشت و گل است که چندین بار مرمت گردیده‌است. وجود اين مصالح در ساخت اين مسجد علاوه بر جلوه بصري، در بحث مرمت نيز با دقت بيشتري بايد صورت گيرد. بر خلاف دیگر مساجد موجود در استان یزد که با کاشی‌کاری تزئین شده‌است این مسجد با نمایی گلی چشم بینندگان بسیاری را به خود خیره می‌سازد. اين نيز از ديگر اعجازهاي معماري اين مسجد قديمي ست. دیوارهای قد برافراشته، سنگفرش حیاط و شبستان این مکان طرفداران بسیاری را در میان گردشگران به خود اختصاص داده‌است. چشم‌انداز غرفه‌های نشیمن این مسجد با ایوانی بلند و دلباز نمای بسیار زیبا به آن داده‌است.

قوس‌های بلند موجود در این مسجد از جلوه‌های خاص معماری به‌شمار می‌رود. گرمخانه موجود در این مسجد با طاق زیبا طرفداران بسیاری در میان گردشگران دارد. گنبد این مسجد با ارتفاع حدود 3 متر و مساحت 7 متری نمایی خاص به این مسجد داده‌است. این مکان بعد از ساخته شدن چندین بار مرمت شده‌است. برخی از کاشیکاری‌ها، گچ‌بری و کنده‌کاری و تزئینات این مسجد در طول 500 سال تغییرات بسیاری را به خود دیده‌است.

چگونگی سبک معماری مسجد جامع اردکان

به گفته محققین ساخت این مسجد به قرن 7 هجری قمری مربوط است. اما چند مرحله بازسازی و مرمت ساخت این مسجد باعث شده‌است که در هر دوره‌ای مرحله جدیدی از این مکان را نشان دهد. بر اساس پژوهش مورخین در عمق 5 متری زمین نشان می‌دهد که ساختمان‌های دیگری نیز در این مکان وجود داشته‌است و تخریب این ساختمان‌ها باعث شده‌است که بنای کنونی مسجد در این مکان وجود داشته‌باشد. بر اساس مستندات موجود در موزه مردم شناسی اردکان مزد استاد و کارگران در مرمت این مسجد 135 تومان هزینه داشته‌است.

این مسجد دارای یک صحن است که با یک ایوان به یکدیگر متصل شده‌است. نوع معماری این مسد دارای بخش زمستانه و تابستانه است. رواق‌های این مسجد، ایوان، گنبدخانه و محراب معروف کاشی‌کاری شده آن در قسمت تابستانه قرار دارد. دیوارهای خشت و گلی این بنا با ارتفاع حدود 4 متری عظمتی خاص به این مکان داده‌است. شبستان بزرگ این مسجد ار بخش‌های مهم این مسجد به‌شمار می‌آید. ایوان بلند مسجد جامع اردکان در کنار گنبد 64 متری آن جلوه‌ای زیبا به این مکان می‌دهد. شبستان این مسجد دارای 6 ستون 4 ضلعی است. بنای این شبستان دارای دو طبقه شکوه و جلوه این مسجد را دو‌چندان کرده‌است.

قبل از سال 1358 در ضلع شمالی مسجد؛ هشتی بسیار زیبا وجود داشته‌است که افراد نمازگزار را از رهگذران جدا می‌کرد که با مرمت صورت‌گرفته جای آن را به بالکن داده‌است. نزدیکی مسجد جامع اردکان به مدرسه علمیه اردکان در زمان‌های مختلف باعث رونق و شلوغی این مکان می‌گردید. طلاب حوزه علمیه اردکان برای ادای نماز در سالیان متمادی از این مکان برای ادای فریضه نماز استفاده می‌کردند. این مکان در زمان‌های مختلف پایگاه خاصی جهت جلسات، اعیاد مذهبی و تجمع مردم بوده‌است. احترام به این مکان ریشه در اعتقادات مردم شهر اردکان دارد.

آثار تاریخی به‌جای مانده از مسجد جامع اردکان

درب چوبی مسجد جامع اردکان یکی از آثار تاریخی و ارزشمند هنری بر جای مانده دوره تیموریان و صفویان است. این درب چوبی بزرگ با عبارات قرآنی کوفی مزین گشته‌است. قطعات کوچک چوبی پنج ضلعی بر روی  این درب زیبایی خاصی به این اثر هنری داده‌است. در سمت چپ این درب 8 قطعه فلزی به شکل مربع بر روی این درب وجود داشته‌است که نام الله و محمد بر روی آن به خط کوفی کنده‌کاری شده‌است و در حال حاضر فقط 4 قطعه از آن باقی مانده‌است.

کلون‌های کوچک روی این درب به شکل سر اژدهایی با دهان باز است که برای هر بیننده‌ای جالب به نظر می‌رسد. حزب قرآنی به‌جای مانده از سال 904 هجری قمری قدیمی‌ترین شیء این مسجد به‌شمار می‌رود.

قرآن قدیمی مسجد جامع اردکان

قرآن قدیمی موجود در این مسجد به سال 999 هجری قمری است؛ همچنین زیلویی به قدمت سال 1005 هجری قمری از آثار این مسجد قدیمی است که هم‌اکنون در موزه مردم شناسی اردکان نگهداری می‌شود. به گفته مورخین در قسمت تابستانه این مسجد چراغ پیه سوزی وجود داشته است که بعد از مجهز شدن این مسجد به برق به سرقت می‌رود. به گفته خادم این مسجد این چراغ از طلای خالص سفید بوده‌است. سنگی به‌جای مانده که منصوب به جای پای حضرت علی است؛ در این مسجد وجود دارد. چاه و راهرویی نیز وجود دارد که به چاه و راهروی صاحب  الزمان مشهور است.

