معبد آناهیتا کنگاور نمونه‌ای دیگر از اعجاز معماری ایرانی در عصر باستان است. این بنا از شکوه و عظمت بسیار زیادی برخوردار است و عنوان دومین بنای عظیم سنگی ایران بعد از تخت جمشید را به خود اختصاص داده است. این معبد یک بنای تاریخی در شهر کنگاور و در استان کرمانشاه است که شاید بتوان گفت بخشی از تاریخ عظیم ایران را در خود جای داده است. به زبانی دیگر بخش از کتاب تاریخ گویای ایران است. معبد کنگاور در میانه راه همدان به کرمانشاه و بر مسیر تاریخی هگمتانه تیسفون نیز قرار گرفته است. با توجه به وضعیت اقلیمی این منطقه این معبد از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. در ادامه به معرفی، تاریخچه، قیمت بلیط، معماری، مسیردسترسی و آدرس آن می‌پردازیم.
تنها اقلیم نیست که بر اهمیت این مکان افزوده است. این مسیر در گذشته از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و اتفاقات و افراد مهمی از آن گذر کرده اند. آب و هوای این منطقه گرم و مرطوب مدیترانه ای بوده و بارش‌های برف و باران به صورت پراکنده در این منطقه دیده می‌شود. در این مقاله با ما همراه باشید تا شما را با معبد آناهیتا و زیبایی‌های آن بیشتر آشنا کنیم.
معبد آناهیتا
در واقع معبد آناهیتا کنگاور جزو آثار باستانی پیش از میلاد مسیح و بخش مهمی از تاریخ چند هزارساله ایران می‌باشد. اگر به اسناد تاریخی بنگریم این مکان از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. با توجه به نوشته‌های تاریخی که وجود دارد، از این معبد به عنوان آتشکده جهت احترام و گرامیداشت مقام الهه آب که آناهیتا نام داشت استفاده می‌شد. در ایران باستان آب، خاک و آتش از قداست و اهمیت بسزایی برخوردار بود.
آنها به پاس تقدس این عناصر الهه و نگهبانانی در اعتقاد خویش بر آنها می‌نهادند. آناهیتا الهه آب است که نام این معبد از آن گرفته شده است. پس از ورود دین اسلام به ایران، این آتشکده دچار تغییرات فراوانی شد. این اتفاق تقریبا برای تمام آتشکده‌های ایران بوقوع پیوست. همین امر باعث شد که در مورد تاریخچه معبد آناهیتا کنگاور ابهامات بسیاری از جمله تاریخچه آن، معماری و نحوه استفاده از بنا وجود داشته باشد.
نگهبان الهه آناهیتا
اما با توجه به نوشته‌های تاریخی و مستنداتی که بر اساس شواهد عینی بدست آمده، این معبد قدمتی طولانی دارد که به دوره هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان برمیگردد. معبد آناهیتا یا مجموعه تاریخی کنگاور را به نام محل کنگیار ، خرابه های عهد اشکانی نیز می‌شناسند. این معبد در سال 1310 به عنوان آثار ملی با شماره 31 ثبت شد. ساختمان معبد بر روی ارتفاع 32 متری از زمین روی یک تپه قرار گرفته است.
همانند تمام بناهای عظیم، در قسمت‌های ورودی این بنا پله‌های دو طرفه ای وجود دارد که مردم و مراجعه کنندگان را به داخل و به صحن معبد راهنمایی می‌کند. شاید وجود این پله‌ها نوعی تشریفات ساختمانی ست. این مجموعه پله در سمت جنوبی بنا قرار گرفته است. با رسیدن به پای پله‌های این معبد و بستن چشم‌هایتان لحظه‌ای چند به عقب بازگردید و خود را یکی از ایرانیان باستان بدانید که برای احترام به این معبد آمده اید. آنگاه صدای همهمه و قدم‌های ایرانیانی را خواهید شنید که در اطرافتان قدم می‌زنند.
