نارین قلعه میبد قدیمی ترین ارگ حکومتی دنیا، دژی قدیمی و مستحکمی است که از پیشینیان‌مان در سال‌های بسیار دور در استان یزد باقی مانده است. نارین قلعه میبد که به آن در گذشته نارنج قلعه نیز می‌گفتند. همتایانی نیز در برخی شهرستان‌های کشور از جمله نایین، جاجرم و اردبیل دارد که همگی به ثبت آثار ملی رسیدند. نارین قلعه میبد از تمامی نارین قلعه‌ها قدیمی‌تر می‌باشد. قدمت این بنا را برخی به ساسانیان و برخی به اشکانیان ربط داده‌اند اما آثاری از دوره مادها نیز در این نارین قلعه کشف شده است.
در ادامه به معرفی نارین قلعه، معرفی شهر میبد، جغرافیا و ویژگی‌های نارین قلعه میبد، نارين قلعه‌هاي ديگر شهرها، قدمت نارین قلعه و معماری نارین قلعه میبد می‌پردازیم.
نارین قلعه چیست؟
نارین قلعه‌ها از آثار باستانی ایران، در حقیقت به شهرسازی‌های تاریخی و مصوری می‌گویند که عموماً از زمان‌های پیش از اسلام و با قدمت چندین هزار ساله در بخش‌هایی از ایران ساخته شده‌اند. درواقع نارین قلعه‌ها که به آنها دژهای کهن یا دژهای بزرگ نیز می‌گویند، نیایشگاه‌ها و قلعه‌های بسیار کهن و مهم ایرانی هستند که محل زندگی پادشاهان و بزرگان بودند. ویژگی مشترک این قلعه‌ها یا دژها تو در تو بودن و به کار گیری مصالح خشتی در بخش‌هایی از آنها است. دلیل استفاده از خشت در ساخت بنای این دژها مقاومت بهتر و بیشتر خشت در مقابل وقایعی مانند زلزله و سیل و طوفان بود. از دیگر ویژگی‌های مشترک نارین قلعه‌های مختلف ساخته شده در کشور، غیر قابل نفوذ بودن آنها در برابر بیگانگان و دشمنان است.
نارین قلعه‌های مشهوری در لیست آثار ملی ایران ثبت شده نیز وجود دارند. که به ترتیب ثبت، نارین قلعه میبد، نارین قلعه نایین و نارین قلعه جاجرم می‌باشند. این نارین قلعه‌ها و به ویژه نارین قلعه میبد یزد از زمان شکل گیری‌شان که به قبل از اسلام و ساسانیان می‌رسد. و تا زمان‌های مربوط به بعد از ظهور اسلام، از اهمیت زیادی برخوردار بودند.
میبد
شهرستان میبد، از شهرستان‌های بسیار قدیمی و تاریخی کشورمان ایران است. که در استان کویری و زیبای یزد واقع شده است. این شهرستان دارای آثار تاریخی و باستانی بسیار زیادی بوده و بخشی از بار فرهنگ و تاریخ ایران را با خود به دوش می‌کشد. آثار تاریخی و فرهنگی زیادی از این شهرستان چندین هزار ساله، در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. که باعث شده توجه ویژه‌ای به این آثار و حفاظت از آنها بشود. کارشناسان و باستان شناسان با کاوش‌های خود در این شهر سکه‌ای را یافتند که مربوط به دوران ساسانیان است. و بدین ترتیب قدمت این شهر را به آن دوران و یا حتی پیش‌تر از آن اعلام کرده‌اند.
وجه تسمه نارین قلعه میبد
نارین قلعه میبد قدمی‌ترین ارگ خشتی حکومتی جهان با قدمتی بیش از 5 هزار سال می‌باشد. این دژ که در شهرستان میبد یزد ساخته شده است، مانند دیگر نارین قلعه‌های دیگر در نقاط مختلف کشور بنایی با قدمت چندین هزار ساله است. که برخی زمان ساخت آن را به دوران اشکانیان و یا حتی به مادها نسبت می‌دهند. نارین قلعه میبد با ارتفاعی بلند و با مصالح مقاومی چون خشت و گل ساخته شده است. از ویژگی‌های نارین قلعه میبد ساخت هفت طبقه‌ای آن و مساحت 3 هکتاری آن است که 4 برج و بارو داشته است. بخش‌های کشف شده از نارین قلعه میبد، بیشتر قسمت‌های سطحی قلعه می‌باشد. و بخش‌های زیرین آن به دلیل ریزش قلعه، هنوز کشف نشده باقی مانده است.
