گنبد عالی ابرکوه یا بنای سنگی هگ از قدیمی‌ترین بناهای استان یزد بوده و از دوره دیلمیان برجای ماده است. این گنبد هزار ساله را که بر بلندای کوه شهر ابرکوه واقع شده، باید اولین بنای ثبتی در استان یزد به شمار آوریم. زیبایی خاص بنای سنگی می‌تواند چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره کند. ما قصد داریم در این مطلب به معرفی گنبد عالی ابرکوه، تاریخچه بنای سنگی هگ، ساعت بازدید از گنبد سنگی، قیمت بلیط و آدرس گنبد ابرکوه بپردازیم.

گنبد عالی ابرکوه؛ بزرگترین بنای سنگی در ایران

استان یزد سراسر جاذبه‌های تاریخی و دیدنی است. در این میان برخی از مکان‌های تاریخی و بناهای قدیمی را در خود جای داده است، که بازدید از آنها خالی از لطف نخواهد بود. بیشتر مردم کشور استان یزد را با بادگیرهای معروفی که دارد می‌شناسند. اما گنبد عالی ابرکوه با داشتن پیشینه هزار ساله، گردشگران ایرانی و خارجی را به سمت خود جذب می‌کند. این بنا بر بلندای کوه همچون ستونی استوار ایستاده است.

معرفی گنبد عالی ابرکوه

اگر گذرتان به استان یزد افتاد، در میان تمام مکان‌های دیدنی که می‌توانید از آنها بازدید نمایید، بازدید از بنای سنگی هگ را نیز در لیست برنامه خود قرار دهید. ساکنان قدیمی منطقه ابرکوه، این بنای سنگی هگ را با نام گنبد عالی می‌شناسند. از این رو این مکان به این نام شناخته شده است. گنبد عالی ابرکوه دارای شکل هشت ضلعی بوده، که قدمت آن به بیش از هزار سال پیش باز می‌گردد.

نوع معماری و ساخت این گنبد حکایت و گواه بر تاریخ ساخت و دیدگاه معماری دوران خویش است. تفکر معماری و ساخت بناها در هر دوره تاریخی، نشان از تفکر و فرهنگ آن دوران است. به عبارت دیگر فلسفه و دیدگاهی عالی را به دنبال دارد.

این بنا را شاید باید یکی از قدیمی‌ترین و محکم‌ترین بناها در ایران به شمار آوریم. گنبد تاریخی و زیبای ابرکوه در قرن هشتم هجری به دستور فیروزان، فرزند امیر عمید الدین شمس الدوله دیلمی بنا شد. البته باید به این نکته نیز اشاره کنیم که گنبد عالی ابرکوه در اصل مقبره امیر عمیدالدین شمس الدوله دیلمی و نوه خود نصر بن حسن بن فیروزان دیلمی است. این بنا یک نمونه از زیباترین برج‌های سنگی در طول تاریخ خواهد بود.

اگر تنها ۱۴۰ کیلومتر از شهرستان یزد دور شوید، در مسیر جاده ابرکوه قرار خواهید گرفت. در انتهای این مسیر به بخش بهمن می‌رسید که بر بلندای کوهی، گنبد عالی ابرکوه واقع شده است. می‌توانید در کنار این بنای سنگی به راحتی تمام شهر یزد را مشاهده کرده و از زیبایی‌ها و سبک معماری آن لذت ببرید. دیدن جاذبه‌های تاریخی این استان همیشه انسان را به وجد آورده و خواهد آورد.

تاریخچه بنای سنگی هگ ابرکوه

بررسی‌ها و شواهد تاریخی گواه بر تاریخی بودن این گنبد و دوره تاریخی آن دارد. گنبد عالی ابرکوه مربوط به دوره دیلمیان است. اما برخی دیگر از کتیبه‌های تاریخی نیز گویای آن است که این بنا در دوران سلجوقیان بنا شده و به یادگار مانده است. مسئله ای که منجر شده است تا بیشتر مستندات تاریخی این بنای سنگی را به دوره دیلمیان نسبت دهند، سبک و اصول معماری آن است. معماری که ایرانیان پیش از اسلام داشته‌اند و منجر شده است تا این بنا به آن دوران منتسب شود.

