تخت سلیمان

محوطه باستانی تخت سليمان

محوطه تاريخي تخت سليمان در استان آذربايجان غربي و در مسافتي حدود 45 كيلومتري شهر تكاب قرار دارد. محوطه تاريخي تخت سليمان در روستايي با همين نام واقع شده، كه شامل آثاري چون زندان سليمان، درياچه سليمان، معبد آناهيتا، آتشكده آذر گشنسب، تالار‌ها و سرستون‌هايي است كه هركدام از آنها روايتي تاريخي دارد. شهر باستاني شيز بر اساس شواهد و اسناد در اين منطقه بوده است. كه در اثر فعاليت‌هاي آتشفشاني از بين رفته است. دریاچه تخت سلیمان تکاب دریاچه‌ای رازآلود همراه با افسانه‌ها و داستان‌های زیادی است.

تخت سليمان يا زادگاه زرتشت

افسانه‌ها و داستان‌هايي در اين منطقه موج مي‌زند، كه هر كدام از آنها حكايتي از عظيم است. از باور‌هاي مردم كه ريشه در افسانه‌ها و گاهي در تاريخ ايران دارد. يكي از داستان‌ها و رواياتي كه در مورد تخت سليمان نقل مي‌شود، متولد شدن زرتشت پيامبر در اين مكان است. مردم اين منطقه بر اين باور‌اند كه زرتشت در شهري باستاني به نام شيز متولد شد. كه اكنون از اين شهر هيچ اثري نيست، اما اسناد و مدارك تاريخي گواه بر وجود چنين شهري در اين منطقه مي‌دهند.

تخت سليمان تکاب ( چيچست شاهنامه )

بناي باستاني و تاريخي آتشكده آذرگشنسب، بقاياي بجاي مانده از عبادتگاهي اسرارآميز  از عصر ساسانيان است. اين آتشكده در باور‌هاي بومي و محلي به تخت سليمان شهرت يافت و به سليمان نبی آن را نسبت دادند. اين باور از عهد صفويه شكل گرفت. آتشكده آذرگشنسب يكي از سه آتشكده معروف و مهم ايران است. كه تا قرن‌ها محل عبادت و سكونت بزرگان دين زرتشت بوده است. از اهميت اين آتشكده همين بس كه بزرگترين مركز آموزشي و مذهبي آيين يكتاپرستي زرتشت در دوره قبل از اسلام بوده است.

طبق اسناد و متون تاريخي هر پادشاهي كه به تخت سلطنت مي‌نشست. براي عبادت حتما به اين آتشكده مي‌آمده است. حرمت اين آتشكده به قدري بوده، كه از غنايم جنگي سهمي داشته. به گونه‌اي كه گنجينه‌اي عظيم از آن اين آتشكده بوده است. شايد همين امر سبب ويراني آن بعد از شكست خسرو پرويز در جنگ با هيراكليوس شد. آن گنجينه عظيم توسط سپاه هيراكليوس به يغما رفت و پس از آن بناي آتشكده را ويران كردند. اين آتشكده با ورود اسلام و حمله اعراب به ايران تقريبا متروكه ماند تا در عهد مغول يكي از بزرگان اين قوم كه اسناد گويند برادر زاده هولاكوخان بوده اند، بر روي اين آتشكده مسجدي بنا كرد كه اين مسجد بعد‌ها ويران شد.

درياچه تخت سليمان تکاب

در لحظه ورود به محوطه تخت سليمان با درياچه‌اي زيبا مواجه مي‌شويد. كه آب آن بسيار خوشرنگ است و اين امر به دليل املاح زيادي ست، كه در آب درياچه وجود دارد.

همين املاح زياد سبب شده كه آب آن قابل شرب و استفاده كشت نباشد. وجود رسوبات اين درياچه بعد از زيبايي بصري كه به اطراف رودخانه بخشيده است، اما آن را براي شنا كردن نيز خطرناك كرده است. این دریاچه خود شامل رازها و افسانه‌هایی است.

آتشكده آذر گشسب  تخت سليمان

در محوطه تاريخي و باستاني تخت سليمان، بنا و عمارتي كاخ گونه قرار دارد. اين بنا قدمتي تاريخي و ارزشي باستاني دارد. بناي مرموز و اسرار آميز آتشكده آذرگشسب است كه به دوران ساسانيان و در برخي مستندات و كتب آن را به دوران هخامنشيان نيز نسبت مي‌دهند. قدمت و پيشه اين بنا با آزمايشات باستان شناسان و دانشمندان كه بر روي كربن 14 انجام شد، تخمين زده شد. اين آتشكده يكي از بزرگترين آتشكده‌هاي فلات ايران است كه در دوران ساساني به اوج عظمت خود رسيده است.

در دوران انوشيروان پادشاه بزرگ ساساني اين آتشكده در اوج قدرت و صلابت خود بوده است. و با حمله اعراب اين بنا رو به ويراني نهاده است. تا در دوران ايلخاني با مرمت برخي نقاط آن به عنوان تفرجگاه شاهان ايلخاني مورد استفاده قرار مي‌گرفته است.