باستان شناسان بر این باورند که بنای نارین قلعه میبد بر روی بنایی قدیمی‌تر ساخته شده است نه زمینی بکر و دست نخورده. همچنین حدس می‌زنند که پیشینه سکونت در این نارین قلعه میبد به 3هزار تا 4 هزار سال قبل از میلاد بازگردد. که این حدس‌ها نارین قلعه را به عنوان یکی از مناطقی معرفی می‌کند که قدیمی‌ترین تمدن بشری را در خود جای داده است. با کاوش‌های صورت گرفته مسیرها و شبکه‌های زیر زمینی مرتبط با همدیگر در بخش‌های زیرین نارین قلعه میبد کشف شده‌اند، که از آن برای مسائل محرمانه و کمک رسانی استفاده می‌شدند. بیشتر این مسیرها برای دسترسی راحت‌تر مردم به مایحتاج زندگی خود از جمله آب و غذا بوده است. جالب است بدانید هیچ کدام از بیگانگان و متجاوزان متوجه وجود این مسیرهای زیرزمینی در پایین قلعه در دورانی که از آنها استفاده می‌شد، نشده‌اند.
ویژگی های نارین قلعه میبد
نارین قلعه‌ی میبد بعد از ارگ بم بزرگترین عمارت خشتی در ایران است. از ویژگی‌های نارین قلعه میبد می‌توان به دو بخش بودن آن برای سکونت به نام‌های بالایی نشین و پایینی نشین اشاره کرد. بخش پایینی نشین یا مردم نشین نارین قلعه میبد که از مسجد(دوران بعد از اسلام)، حمام، معابر و گذرگاه‌های آن و منازل مردم تشکیل شده است. به شارستان نیز در معماری شهر معروف است.
متاسفانه به دلیل فروریختن قسمت‌های بالایی نارین قلعه میبد، آثار زیادی از این بخش‌ها در نارین قلعه در دسترس نیستند. بخش بالایی نارین قلعه میبد به حاکم نشین نیز معروف است. حاکم نشین نارین قلعه میبد در 3 طبقه احداث شده است. و شمال عمارت‌هایی است که به صورت حلزونی شکل به بخش شاه نشین نارین قلعه میبد می‌رسد.
نارین قلعه میبد کجاست
همانطور که گفته شد نارین قلعه میبد در استان یزد و در شهرستان میبد قرار گرفته است. این قلعه‌ی تاریخی و باستانی در مسیر جاده‌ی ری به کرمان و در میانه‌ی این جاده قرار گرفته است. نارین قلعه میبد در شمال غربی شهر یزد و 50 کیلومتر نرسیده به این شهر است. این قلعه بر روی تپه‌ای به ارتفاع 25 متر قرار گرفته که علاوه بر بلند بودن خود قلعه، قرارگیری در این ارتفاع، خود باعث شکوه بیشتر این قلعه تاریخی شده است. این ارتفاع بلند باعث شده است که با بالا رفتن از قلعه تمام شهر میبد در زیر پایتان قرار بگیرد و به راحتی می‌توانید همه جای میبد را به خوبی ببینید.
و این قلعه که به صورت یک شهر مصور درآمده، مانند یک حصار دایره‌ای است که تمام شهر را در آن زمان در دل خود نگه‌داشته است. نارین قلعه میبد از بخش‌های شمالی و جنوبی تشکیل شده است. قسمت‌های بخش جنوبی قلعه، بسته به دلایلی نسبت به بخش‌های شمالی، حدود 20 متر از ارتفاع بیشتری برخوردار هستند.
قدمت نارین قلعه میبد
بحث‌های زیادی در رابطه با تاریخچه و قدمت نارین قلعه میبد وجود دارد. آنچه که همگان بر آن توافق نظر دارند این است که نارین قلعه میبد بیش از 5 هزار سال قدمت دارد. باستان شناسان با حفاری‌هایی در این قلعه انجام داده‌اند، سفال کهن و بسیار قدیمی را کشف کرده‌اند که با آن اطلاعات زیادی را از قدمت و تاریخ قلعه توانستند به‌دست بیاورند. در این سفال نقشی از موجودی است که یک نیمه‌ی تن آن انسانی و دیگر نیمه حیوانی می‌باشد؛ که دقیقا شبیه به موجودات افسانه‌ای در نقش نگاره‌های تمدن عیلامی است. از دیگر اطلاعات مربوط به نارین قلعه میبد، می‌توان به کشف یک لوح کتیبه‌ای و یک مهر که بر روی آن آثاری از خط پهلوی دیده می‌شود اشاره کرد که مربوط به دوران ساسانیان است.