جاذبه‌های اطراف معبد آناهیتا کنگاور
در همسایگی معبد آناهیتا کنگاور دشت زیبا و حیرت انگیز کنگاور قرار دارد که در زیبایی بی نظیر است. وجود همین دشت زیبا به این معبد جلوه‌ای ویژه بخشیده است. همچون لباسی زیبا بر تن این عروس باستانی شده و این معبد را به مانند نگینی درخشان تبدیل کرده است. با حضور در این دشت حیرت انگیز، لذت طبیعتگردی و گشت و گذار در دل تاریخ ایران را با هم تجربه کنید. برای رسیدن به این دشت زیبا باید از سمت ضلع غربی محوطه ی معبد گذر کرد. هم‌چنین مسیر دیگری که باید برای رسیدن به دشت از آن عبور کرد مسیر همدان به کرمانشاه می‌باشد و این دشت زیبا در پایین معبد قرار گرفته است. در قسمت شمال غرب معبد آناهیتا کنگاور امامزاده و مسجدی قرار دارد که بسیاری از افراد سالانه برای زیارت به آنجا می‌روند.
تاریخچه معبد آناهیتا کنگاور
ایرانیان باستان آناهیتا را به عنوان نگهبان آب، زیبایی، فرشته فراوانی و باروری می‌شناختند و از مقام بسیار بالایی نزد آنها برخوردار بود. آنها آب را نمی‌پرستیدند اشتباه نکنید. آنها به عناصری و نعمت‌هایی که سبب حیات و زندگی آنها شده احترام می‌گذاشتند. معبد آناهیتا که برای ستایش و ارزش به آناهیتا مورد استفاده قرار می‌گرفت. طبق مستندات و شواهد تاریخی که در خود معبد وجود دارد، قدمت آن به قبل از میلاد برمیگردد.
با توجه به مستندات تاریخی که وجود دارد اولین سنگ بنای معبد آناهیتا کنگاور در زمان هخامنشیان ساخته شد. این بدین معناست که قدمتی به بلندای تاریخ ایران دارد. این بنا داستان‌ها و حوادث زیادی را پشت سر گذاشته است. ساخت و تکمیل این بنا تا سال ها ادامه داشته و سرانجام در دوره ساسانیان ساخت آن به پایان رسید. این مهم را از روی معماری و بناهای موجود در این معبد دریافتند.
بعضی از محققین بر این باورند که این بنا یک کاخ ناتمام برای خسروپرویز بوده است که دور از انتظار نیست. عده ای دیگر بر این باورند که زمان ساخت این بنا به سده اول بر می‌گردد و عده ای دیگر آن را به سده دوم یا سوم نسبت می‌دهند. این تعدد نظریات ریشه در تغییرات و قدمت بالای این مکان دارد. سیف الله کامبخش فرد که کاوشگر این بنا می‌باشد ساخت این بنا را به سه دوره هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان نسبت می‌دهد. کاوشگر دیگر این بنا که مسعود آذرنوش نام دارد بر این باور است که این بنا یک کاخ ناتمام از خسرو پرویز است که در اواخر دوره ساسانی حکومت می‌کرد.
با گذشت زمان معبد آناهیتا کنگاور چه تغییراتی کرده است؟
به دلیل اینکه از ساخت این بنا سال های بسیاری گذشته امری طبیعی است که این بنا در برابر سوانح طبیعی تخریب شده باشد. اما آنچه دلخراش است، تخریب به دست انسان و یا همان عوامل انسانی ست. نوشتن یادگاری و کنده‌کاری بر روی ستون‌ها و سنگتراش‌ها از جمله عمده این تخریب‌هاست. با وجود تمام این عوامل انسانی و طبیعی این بنا دستخوش تغییرات فراوانی شده که ممکن است این تخریب عمدی یا سهوی باشد.
البته نمی‌توان به طور دقیق بیان کرد که کالبد واقعی یا فضای معماری، تاریخ ساخت و نوع استفاده از این بنا به چه شکل بوده است. که این مطلب نیز به دلیل پابرجا بودن بنا و استفاده از آن در چندین دوره تاریخی طولانی ست. یک جغرافی‌نویس یونانی به نام ایزیدور خاراکسی در سال 37 میلادی در یکی از کتاب‌های خود به نام ایستگاه‌های پارتی برای اولین بار از معبد آناهیتا کنگاور به عنوان معبد آرتمیس یاد کرد.
