خانه لرزاده تهران

خانه لرزاده تهران میان آپارتمان‌های سر به فلک کشیده محله بهار شیراز احاطه شده است. این خانه موزه، مکان مناسبی برای علاقه مندان به معماری و فرهنگ و هنر معاصر ایران می‌باشد. این مکان روایتگر دهه‌های مختلفی از زندگی استاد لرزاده می‌باشد که در شناخت معماری اسلامی ایرانی نقش پررنگی داشته است. قصد داریم در ادامه این محتوا به معرفی خانه موزه استاد لرزاده، معماری خانه استاد لرزاده، بخش‌های مختلف، ساعات و هزینه بازدید و مسیر دسترسی به خانه لرزاده تهران بپردازیم. سپس به بررسی محله لرزاده، استاد لرزاده، زندگی حرفه‌ای او، آثار متعددش و ویژگی‌های معماری وی خواهیم پرداخت.

معرفی خانه موزه استاد لرزاده

این خانه به دست خود استاد لرزاده طراحی شده است. وی در دهه سی زمین این بنا را از صمد سودآور که داماد ملک التجار بود، خریداری می‌نماید. سپس خانه خود را در این محل طراحی و بنا می‌کند. این خانه سال‌های متمادی محل سکونت خانواده لرزاده بوده است. خود استاد لرزاده نیز تا واپسین لحظات زندگی در این خانه سکونت داشتند. در دوره پهلوی اول از بهار خواب این خانه برای برگزاری جلسات استفاده می‌کردند.

در سال 1398 این خانه پس از چندین بار تغییر کاربری، به خانه موزه استاد لرزاده تبدیل شد. تا علاقه مندان بتوانند از این خانه بازدید کنند. و به وسیله عکس‌های متعدد، تاریخ شمار حرفه‌ای زندگی استاد لرزاده و شجره نامه خاندان لرزاده با زندگی حرفه‌ای و خانوادگی وی بیشتر آشنا شوند.

معماری خانه لرزاده تهران

خانه لرزاده تهران از سه طبقه تشکیل شده است. طراحی این ساختمان به شکل مدرن انجام شده است. عدم قرینگی در نمای ساختمان یکی از ویژگی‌های معماری مدرن است که در این بنا دیده می‌شود. سادگی طراحی نمای بیرونی و اجزای درونی از دیگر ویژگی‌های این سبک از معماری به حساب می‌آید.

در سبک معماری مدرن حیاط خانه‌ها، متشکل از یک حیاط میانی نیست. بلکه فضاهای خدماتی با سایر فضاهای خانه تلفیق می‌شدند. به جای اینکه حوض‌های بزرگ فیروزه‌ای رنگ در وسط حیاط بنا شود، استخرهای بزرگی جایگزین شدند. دیگر در حیاط‌ها خبری از باغ‌هایی مملوء از درخت نبود. بلکه در این سبک، حیاطها را گل کاری می‌نمودند. نمای ساختمان با آجرهای سه سانتی قرمز رنگ پوشیده شده است.

اما با وجود اینکه طراحی این خانه به سبک معماری مدرن صورت پذیرفته بود، استاد لرزاده در طراحی از ویژگی‌های معماری سنتی ایران نیز استفاده نموده بود. در واقع طراحی خانه لرزاده تهران تلفیق دلپذیری از معماری سنتی ایرانی و مدرن می‌باشد. برای مثال وی برای ایجاد هوای مطبوع در خانه از کانال تهویه هوا استفاده کرده بود. این کانال در دیواره ساختمان تعبیه شده تا هوای خنک زیرزمین را به طبقات بالایی خانه منتقل کند. در تزئینات این خانه نیز از پنجره‌های ارسی با قاب‌های مستطیل شکل و گرد استفاده نموده است.

وجود آب انبار در این خانه یکی دیگر از المان‌های کاربردی و سنتی معماری ایران می‌باشد. یکی از ویژگی‌های برجسته این بنا سادگی آن می‌باشد. خانه فردی که معمار خیلی از بناهای مهم بوده است، بنایی است بی تکلف و بی آلایش. که حس گرم صفا و صمیمیت را به انسان القا می‌کند.

پدر معماری ایران

البته لقب پدر معماری ایران به اشخاص مختلفی داده شده است. پدر معماری سنتی ایران به محمد کریم پیرنیا داده شده است. اما لقب پدر معماری مدرن ایران متعلق به هوشنگ سیحون است. که بناهای بسیار زیبا و معروفی از وی به جای مانده است. اما خیلی‌ها لقب دایره المعارف تجربی هنر اسلامی را به حسین لرزاده داده‌اند. چرا که از نظر آنها وی میراث بان هنر و تمدن اسلامی در دوران معاصر بوده است.

