خانه ملاباشی

بنای تاریخی و زیبای خانه معتمدی اصفهان در محله‌ پا قلعه، خیابان ملک شهر اصفهان و مقابل انگورستان ملک التجار واقع شده است. این خانه تاریخی همانند خانه کشیش، از جمله خانه‌های بجای مانده از دوره‌ی قاجاریه محسوب می‌شود. در یک سال پیش، در مطلبی تحت عنوان خانه تاریخی ملاباشی اصفهان این خانه زیبا معرفی شد، اما با توجه به تغییر کاربری آن، لازم دونستیم تا مطلب جدیدی نوشته و منتشر شود. در این پست به مطالبی چون معنای ملاباشی، گذشته ملاباشی، محله پاقلعه، معرفی آقای معتمدی، بهای بلیط، ساعت بازدید، آدرس خانه، لوکیشن، تلفن خانه، بخش‌های مختلف خانه، معرفی اتاق‌های مختلف و بازدید خانه ملاباشی اصفهان می‌پردازیم.

معنای ملاباشی

برای درک و پاسخ مناسب برای واژه ملاباشی بهتر است، به کتاب‌های فرهنگ لغت فارسی مراجعه کنیم. در کتاب فرهنگ فارسی عمید معنای ملاباشی را بزرگ و سردسته ملایان معرفی می‌کند. در فرهنگ لغت دهخدا نیز معنای ملاباشی بدین صورت آورده شده است:

ملایی که در دربار پادشاهان باشد. لقبی که به بعضی از معلمین سلاطین و شاهزادگان می‌داده‌اند. لقب معلم‌های عربی در خانه‌ی شاهزادگان و بزرگان در دوره‌ی صفویه و قاجاری . (از یادداشت به خط مرحوم دهخدا). رئیس و بزرگ ملایان . اعلم و افضل ملایان: در بیان شغل ملاباشی و اهالی شرع دارالسلطنه‌ی اصفهان … مشارالیه سرکرده‌ی تمام ملاها در سلاطین صفویه. ملاباشیگری منصب معینی نبود، بلکه افضل فضلای هر عصری در معنی ملاباشی ،در مجلس پادشاهان نزدیک به مسند مکان معینی داشته واحدی از فضلا و سادات نزدیکتر از ایشان در خدمت پادشاهان نمی‌نشستند… (تذکرة الملوک ص 2).

پس ملاباشی یک صفت در دوران صفویه و قاجاریه بوده است. در حال حاضر یک روستا در استان اردبیل و یک روستا در نزدیکی شهر یزد بدین نام وجود دارد. و فامیلی افراد مختلفی ملاباشی است.

فیلم اتاق شاه نشین خانه ملاباشی

محله پاقلعه اصفهان

محله‌ی پاقلعه اصفهان، اشاره به قلعه تبرک دارد. بنا به مستندات تاریخی، این قلعه در دوران آل بویه در شهر اصفهان ساخته شد. آورده اند که از این قلعه، نماد شهر اصفهان یعنی برج قوس قابل رویت بوده، اما متاسفانه امروزه اثری از این قلعه باقی نمانده است. بخش اصلی این خانه متعلق به دوران زندیه است، که در دوران قاجار به همت ملاباشی بخش‌های جدیدی به آن اضافه شده است.

عکس بالا از درون کوچه خانه ملاباشی گرفته شده است، درب ورودی در سمت چپ عکس مشخص است.

خانه معتمدی اصفهان

این خانه در ابتدا به “حاج محمد رضا ملاباشی” که منجم دربار ناصرالدین شاه و مدرس شاهزاده‌های درباری بود، تعلق داشت. در کتب آمده است، که این خانه را محمدرضا ملاباشی از مسعود میرزا(ضل السطلان) در دوران قاجار خریده است. ضل السلطان که در دوران قاجار والی شهر اصفهان بوده است. مسعود میرزا ظل‌السلطان پسر ارشد ناصرالدین شاه است. اما بدین خاطر که از مادری غیر قجری بوده، از تاج و تخت محروم ماند. همین موضوع سبب خشم و دیوانگی او شد. و عمارت و کاخ‌های زیادی توسط وی یا به فروش رسید، یا بطور مستقیم تخریب شد.

