آتشکده زرتشتیان یزد محل نگهداری آتش مقدسي به نام بهرام از جاهای دیدنی یزد است. اين آتشكده يكي از دیدنی های استان يزد است كه هر ساله گردشگران زيادي را به سمت خودش جلب مي‌كند. در اين محتوا ما شما را به تماشاي آتشكده زرتشتيان يزد خواهيم برد. همچنين در اين محتوا تلاش شده است به معرفي آتشكده و آتشكده كاريان يا آتشکده آذرفرنبغ، اهميت آتشكده زرتشتيان يزد، تاريخچه آتش ورهرام آتشکده زرتشتیان یزد، ساختمان آتشکده زرتشتیان یزد، نماد فروهر، آداب و اصول نيايش در اتشكده زرتشتيان يزد، بهترين زمان براي سفر به يزد، آدرس و ساعات بازديد از آتشکده زرتشتی ها یزد پرداخته شود.
استان يزد از استان‌هاي مهم مذهبي و عبادي ايران است كه در آن تنوع دینی، قومی و زبانی زيادي است. به طوري كه اين استان به القابي مثل دارالعباده مشهور است. در واقع از جذابيت‌هاي استان يزد مي‌توان به همزيستي مسالمت‌آميز اديان در كنار هم اشاره نمود. به خاطر تاريخ و جمعیت زرتشتیان یزد، آتشكده هاي متعددي در اين استان وجود است كه آتشكده زرتشتيان يزد يكي از آنها است. اين آتشكده از جاذبه هاي گردشگري فرهنگي و تاريخي پر بازديد شهر يزد است.
اهميت آتشکده زرتشتیان یزد
آتشکده‌های زرتشتیان به لحاظ اهميت‌شان به سه گروه شامل آتش دادگاه، آتش آدران و آتش بهرام طبقه‌بندي شده‌اند. آتش دادگاه در خانه‌هاي زرتشتيان روشن مي‌شود. اين آتش مورد استفاده‌ي خانوادگي است و آيين و مراسم تقديس ندارد.
آتش آدران يا درب مهر از آتش دادگاه درجه آن بالاتر است. اين آتش به محله و شهر اختصاص دارد. آتش ورهرام يا بهرام داراي اهمیت به مراتب بيشتري از دو آتش ديگر آتش دادگاه و آتش آدران دارد. آتش آتشکده زرتشتیان یزد از نوع ورهرام يا بهرام است. اين آتش بيش از 1500 ساله است كه روشن است و خاموش نشده است.
آتش ورهرام از شانزده آتش و یا اخگر آتش اجاق متعلق به نمایندگان هر طبقه اجتماعی به وجود آمده است اين طبقات اجتماعي شامل آهنگر، زرگر، چوپان، نانوا، و غيره و آتش آذرخش هستند. آتش ورهرام طی تشریفاتی خاصي تطهیر و تقدیس مي‌شود.
بی احترامی به آتش بهرام در دین زرتشت، گناه بزرگی محسوب می‌شود. اين آتش از نفس دهان و بيني به دليل تطهير ماندن آن بايستي دور بماند. لذا نيايشگران و مسئول روشن نگه‌داشتن آتش بايستي پارچه‌ای به نام پنام بر دهان و بيني‌شان مي‌بندند. در آتشکده زرتشتیان یزد مشاهده‌ي آتش ورهرام از پشت شيشه براي همه‌ي بازدیدکنندگان امكان‌پذير است. گرفتن عکس از آتش مقدس از پشت شيشه نيز امكان‌پذير است.
موبدان يا روحانیان زرتشتی در زمان آماده کردن آتش ورهرام، آن را با کندر، عود و گیاهان خوشبو معطر میكنند. براساس آیین مزدایی سرودهایی از اوستا خوانده مي‌شود. موبدان يا روحانیان زرتشتی در مراسم هميشه لباس‌های سـفید رنگی را مي‌پوشند. در حال حاضر آتش بهرام درون مجمر بزرگی از جنس برنز با چوب‌هاي مقاومي مثل بادام، زردآلو و ساير چوب‌ها مي‌سوزد. شخصي با نام هيربد مسئول روشن نگه داشتن اين آتش مقدس است.
تاريخچه آتش ورهرام آتشکده زرتشتیان یزد
آتش بهرام آتشکده زرتشتیان یزد در ابتدا در آتشكده آذرفرنبغ يا آتشكده كاريان و يا آتشكده آذرخورداد روشن بود. اين آتش از آتشكده‌ي تاريخي آذرفرنبغ به آتشكده‌ي هفتادر يا هفتاد و هفت آذر در روستاي هفتادر بخش عقداي شهرستان اردكان در استان يزد برده شده است. اين آتش به مدت هفتصد سال در اين شهر روشن بود. سپس از شهر عقدا به ترك آباد در شهر اردكان منتقل شده است. در اين شهر اين آتش، سيصد سال روشن بوده است. به علت تعصب‌ورزی مسلمانان به غاری در کوه‌های عقدا به نام اشکفت یزدان منتقل شده است.
