برج میل رادکان یکی از آثار معماری از دوره ایلخانان است. این برج توسط دانشمند بزرگ ایرانی خواجه‌نصیرالدین طوسی بنانهاده شده است. برج رادکان جز جاهای دیدنی خراسان رضوی بحساب می‌آید. در این مطلب علاوه بر معرفی این برج، در خصوص معماری، کارکرد، مسیرهای دسترسی، عکس برج رادکان، پیشبینی وضع آب و هوا و ساعات بازدید میل رادکان چناران به شما اطلاعاتی داده می‌شود.

معرفی میل رادکان

برج میل رادکان را می‌توان یک از برج‌های عجیب در ایران دانست. این برج یکی از جاذبه‌های گردشگری تاریخی و معماری در استان خراسان رضوی است. این برج در دشت توس و رادکان قرارگرفته است. نکته جالب‌توجه در خصوص این برج این است که یک نسخه دیگر از آن در شهر کردکوی استان گلستان قرار دارد. شما چقدر با میل رادکان آشنایی دارید؟ آیا با کارکردهای نجوم و ستاره‌شناسی این برج آشنایی دارید؟ با ما همراه باشید تا حدس و گمان‌های خاص در خصوص این برج را بررسی کنیم.

 پیشینه تاریخی برج رادکان

میل رادکان یک برج میل مانند تاریخی بوده که در 74 کیلومتری مشهد و در 36 کیلومتری شمال چناران بنانهاده شده است. این برج را جزء شهر چناران به‌حساب می‌آورند. روی کتیبه‌ها این برج نام سازنده آن قیدشده و سازنده برج کسی نیست جز خواجه‌نصیرالدین طوسی، دانشمند بزرگ ایران، در قرن هفتم هجری، که این برج ساخته‌ است. در کنار نوشته‌های کوفی روی برج، نام خواجه نصیر نیز قیدشده است. دوره ساخت این برج با دوره ایلخانان هم‌زمان است و به نظر می‌رسد که این برج برای استفاده‌های نجوم و ستاره‌شناسی ایجادشده است.

سبک معماری میل رادکان

سبک معماری برج بر اساس معماری دوره ایلخانی است. این برج دارای بدنه استوانه‌ای شکل و گنبدی مخروطی شکل است. ارتفاع برج در حدود 25 متر است. نمای خارجی برج تا ارتفاع سه متری به‌صورت 12 ضلعی ساخته‌شده و سپس روی این پایه تعداد 36 نیم استوانه قرارگرفته و تا زیر گنبد مخروطی شکل ادامه پیداکرده است.

قطر بخشی داخلی برج در حدود 14 متر است. قطر خاری برج با احتساب دیوارها در حدود 20 متر بوده که نشان از ضخیم بودن دیوارهای برج دارد. بر اساس بررسی‌های انجام‌شده احتمالاً سال اتمام ساخت برج در سال 607 هجری قمری بوده است. بر اساس پژوهش‌های انجام‌شده تاریخ شروع ساخت برج را سال 600 هجری قمری ذکر کرده‌اند.

بدنه بیرونی برج دارای سبک معماری ساده بوده و تنها از آجر در آن استفاده‌شده است و معماری بیرونی برج دارای تزئینات آجرکاری و گچ‌بری است. در فواصل معین روی دیوار میل سوراخ‌هایی به چشم می‌خورد که احتمالاً محل قرارگیری داربست بوده است.

زیباترین قسمت برج میل رادکان در بخش فوقانی آن است. در این قسمت در دو ردیف، دو کتیبه کوفی و پهلوی قرارگرفته است. در میان این کتیبه‌ها نام بانی و سازنده آن نیز درج‌شده است. تمام بدنه برج بر اساس استفاده از آجر و ملات گچ و آهک است.

حدس و گمان‌ها در خصوص این اثر تاریخی

در خصوص استفاده از این برج حدس و گمان‌هایی وجود دارد. با توجه به پیشینه و سال ساخت برج برخی تصور می‌کنند که برج برای استفاده در ستاره‌شناسی و نجوم ساخته‌شده است. بااین‌حال بد نیست به این نکته توجه کنیم که در زمان ساخت برج اطلاعات ستاره‌شناسی در ایران در بالاترین حد خود بوده و حتی تقویم جلالی که امروز از آن استفاده می‌کنیم چندین سال قبل و توسط خیام ابداع‌شده است.

درواقع در دوره ایلخانی نجوم و ستاره‌شناسی ایران به درجات بالایی رسیده بود و نیازی به این برج برای مطالعه ستارگان نبوده است. حتی رصدخانه معروف مراغه نیز در زمان ساخت این برج ایجادشده بود. بااین‌حال برخی از افراد با توجه به شکل برج و روزنه‌های 12 گانه روی برج معتقد هستند که از این برج در ستاره‌شناسی و نجوم استفاده می‌شده است.

برج میله رادکان

حدس و گمان دیگری که در خصوص میل رادکان گفته می‌شود، این است که خواجه نصیر طوسی این برج را برای یکی از امیران مغول به نام امیر ارغون، به‌عنوان آرامگاه ایجاد کرده است. البته هیچ سند تاریخ برای این حدس وجود ندارد. بعضی نیز معتقد هستند که آرامگاه این امیر مغول در سلطانیه قرار دارد.