از دیگر نظریه‌ها در رابطه با قدمت نارین قلعه میبد این است که بنای نارین قلعه میبد بر روی بنایی قدیمی‌تر ساخته شده است نه زمینی بکر و دست نخورده. باستان شناسان همچنین حدس می‌زنند که پیشینه سکونت در این نارین قلعه میبد به 3 هزار تا 4 هزار سال قبل از میلاد بازگردد که این حدس‌ها این قلعه کهن و باستانی را به عنوان یکی از مناطقی معرفی می‌کند که قدیمی‌ترین تمدن بشری را در خود جای داده است. جعفری، نخستین تاریخ نویس یزدی در قرن 8 این مکان را مربوط به زمان حضرت سلیمان و محل دفن گنج سلیمان نبی می‌داند که البته این دیدگاه کمی افسانه‌ای و به دور از واقعیت است.
نارین قلعه میبد در تاریخ 8 مرداد سال 54 به شماره 1086 به ثبت ملی رسیده است.
در مورد نارین قلعه میبد
نارین قلعه میبد اثر ساخته شده در بیش از 5 هزار سال پیش، دارای ویژگی‌هایی است که هر فردی را حیرت زده خواهد کرد. قسمت‌های کشف شده از نارین قلعه میبد بیشتر مربوط به بخش‌های سطحی نارین قلعه هستند چرا که در اثر گذشت سالیان دراز و وقوع برخی پدیده‌ها این اثر دچار ریزش شده‌است. اما کاوش‌هایی در بخش‌های زیرین آن انجام شده است.
در این کاوش‌ها علاوه بر یافتن سفال منقش به موجود افسانه‌ای نیمه حیوان و نیمه آدمیزاد، مسیرهایی در زیر این قلعه کهن باستانی کشف شده‌اند که نشان از وجود راه‌هایی دارند که از آنها استفاده‌های مختلفی می‌کردند. این راه‌ها برای دسترسی بهتر مردم به الزامات اصلی و اولیه زندگی همچون آب و غذ طراحی شده بودند که این نشان از اهمیت به رفاه حال عموم در گذشته می‌باشد.
از دیگر ویژگی‌های نارین قلعه حفر خندق‌هایی است که دور تا دور این قلعه کنده شده‌اند و با این کار تا جایی که توانستند، از حمله و تجاوز بیگانگان جلوگیری کردند. در این خندق نقب‌هایی وجود داشت که به اندازه یک فرسنگ تا زیر این خندق ادامه می‌یافت. شاید مهم‌ترین ویژگی این قلعه تاریخی، امنیت این قلعه باشد.
جالب است بدانید که در طول وجود این بنای خشتی، هیچیک از دشمنان به وجود این مسیرها و شبکه‌های زیرزمینی پی نبردند. نارین قلعه میبد از آثاری است که تمدن کهن بشری را به وضوح به ما نشان می‌دهد. این ارگ حکومتی و نظامی در دوران قبل و حتی بعد از اسلام از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود. همچنین این تصور وجود دارد که در مدت زمانی این بنای خشتی علاوه‌بر محل حکومت، محل سکونت بزرگان نیز بوده است.
معماری نارین قلعه میبد
در ساخت نارین قلعه میبد چیزی که بیشتر از دیگر مصالح استفاده شده و به وضوح دیده می‌شود مصالحی چون خشت و گل است. به همین دلیل نارین قلعه میبد را بعد از ارگ بم بزرگترین بنای خشتی ایران می‌دانند. دلیل استفاده از خشت و گل مقاوم‌تر بودن این مواد در آن دوران یعنی حدود 5 هزار سال پیش است.
باستان شناسان با کاوش‌های انجام شده مشاهده کرده‌اند که در قسمت‌های شمالی، قسمت‌های زیرین و بخش شاه نشین قلعه که شاه نشین مظفری نام داشته، از خشت بسیار زیاد استفاده شده است یعنی دقیقا قسمت‌هایی که به امنیت بیشتری احتیاج دارند. این قلعه‌ی کهن در مساحتی به اندازه 3 هکتار در 7 طبقه ساخته شده است. که در بخش‌هایی از آن اتاق‌های تو در تو و مرتبط با همدیگر دیده می‌شوند.
مرمت و بازسازی ارگ نارین قلعه میبد
در طی دورانهای مختلف بخش‌هایی به قسمت‌های این قلعه افزوده و بخش‌هایی از آن مرمت و بازسازی شده است. برای مثال در قسمت‌های قدیمی‌تر، آثار سوختگی دیده شده است که نشان از وجود تنور در آن محل می‌باشد. همچنین سفال‌هایی نیز مربوط به دوران آهن در این قلعه کشف شده‌اند.