بخشهای مختلف خانه موزه استاد لرزاده

بازدید از خانه موزه استاد لرزاده برای تمامی سطوح سنی می‌تواند جالب توجه و دلپذیر باشد. به ویژه کودکان که بخش زیرزمین این خانه به تالار کودک معروف گشته است. برای ورود به این زیرزمین باید از پله‌های طبقه اول پایین بروید. با ورود به محیط زیرزمین طاق‌های گرد کوچکی پیش روی شما قرار می‌گرد. این طاق‌ها شما را به یاد شبستان‌های مساجد می‌اندازد. تمامی طاق‌ها به همدیگر متصل هستند. افراد بزرگسال برای گذر از زیر این طاق‌ها، باید خم شوند.

روی دیوارهای زیرزمین نقاشی‌های بسیار جالبی از کودکان دیده می‌شود که با موضوعیت معماری و ادبیات ایرانی کشیده شده‌اند. نور این زیرزمین و تهویه هوای آن از طریق پنجره‌های مشبکی صورت می‌گرفت که در چندین جای زیرزمین ساخته شده‌اند.

این تالار به همت تیم موزه عروسک‌های تهران به وجود آمده است. در این تالار کودکان به وسیله بازیها و سرگرمی‌های مختلف شناخت بیشتری نسبت به معماری پیدا می‌کنند.

تالار آشنایی

از پله های خانه لرزاده تهران که بالا می‌روید به در ورودی می‌رسید که پس از گشودن آن وارد اولین طبقه بنا می‌شوید. در گذشته نشیمن و اتاق شخصی استاد در طبقه اول خانه قرار گرفته بود.

اما امروزه که این خانه زیبا به مکانی برای آشنایی با زندگی و آثار استاد لرزاده تبدیل گشته است، به طبقه اول خانه تالار آشنایی می‌گویند. در این طبقه بازدیدکنندگان با زندگی استاد و آثار وی آشنا می‌گردند.

در اتاق شخصی استاد تنها یک فرش زیبا و تعدادی مبلمان دیده می‌شود. روی دیوار عکس بزرگی از استاد لرزاده قرار دارد. وسایل شخصی زیادی از استاد در این اتاق وجود ندارد. تنها یک کلاه و عصای متعلق به وی در این بخش دیده می‌شود. روی دیوار اتاق یک نمایشگر نصب شده که استاد را در حال تعریف خاطراتش و خواندن اشعارش به نمایش می‌گذارد.

تالار بنا

تالاری که در طبقه دوم قرار دارد، معروف به تالار بنا گشته است. این طبقه از خانه لرزاده تهران متعلق به رویدادهای معماری می‌باشد. در این تالار مجموعه‌ای از اسناد، طراحی‌ها و نقشه‌های استاد لرزاده به نمایش گذاشته شده است. اتاق رسم نیز در این طبقه قرار دارد.

در طبقه دوم یک بالکن دل انگیز وجود دارد که تنها راه ارتباطی با یکی از اتاق‌های این خانه می‌باشد. در ورودی این اتاق، در این بالکن قرار دارد.  این در تنها راه عبور و مرور به این اتاق است. در حال حاضر این اتاق به اتاق رسم تبدیل شده است. در این اتاق با اشکال هندسی و طرحهایی که استاد لرزاده در معماری آثار خود به کار می‌بردند، آشنا می‌شوید. این آشنایی به شما کمک می‌کند تا بار دیگر که به بازدید از بناهای مختلف رفتید، بتوانید المان‌های استفاده شده در آنها را بهتر درک کنید.

یکی دیگر از اتاق‌های این طبقه با نام اتاق نظم شناخته می‌شود. در این اتاق اشعاری را که استاد لرزاده سروده‌اند را روی یک طومار پارچه‌ای نوشته‌اند و بر روی دیوار اتاق آویخته‌اند. بازدیدکنندگان با ورود به این اتاق صدای خود استاد را نیز می‌شوند که بعضی از ابیات شعرش را می‌خواند.

طبقه سوم

طبقه آخر خانه که به عنوان پشت بام شناخته می‌شود. در گذشته و هنگامی که خانواده لرزاده در آن ساکن بودند، این طبقه یک گلخانه بسیار بوده است. نورگیری بسیار عالی این طبقه محیط مناسبی را برای رشد گیاهان فراهم آورده است.

