چهار طاقی سنگبر يكي از جاذبه‌هاي تاريخي شهرستان مشهد در روستاي سنگبر استان خراسان رضوی است. کاربری این بنا دقیقا مشخص نیست، به همین خاطر عده‌ای از آن با عنوان آتشکده سنگبر مشهد یاد می‌کنند. در اين محتوا سعي شده است تا به موقعيت جغرافيايي اين ابنيه، كاربرد و معماري چهارطاقی سنگبر، قدمت اين سازه، مصالح اين سازه، تعريف چهار طاقي، ساير آثار و ابينه‌هاي تاريخي دوره تيموريان در خراسان و جاذبه‌هاي نزديك به اين بنا پرداخته شده است. اين اثر به نام چهار طاقی سنگور نیز گفته مي‌شود.
موقعيت جغرافيايي چهار طاقی سنگبر
چهار طاقی سنگبر در بخش مركزي شهرستان مشهد و نود و سه کیلومتری شمال شرقی شهر مشهد در استان رضوي واقع شده است. چهار طاقی سنگبر مشهد با شماره 11018 در مرداد ماه سال 1383 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
معماري چهارطاقی سنگبر
معماري اين سازه شامل اتاقي با چهار ضلع يا چهار گوش است. هر ضلع اين سازه، بیش از شش متر ارتفاع دارد. در بالاي چهار گوشه آن، گنبدي تقريبا دايره شكل يا مدور ساخته شده است. ساختار كلي سازه به صورت چهار درگاهی طاق‌دار است. متاسفانه بنا در وضعيت تخريب قرار دارد. با توجه به وضعیت موجود آن تشخیص ورودي اصلی امكان‌پذير نيست.
كاربرد چهار طاقي سنگور
نوع كاربرد اين بنا دقيقا مشخص نيست، برخي كاربرد آن را آتشكده معرفي كرده‌اند. اين سازه بسيار شبيه به آتشكده‌هاي دوره ساساني است. اين سازه شبيه آتشكده‌هايي مثل آتشكده جره يا گره بين فيروزآباد و بيشاپور استان فارس است. برخي‌ها كاربرد آن را آرامگاهي و برخي‌ها نيز كاربرد آن را نجومي معرفي كرده‌اند.
قدمت چهارطاقی سنگبر
با توجه نوع سبك و سياق معماري چهارطاقي سنگبر، قدمت آن به دوره تيموريان مي‌رسد. در اين دوره مقبره‌هاي خانوادگی و آرامگاه‌هايي بر قبر شخصیت‌هاي بزرگ سیاسی و علمی بنا شده است. اين مقبره‌ها الهام گرفته از آتشكده‌هاي ايران باستان به خصوص دوره ساسانيان است. اين مقبره‌هاي چهار گوش در سراسر ايران در دوره‌هاي تاريخي مختلف ايران ساخته شده‌اند. نمونه‌ي از مهمترين اين آتشكده‌ها در بازه‌هور در بين تربت حیدریه و نیشابور و آتشكده نياسر در كاشمر است.
البته در مورد قدمت اين سازه به يقين نمي‌توان گفت كه به دوره تيموريان تعلق ندارد. اين قدمت بر اساس تخمين صورت گرفته شده است. براي مشخص شدن قدمت اين چهار طاقي نياز به مطالعات علمي و تاريخي است.
کلیپ چهارطاقی سنگبر
در کلیپ زیر احسان گنابادی عزیز به معرفی و توضیحاتی راجع به این اثر تاریخی استان خراسان رضوی می‌پردازد.
مصالح به كار رفته در چهارطاقي سنگبر
اين بنا با مصالح آجر و سنگ بنا شده است. آجر چینی جناغی در نمای بیرونی اين بنا، نشان دهنده سبك و سياق معماري در دوره تيموريان است. براي همين قدمت آن به دوره تيموريان نسبت داده شده است.
چهارطاقي چيست؟
چهار طاقي ها بناهاي مربع شكل هستند كه داراي چهار طاق، چهار ستون، با گنبدي كوتاه، بدون ديوار با پلان مربع شكل است. در طول تاريخ اين سازه، بر حسب كاربرد آنها، با نام‌هايي مثل آتشگاه، آتشکده، معبد، خشاب، گنبدك، بقعه، آرامگاه، مقبره، قصر و قلعه نامگذاري شده‌اند. كهن‌ترين چهارطاقی ساخته شده و كشف شده در ایران آتشکده‌ي کوه خواجه است كه متعلق به دوره اشكانيان است.