نوع معماری و سازمان تشکیل شده در محوطه تاریخی تخت سلیمان، نشان دهنده اهمیت و پر رفت و آمد بودن این مکان در دوران خود است.

معبد آناهیتا تخت سلیمان

در قسمت شمال شرق آتشکده آذرگشنسب، معبدی با ۸ ستون و سالنی بزرگ است.این معبد به نام آناهیتا ایزدبانوی مورد احترام ایرانیان است. آناهیتا در باور ایرانیان باستان، فرشته نگهبان آب و فراوانی، زیبایی و باروری ست.

در آیین زرتشت نیز این ایزدبانو مورد احترام است. به همین سبب معابدی با نام ایشان بنا می نهادند.

ستون‌های معبد آناهیتا بر پایه‌های سنگی بنا نهاده شده است. از این ستون‌ها در فضای مربعی این معبد ۸ عدد بچشم می‌خورد.

 

نام‌هاي مختلف و گوناگون آتشكده آذركشسب

اين آتشكده باستاني در زبان‌ها و دوران مختلف نام‌هاي گوناگوني به خود گرفته است. روميان به آن گزكا مي‌گويند و در اسناد رومي با اين اسم از اين آتشكده ياد شده است. اعراب  در كتب و مستندات تاريخي خود به اين منطقه باستاني شيز مي‌گويند. در زبان پهلوي به اين آتشكده گنزك و يا گنجه گفته مي‌شد.

متاسفانه همان طور که در تصویر زیر ملاحظه می‌کنید، آب دریاچه تخت سلیمان، بدون هیچگونه مدیریتی از محوطه در حال پایین آمدن است، فکر نمی‌کنم، سازماندهی آبراهی که نیاکانمان هزاران سال پیش به خوبی انجام می‌دادند، این روزها کار سختی باشد…!

معماري آتشكده آذرگشسب

شواهد و پژوهش‌هاي صورت گرفته بر روي اين آتشكده نشان‌ مي‌دهد. كه اين مكان مقدس، محل عبادت و پرستش خدا براي شاهان، جنگاوران و بزرگان و درباريان بوده است. با توجه به نوع معماري و نقشه آتشكده، نشان مي‌دهد كه در اين مكان مقدس افراد عادي و معمولي نيز در رفت و آمد بوده‌اند.

گواه اين مهم دو درب ورودي است، كه در بالا و قسمت پايين محوطه اين آتشكده تعبيه شده است. دربي كه در قسمت شمالي اين آتشكده قرار دارد، بزرگتر و باشكوه تر است. گمان مي‌رود ،كه اين درب مخصوص آمد و شد شاهان و بزرگان بوده است. نماي ساختمان مركزي اين آتشكده گوياي نوع معماري ساسانيان است.اين نوع معماري را مي‌توان در كاخ فيروز آباد استان فارس ديد.

معماری تخت سلیمان

در داخل آتشکده سکوهایی با ابعاد و ارتفاعی متفاوت بچشم می‌خورد که در نزدیگی آتشدان مقدس ساخته شده اند. این مکان ها برای عبادت شاهان و بزرگان ساخته شده است. چهار طاقي‌هايي كه بر روي آن گنبد‌هايي بزرگ بنا شده است.  آثار بدست آمده نشان مي‌دهد در مركز اين بنا و آتشكده محراب اصلي قرار داشته است و آتشدان بزرگ و مقدس بر روي آن قرار مي‌گرفته است. در نزديكي اين آتشدان، سكويي بزرگ مخصوص عبادت و دعاخواني شاهان و بزرگان تعبيه شده است. دردور اين محوطه راهروهايي بچشم مي‌خورد كه مخصوص عوام و مردم عادي بوده است كه مي‌توانستند مشعول ديدن عبادت شاهان و بزرگان باشند.

محوطه تخت سليمان را دو ديوار محصور كرده است. ديواري دايره گونه كه از لحاظ قدمت كمي جديد تر از ديوار مستطيلي شكل داخل است. ديوار مستطيلي شكل عمارت و بناي آتشكده را در برمي‌گيرد. اين ديوار به شكل راهرو گونه ساخته شده است كه محل امد و شد مردم نيز محسوب مي‌شده است. آندره گدار معمار مشهور فرانسوي اين آتشكده را بزرگ‌ترين و با عظمت‌ترين بناي مذهبي و تاريخي ايران ياد‌ كرده است.

نام آذركشسب به چه معناست

نام آتشكده آذر گشسب تركيبي از سه كلمه معنادار از قبيل آذر كه به معناي آتش است، گشن كه در فارسي باستان به معناي فراوان و بزرگ است و آسپ نيز به معناي اسب است. تلفيق و تركيب اين كلمات مفهوم آتشي بزرگ و جهنده معنا ميابد. علت اين نام گذاري را برخي افسانه‌ها و باورهاي قديمي ايرانيان مي‌دانسته اند.