سایر بخش‌های خانه

در بخش‌های مختلف خانه لرزاده تهران به نوشته‌های کوتاهی برخورد خواهید کرد که همگی نقل قول‌هایی از طرف خود استاد می‌باشند. این نوشته به شناخت بیشتر شخصیت استاد و آثار او کمک می‌کند.

حیاط زیبای این خانه امروزه به یک بوستان عمومی و محلی تبدیل شده است. که با نام بوستان لرزاده شناخته می‌شود. اهالی محله بهار بعدازظهرها برای هواخوری و گذران وقت به این بوستان کوچک می‌آیند.

در گوشه‌ای از این بوستان یک کافی شاپ کوچک و دنج بنا گشته است. که بازدیدکنندگان می‌توانند در کنار خانه لرزاده بنشینند و یک نوشیدنی خوش طعم میل کنند.

محله لرزاده

محله لرزاده یکی از خیابان‌های مهم میدان خراسان به حساب می‌آید که در گذشته با نام خیابان پاک شناخته می‌شد. اهالی این محله از متمولان بازاری قدیمی هستند. همین موضوع باعث شده تا بافت این محله و خیابان با بافت محله‌های دیگر میدان خراسان متفاوت باشد. خانه‌هایی که در این محله قرار دارند بزرگتر و زیباتر از سایر محلات است. به غیر از بازاری‌های قدیم، بعضی از چهره‌های سیاسی نیز در منازل همین محله سکونت دارند.

دلیل نامگذاری این محله نیز وجود مسجد لرزاده در آن می‌باشد. این مسجد توسط استاد حسین لرزاده طراحی و بنا گشته است. معماری زیبای این مسجد از یک طرف و وقایع تاریخی که در آن رخ داده است، از طرف دیگر سبب گشته تا مسجد لرزاده یکی از معروفترین مساجد شهر تهران گردد. مهمترین واقعه تاریخی تحصن مردم پس از قیام 15 خرداد در قم بوده است.

استاد لرزاده

حسین لرزاده در سال 1285 و در آستانه انقلاب مشروطیت دیده به جهان گشود. زادگاه او شهر تهران بود. او در خانواده‌ای معمار پرورش یافت. پدر وی به نام محمد لرزاده یکی از معروف‌ترین معمارهای دوران قاجار به حساب می‌آمد. او از دوران کودکی از طریق پدر با طراحی و معماری ساختمان آشنا گشت. و به خوبی نزد پدرش آموزش دید.

استاد لرزاده در طول عمر پربار خود آثار معماری ماندگاری خلق کرد. او که در زمره آخرین معماران عملی معماری ایرانی قرار می‌گیرد، دانش عملی خود را به صورت مکتوب در آورد. تا بقیه نیز از این هنر بهره مند شوند.

حسین لرزاده در سن 98 سالگی دیده از جهان فرو بست. وی را در یکی از بناهای طراحی شده توسط خود او، به خاک سپردند. مدفن خانوادگی لرزاده در خیابان فداییان اسلام و روبروی بی بی زبیده قرار دارد. استاد لرزاده این آرامگاه را نیز با سادگی خاصی طراحی و بنا کرده است.

زندگی حرفه ای استاد حسین لرزاده

او که در خانه و توسط پدر به خوبی آموزش دیده بود برای تحصیل ابتدا به مکتب خانه میرزا حسن فرستاده شد. سپس پا به کلاس‌های بالاتر و سطوح عالی‌تر گذاشت. او چند سالی نیز در دبیرستان سلطانی درس می‌خواند. اما این دبیرستان رشته فنی‌ای که حسین لرزاده به آن علاقه مند بود، را نداشت. به همین خاطر دبیرستان را ترک نمود و به مدرسه کمال الملک رفت. در آنجا وارد شعبه مجسمه سازی این مدرسه معروف گشت. در عین حال آموزش معماری نیز نزد پدر ادامه داشت. وی نقاشی را از استاد محمد تقی نقاش باشی فرا گرفت.

آغاز رسمی کارهای وی پس از مرگ پدرش بود. او پس از مدت کوتاهی شهرت خوبی در رشته کاری خود به هم زد. این چنین به یکی از چهره‌های نام آشنا و محبوب معماران سنتی معاصر ایران پیوست.

آثار استاد حسین لرزاده

آثار بسیار زیادی از استاد لرزاده برجای مانده است. او به تمام معنا هنرمند بود. و هیچ فرصتی برای یادگیری را از دست نمیداد.   اولین کار و اثر مستقل وی سر در بانک شاهی بوده است که در میدان توپخانه قرار دارد.