سپس به شهر يزد آورده شده است. اين آتش مقدس در محله‌ای به نام دستوران در خانه موبدي بزرگ به نام موبد تیرانداز آذرگشسب به صورت روشن نگهداري شده است. علت نگهداري آن در خانه‌ي اين شخص، به دليل محدودیت‌هايي براي غير مسلمانان بود. به طوري غير مسلمانان حق نداشتن برای خود کنیسه یا عبادتگاه داشته باشند.
در دوره‌ي قاجار در زمان ناصرالدين شاه با فرمان لغو جزیه و عدم هر نوع آزار و و اذیت نسبت به زرتشتیان، اين آتش مقدس به مجموعه مذهبی گهنبارخانه منتقل شده است.
مجموعه مذهبی گهنبارخانه شامل هشتي ورودي، یزشنگاه يا اوريسگاه، آتشکده يا اتاق آتش، فضای شش پسکمی، سه انبار یا آشپزخانه برای تهیه تدارکات مراسم‌ها، اتاق نگهداري خاكسترهاي آتش، تالار بزرگ براي مراسمات و فضاهای دیگر است.
سپس براي اين آتش مقدس، آتشكده‌ي مخصوص و كنوني ساخته شده است. نام آن را آتشکده زرتشتیان یزد يا آتشكده ورهرام گذاشته شده است. آتشکده زرتشتیان به زبان انگلیسی Yazd ZoroaStrian Fire Temple است. در اين آتشكده مراسم مذهبی، جلسات گردهمایی، اعیاد و سخنرانی زرتشتيان برگزار می‌شود.
ساختمان آتشکده زرتشتیان یزد
ساختمان آتشکده زرتشتیان یزد قدمت زيادي ندارد، اين آتشكده در دوره پهلوي بنا شده است. در واقع مكان اين آتشكده در سال 1313 با سرمايه يك زرتشتي پارسي در هند به نام همابايی و با مشاركت تعدادي از زرتشتيان ايران از جمله برادران امانت بنا شده است.
ساختمان آتشکده زرتشتیان یزد دو متر بالاتر از سطح زمين در داخل باغي با درختان سرو و كاج احداث شده است. در جلوي درب ورودي ساختمان حوض دايره شكلي احداث شده است كه ساختمان آتشكده در آن انعكاس مي‌يابد. سبك معماري آتشکده زرتشتیان یزد برگرفته از آتشكده‌هاي پارسي است. آتشکده زرتشتیان یزد شبيه آتشکده زرتشتیان تهران به نام آتشكده آدريان است.
نماد فروهر با جملات اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک در بالاي درب اصلي آتشكده نقش بسته است. چهار ستون سنگي نيز به صورت حجيم و سنگ‌تراشي شده در ورودي آتشکده بنا شده است. نماد فروهر در کاشی‌های لاجوردی در زمینه طرح‌های آجری طراحي شده است. براي ورود به تالار و مشاهده آتش بهرام هشت پله و ايوان وجود دارد. تصاویر آتشکده زرتشتیان یزد گواه اين مطلب است كه تالار اين آتشكده بي‌آلايش و فاقد هر گونه تزيينات است. در مركز ساختمان، اتاقي براي نگهداري آتش بهرام در اين آتشكده اختصاص داده شده است. اتاق‌هاي ديگري براي دعا و نيايش نيز وجود دارد.
نماد فروهر
نماد فروهر، نشاني از پيمان مقدس بين آفريده و خداوند است. چهره پير و داناي نگاره، نشانگر آن است كه براي پرواز و رسيدن به سوي كمال، بهره‌گيري از پيران با تجربه و خردمند لازم است. در نگاره فروهر دست راست به جلو و بالا برده شده است. اين حركت نشان دهنده‌ي آن است كه براي رسيدن به هدف بايستي كوشش كرد و رو به جلو حركت كرد. حلقه در دست چپ نشان دهنده پيمان انسان با آفريدگار است. آن پيمان چيزي جز مبارزه با نادرستي و قوت بخشيده به حقيقت و راستي در جهان نيست.
حلقه‌ي دور كمر، نشانه دهنده آن است كه انسان بايستي از بند وابستگي‌هاي دنيوي در جهان رها شود تا توانايي پرواز به سوي حقيقت را پيدا كند. دو رشته ي آويخته به چنبر مياني بدن پير، نشانگر آن است كه زندگي انسان در اين دنيا، محل رويارويي نيکي و بدي است. انسان چاره‌ي جز مبارزه در اين دنيا بين خوبي و بدي ندارد. بخش زيرين اندام و دم پرنده نماد فروهر بيانگر آن است كه انسان بايستي انديشه و گفتار و كردار بد را رها سازد تا نيکي‌ها و افكار مثبت در انديشه او بوجود آيد. انديشه و گفتار و كردار بد بايستي در پايين‌ترين مرتبه قرار گيرد. همانطور كه در نماد فروهر در بخش زيرين قرار گرفته است.
