رود زاب کوچک

رود زاب کوچک، یکی دیگر از رودهای ایران است که در غرب ایران جاری ست. در نواحی اطراف رود زاب در ایران و عراق مردمانی از قوم کرد ساکن هستند. در معرفی این رودخانه شاید به معنی زاب نیز توجه داشته باشید و در جستجوی معنی آن باشید در تاریخ آمده است که زاب از پادشاهان قدیم ایران بوده است. دو رود به نام زاب شناخته می‌شود، که یکی کوچک و دیگری بزرگ است و هر دو به دجله در عراق می‌ریزند. در مسیر این رود که از دامنه های زاگرس جریان پیدا کرده دو سد ساخته شده است و می‌تواند از مناطق دیدنی در این مناطق باشد. در ادامه به جزییات و معرفی دقیق تری از رود زاب اشاره خواهیم نمود.

 معرفی رود زاب کوچک، یکی از رودخانه های ایران

رودخانه زاب کوچک یکی از رودخانه های زیبای ایران در استان آذربایجان غربی می‌باشد که طولی حدود 400  کیلومتر دارد و حوضه آبخیزداری آن 22000 کیلومتر است. رودخانه زاب به عنوان یکی از رودخانه‌های دایمی ایران، آب دائمی در آن جریان دارد. این رود با زیبایی‌های فراوان طبیعی که دارد یکی از زیباترین مناطق گردشگری ایران می‌باشد. این رود در نهایت به دجله در عراق می‌ریزد ولی در طول مسیر خود زیبایی‌های زیادی را ایجاد می‌کند.

یکی از نکات مهمی که شایان ذکر است این مطلب است که بخش شرقی رود زاب کوچک در ایران قرارگرفته است. مسیرهایی که این رود عبور می‌کند، معمولا دارای ارتفاع زیاد و یا شیب‌های تند است. صرفا در بخش‌هایی از دشت پیرانشر و سردشت در مسیرهای کم ارتفاع قرار می‌گیرند. بقیه مسیر رود دارای ارتفاع زیاد است و زمانی که رودخانه زاب کوچک از ایران خارج می‌شود تقریبا در تمام طول مسیر خود در ارتفاع کم حرکت می‌کند.

این رودخانه که از گردنه‌ای با ارتفاع 2140 متر از سطح دریا سرچشمه گرفته است. از سمت شرق به غرب حرکت کرده و کم کم به سمت جنوب مسیر خود را تغییر می‌دهد و در دره‌ای پهن در منطقه پیرانشهر  به سمت سردشت حرکت کرده و بالاخره از کشور خارج شده و در نهایت به دجله در عراق می‌ریزد.

سرچشمه رود زاب کوچک چیست؟

این رود از جمع شدن و بهم پیوستن چندین رود کوچک ایجاد شده است. رودخانه زاب کوچک رودخانه‌ای دائمی است که دارای آب شیرین است. زاب زیبای کوچکمان در کشور ایران و کردستان جاری است. یکی از مهمترین بخش‌های معرفی یک رود طول آن است که 368 کیلومتر طول دارد و 30 کیلومتر آن مرز مشترک بین دو کشور ایران و عراق می‌باشد. سیاه کوه نام کوهی است که رود زاب کوچک از آن سرچشمه می‌گیرد. سیاهکوه که این رود از آن سرازیر می‌شود در مرز ایران و کردستان عراق می‌باشد. این رودخانه ابتدا به نام لاوین چای از سمت غرب به شرق جریان بوده و سپس به سمت جنوب  شرق جریان می‌یابد. تا  10 کیلومتری پیرانشهر این رود در جریان است. و زمانیکه با رودخانه آوجار چای که از شرق به غرب حرکت می‌کند، اتصال می‌یابد این رود تشکیل می‌شود.

زمانی که زاب کوچک به مرز ایران و کردستان عراق می‌رسد آب‌های شهرستان بانه در رودی به نام بانه چای به زاب کوچک متصل می‌گردد. این رود از جنوب سردشت عبور کرده و وارد کردستان عراق شده و همراه با آب بخش غربی کردستان عراق وارد دریاچه سد دوکان می‌شود. سپس رود زاب در طی ماجراجویی خویش، وارد سلیمانیه شده و سپس به استان کرکوک وارد می‌شود. بعد از چند کیلومتر عبور رود در مرز استان کرکوک و صلاح الدین عراق از کردستان عراق خارج می‌شود و به دجله می‌ریزد. رود زاب دارای یک جریان دائمی آب ست و خشک نگردیده است. این رود خانه یکی از زیباترین رودخانه‌ها است و دارای جاذبه‌های گردشگری فراوانی می‌باشد.

رود زاب کوچک به کجا می‌ریزد؟

مسیر این رود از شرق به غرب انجام می‌‌شود. رودخانه‌های فرعی زیادی در دو شهر سر دشت و پیرانشهر آب خود را به رودخانه زاب کوچک منتقل می‌کند. سپس جریان رود به سمت جنوب حرکت می‌کند. زاب کوچک در بخش میانی کوه‌های بلند زاگرس واقع شده و به مرور زمان دره‌ای عمیق را ایجاد کرده است، اگر به بخش‌های جنوبی سردشت بروید می‌‌توانید ادامه این دره را مشاهده نمایید. تنگه‌ای به نام گرژال در مسیر رود وجود دارد که سد بر روی آن ساخته شده است. این رود دقیقا از گردنه‌ای که مابین مهاباد و پیران شهر است و ارتفاع بیش از 2000 متر دارد سرچشمه می‌گیرد. در واقع بعد از طی کردن مسیر سردشت و پیرانشهر در روستایی به نام  آلان به طرف غرب یعنی کردستان عراق حرکت می کند. در استان کروک بعد از گذشتن از مسیرهای طولانی در نزدیکی شهر حویجه به دجله می‌ریزد.

