کلیسای سورپ گئورگ مقدس تهران یکی از قدیمی ترین کلیساهای تهران است. کلیسا سورپ گئورگ که در زمان صفویه احداث شده هماکنون یکی از بناهای تاریخی تهران محسوب میشود. ما در این مطلب ابتدا تاریخچه ساخت کلیسای سورپ گئورگ را بیان میکنیم. پس از آن با پاسخ به سؤال گئورگ مقدس که بود؟ به معرفی این شخصیت میپردازیم. در بخش بعدی اطلاعات کاملی در مورد معماری کلیسای گئورگ مقدس ارائه میکنیم. در ادامه اطلاعاتی از نحوه برگزاری “جشن گئورگ مقدس” در این کلیسا ارائه میکنیم. بخش پایانی مطلب را به بیان وضعیت فعلی کلیسا، آدرس و شماره تماس کلیسای گئورگ مقدس اختصاص میدهیم.
کلیسای سورپ گئورگ مقدس تهران
درواقع کلیسای سورپ گئورگ مقدس تهران مانند اغلب کلیساهای تهران در ابتدا تنها نمازخانهای محقر بوده است. در سال 1798 میلادی آقا محمد خان قاجار ارامنه قرهباغ ارمنستان را وادار به کوچ اجباری نمود. به همین خاطر جمع قابل توجهی از ارامنه در میدان دروازه قزوین (میدان وحدت فعلی) ساکن شدند. با توجه به پایبندی ارامنه به اصول مذهبی آنها مراسم و آیین خود را فراموش نکرده بودند. لذا به فکر ایجاد مکانی برای برگزاری مراسم مذهبی خود بودند. این کلیسا در ابتدا نمازخانه یا به عبارت بهتر محراب کوچکی بوده است. گفته میشود دو تن از ارامنه ساکن این محله به نامهای استپانیان و هوسپیان پایهگذار این کلیسا بودند.
زمان ساخت بنای اولیه سالهای 1169-1153 شمسی مقارن با اواخر دوره صفویه تخمین زده میشود. پس از گذشت 5 سال و با مهاجرت برخی ارامنه اصفهان و تبریز به تهران جمعیت ارامنه این محله افزایش یافت. در نتیجه آن محراب کوچک جوابگوی نیاز این جمعیت نبود. لذا در سال 1174 شمسی نمازخانهای در این مکان احداث شد. چندین سال بعد یعنی در سال 1214 شمسی آن نمازخانه گسترش یافته و به کلیسای گئورگ مقدس تبدیل شد. البته بنای فعلی کلیسا حاصل بازسازی صورت گرفته در سال 1261 شمسی است.
گئورگ مقدس که بود؟
گئورگ مقدس یا همان گئورگیوس یکی از سرداران بت پرست در صدر مسیحیت بوده است. او به همراه رومانوس و آدوپتیتوس سه سردار بزرگ بت پرست بودند. اما در نهایت این سرداران از مسیحیان در برابر بت پرستان حمایت میکنند. به همین خاطر نیز توسط بتپرستان به قتل میرسند. به همین دلیل کلیسای ارتدوکس اروپای شرقی و کلیسای حواری ارمنی، گئورگ مقدس را به عنوان یکی از قدیسین کلیسا معرفی میکنند. ارزشی که ارامنه برای این شخصیت تاریخی قائل هستند سبب شده هر ساله در اوایل پاییز مراسمی با عنوان “جشن گئورگ مقدس” در بزرگداشت او برپا کنند.
معماری کلیسای سورپ گئورگ مقدس تهران
معماری کلیسای سورپ گئورگ کاملاً مشابه کلیساهای دوران ساسانیان است. البته تفاوت اندکی در طاق کلیسا دیده میشود. طاق کلیساهای ساسانی به صورت نیمگرد اجرا میشد. اما طاق کلیسای گئورگ مقدس با الهام از معماری دوران اسلامی به صورت زاویه دار طراحی شده است. پلان کلیسای سورپ گئورگ مقدس به صورت مستطیل شکل طراحی شده است. بنای کلیسا در راستای شرقی غربی قرار گرفته و محراب کلیسا در ضلع شرقی آن قرار دارد. محراب کلیسا حدود 6 پله از سطح تالار بالاتر است. در ضلع جنوبی محراب اتاق رختکن قرار دارد. در ضلع شمالی محراب اتاق دیگری وجود دارد که وسایل اهدایی به کلیسا در آن نگهداری میشود. و در این کلیسا سالن نسبتاً بزرگی برای شمع روشن کردن اختصاص یافته است.