محققان نام ایرانی این معبد را آناهیتا و نام یونانی آن را آرتمیس نامیدند اما بعد‌ها این بنا به نام آناهیتا مشهور شد.
با توجه به کاوش‌هایی که در این معبد انجام گرفته، اطلاعاتی در خصوص ابعاد این بنا به دست آمده که در اختیار کارشناسان و باستان شناسان قرار گرفته است. در حالت کلی مشخصات این بنا به گونه‌ای طراحی شده است که ارتفاع و حجم کلی آن به درستی و دقیق تعیین شده است. همین اطلاعات برخی از ابهامات در مورد این بنا را از بین برده است.
معماری معبد آناهیتا کنگاور
این معبد بر روی تپه ای قرار گرفته است که ارتفاع آن از زمین 32 متر می‌باشد. این نقشه این بنا به صورت یک چهارضلعی بوده که ابعاد آن به اندازه 209 در 242 متر است. این اطلاعات در کاوش‌های اخیر در این منطقه بدست آمد. دیوارهای این معبد را با استفاده از لاشه‌های سنگ و ملات ساخته‌اند. این مشان می‌دهد که از مترال طبیعی و بومی این منطقه استفاده شده است. دیوار ضخامتی برابر با 18 متر دارد. توجه داشته باشید که ضلع شمالی این بنا دارای ضخامت‌های متفاوتی می‌باشد.
آب، عنصری که دلیل نام این معبد شد در دل این معبد جاری بوده است. آب رودخانه توسط جوی‌های سنگی میزان میشده و به طرز بسیار زیبایی به آبگیری وسط معبد هدایت می‌شد. با دیدن این نکته دلیل وجود حوضچه‌ها و استخرهای آب در خانه‌های تاریخی ایران فهمیده می‌شود. یکی از شگفتی‌ها و زیبایی‌های معبد آناهیتا کنگاور نوع تقسیم و جریان آب به درون معبد بود که نشان دهنده این عنصر مقدس است.
بنای آناهیتا کنگاور
در چهار طرف این معبد دالان‌هایی وجود داشت که در کف آنها جوی‌های آب به دو شکل رفت و برگشت آب را به وسط معبد آناهیتا کنگاور هدایت می‌کردند. در دو طرف بالای این معبد سر چهار گاو به گونه‌ای مقابل یکدیگر قرار گرفته بودند که در زمان آبگیری معبد آناهیتا کنگاور عکس سر گاوها بر روی آب نقش می‌‌بست. این از تزیینات و آبنماهایی بوده است که در زمان ساخت بنا متداول بوده است.
در وسط این معبد قسمتی وجود داشت که آب از داخل این جوی‌ها جمع می شد و به داخل استخر کوچکی که حدودا در ابعاد 10 در 10 و عمق 20 سانتی متر بود هدایت می‌شد. تمام این بنا و تمهیداتی که در این معبد ساخته شده بر اهمت و قداست آب می‌افزاید. این امر نشان از تکریم نعمت آب در زندگی ایرانیان در گذشته داشته است.
ستون‌های معبد آناهیتا
ردیفی از ستون‌ها که دارای قطر زیادی هستند را در این بنا می‌توان دید. نمونه و مشابه این ستون‌ها را در تخت جمشید شیراز می‌توان دید. ارتفاع این ستون زیبا در معبد آناهیتا سه برابر قطر آن است که این دیدگاه و هوش سرشار سازنده را می‌‌رساند زیرا این یکی از نکات منحصر به فرد در مهندسی معماری به شمار می‌آید. در دنیا هیچ معبدی وجود ندارد که این ویژگی‌ها را داشته باشد. به این بنا بنگرید بیشتر به عظمت و قرابت زمانی آن با تخت جمشید پی می‌برید. سازندگان این بنا در ساخت دیوار آن از سنگ و ملات گچ استفاده کرده‌اند و برای تزئین نمای بیرونی آن از قطعه سنگ‌های تراشیده به شکل خشکه‌چین استفاده کرده‌اند.