اگر برای بازدید از گنبد عالی ابرکوه اطراف آن را به دقت بگردید، می‌توانید با کتیبه ای مواجه شوید که بر روی آن متنی با خط کوفی حکاکی شده است. متنی که بر روی آن تاریخ دقیق ساخت بنا، سال 844 هجری قمری قید گردیده است. بر روی این کتیبه حتی می‌توانید بخوانید که چه کسی و به چه علت دستور ساخت این بنا را داده است. آنگونه که کارشناسان آثار باستانی معتقد هستند، این بنای سنگی و ارزشمند وارد سن هزار سالگی خود شده، اما همچنان استوار و محکم بر فراز ابر کوه ایستاده است.

گذشته بنا

اما چرا برخی از تاریخ نگاران و کارشناسان آثار باستانی این بنا را مربوط به دوره سلجوقیان می‌دانند؟ یکی از مهمترین دلایل آنها برای بیان کردن چنین ادعایی، استحکام زیاد گنبد عالی ابرکوه است. بدون تردید بناهایی که در آن دوران ساخته شده‌اند، همگی از استحکام خوبی برخوردار هستند. به همین دلیل برخی از کارشناسان معتقد هستند که این بنا را باید به دوران سلجوقیان نسبت دهیم.

گنبد عالی ابرکوه با داشتن معماری ظریف و ساده خود، موفق شده است در میان فهرست آثار ملی ایران به ثبت برسد. از این رو باید این بنای سنگی را اولین بنای ثبت شده در استان یزد به شمار آوریم، که وارد فهرست آثار ملی ایران گردید.

سبک معماری گنبد عالی استان یزد

این بنای تاریخی از سبک معماری خاص و جذابی برخوردار است. اگر بخواهیم شباهت این بنای سنگی را به دوره خاصی نسبت دهیم، باید میان سبک معماری گنبد عالی ابرکوه و بناهایی که در قرن سوم و چهارم هجری قمری ساخته شده‌اند، همچون برج خرقان و گنبد کاووس، شباهت‌هایی را بیان کنیم. دیوار و سقف این بنای سنگی را با استفاده از ملات ساروج و گچ و سنگ سفید ساخته‌اند.

استفاده از ساروج در دوران گذشته همچون سیمان برای استحکام بنا و انسجام آجرهایی که بکار می‌بردند، بکار می‌رفت. اگر به نمای بنا نیز دقت کنید، می‌تواند شباهت این بنا را به گنبدهای عرقچینی شاهد باشید. دور تا دور گنبد عالی به صورت کاملا ظریف و خاصی سنگ تراشی شده و دارای ارتفاعی معادل 22 متر و ضخامت سنگی برابر با 2 متر است. گنبد عالی ابرکوه دارای چهار در ورودی بوده که از سه طرف آن سنگ‌های قهوه ای رنگی دیده می‌شود. بر روی تمامی این سنگ‌ها با خط نسخ، نام چهارده معصوم حکاکی شده است.

در انتها نیز باید به سنگ تاریخی و سفیدی در قسمت غرب گنبد عالی اشاره کنیم. که نام حضرت علی(ع) و نام مبارک الله بر روی آن حک شده است. تا به امروز آثار بسیاری در استان یزد شناسایی شده‌اند. اما تنها ۱۲۴ عدد از آنها در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند. که از این میان باید به گنبد عالی ابرکوه نیز اشاره کنیم. گنبدی عالی و دیدنی که انسان را به سالهای دور می‌برد. به سال‌هایی دورتر از دور، زمانی که بسیاری از ما هنوز متولد نشده بودیم.

مشخصات معماری گنبد عالی ابرکوه

اگر به این گنبد از نمای بیرون و نمای داخل دقت کنید، متوجه شکل هشت ضلعی آن خواهید شد. اضلاع هر ضلع این بنا به ترتیب معادل ۴.۵ متر و ۶.۸ متر و ۲.۳ است. که ضلع کوچکتر، ضلع بزرگتر و ضلع میانی دو ضلع دیگر را تشکیل می‌دهند. تمامی این ضلع‌ها بر روی تخت گاهی که حالت چهارگوش دارد ساخته شده‌اند. می‌توانید در پایه، گلوی گنبد را به شکل دایره ای شکل مشاهده کنید و از هر طرف آجرهای تراش خورده آن را به دقت بررسی نمایید.

