خانه فروتنی یکی از خانه های تاریخی ایران و یکی از دیدنی های بیرجند استان خراسان جنوبی به حساب می‌آید. این خانه پس از مرمت و با حفظ اصالت گذشته خود تبدیل به موزه عروسک بیرجند گشته است. بازدیدکنندگان ضمن تماشای عروسکهای مختلف کشورمان و آشنایی با فرهنگ و آداب و رسوم مردم محلی منطقه، می‌توانند از تماشای معماری زیبای این خانه لذت ببرند. همچنین می‌توانند با نحوه عروسک‌سازی زنان بومی منطقه آشنا شوند و سوغاتی ارزشمند از این مکان برای خود تهیه نمایند. در ادامه این مقاله شما را با تاریخچه خانه فروتنی بیرجند، معماری آن، ساعات بازدید و مسیر دسترسی به این خانه آشنا خواهیم نمود. همچنین موزه عروسک بیرجند را به شما معرفی خواهیم کرد و بخش های مختلف این موزه را به شما نشان خواهیم داد. توضیح مختصری نیز در مورد جاهای دیدنی بیرجند و آب و هوای این شهر خواهیم داد.
تاریخچه خانه فروتنی بیرجند
قدمت این خانه تاریخی به اواخر دوران قاجار بر می‌گردد. اما با گذر زمان آثار خرابی بر پیکر این خانه سایه می‌اندازد. در سال 1380 که این بنا در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت، مرمت این خانه نیز آغاز گشت. مرمت این بنا شامل استحکام‌سازی و اجرای مجدد خیلی از آجرکاری‌های بنا بوده است.
این خانه تاریخی را امروز تبدیل به موزه عروسک کرده‌اند. عروسکهای محلی و قدیمی این منطقه که هر کدام قصه‌ای برای گفتن دارند، در این موزه به نمایش گذاشته می‌شوند. این عروسک‌ها به دست زنان محلی و روستایی ساخته شده‌اند. هدف از افتتاح این موزه حمایت از زنان روستایی و کمک به معیشت آنان بوده است. ضمن اینکه این کار به توسعه پایدار روستایی کمک می‌کند و مردم نیز با فرهنگ مناطق مختلف بیشتر آشنا می‌شوند.
معرفی موزه عروسک بیرجند
این عروسک‌ها میراث معنوی کشورمان هستند. عروسکهای بومی به نوعی بیانگر باورهای بومی و فرهنگ یک منطقه هستند. نوع پوشش آنها، ابزاری که در دست دارند و قصه‌هایی که در مورد آنها گفته می‌شود، همگی ریشه در اعتقادات مردم بومی دارند.
یکی از عروسکهای معروف بیرجند که در این موزه به نمایش گذاشته شده است، مربوط به روستای تاجمیر است. نام این عروسک دوتوک است. جالب است بدانید که عروسکهای دوتوک را با مواد قابل بازیافتی که از طبیعت به دست آورده‌اند می‌سازند. مواد اولیه‌ای همچون چوب، پارچه‌های محلی، موی بز و حتی گیاهان معطر دارویی کالبد این عروسک‌ها را تشکیل می‌دهند. هر کدام از عروسکهای دوتوک روایتگر یک داستان هستند، که به سینه آنها سنجاق می‌شود. نام دوتوک را روی این عروسک‌ها گذاشته‌اند، چون جامعه محلی این منطقه به عروسک، دوتوک می‌گویند.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید شما می‌توانید با خرید عروسکهای محلی به حفظ منابع طبیعی کمک شایانی نمایید. چرا که چنانچه مردم بومی بتوانند از طریق این عروسک‌ها ارتزاق کنند، بهره برداری از منابع طبیعی در این منطقه کاهش پیدا می‌کند. همچنین تا حد زیادی از مهاجرت مردم روستایی به شهرها نیز جلوگیری می‌کنید. ضمن اینکه خودتان نیز سوغاتی ارزشمند از سفر خود به این منطقه تهیه نموده‌اید.
معماری خانه فروتنی بیرجند
معماری این خانه مانند تمامی خانه‌های کویری است. این خانه منطبق با شرایط اقلیمی منطقه‌ای که در آن واقع شده، حداکثر استفاده از مزیت‌های طبیعی مانند باد، نور و آب را ممکن ساخته است. خانه فروتنی نیز مانند تمامی خانه‌های این منطقه دارای معماری درونگرا است.