تخریب عمارت‌هایی چون کاخ هفت دست و عمارت نمکدان بخش کوچکی از تخریب‌های اوست. لازم است، در مقاله‌ای بطور کامل به او بپردازیم. در همین رابطه مستند بوی فروردین که جناب آقای امیراعلا عدیلی ساخته‌اند، را می‌توانید ببینید. برای دیدن این مستند، اینجا را کلیک(لمس) نمایید. خانه ملاباشی هم از اماکنی بود، که توسط مسعود میرزا به هدف تخریب و کسب درآمد فروخته شد!!!

آقای “احمد معتمدی” این خانه را در سال 1380 از وارث مرحوم ملاباشی خریداری کردند. آقای معتمدی در سال 1321 در اصفهان متولد شدند و در رشته‌ی حقوق تحصیل کردند. ایشان پس از خریداری این بنا، تصمیم به مرمت و بازسازی خانه گرفتند. این خانه با نظارت آقای “مهندس حسن روانفر” و جمعی از هنرمندان اصفهانی از سال 1380 طی ده سال مرمت شد. خانه ی ملاباشی یا همان خانه ی معتمدی با شماره ی 5883 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. در حال حاضر به همت آقای معتمدی این بنا جهت گسترش صنعت گردشگری در حال تغییر کاربری به اقامتگاه سنتی می باشد.

آدرس خانه ملاباشی

خانه ملا‌باشی درون شهر اصفهان قرار دارد. آدرس خانه ملاباشی یا همان معتمدی بدین شرح است: شهر اصفهان، محله پاقلعه اصفهان، خیابان ملک، کوچه ملاباشی، خانه اول سمت راست.

البته در آخر این پست، بخش لوکیشن خانه آورده شده، که می‌توانید به راحتی با موبایل خودتان تا رسیدن به این خانه زیبا مسیریابی نمایید.

ساعت بازدید خانه ملا‌باشی

ساعت بازدید از خانه معتمدی ساعت 9 صبح تا 17 توسط متولیان این خانه اعلام شده است.

بهای بلیط ورودی خانه ملاباشی اصفهان

در حال حاضر بهای بلیط ورودی به این خانه‌ی چشم نواز، 15 هزار تومان می‌باشد. خانه در حال تبدیل به اقامتگاه سنتی است.

مرمت خانه ملاباشی اصفهان

اصل بنای خانه متعلق به دوران زندیه است که در دوران قاجار بخشهایی به آن اضافه شده و با مرمت های انجام شده و تغییراتی که در آن رخ داده، تقریبا به بنای جدیدی تبدیل شده است. مساحت قدیمی خانه‌ی ملاباشی پنج هزار متر مربع بوده که از بخش های متعددی هم چون اصطبل، مطبخ، حمام، برف انداز، هشتی و… تشکیل می‌شده است. به مرور زمان قسمت‌های جانبی از آن تفکیک و به صورت املاک مستقل در آمده اند. در حال حاضر مساحت این بنای تاریخی به نهصد متر مربع می‌رسد.

امیدوارم با مرمت و تغییر کاربری این خانه زیبا و اقامتگاه شدنش، اصول استاندارد یک جاذبه تاریخی و اقامتگاه در آن رعایت شود. در پست مرتبط با آوا و خانه ملاباشی می‌توانید بخوانید که این خانه متاسفانه مانند اماکن بسیاری در کشور عزیزمان برای افرادی با محدودیت حرکتی اعم از بیمار، معلول، سالخورده و جانبازان عزیزمان مناسب نیست.

خانه ملاباشی چند درب ورودی دارد؟

4 درب ورودی به خانه وجود دارد. دو درب آن در خیابان ملک قرار دارند. که این درها همواره بسته هستند. دو درب دیگر در کوچه قرار داشته که یکی به حیاط اندرونی و دیگری به حیاط بیرونی راه دارد. درب ورودی درب دوم داخل کوچه است و برای خروج می توان از هر دو درب داخل کوچه استفاده نمود.

معماری و بخش‌های خانه ملاباشی اصفهان

این خانه به صورت یک بنای دو طبقه ساخته شده است. برای دسترسی به طبقه ی بالای این خانه سه دستگاه راه‌پله وجود دارد. یکی از این پلکان‌ها در حیاط بیرونی و دوتای دیگر در قسمت اندرونی خانه قرار گرفته اند. این خانه شامل دو حیاط هست؛ اندرونی و بیرونی.