حدس دیگری که وجود دارد این است که این برج به‌عنوان آرامگاه زنی فرزانه به نام مطلع الشمس بوده است. بر اساس حدس و گمان‌ها اعلام‌شده این زن یکی از نزدیکان خواجه نصیر بوده که در علم و ادب فرزانه بوده است. اما در هیچ سند و متن تاریخی نامی از این زند به‌عنوان عالم به‌کاربرده نشده است.

با توجه به ساختار برج و نوع درب ورودی و روزنه‌ها 12 گانه داخل برج به نظر می‌رسد، این برج برای استفاده‌های خاص نجوم و ستاره‌شناسی باشد. بااین‌حال تا به امروز استفاده دقیق از میل رادکان سربه‌مهر باقی‌مانده است. نفرات زیادی اقدام به بررسی و کاوش در اطراف میل رادکان کرده‌اند که جواب این سؤال را پیدا کنند اما همچنان نوع کاربری این برج مجهول باقی‌مانده است.

استفاده از میل رادکان برای نجوم و ستاره‌شناسی

میل رادکان نوعی برج است که تنها برای تعیین شروع فصل‌ها و آغاز سال نو از آن استفاده‌شده است. این برج بر اساس 12 دیوار خشتی بیرونی آن تقسیم‌بندی شده است و هر دیوار خشتی دارای زاویه 30 درجه نسبت به افق است. انتخاب مکان‌ها و دریچه‌ها روی برج اتفاقی نبوده و حتی سردرها و درب‌های ورودی برج میل رادکان نیز بر اساس شروع زمستان و آغاز تابستان است. با توجه به این موارد تنها استفاده از این برج شروع سال جدید و همچنین زمان شروع فصل‌های چهارگانه است.

مسیرهای دسترسی به این اثر تاریخی

برای رفتن به این برج باید به خارج از شهر مشهد حرکت کنید. مسیر دسترسی به این برج از ظهر مشهد به‌صورت زیر است.

• از مشهد به سمت شهر چناران حرکت کنید. از چناران به سمت قوچان از جاده اصلی باید حرکت کرد. قبل از رسیدن به روستای بیگ نظر و در نزدیکی روستای چهارماهان باید به سمت روستای رادکان تغییر مسیر دهید.

در اینجا جاده به دوشاخه تقسیم می‌شود. یک از جاده‌ها به سمت روستای رادکان می‌رسد. شما با رفتن به این روستا می‌تواند به سمت میل رادکان نیز حرکت می‌کند.

جاده دیگر نیز به سمت روستای زینگر است. این مسیر به‌عنوان جاده میل رادکان شناخته می‌شود. شما با استفاده از این جاده به‌صورت مستقیم به سمت میل رادکان حرکت می‌کنید.

 امکانات رفاهی میل رادکان

در نزدیکی میل رادکان تعدادی امکانات گردشگری و رفاهی ایجادشده است. مشکل اصلی برای رسیدن به این محل بنزین خودرو است. شما باید قبل از رفته به سمت میل رادکان باک بنزین خود را پرکنید و سپس به سمت این برج حرکت کنید.

در کنار برج تا شعاع چندمتر هیچ درخت و فضایی کاربری نیست و برج در یک زمین خاکی قرارگرفته است. در کنار برج امکانت رفاهی و اقامتی محدودیت ایجادشده است. فضای سبز مناسب برای کمپ کردن و اقامت شبانه نیز ایجادشده است. زمین‌های کنار برج درواقع زمین‌های کشاورزی اهالی بومی منطقه می‌باشند.

برای پارک خودروها نیز پارکینگ‌های کوچکی در نظر گرفته‌شده است. ساعات بازدید از برج از ساعت 8 صبح بده و براساس فصل بازدید تا زمان غروب آفتاب می‌باشد. با غروب آفتاب بازدید از برج ممنوع می‌شود. در زمان شب شما می‌توانید در فضای اطراف برج کمپ زده و چادر برپا کنید. علاقه‌مندان به نجوم می‌توانند از این فرصت به‌خوبی استفاده کرده و با استفاده از برج به‌خوبی ستاره‌ها را رصد کنند.

دیدنی های مشهد

از دیگر جاهای دیدنی مشهد می‌توان به بارگاه مقدس امام رضا، آرامگاه فردوسی، موزه فردوسی، بقعه هارونیه، خانه داروغه، یخدان رادکان، چهارطاقی سنگبر و کاروانسرای فخرداود اشاره کرد.

از دیگر میل های ایران می‌توان به میل گلپایگان و میل اخنگان اشاره کرد.

آب و هوای رادکان

به منظور برنامه‌ریزی یک سفر و بازدید ایده‌عال لازم است، تا از شرایط محیطی و آب وهوایی مطلع شویم. بدین سبب در این بخش، پیشبینی وضع آب و هوایی روستای رادکان استان خراسان رضوی را در پنج روز آینده آورده‌ایم.

روستای رادکان آب و هوای

لوکیشن دقیق برج رادکان

در بخش بالا آدرس و مسیردسترسی برج رادکان آورده شد. در این قسمت لوکیشن دقیق این برج آورده شده تا به کمک گوشی همراه هوشمندتان به راحتی بتوانید مسیریابی نمایید.
عکس‌های این پست را جناب آقای داود رحیمی عزیز ثبت نموده‌اند.