این خانه دارای دو طبقه میباشد. مهمان خانه در طبقه بالا قرار دارد که دو اتاق به آن اختصاص داده شده است. چیدمان این دو اتاق به سبک مهمان خانه‌های سنتی بیرجند صورت گرفته است. اتاق‌هایی مفروش که دور تا دور آن بالش چیده شده است.
آجرکاری یکی از تزئینات اصلی این خانه به شمار می‌رود که از نوع آجرهای ختایی و نظامی هستند که در بنا به کار رفته‌اند. آجرهای ختایی و نظامی نوعی از آجرهای کهن و سنتی در معماری ایران به حساب می‌آیند. سر در ورودی دارای تزئینات بسیار چشمگیری میباشد.
تمامی پنجره‌های خانه به صورت فرورفتگی در دیوار و در قاب طاق‌ها قرار گرفته‌اند. این سبک از معماری در این منطقه به وفور دیده می‌شود. چرا که طاق‌ها اجازه عبور نور خورشید به صورت مستقیم را به داخل خانه نمی‌دهند.
سقف خانه فروتنی نیز به صورت گنبد دو پوسته طراحی گشته است. گنبدهای دو پوسته در معماری بناها به تهویه هوا و تبادل حرارت کمک شایانی می‌نماید. در واقع این گنبدهای دو پوسته در خنک نگه داشتن هوای خانه در فصل تابستان موثر بوده‌اند. ضمن اینکه این سقف ها در برابر وزش بادهای شدید و طوفان های شن نیز مقاومت خوبی دارند.
بخش های مختلف موزه عروسک بیرجند
در این موزه، عروسکهای مختلفی در پنج بخش از تمام نواحی ایران به نمایش گذاشته شده‌اند. بخش اول موزه مربوط به عروسکهای تاجمیری است. زنان روستایی این عروسک‌ها را می‌سازند و عروسک‌ها نیز بیانگر آداب و رسوم مردم بلوچ تاجمیر هستند.
بخش دوم موزه مختص عروسکهای قومی خراسان جنوبی است. عروسک‌هایی که زنان این منطقه به عنوان یک مادر برای فرزندان خود می‌سازند. هر کدام از این عروسک‌ها یک قصه دارد. هر مادری با این عروسک‌ها برای فرزندان خود قصه‌ها می‌گوید. این عروسک‌ها که بازیچه کودکان بودند به نوعی یکی از انتقال دهنده‌های اصول تربیتی مادران به کودکان نیز بوده‌اند.
بخش بندی موزه عروسک
در این بخش، عروسک‌هایی با لباس‌های خاص بیرجندی دیده می‌شوند. در کنار آنها عروسکهای ماخونیک که نام روستا و فرهنگ کهن خود را زنده نگه داشته‌اند، توجه شما را به خود جلب خواهند کرد. همچنین عروسک های زیرکوه که لباس‌های دستباف بر تن کرده‌اند، با رنگ‌های زیبا خودنمایی می‌کنند. این عروسک‌ها آرایشی بر چهره دارند که از مواد طبیعی به دست آمده است. دقیقا مانند آرایشی که زنان زیرکوه بر چهره دارند.
بخش سوم نیز مربوط به عروسکهای نواحی مختلف ایران است. در این بخش شما با هر فرهنگ و آداب و رسومی از نقاط مختلف ایران آشنا خواهید شد. بخش چهارم موزه متعلق به عروسکهای مشاهیر گذشته و امروز خطه خراسان میباشد. در این بخش مجسمه‌های کاغذی هم وجود دارند که بسیار با تبحر ساخته شده‌اند. در بخش پنجم موزه نیز عروسکهای نقوش روی فرش خراسان را به نمایش گذاشته‌اند.
بخش دیگری از خانه متعلق به کارگاه عروسک‌سازی میباشد. شما می‌توانید در این بخش به تماشای عروسک سازی بنشینید. به این صورت از نزدیک با مراحل ساخت این عروسک‌ها آشنا می‌گردید.