بخش حیاط بیرونی

در اصل حیاط بیرونی اولین جایی است، که مراجعین به آن وارد می شوند. و در گذشته نیز برای حفظ حریم خصوصی اهل خانه، از درب ورودی به این حیاط استفاده می شده است. حیاط بیرونی به زیبایی حیاط اندرونی نیست و باغچه و فضای سبز ندارد. تنها حوضچه کوچکی در مرکز آن قرار گرفته است.

قسمت بیرونی خانه نسبت به اندرونی اکثر تزئیناتش جدید است. حیاط بیرونی شامل قسمت های زیر است:

یک اتاق سه دری در قسمت شرقی حیاط واقع شده و اتاق مدیریت مجموعه که 5 دری می باشد و در ضلع غربی حیاط قرار گرفته است.

این اتاق از طرف دیگر، منظری به سمت حوض خانه دارد. از پلکان موجود در حیاط بیرونی که بالا بروید، در طبقه دوم اتاق کوچک و زیبایی را خواهید دید که گچبری های طلایی رنگ آن جلوه خاصی به آن بخشیده و با عناصر قدیمی چون ترمه ها و چلچراغ لاله دار تزیین شده است.

پنجره‌های بیرونی این اتاق به سمت خیابان ملک باز می‌شوند. در عکس زیر می‌توانید نمای بیرونی این اتاق از خیابان را ملاحظه بفرمایید.

در بخش حیاط تصویر زیبایی از بالای پ‍‍‍لکان قابل رویت است.

با گذر از راهروی بسیار زیبایی حیاط بیرونی به حیاط اندرونی متصل می شود، اما قبل از خروج از حیاط  سری به حوضخانه بزنید.

حوض‌ خانه خانه ملاباشی

اکثر بازدیدکنندگان، این بنا را به شاه نشین معروفش می‌شناسند. اما باید گفت که حوض خانه هم جذابیتی به همان اندازه دارد. تزیینات رنگارنگ و فرش های زیبا و نورپردازی خاص این فضا، حوضخانه را به یکی از جاذبه های مهم این بنا تبدیل کرده.

برای دسترسی به طبقه‌ی بالای حوض خانه می‌توانید از راه پله‌ی موجود در حیاط بیرونی استفاده کنید.

البته این راه پله کمی تنگ و باریک است و ارتفاع پله های آن زیاد است، اما دیدین حوضخانه از بالا ارزش پیمودن این پله ها را دارد.

حوض خانه ما بین حیاط بیرونی و اندرونی قرار گرفته و در دو طرف آن دو اتاق 5 دری وجود دارد.

حیاط اندرونی

قاعدتا رابط بین بخش‌های مختلف اندرونی و بیرونی راهروها خواهند بود.

راهروی این خانه با نقاشی‌های دیواری و نورپردازی زیبای آن دیدنی است.

در حیاط اندرونی خانه درختان همیشه سبزمانند کاج و شمشاد و… کاشته شده، در نتیجه هر موقعی از سال که به این خانه سر بزنید با منظره ی بهاری مواجه می‌شوید.

حوض بزرگ و زیبایی در مرکز این حیاط قراردارد و اطراف آن با کوزه ها و کلوک های بزرگ تزیین شده است. حیاط اندرونی از قسمت های متعددی تشکیل شده است. در قسمت غربی حیاط دو اتاق 5 دری در کنار هم وجود دارد. در زیر یکی از این اتاقها، زیرزمینی قرار گرفته که حکم سرداب را داشته و در آن مواد غذایی را نگهداری می‌کردند. این اتاق ها بخاری دیواری دارند و در زمستان نیز قابل سکونت هستند.

درمجاورت یکی از این اتاق های 5 دری، اتاق کوچکی قرار گرفته که مخصوص خانوم ها بوده و به عنوان اتاق زایمان، اتاق آرایش و… مورد استفاده قرار می گرفته است.

زیرزمین

در زیر اتاق 5 دری و در حیاط اندرونی زیر زمینی واقع شده است، که عکس‌های آن را مشاهده می‌کنید.

در تابستان با توجه به سایه بودن و ارتفاع کم معمولا زیرزمین‌ها هوای نسبتا خنکی دارد. حال با توجه به حوض در وسط زیر زمین خنکی و طراوت محیط نیز بیشتر می‌شود.