نمازخانه کلیسا با ردیف ستونها، یک دهانه طاق چشمه در مرکز و دو دهانه در مجاورت آن احداث شده است. طاق هرمی کلیسا بر روی چهار ستون مرتفع بنا شده است. بر روی طاق هرمی چندین نورگیر تعبیه شده است. این طاق گنبدی، تالار کلیسای گئورگ را به دو راهرو و یک بخش میانی تقسیم کرده است. فضای محصور میان چهار ستون کلیسا مربعی به ضلع 4 متر است.
کلیسا گئورگ مقدس تهران
کلیسای سورپ گئورگ دارای دو درب ورودی در اضلاع غربی و جنوبی است. در بخش ورودی یک حیاط بزرگ و در ضلع شمالی کلیسا نیز یک حیاط کوچک قرار دارد. ورودی بنا به صورت یک ایوان پیش آمده طراحی شده که در حقیقت همان برج ناقوس کلیسا است. در سه وجه این ایوان، ورودیهای قوسی شکل در دو طبقه دیده میشود. در طراحی کلیسا معمولاً برج ناقوس در ضلع غربی احداث میشود. اما در ضلع غربی کلیسا سورپ گئورگ مقدس فضای کافی برای احداث این برج وجود نداشته فلذا در ضلع جنوبی بنا احداث شده است. برج ناقوس این کلیسا در سه طبقه طراحی و احداث شده است. این سه طبقه به گونهای طراحی شده که مساحت هر طبقه از طبقه پایینی کوچکتر است. به همین دلیل برج ناقوس یکی از بخشهای زیبای بنا به شمار میرود. ناقوس کلیسا در داخل یک شش وجهی هرمی شکل قرار دارد.
ویژگی شاخص این بنا وجود سنگ قبرهایی است که در نمای خارجی کلیسا نصب شده است. این سنگ قبرها هم بر روی دیواره خارجی کلیسا و هم بر روی دیواره خارجی برج ناقوس دیده میشود. ابتدا تصور میشد سنگ قبرهای معدودی به عنوان اثر تاریخی در این مکان نصب شده است. اما زمانی که در سال 1362 شمسی برای حفر کانال در این منطقه حفاری صورت گرفت سنگ قبرهای متعددی نمایان شد. ظاهراً بنا به صلاحدید بزرگان در آن زمان، قبرستان قدیمی ارامنه برای ساخت کلیسا اختصاص یافته است. به همین خاطر سنگ قبر بزرگان ارامنه به عنوان یادبود در بنای کلیسا استفاده شده است. نکته قابل توجه در مورد این سنگ قبرها طراحی و حکاکیهای انجام شده بر روی آنها است.
سنگ قبرهای کلیسای سورپ گئورگ متعلق به کیست؟
سنگ قبرهای کلیسای سورپ گئورگ مقدس تهران متعلق به افراد نامی ارامنه در آن دوران بوده است. برخی از این افراد عبارتند از:
- هوسپ گاسپاریان: از اولین معلمان مدرسه ارامنه هایکازیان تهران
- الله وردیخان هاروتیان: از امرای ارتش قاجار
- هاراطون هاروتیان: فرزند الله وردی خان که او نیز از نظامیان ارتش بود
- میکائیل مارکاریان: مؤسس انجمن دوستداران علم و دانش
- امیرتومان، میرزا ماردیروس داوید خانیان: فرمانده گارد سلطنتی قاجار، رئیس ستاد بریگاد قزاق،
- سلیمان خان سهام الدوله: برادر منوچهر خان معتمدالدوله والی کردستان و خوزستان
- جهانگیر خان اناگولوپیانس مامیگونیان: پسر سلیمان خان نخست وزیر صنایع و قورخانه کشور که مؤسس کارخانجات متعددی بوده است. کارخانجات کاغذ سازی، باروت کوبی، فشنگ سازی و نیز خیاط خانه دولتی و آسیاب ماشینی توسط این فرد تأسیس شده است.
مراسم کلیسا گئورگ مقدس تهران
دهه اول مهرماه در باور ارامنه سالروز سردار گئورگ مقدس است. لذا از ابتدای تأسیس این کلیسا هرساله مراسم باشکوه در این تاریخ در کلیسای گئورگ برگزار میشود. زائران فراوانی هر ساله در اواخر سپتامبر (اوایل مهرماه) برای برگزاری این مراسم در کلیسای گئورگ گرد هم میآیند. زائران شب را در کلیسا بیتوته کرده و هنگام صبح آیین زیارت و قربانی را اجرا مینمایند. جالب است بدانید مراسم نیایش در این کلیسا توسط یک سیستم الکتریکی اجرا میشود. به عبارت سادهتر یک سیستم الکتریکی زائران را برای نشستن و برخاستن راهنمایی میکند.