دو بال گشاده در نماد فروهر نشانگر آن است كه انسان پس از رها كردن انديشه، گفتار و كردار زشت، با بال‌هاي انديشه گفتار و كردار نيك، به سوي كمال و رسايي پرواز مي‌كند. در واقع بيانگر سه اصل گفتار نیک، کردار نیک و پندار نیک است. اين نماد در بين زرتشتيان به سمبل اعتقاد باستانی زرتشت مبدل گشت است. براي همين در سردر آتشكده‌ها نصب مي‌شود.
موزه آتشكده یزد
در داخل تالار عكسي از زرتشت، ساير عكس‌ها و نوشته‌ها مربوط به دين زرتشت وجود است. در كنار آتشكده، ساختماني به عنوان موزه وجود دارد كه در آن عكس‌ها و ماکت‌هايی از مراسم‌های زرتشتیان مثل مراسم سدره پوشي، جشن نوروز، جشن ازدواج و نيز عكس‌هاي از آداب و رسوم مردمان زرتشتي به نمايش گذاشته شده است. ورودي‌هاي غربي براي بازديدكنندگان است و ورودهاي شرقي به زرتشتيان تعلق دارد. آب اين آتشكده از طريق آب انبار ساخته شده در كنار آن تامين مي‌شود كه امكان بازديد از آن نيز است.
آتشکده زرتشتیان یزد با شماره‌ي ثبت 2431 در شهريور ماه سال 1378 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.
آداب و اصول نيايش در آتشكده زرتشتيان يزد
نيايش در آتشكده زرتشتيان يزد داراي آداب خاصي است. در اين آتشكده براي نيايش مردان كلاه و لباس سفيد بلند و بانوان روسري و لباس سفيد مي‌پوشند و بدون كفش هستند.
بهترين زمان براي سفر به يزد
بهترین زمان سفر به استان یزد و بازديد از آتشكده زرتشتيان يزد، با توجه به اقليم گرم و خشك آن، اواخر فصل پاییز تا نیمه اسفند ماه است.
آدرس و ساعات بازديد از آتشکده زرتشتیان یزد
آتشکده یزد در شهر يزد در خیابان آيت الله کاشانی واقع شده است. ساعت بازديد از آتشکده زرتشتیان یزد از ساعت 8 الي 9 شب است. آتشكده به جز روزهاي خاص، همه روزه براي بازديد باز است. شماره تلفن آتشکده یزد جهت دريافت اطلاعات بيشتر 03536288386مي‌باشد. برای ورود به اين مكان بايستي ورودیه پرداخت شود. براي بازديدكنندگان و گردشگران ايراني و خارجي وروديه متفاوتي دارد. بازديد از اين مكان براي همه‌ي افراد مناسب است. ايستگاه اتوبوس در چند قدمي ورودي اين آتشكده واقع شده است.
آتشكده
آتشكده در زبان پهلوي و فارسي به معني خانه آتش و جای آتش افروختن است. نام‌هاي ديگري نيز براي اين مكان مذهبي مثل آذرکده، کدگ، آتخش،آتشگاه، آذر، آتش‌خانـه در متون تاريخي نيز بر مي‌خوريم. آتشكده‌ها علاوه بر محل برافروختن آتش، محل عبادت، نيايش و گردهمايي‌ها هستند.
بسياري از آتشكده‌هاي ايران در حمله اعراب به ايران ويران شدند. بيشترين اطلاعات در مورد آتشكده‌هاي ايران مربوط به دوره‌ي ساساني است. با تخريب آتشكده‌ها، پس از حمله اعراب به ايران، آتش آتشكده‌ها خاموش شدند. آتش آتشكده زرتشتيان يزد، از آتش آتشكده كاريان يا آتشکده آذرفرنبغ است كه از زمان ساسانيان روشن مانده است.
در بين ایرانیان باستان آتش نمادی از نور و روشنایی، نظم راستین و نماینده‌ي فروغ ایزدی اسـت. براي همين آتش در آتشکده‌ها نگهداری مي‌شد و از آتش مقدس يا ورجاوند هم سرسختانه پاسبانی و نگهداري مي‌شد. بـر پایه‌ي آیین مزدایی پنج بار در روز، سرودهایی از كتاب مقدس يعني اوستا در آتشكده خوانده مي‌شد. بعد اين مراسم، آتش مقدس يا ورجاوند را با تشریفاتی خاص در اتاق ویژه آتش آتشکده می‌گذاشتند. در حال حاضر براي آتش ورهرام آتشكده زرتشتيان يزد نيز چنين مراسماتي انجام مي‌شود.