شناسنامه عروسک های خانه فروتنی
اکثر عروسکهای این موزه دارای شناسنامه هستند. در این شناسنامه‌ها نام عروسک و شرح زندگی او نوشته شده است.
نکته جالب در مورد این عروسک‌ها این است که در ساخت آنها به جزئیات توجه زیادی نشده است. چرا که زنان روستایی معتقد هستند خالق بی‌عیب و نقص تنها خدا است و آنها اجازه ندارند چیزی خلق کنند که از همه نظر کامل باشد.
ساعات بازدید از موزه عروسک بیرجند
این موزه به جز روزهای تعطیل، همه روزه در انتظار بازدیدکنندگان و آماده پذیرایی از آنها است. این موزه در دو نوبت از روز قابل بازدید است. یک نوبت صبح از ساعت 9 تا 1 ظهر میباشد. نوبت بعدی از ساعت 5 تا 8 شب ادامه پیدا می‌کند.
مسیر دسترسی به خانه فروتنی بیرجند
این خانه تاریخی در یکی از خیابان‌های جالب بیرجند به نام محله چهار درخت واقع شده است. برای بازدید از این خانه باید به خیابان منتظری بروید و وارد کوچه شهید کرمانی شوید. پیدا کردن این خانه کار سختی نیست. چرا که در تمام قسمت‌های محله تابلو موزه عروسک به چشم می‌خورد.
جاهای دیدنی بیرجند
بیرجند یکی از شهرهای جالب کویری استان خراسان جنوبی است. این شهر دارای آثار تاریخی جالبی میباشد. فرهنگ و آداب و رسوم مردم این شهر بسیار جالب توجه است. از دیدنی های بیرجند می‌توان به ارگ بهارستان یا باغ زرشکی، باغ امیرآباد، باغ اکبریه، مدرسه شوکتیه بیرجند، باغ شوکت‌آباد، باغ بهلگرد، عمارت زیبای کلاه فرنگی بیرجند، باغ و عمارت معصومیه، مسجد جامع هندوالان، قلعه فورگ و برج چشمه مولید اشاره نمود.
در نزدیکی این شهر جاذبه‌های طبیعی زیادی نیز وجود دارد که از جمله آنها آبشار گیوک، بند دره، آبشار چهارده و سنگ نگاره کال جنگال میباشد.
موزه های عروسک در ایران
از دیگر موزه های عروسک می‌توان از موزه عروسک ملل تهران نام برد.
آب و هوای بیرجند
این شهر زیبا دارای آب و هوایی نیمه بیابانی و خشک است. همین موقعیت جغرافیایی باعث شده است تا این شهر تابستان‌هایی گرم و خشک داشته باشد. در زمستان‌ها نیز هوا بسیار سرد است. میزان بارش در این شهر زیاد نیست. بارشهایی که در این منطقه اتفاق می‌افتد اکثرا در فصل زمستان و به صورت بارش برف میباشد. همچنین بارش‌های فصلی کوتاه و کمی در فصل بهار و به ویژه اردیبهشت ماه اتفاق می‌افتد.
در این بخش شرایط آب و هوایی این شهر آورده شده است. با مراجعه به این بخش می‌توانید از شرایط جوی این شهر در هر روز آگاهی یابید.
لوکیشن دقیق خانه فروتنی بیرجند
برای یافتن خانه تاریخی و دیدنی فروتنی، در بخش‌های بالا به آدرس و مسیرهای دسترسی به آن اشاره شده است. با مراجعه به این بخش و با کمک نرم افزارهای نقشه‌خوانی گوشی همراه هوشمندتان تا رسیدن به این خانه دیدنی را مسیریابی کنید.
اگر روش استفاده از نرم افزار گوگل مپ را نمی‌دانید، با لمس (کلیک) بر روی این قسمت می‌توانید از روش استفاده از این نرم افزار آگاهی یابید.
امتیاز شما به این صفحه:
خانه فروتنی بیرجند(موزه عروسک بیرجند)
خانه فروتنی با کارکرد موزه عروسک بیرجند امروزه از جاهای دیدنی بیرجند است. در مطلب بالا به معرفی، ساعت بازدید و آذرس خانه فروتنی بیرجند پرداختیم.