در افسانه‌اي قديمي كيخسرو پادشاه مشهور سلسله افسانه‌اي كياني در نبردي شجاعانه به هنگام گشودن بهمن دژ كه در نيم روز اتفاق افتاد، به واسطه سحر و مكر ديوان آسمان شب و تاريك مي‌گرد. به ياري ايزد، آتشي از آسمان به كمك كيخسرو آمده و بر يال اسب مي‌افتد و مجدد جهان را روشن مي‌كند. پادشاه پس از پيروزي به پاس اين اتفاق و ياري ايزد، نام اين آتشكده را آذر گشسب مي‌گذارد.

عمارت و بنای آتشکده همانند تمام بناهای دوران ساسانی و در نهایت هخامنشی، دارای ستون هی بسیار با ارتفاع بلند است(نمونه مشابه مانند پارسه). این ستون های عظیم نگهدارنده سقف های طاق گونه بناهای عظیم و باشکوه بوده اند

علت تغيير نام آتشكده آذرگشسب چيست

بر اساس رواياتي علت تغيير نام اين مكان مذهبي به تخت سليمان به دوعلت مي‌توانست صورت پذيرد. علت اول حمله اعراب به ايران و پايان يافتن سلسله ساساني ست. در اين دوران بوميان و ايرانيان نام برخي از اماكن مهم را براي مصون ماندن تغيير مي‌دادند. اين آتشكده را نيز به سليمان نبي نسبت دادند تا از گزند مصون ماند. علت دوم تغيير نام را به دوران ايلخاني و مرمت آتشكده به دست شاهان ايلخاني مي‌دانند. آنان بدين باورند پس از بازسازي اين بنا را تخت سليمان ناميدند.

فضای داخل آتشکده همانند تمام اماکن مقدس در ادیان مختلف دارای بخش های گوناگون بوده است. سالن های مختلف که کاربری های گوناگونی داشته اند.

موزه تخت سلیمان

محوطه تاریخی تخت سلیمان و آتشکده آذرگشنسب، در زمان ایلخانیان مرمت و بازسازی شد و چند بنا نیز در آن احداث شد.

امروزه یکی از آن بناهایی که در دوران ایلخانی ساخته شد، مرمت گشته و به عنوان موزه مورد استفاده قرار می گیرد. موزع تخت سلیمان علاوه بر تاریخی و باستانی بودن خود بنا در آن آثار کشف شده از دوران ساسانی و ایلخانی در آن نگهداری می‌شود. این اشیا برای عموم قابل بازدید است.

زندان سليمان

كوهي مخروطي شكل و ميان تهي در اين منطقه وجود دارد، كه به گودالي بزرگ و سياه‌چالي عظيم شباهت دارد. اين كوه را به زندان سليمان مي‌شناسندش. اين كوه در اثر فعاليت‌هاي آتشفشاني بوجود آمده است.

بليط و اقامت در تخت سليمان

اين مجموعه فرهنگي تاريخي تخت سليمان طبیعتا براي ورود نياز به تهيه بليط دارد. در اين مجموعه كنار تخت سليمان مجموعه رفاهي و رستوران براي اقامت و استراحت گردشگران وجود دارد و مسير رسيدن به مكان‌هاي تاريخي در اين مجموعه راهسازي و سنگفرش است. و ورود برای عموم افراد میسر است.

دیوارهای بلند، ستونهای بزرگ و چهارطاقی های عظیم نوع معماری ساسانیان است. این نوع معماری را در کاخ انوشیروان و کاخ فیروزآباد فارس نیز می توان دید

ساعت بازدید از مجموعه تخت سلیمان تکاب

بازدید از این مجموعه تاریخی در فصول مختلف سال مانند بیشتر مراکز توریستی کشور متفاوت است. ساعت بازدید این مجموعه در 6 ماه ابتدایی سال از 8 صبح تا 20 شب و در 6 ماه دوم سال از 8 تا 17:30 خواهد بود.

آدرس تخت سلیمان

آدرس حدودی این محوطه تاریخی را می‌توان بدین صورت گفت: آذربایجان غربی، 43 کیلومتری شمال شرقی شهرستان تکاب٬ روستای نصرت آباد. البته به کمک نقشه و لوکیشن زیر براحتی با موبایل خود تا رسیدن به این جاذبه توریستی مسیریابی نمایید.

آب و هوای تکاب

قاعدتا برای بازدید از هر مکانی، می‌بایست وضع آب و هوایی را بررسی نمود. تا هم بتوان برنامه‌ریزی مناسبی کرد. هم این که با لباس مناسب بازدید و سفر را آغاز نمود. بدین منظور می‌توانید دمای فعلی و پیش‌بینی وضع آب و هوایی شهر تکاب را در پنج روز آینده مشاهده نمایید.
تکاب آب و هوای

لویکشن دقیق محوطه باستانی تخت سلیمان تکاب

نقشه زیر در گوگل مپ به شما لوکیشن دقیق محوطه تاریخی تخت سلیمان تکاب را می‌دهد. به کمک نقشه زیر، می‌توانید تا رسیدن به این مکان تاریخی مسیریابی کنید.