درطی مسیر رودخانه نقاط زیبای طبیعی بسیاری وجود دارد و گردشگران زیادی به این مناطق سفر می‌کنند. بخشی از مسیر رودخانه در ایران است و بخشی دیگر در عراق، شهرهایی مانند گرد کشانه، پیرانشهر، میرآباد و سردشت در ایران در جنب رودخانه شکل گرفته اند. از آب و هوای بسیار مطلوب و محیط سرسبزی برخوردارند و گردشگران بسیاری به این مناطق سفر می‌کنند. در کنار این رودخانه در عراق نیز شهرهایی مانند قلعه دیزه، کوی سنجق، کرکوک و حویجه وجود دارند. این شهرها در عراق به شهر حویجه که در آن رودخانه به دجله می‌ریزد ختم می‌شود. یکی از رودخانه‌های که منبع تغذیه بر دجله به شمار می‌رود، زاب است.

رود زاب کوچک رودخانه دائمی و منشا روابط انسانی در منطقه

در مناطق مرزی دو کشور ایران و عراق رود زاب کوچک جریان دارد. به دلیل حضور این رود کردنشینان زیادی در اطراف آن زندگی می‌کنند. به دلیل زیبایی‌های فراوانی که عبور این رود در اطراف آن ایجاد نموده است مناطق بکری از گردشگری بوجود آمده است.

رفت و آمد گردشگران به این منطقه موجب افزایش کسب و کار و رونق زندگی در حاشیه رود بوده است. آب و خاک حواشی رود زاب دارای پتانسیل بالایی ست. فعالیت‌های خوبی برای توسعه منابع ابی در این منطقه صورت گرفته است. علاوه بر ساکنان حوضه این رودخانه گردشگران و مداومی که به منطقه می آیند دلیل مناسبی برای انجام پروژه هایی است که منابع آب  را به خوبی حفظ کرده و بهره برداری‌های درستی از آنها داشته بشد تا رونق زندگی و کار در اطراف زاب کوچک حفظ گردد.

طرح انتقال آب از رود زاب کوچک برای نگهداشتن اکوسیستم این منطقه لازم است. همانطور که در سال بیش از 2 میلیارد متر مکعب آب از کشور خارج و به دجله می‌ریزد  می‌توان بابرنامه ریزی‌های درستی آب این رود را در جهت حفظ گردشگری و ثبات زندگی در این منطقه به کار برد. در مسیر رود زاب سدهایی ساخته شده است که موجب بهبود شرایط زندگی افراد بومی و گردشگران شده است. مثلا در این مسیر تنگه گرژال وجود دارد که سدی بر روی ان ساخته شده است. در واقع بر روی شاخه‌ای از رود زاب از کوه‌های غربی پیرانشهر سرچشمه می‌گیرد سد ساخته شده است. به غیر از این رود شاخه‌هایی دیگری از رود زاب به این تنگه ریخته می‌شود که زیبایی این بخش از رود را دو چندان کرده است.

پل هایی با قدمت تاریخی ساخته شده  بر روی رود زاب کوچک

کسانی که برای گردشگری به غرب کشور می‌روند و مقصد آنها رود زاب است با زیبایی‌های زیادی روبرو می‌شوند. سه پل بر روی رود خانه زاب ساخته شد است که هر کدام در بخشی از رود می‌باشد که به ترتیب دارای نام‌های همچون پل قلاتاسیان، پل فلزی و پل تیت هستند.

پل فلاتاسیان در قرن سیزدهم توسط یکی از مریدان شیخ یوسف شمس الدین برهان به نام مولانا ساخته شده است. مکان این پل مسیر رود در بین روستاهای بنی آوا و موسالان می‌باشد. پل فلزی که در سه راهی سردشت، مهاباد و بانه قرار گرفته است. این پل توسط یکی از بزرگان دوران قاجار به نام عزیزخان مرکی ساخته شده است. سومین پل در 6 کیلومتری روستای میتوش ساخته شده است. این رودخانه در مسیر خود زیبایی‌های فراوان را ایجاد نموده است که برای هر گردشگری جذاب و دیدنی خواهد بود.

بهترین فصل برای سفر به سوی رود زاب کوچک

برای گردشگران فصل بهار بهترین زمان مسافرت به این مناطق است. از میان قسمت‌های مختلف رود زاب،  تنگه گرژال و پل قلاتاسیان و نواحی اطراف آن می‌تواند برای مسافران بسیار جذاب و زیبا باشد. پل قلاتاسیان در بخش  شمالی رودخانه قرار گرفته است و به صورت شمالی – جنوبی ساخته شده است. یکی از ستون‌های شمالی دارای پایه کاملی است و بقیه پایه‌های پل سنگ‌های طبیعی کوهستان می‌باشد. این پل به دلیل ساخته شدن توسط شیخ مولانا به پل مولانا نیز معروف است.

معمولا در کنار هر رودی سر سبزی و زندگی جریان دارد و زیبایی‌های خاصی برای هر فصلی از آن وجود خواهد داشت. رود زاب با مسیر طولانی که از ایران طی می‌کند و به عراق می‌رود دارای صحنه‌های زیبا و به یاد ماندنی می‌باشد. مردمان این منطقه که اغلب کرد زبان هستند و دارای فرهنگ و آداب و رسوم خاص خود می‌باشد که هر کدام از این موارد می‌تواند جاذبه زیبایی برای سفر گردشگران به این منطقه باشد.

عکس‌های این مطلب جناب آقای بابک معاون عزیز ثبت نموده‌اند.