از دیگر آتشکده های ایران می‌توان به آتشکده کرمان، آتشکده آذرگشنسب تخت سلیمان یا آتشکده آذرگشسب در تخت سلیمان و آتشکده آدریان تهران اشاره کرد.
آتشكده كاريان يا آتشکده آذرفرنبغ
آتشكده آذر فرنبغ يا كاريان و يا آذرخورداد در شهرستان لارستان در استان فارس واقع شده است. آذرفرنبغ به معني آتش فرایزدی است. اين آتشكده يكي از سه آتشکده مهم دوره‌ي ساسانيان و از قدیمی ترین آتشکده‌هاي ایران است. اين آتشكده مخصوص موبدان بود. آتشكده آذرفرنبغ از مکان‌های زیارتی بزرگ مردمان فلات ایران به شمار مي‌رفت. در حمله اعراب به ايران، اين آتشكده باستاني تخريب شد. در حال حاضر جز ويراني از آن چيزي باقي نمانده است.
دو آتشکده مهم ديگر آتشكده آذرگشنسب در شهرستان تكاب آذربايجان‌غربي و آتشکده آذربرزین مهر در نيشابور در استان خراسان رضوي است. آتشكده اولي مخصوص پادشاهان بود. به طوري كه هر پادشاهي قبل از به سلطنت رسيدن بايستي به اين آتشكده براي نيايش مي‌رفت. آتشكده دومي مخصوص کشاورزان و پیشه‌وران بود.
ساير آتشكده‌هاي معروف در استان يزد
از آتشكده‌هاي ديگر در استان يزد مي‌توان به آتشکده‌ي پیر هریشت در پانزده کیلومتری شهرستان اردکان، آتشکده‌ي پیر نارسون يا پير نارستانه در سي كيلومتري شرق شهر يزد، آتشكده پارس بانو یا بونو پارس در روستاي زرجوع شهر عقدای شهرستان اردکان، آتشكده چك چك يا پير سبز در چهل و هشت کیلومتری شهر یزد و آتشکده پیر نارکی در پانزده کیلومتری شهرستان مهریز را اشاره كرد.
دیدنی های یزد
جاهای دیدنی یزد در واقع قابل شمارش نیستند. همچنين از بهترين دیدنی های یزد مي‌توان به مسجد جامع شهر یزد، مجموعه خان شهر یزد، برج خاموشان یزد(دخمه زرتشتيان)، موزه آب يزد، قنات زارچ، زندان اسکندر(مدرسه ضیائیه)، خانه‌ي آقازاده ابركوه و خانه‌ي لاري ها يزد، تالاب پساب یا دریاچه کویر یزد، باغ دولت آباد، آب انبار شش بادگیر و غيره اشاره نمود.
آب و هوای شهر یزد
برای یک بازدید عالی از جاهای دیدنی یزد، لازم است تا از شرایط آب و هوایی یزد مطلع باشیم. بدین منظور در بخش زیر پیشبینی وضع آب و هوای شهر یزد در چنج روز آینده آورده شده است.
لوکیشن دقیق آتشکده یزد
در بخش بالا آدرس آتشکده یزد آورده شده است. با این حال برای سهولت بیشتر لوکیشن دقیق آتشکده یزد آورده شد، تا با کمک گوشی همراهتان به راحتی مسیریابی نمایید.
منابع
- فضاهای مذهبی در کالبد شهر زرتشتی مطالعه موردی: یزد، حسن کریمیان، فاطمه کریمی، فصلنامه مطالعات شهر ايراني اسلامي، فصلنامه علمي ـ پژوهشي، سال دهم شماره سی و هفتم، پاییز 1398
- آتشکده‌ها باستان جایگاه نیایش ایرانیان، چهارتاقی‌ها، جایگاه نگهداری و نیایش آتش ورجاوند، براي فردا، شماره‌ي بيست و دوم، تيرماه 1397
امتیاز شما به این صفحه:
آتشکده زرتشتیان یزد
آتشکده زرتشتیان یزد محل نگهداری آتش مقدس بهرام از جاهای دیدنی یزد است. در مطلب بالا به معرفی اتشکده یزد، تاریخچه، ساعت بازدید و آدرس آتشکده یزد پرداختیم.
عكس ها خيلي زيبا هستند.
سلام. وقت بخیر
ممنون از ثبت نظر شما و عکاسان عزیز این مطلب
حس و حال معنوی که در اتشکده یزد در جریانه واقعا فوق العادست. به همین خاطر من همیشه وقتی یزد میرم. اینجا میرم، عالیه
سلام. وقت بخیر
بله، تاریخچه و ارزش معنوی بالایی این اتشکده دارد.
ممنون از ثبت نظر شما