نمازگزاران از آب این چاه برای وضو استفاده می‌کردند. این مکان که محل رفت و آمد امام جمعه مسجد بوده‌است و مورد احترام بین مردم است. این راهرو با طاق‌های هشتی دارای معماری خاصی است و جلوه خاصی به مسجد داده‌است. محراب این مسجد به اوایل دوره صفویان می‌رسد. این محراب با سنگ مرمر تزئین شده‌است. این بنای تاریخی از ابتدای ساخت تا کنون 5 بار مرمت گردیده‌است.

ساعت بازدید و هزینه بلیط مسجد جامع اردکان

بر اساس گفته مورخان زنان از زمان‌های بسیار دور اعتقاد دارند که حاجات خود را در دوشنبه اول هر ماه قمری با پاشیدن گندم و ارزن برای کبوتران از خدای خود می‌گیرند. زنان این منطقه اعتقاد دارند با روشن کردن شمع و پخش آجیل مشکل‌گشا و چرخیدن به دور گنبد مسجد چرخیده و حاجت روا می‌شوند. بسیاری از اشخاص از نقاط دور و نزدیک در دوشنبه اول ماه قمری به دیدن این مسجد می‌آیند و آداب و رسوم زنان این منطقه را نظاره می‌کنند. یعنی زنان در هر ساعت از روز که نیاز به عبادت و آرامش داشتند به این مکان مقدس مراجعه می‌کردند.

این مسجد قدیمی و پر راز و رمز از صبح بعد از اذان و تا اذان مغرب به روی علاقه‌مندان به آثار تاریخی باز است. برای خرید بلیط و بازدید از این مکان نیازی به پرداخت هزینه نخواهید داشت. این مکان مقدس در هر ساعت از روز به روی علاقه‌مندان به مکانهای تاریخی و مذهبی باز است. دیدن زیبایی‌های این مسجد در دل کویر سفری به‌یاد ماندنی را برای گردشگران به ارمغان می‌آورد.

بهترين زمان بازديد از مسجد جامع اردكان

با توجه به گرمای هوا در شهر اردکان بسیاری از گردشگران ترجیح می‌دهند مسافرت خود را به فصل‌های زمستان و پاییز موکول کنند. بارندگی در این شهر کوتاه است و هوای آفتابی بعد از باران بسیار مطبوع و دلچسب خواهد‌بود. پس بسیاری از افراد بدون نگرانی این فصل را برای بازدید از این شهر انتخاب می‌کنند. بسیاری از افراد بازدید در فصل بهار را ترجیح می‌دهند. در این فصل خنکای باد و باران‌های نم‌نم باعث می‌شود گردشگران بسیاری به این شهر کشیده‌شوند. گرمای هوا در فصل تابستان نیز لذت خاص خود را دارد. پوشیدن لباس نازک و خنک و همراه داشتن آب خنک به لذت بازدید این مکان مذهبی و تاریخی می‌افزاید.

آدرس مسجد جامع اردكان

براي ديدن اين مسجد خشتي و آجري با آن گنبد زيباي آجري اش كه فاقد تمام تزئينات كاشي كاري ست، بايد به استان يزد و شهرستان اردكان بياييد. به اين شهر كويري كه وارد شديد، خود را به بلوار امام خميني برسانيد. از اين بلوار بناي اين مسجد خودنمايي مي كند.

مسيرهاي دسترسي مسجد جامع اردكان

بعد از گذر از خیابان آیت‌الله طالقانی به خیابان شهید قانعی می‌رسید. این مسیر مستقیم و کوتاه به شما کمک می‌کند که به خیابان برای دیدن این مسجد با فاصله زمانی کوتاه مسیر را طی نمایید.

مسجدهای جامع ایران

از دیگر مساجد جامع ایران می‌توان به مسجد جامع اصفهان، مسجد جامع یزد، مسجد جامع ارومیه، مسجد جامع ورامین، مسجد جامع قائن، مسجد جامع فهرج، مسجد جامع نایین، مسجد جامع کاشان، مسجد جامع گلپایگان، مسجد جامع اردستان، مسجد جامع عتیق شیراز و مسجد جامع ابرکوه اشاره کرد.

آب و هواي شهر اردكان

براي اينكه سفر به اين شهر كويري براي شما خاطره انگيز باشد و لذت بيشتري در بازديد از اين شهر ببريد، لازم است فاكتور آب و هوا و دماي شهر را از ياد نبريد. در اين قسمت شرايط آب و هوايي و دمايي اين شهر كويري آورده شده است. با مراجعه به اين بخش مي‌تواند از شرايط جوي اين شهر در لحظه آگاه شويد.

اردكان آب و هوای

جاهای دیدنی اردکان

شهر اردکان شهر خشتی و قدیمی استان یزد است. با این وجود آثار دیدنی و تاریخی در این شهر بسیار است. حمام چرخاب یا حمام سعیدا، مسجد چرخاب، چک چک، برج بازار نو، مسجد زیرده، آسیاب دژک، دربند صدر و خانه صنایی از این دست هستند.

لوكيشن دقيق مسجد جامع اردكان

در قسمت بالا به آدرس و مسيرهاي دسترسي اين شهر كويري اشاره شده است. در اين قسمت لوكيشن دقيق اين بناي تاريخي آورده شده است. با مراجعه به اين بخش و با كمك گوشي همراه هوشمندتان تا رسيدن به اين بناي تاريخي را به سادگي مسيريابي كنيد.
عکس‌های این پست توسط جناب آقای محمد پورروستایی اردکانی ثبت شده‌اند.