مدت زمان پيشنهادي براي بازديد از چهار طاقی سنگبر
مدت زمان پيشنهادي براي بازديد از چهارطاقي سنگبر نيم ساعت است. در نزديكي اين بنا امكانات رفاهي موجود نيست. بازديد از آن نيز رايگان است.
ساير آثار و ابينه‌هاي تاريخي در دوره تيموريان در خراسان
از ساير آثار و ابنيه‌هاي تاريخي در دوره تيموريان در خراسان مي‌توان به مسجد شاه، مسجد گوهرشاد، مسجد جامع نيشابور، مدرسه غیاثیه خرگرد، مدرسه دو در يا سيدي، آرامگاه شيخ جامي، آرامگاه زین الدین ابوبكر تايبادي، ميل اخنگان، كاروانسراي رباط سفيد، كاروانسراي سنگ بست، آب انبار سیجاوند، آب انبار خطیب خواف و غيره است.
جاذبه‌هاي اطراف و نزديك چهارطاقي سنگبر
از جاذبه‌هاي اطراف و نزديك چهارطاقي سنگبر مشهد مي‌توان به پارک طبیعی هفت حوض يا دره هفت حوض، روستای گلستان، کوه های خلج، پارک جنگلی شهرک ابوذر و غيره نام برد.
ساير جاذبه‌هاي گردشگري، تاريخي و مذهبي در شهرستان مشهد
شهرستان مشهد داراي انواع جاذبه‌هاي گردشگري فرهنگي، مذهبي، طبيعي، تاريخي و باستاني است. از جاذبه‌هاي گردشگري، تاريخي و مذهبي در شهرستان مشهد مي‌توان به حرم امام رضا (ع)، آرامگاه خيام، باغ موزه نادری، آرامگاه نادرشاه افشار، آرامگاه كمال الملك و آرامگاه عطار در نيشابور، روستاي كنگ، آرامگاه فردوسي در طوس، مجموعه تفريحي چاليدره، بعقه هارونيه، ميل رادكان، خانه داروغه، آبشارهاي بوژان نیشابور و اخلمد، كاروانسرای فخرداوود و غيره را اشاره كرد.
آب و هوای مشهد
به این خاطر که در سنگبر مرکز هواشناسی نیست، و این روستا در نزدیکی شهر مشهد قرار دارد. برای اطلاع از وضع آب و هوایی در بخش زیر پیشبینی وضع آب و هوای شهر مشهد را در پنج روز آینده مشاهده می‌کنید.
مشهد آب و هوا
لوکیشن دقیق چهار طاقی سنگبر
برای دسترسی و سهولت در مسیریابی در بخش زیر لوکیشن دقیق این چهارطاقی قرار گرفته است. با کمک گوشی همراه هوشمندتان به راحتی تا رسیدن به این جاذبه تاریخی مسیریابی نمایید.
اگر استفاده از گوگل مپ برایتان سخت است، حتما راهنمای استفاده از گوگل مپ را از اینجا مطالعه بفرمایید.
منابع
- میراث معماری تیموری در خراسان، الهه ابراهيمي، شهرسازی ایران، دوره 3، شماره 4، بهار و تابستان 1399، صفحه 117-130
- چهارطاقی سابقه‌ي کاربرد واژه و صورت، فاطمه گلدار، دو فصلنامه تخصصى دانش مرمت و ميراث فرهنگي، ویژه نامه‌ي آتشکده‌ها و آتشگاه‌هاي ایران، زمستان 1393
- عکس‌های این محتوا را جناب آقای احسان گنابادی عزیز ثبت نموده‌اند.
امتیاز شما به این صفحه:
چهار طاقی سنگبر
چهار طاقی سنگبر از جاهای تاریخی و دیدنی اطراف مشهد است. در ادامه به معرفی، تاریخچه چهارطاقی و آدرس چهارطاقی سنگبر می‌پردازیم.