در داخل گنبد می‌توانید به زیرزمینی با وسعت بسیار زیادی رو برو شوید، که تنها با ورود به داخل گنبد می‌توانید به زیر زمین آن دسترسی داشته باشید. از سوی دیگر درون گنبد عالی ابرکوه سردابی نیز احداث شده و برای ورود به آن کافیست به قسمت روبروی ورودی گنبد توجه کنید. زیبایی‌های داخل گنبد کمتر از بیرون آن نبوده و می‌تواند انسان را به سمت خود جذب کند.

ساعت بازدید از گنبد سنگی یزد

گردشگران و مسافران زیادی هر ساله استان یزد را برای بازدید از مکان‌های تاریخی آن انتخاب می‌کنند. بهترین زمان برای بازدید از زیبایی‌های این استان، بدون شک فصل بهار و پاییز است. می‌توانید در هر ساعت از روز که بخواهید، برای بازدید از گنبد عالی ابرکوه اقدام کنید. اما مدت زمان بازدید از این جاذبه تاریخی، تنها 1 الی 2 ساعت است.

قیمت بلیط و آدرس گنبد ابرکوه 

برای بازدید از بنای سنگی هگ در دل استان یزد، نیازی به پرداخت هزینه و خرید بلیط نخواهید داشت. زیرا بازدید از این مکان تاریخی رایگان است. پس بهتر است ابتدا وارد استان یزد شده، و به سمت ابرکوه حرکت کنید. 40 کیلومتر دورتر از استان یزد، در جاده ابرکوه به بخش بهمن می‌توانید شاهد گنبد عالی ابرکوه باشید. از دورنمای این بنای تاریخی به خوبی دیده می‌شود و در تعیین مسیر به شما کمک بسیاری خواهد نمود.

بهتر است برای بازدید از گنبد عالی ابرکوه از اتومبیل شخصی یا تاکسی استفاده کنید. تا برای بازگشت به درون شهر با مشکلی مواجه نشوید.

دیگر دیدنی های ابرکوه

شهر ابرکوه با توجه به تاریخچه غنی خود، مملو از آثار تاریخی دیدنی است. از دیگر جاهای دیدنی ابرکوه می‌توان به سرو ابرکوه، خانه تاریخی آقازاده، یخچال خشتی ورودی ابرکوه، خانه صولت(موزه مردم شناسی ابرکوه)، قلعه روستای شهرسب ابرکوه، قلعه بداف، مناره های نظامیه ابرکوه یا سردر نظامیه، سد تیزک، عمارت عزت آباد، کویر ابرکوه و مسجد جامع ابرکوه نام برد.

آب و هوای شهر ابرکوه

اگر برای بازدید از دیدنی‌های شهر ابرکوه به این شهر سفر می‌کنید، بهتر است قبل از حرکت از آب و هوا و شرایط جوی این شهر را بررسی کنید. در این بخش شرایط جوی شهر ابرکوه آورده شده است. با مراجعه به این بخش می‌توانید از شرایط آب و هوایی این شهر در هر لحظه آگاهی یابید.

ابرکوه آب و هوا

لوکیشن دقیق گنبد عالی ابرکوه

در بخش‌های بالا به آدرس و مسیرهای دسترسی به این گنبد تاریخی اشاره شده است. برای دسترسی ساده‌تر و آسان‌تر به این گنبد زیبا لوکیشن دقیق آن آمده است. با مراجعه به این بخش و با کمک نرم افزار گوگل مپ گوشی همراه هوشمندتان تا رسیدن به این بنای تاریخی را به سادگی مسیریابی کنید.

اگر روش استفاده از نرم افزار گوگل مپ را نمی‌دانید، بر روی این لینک کلیک کرده تا شما را در روش استفاده از این نرم افزار یاری رساند.

عکس‌های زیبای این مطلب را جناب آقای صادق میری بزرگوار ثبت نموده‌اند.