وی مساجد خیلی زیادی را در ایران طراحی و اجرا نموده است که تعداد آنها به 843 عدد می‌رسد. وی بر طراحی برخی از این مساجد نظارت داشته است. مسجد اعظم قم یکی از معروف‌ترین مساجد طراحی شده توسط او می‌باشد. آیت الله بروجردی به صورت مستقیم از استاد دعوت به عمل آورد تا این مسجد را بنا کند.

عمارت‌های زیاد دیگری همچون مدارس، خانه‌های زیبا، کاخ‌ها، بانک‌ها و بیمارستان‌های زیادی به دست هنرمند وی سپرده شد. تا شالوده بنای آنها با چیره دستی استاد معمار ریخته شود.

آثار شناخته شده استاد لرزاده

اما شناخته شده‌ترین و معروف‌ترین اثر برجای مانده از استاد حسین لرزاده آرامگاه فردوسی می‌باشد. ساخت این آرامگاه باعث شد تا جوایز و مدال‌های زیادی به خاطر لیاقت استاد معمار به او اعطا گردد.

علاوه بر این وی درجه کارشناس آستانه مقدس حسینی را در کربلا دریافت نمود. چرا که تعمیر آستان امام حسین و تجدید بنای ایوان بزرگ این آستان بر عهده او بوده است.

از دیگر آثار معماری این استاد بزرگ معاصر میتوان به سر در دارالفنون، گنبد کاخ مرمر، کاخ اختصاصی رامسر،  مسجد قندی، بخش‌هایی از مجموعه سعدآباد، مسجد لرزاده، مرمت عمارت محروقه مجلس شورای ملی و تزئینات شبستان مسجد سپهسالار اشاره نمود.

حسین لرزاده علاوه بر معماری، هنرهای دیگری نیز داشت. او نقاش و خطاط ماهری بود. گاهی نیز ابیات زیبایی می‌سرود و دست به نوشتنش نیز خوب بود. او در یکی از اشعار خود از مساجدی سخن می‌گوید که در بنای آنها نقش داشته است.

استاد لرزاده در طول عمر پربار خود آثار متعددی نیز تالیف نموده است که اکثر آنها در ارتباط با اصول معماری هستند. او در کتاب‌های خود به خوبی این اصول را شرح داده است.

ویژگی‌های معماری استاد لرزاده

به طور کلی آثار معماری استاد حسین لرزاده دارای یک نوع سادگی و سهل بودن است که عجیب با آدمی عجین می‌شود. همین سادگی حس صمیمیت و آرامش را به بیننده القا می‌کند. به عقیده وی، معماری ایرانی به اصول اربعه تقسیم شده است. این اصول اربعه شامل چهار اصل مقرنس، گره سازی، رسمی سازی و یزدی بندی می‌شدند.

اما یکی از عناصر مورد علاقه استاد لرزاده شمسه زیاد یا کاسه سازی می‌باشد. استفاده از آن در آثار متعددی از استاد دیده می‌شود. به طوری که می‌توان این عنصر کاسه سازی را امضای وی دانست.

ساعات و هزینه بازدید از خانه لرزاده تهران

علاقه‌مندان می‌توانند در هر روزی از هفته بین ساعت 9 صبح تا 3 بعدازظهر از خانه موزه لرزاده بازدید کنند. بازدید از این خانه هیچ هزینه‌ای در برندارد و کاملا رایگان است.

مسیر دسترسی به خانه لرزاده تهران

خانه استاد معمار در خیابان شریعتی قرار دارد. این خانه پایین تر از بهار شیراز در انتهای کوچه سخن جا خوش کرده است. برای دسترسی به این موزه می‌توانید از مترو استفاده نمایید و در ایستگاه هفت تیر پیاده شوید. از آنجا نیز باید تا خانه لرزاده را پیاده طی کنید. فاصله مترو تا این خانه حدود پانزده دقیقه می‌باشد.

دیدنی های تهران

از دیگر جاهای دیدنی تهران می‌توان به اشاره کرد.

آب و هوای تهران

برای بازدید از دیدنی های تهران اطلاع از وضع آب و هوا لازم است. به همین خاطر در این قسمت پیشبینی وضع آب و هوای شهر تهران را در پنج روز آینده ملاحظه می‌کنید.

تهران آب و هوا

لوکیشن دقیق خانه استاد لرزاده

در بخش بالا آدرس و مسیردسترسی خانه استاد لرزاده را بیان کردیم. با این جال برای سهولت در مسیریابی لوکیشن دقیق خانه استاد لرزاده را در این بخش می‌بینید.

عکس‌های این مطلب را جناب آقای مهدی غلامی و جناب آقای امین فداکار عزیز ثبت نموده‌اند.