از ویژگی‌های نارین قلعه‌ی شهر میبد در دورههای اسلامی نیز می‌توان به دو بخشی بودن آن برای سکونت به نام‌های بالایی نشین و پایینی نشین اشاره کرد. بخش پایینی نشین یا مردم نشین نارین قلعه میبد که از مسجد(دوران بعد از اسلام)، حمام، معابر و گذرگاه‌های آن و منازل مردم تشکیل شده است به شارستان نیز در معماری شهری معروف است.
در اطراف و بخش مرکزی این قلعه‌ی باستانی و تاریخی آثاری از 4 برج و باروهای استوانه‌ای دیده می‌شود که متاسفانه تنها بخش مرکزی این برج‌ها باقی مانده است. همچنین آثار معماری دیگری نیز شبیه به معماری‌های قرون 4 و 5 هجری در بخش‌هایی از این قلعه دیده می‌شود. که نشان از مسکونی شدن این قلعه در آن دوران است.
آدرس نارین قلعه میبد
این جاذبه دیدنی و تاریخی در شهر میبد، نزدیک میدان شهرداری قرار دارد.
ساعات بازدید از نارین قلعه میبد
برای دیدن این قلعه‌ی زیبا و تاریخی که شکوه تاریخ ایران را با خود به همراه دارد می‌توانید همه روزه از ساعت 9 صبح تا 5 بعد از ظهر بروید.
نارین قلعه از آثار ملی ایران
همانطور که می‌دانید فهرست آثار ملی ایران سندی است که در سال 1309 شمسی به رسمیت شناخته شده و به موجب آن تمام آثار و ابنیه صنعتی و اماکنی که تا آخر دوره حکومت زندیه در ایران کشف یا احداث شده‌اند، باید براساس ماده 3 این سند به ثبت ملی برسند. در ابتدا در این سند ثبت آثار دوران قاجاریه به دلیل مشکلات پهلوی اول با حکومت قاجاریه ممنوع اعلام شد. اما بعدها در سال 1334 این ممنوعیت برداشته شد و آثار به جای مانده از دوران قاجاریه در ایران نیز می‌توانستند به ثبت برسند. به موجب این این قانون نارین قلعه‌ها یا نارنج قلعه‌ها با قدمت چندین هزار ساله خود باید در لیست آثار ملی ایران قرار داشته باشند.
بدین ترتیب نارین قلعه میبد قدیمی‌ترین ارگ حکومتی دنیا در تاریخ 8 مرداد سال 54 به شماره 1086 در لیست آثار ثبت ملی شده ایران قرار گرفت. بعد از آن نارین قلعه جاجرم در تاریخ 3 بهمن سال 56 با شماره 1593 به ثبت آثار ملی ایران رسید و به همین ترتیب نارین قلعه نایین نیز بعد از انقلاب در تاریخ 4 آبان 65 با شماره 4177 به ثبت آثار ملی ایران رسیده است
هزینه ورودیه نارین قلعه میبد
ورودیه ناین مجموعه برای ایرانیان 2500 تومان و برای خارجی‌ها 15 هزارتومان می‌باشد.
آب و هوای میبد
برای بازدید از جاهای دیدنی میبد اطلاع از وضع آب و هوای شهر لازم است. به همین خاطر در ادامه پیشبینی وضع آب و هوای میبد را در پنج روز آینده ملاحظه می‌نمایید.
لوكيشن دقيق نارين قلعه ميبد
اگر قصد سفر در ايران و شهر ميبد يزد را داريد، براي بازديد از جاهاي ديدني شهر ميبد، تنها داشتن آدرس و مسيرهاي دسترسي به آنها كافي نيست. در بخش‌هاي بالا به آدرس قلعه نارين تاريخي ميبد اشاره شده است. در اين بخش براي راه يابي بهتر و ساده‌تر لوكيشن دقيق اين قلعه آورده شده است. با مراجعه به اين بخش و با كمك نرم افزارهاي نقشه خواني همچون گوگل مپ تا رسيدن به اين قلعه ديدني را مسيريابي كنيد.
اگر روش استفاده از گوگل مپ را نمي‌دانيد، با لمس بر روي اين قسمت مي‌توانيد با كاركرد اين نرم افزار آشنا شويد.
امتیاز شما به این صفحه:
نارین قلعه میبد
نارین قلعه میبد قدیمی‌ترین ارگ حکومتی دنیا از جاهای دیدنی میبد استان یزد است. در مطلب بالا به معرفی، ساعت بازدید و آدرس ارگ نارین قلعه میبد یزد پرداختیم.