در قسمت جنوبی این معبد پله‌های دو ردیفی قرار گرفته است که مراجعه کنندگان را به این صحن معبد راهنمایی می‌کند. مشابه آن را در ورودی تخت جمشید می‌توان دید. کارشناسان طول این بنا را 154 متر برآورد کرده‌اند. در هر بلوک دو الی پنج پله قرار گرفته است، به گونه‌ای که در قسمت پلکان شرقی 26 پله و در قسمت پلکان غربی 21 پله قرار گرفته است.
ابهت معبد آناهیتا
شواهد نشان می‌دهد که بر روی دیوارهای معبد ستون‌های کم ارتفاع و عریض وجود داشته که ارتفاع آنها 354 سانتی متر و قطر آنها 144 سانتی متر بوده، این ستون شامل پایه، ساقه و سرستون بوده‌است. البته باستان شناسان معتقدند که ضلع شمالی و بین دو رشته پلکان جنوبی، ستونی وجود نداشته است.
اندازه ستون هایی که در معبد آناهیتا کنگاور قرار دارند برابر با 354 سانتی متر می‌باشد این یعنی ارتفاع آن دو برابر قطر پایه ستون می‌باشد و با فاصله‌ای که دو ستون از یکدیگر قرار گرفته‌اند برابر است. همه این مطالبی که در مورد این بنای مقدس و زیبا گفته شد، تمام زیبایی و ابهت این بنا نیست. اینها تنها بخشی از معبد است که کاوشگران آن را کشف کرده اند. در مورد کاربری‌هایی که از این بنا میشده است هنوز ابهاماتی وجود دارد که به قطعیت نرسیده است.
معبد آناهیتا کجاست
این معبد تاریخی و زیبا در استان کرمانشاه و در شهرستان کنگاور قرار گرفته است. این بنا درست در مسیر همدان به کرمانشاه قرار گرفته است. برای دیدن این بنا لازم است به استان کرمانشاه رهسپار شوید.
ساعات بازدید و هزینه ورودی معبد آناهیتا
این بنا به دلیل اینکه تحت نظر میراث فرهنگی قرار گرفته است دارای ساعات و زمان‌های مشخصی برای بازدید است. در نیمه اول سال در ساعات ۸ صبح تا ۱۹ عصر و در نیمه دوم سال از ساعات ۸ تا ۱۸ آماده پذیرایی از گردشگران است. برای ورود به این بنای زیبا لازم به تهیه بلیط است. بهای بلیط برای گردشگران داخلی ۲۵۰۰ تومان و برای گردشگران خارجی ۱۵۰۰۰ تومان است.
آب و هوای شهر کنگاور
برای سفر و لذت بردن بیشتر از آن لازم است تا شرایط آب و هوایی و جوی مقصد را بررسی بفرمایید. در این بخش ب شرایط جوی و آب وهوایی شهر کنگاور آورده شده است. شما می‌توانید با مراجعه به این بخش از دما و آب و هوای این شهردر لحظه آگاه شوید.
لوکیشن دقیق معبد آناهیتا
در قسمت‌های بالا به آدرس و مسیرهای رسیدن به این بنای تاریخی آورده شده است. در این قسمت لوکیشن دقیق این بنا آورده شده است. شما می‌توانید با مراجعه به این بخش و کمک گوشی همراه هوشمندتان تا رسیدن به این مکان تاریخی را مسیریابی کنید.
عکس‌های این پست را جناب آقای امیرحسین ممتازی عزیز ثبت نموده‌اند.
امتیاز شما به این صفحه:
معبد آناهیتا کنگاور
معبد آناهیتا کنگاور اثر باستانی ایرانی جز جاهای دیدنی استان کرمانشاه بحساب می‌آید. در مقاله بالا به معرفی، تاریخچه، آدرس، ساعت بازدید و بلیط آن پرداختیم.