 

شاه نشین خانه ملاباشی

در ضلع شمالی حیاط اندرونی شاه نشین معروف و زیبایش قرار گرفته است. این شاه نشین به صورت تالاری 9 دری ساخته شده که گفته می‌شود ملاباشی شخصا آن را ساخته اند.

تزئیناتی هم چون گچبری، آینه کاری، نقاشی به زیبایی این تالار کمک شایانی کرده است. در زیرشاه نشین، زیرزمینی وجود دارد. تزینات این اتاق بسیار بسیار با جزییات و رنگهای متنوع کار شده و انسان را حیرت زده می کند. فرش بسیار زیبایی نیز این اتاق را مفروش کرده و به زیبایی هنر ایرانی این اتاق جلوه ای خیره کننده بخشیده است. این اتاق مشهورترین اتاق این خانه است، که بیشتر گردشگران عکسهای زیادی از آن در شبکه های اجتماعی به اشتراک گذاشته اند.

اتاق های اطراف حیاط اندرونی به یکدیگر راه دارند و می توانید پس از بازدید به اتاق مجاور بروید.

اتاق مخصوص ملاباشی و اتاق زندیه

در ضلع شرقی حیاط اندرونی اتاق 5 دری وجود دارد، که متعلق به خود ملاباشی بوده است. این اتاق منظری به سمت حوض خانه نیز دارد. در دو طرف دیگر آن، دو راهرو وجود دارد.

اصطلاحا به آن، اتاق زندیه می گویند. دو گوشواره هم در ضلع شمالی حیاط اندرونی قرار دارند. تزیینات این اتاق ها نسبت به اتاق 9 دری کمتر است، اما بازهم زیبایی بی نظیری دارد و لذت زندگی در خانه های قدیمی ایرانی رو نشان می دهد.

 

شماره تلفن خانه ملاباشی اصفهان

اگر به این خانه مراجعه کردید و با درب بسته مواجه شدید، می توانید با شماره ی زیر تماس حاصل فرمایید:

32665637-031

امیدوارم از بازدید این خانه ی دل فریب لذت ببرید و عکس‌های ماندگاری  ثبت کنید، تا یادگاری باشد از هنر نصف جهان.

جاذبه‌های اصفهان

در نزدیکی این خانه و در خیابان ملک اصفهان انگورستان ملک زیبا(خانه ملک التجار) قرار دارد. از دیگر جاذبه‌های جذاب و دیدنی شهر اصفهان نیز می‌توان به میدان نقش جهان، کلیسا و موزه وانک، محله جلفا، کاخ چهلستون، کاخ هشت بهشت، کاخ عالی‌قاپو، مسجد شاه، پل خواجو و پل 33 پل نام برد. هرچند واقعا لیست کردن دیدنی‌های اصفهان کار سختی است و اصفهان پر از جاذبه دیدنی است.

پیشبینی وضع و آب وهوای شهر اصفهان

قاعدتا برای بازدید از هر جاذبه طبیعی یا تاریخی، می‌بایست وضع آب و هوایی شهر یا منطقه آن را بررسی نمود. تا هم بتوان برنامه‌ریزی مناسبی کرد. هم این که با لباس مناسب بازدید و سفر را آغاز نمود. بدین منظور می‌توانید دمای فعلی و پیش‌بینی وضع آب و هوایی شهر اصهان را در پنج روز آینده مشاهده نمایید.

شهر اصفهان آب و هوای

عکس‌های خانه ملاباشی

در بخش‌های قبل سعی شد، تا متناسب با متن از عکس‌های این خانه زیبا استفاده شود. اما زیبایی‌های این خانه کم نیستند، لازم است تا عکس‌های بیشتری مشاهده بفرمایید.

 

لوکیشن خانه ملاباشی

به کمک نقشه و لوکیشن خانه ملاباشی اصفهان می‌توانید تا رسیدن به این خانه‌ی زیبا به کمک موبایل خود مسیریابی نمایید.

بخشی از عکس‌های این پست را آقای امیرحسین میرمعینی و خانم‌ها پرستو عطرسائی و الناز افتخاری عزیز عکاسی نموده اند. در ضمن لازم است، از خانم پرستوعطرسایی و خانم افسانه شکوهنده که کمک شایانی در تهیه این مطلب به ما کردند، تشکر نماییم.