در این مراسم آب متبرک شده در کلیسا میان مردم توزیع میشود. در حیاط کلیسا نیز شمع صلیب مخصوص به فروش میرسد. هرکس نذری داشته باشد صلیبی خریداری کرده و به کشیش میدهد تا برای او دعا کند. این صلیب تا سال بعد در نزد فرد باقی میماند. اگر تا سال بعد حاجتروا شده باشد آن صلیب را به کلیسا اهدا میکند. در این مراسم مردم نیز نذورات خود را به صورت مالی یا غیر مالی به کلیسا اهدا میکنند. روشن کردن شمع نیز در این روز بسیار اهمیت دارد. به همین دلیل هر زائر چندین شمع در سالن مخصوص کلیسا روشن میکند و سپس دعا میکند. از دیگر آداب جشن گئورگ مقدس پخت حلیم و توزیع آن میان اقوام و همسایگان است.
وضعیت فعلی کلیسای سورپ گئورگ مقدس تهران
در زمان ساخت این کلیسا این محله یکی از بزرگترین محله ارامنه تهران بوده است. اما به مرور زمان ارامنه از این محله مهاجرت کردهاند. در حال حاضر این کلیسا در میانه بازار قرار گرفته و از آن محله ارامنه تنها یک کوچه به نام ارامنه باقی مانده است. با این وجود به خاطر اعتبار این کلیسا نزد ارامنه هنوز یکشنبهها مراسم نیایش در این کلیسا برگزار میشود. یکی از سازمانهای فعال ارامنه ایران انجمن خیریه بانوان ارامنه است. این انجمن در سال 1286 شمسی تأسیس شده است.
به همت اعضای این انجمن فضای کلیسای گئورگ مقدس به اسکان سالمندان بیسرپرست ارامنه اختصاص یافته است. اتاقهایی پیرامون حیاط کلیسا احداث شده و در اختیار سالمندان بیسرپرست قرار دارد. اتاقهای بنا شده در حیاط اصلی مختص بانوان و اتاقهای بنا شده در حیاط شمالی مختص آقایان است. خانه سالمندان گئورگ تحت نظر شورای خلیفهگری ارامنه و انجمن خیریه بانوان ارامنه اداره میشود.
آدرس کلیسای سورپ گئورگ مقدس تهران
کلیسای سورپ گئورگ در منطقه دوازده تهران و در نزدیکی میدان وحدت اسلامی واقع شده است. این کلیسا در بازارچه قوام الدوله در محله شاپور سابق واقع شده است. نزدیکترین ایستگاه مترو به کلیسای گئورگ مقدس ایستگاه مترو خیام است. نزدیکترین ایستگاه اتوبوس به کلیسای گئورگ مقدس ایستگاههای سید نصرالدین و میدان وحدت است. به خاطر وجود خانه سالمندان در کلیسای سورپ گئورگ درب این کلیسا همه روزه باز است. البته گفته میشود خادم کلیسا بعد از ساعت 13 حضور ندارد و به همین خاطر امکان بازدید از کلیسا پس از این ساعت وجود ندارد.
آدرس: تهران، خیابان وحدت اسلامی، بازارچه قوام الدوله(بازارچه شاپور)، کوچه شهید مغفوری
شماره تماس کلیسای گئورگ مقدس: 02155162159
کلیساهای تهران
از دیگر کلیساهای تهران میتوان از کلیسای صلیب مقدس، کلیسای میناس مقدس، کلیسا سنت جوزف و کلیسای سرکیس مقدس نام برد.
دیدنی های تهران
از دیگر جاهای دیدنی تهران میتوان به برج آزادی، برج میلاد، کاخ گلستان، کاخ نیاوران، کاخ سعدآباد، دریاچه چیتگر، پارک طبیعت، خانه مقدم، موزه جواهرات ملی و موزه رضا غباسی اشاره کرد.
آب و هوای تهران
برای بازدید از دیدنی های تهران اطلاع از وضع آب و هوا لازم است. به همین خاطر در این بخش به پیشبینی وضع آب و هوای شهر تهران در پنج روز آینده میپردازیم.
لوکیشن دقیق کلیسا گئورک مقدس
در بخش بالا به آدرس کلیسا گئورگ مقدس پرداختیم. برای راحتی بیشت لوکیشن دقیق کلیسا گئورگ مقدس را باز در این بخش قرار میدهیم.
امتیاز شما به این صفحه:
کلیسای سورپ گئورگ مقدس تهران
کلیسای سورپ گئورگ مقدس تهران از کلیساهای تهران در بازار شاپور است. در مطلب بالا به معرفی، تاریخچه، عکس و آدرس کلیسا گئورگ مقدس تهران پرداختیم.