سرای سعدیه قزوین

15 آبان 1400

سرای سعدیه قزوین یکی از سراهای کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین است. این کاروانسرای درون شهری در حقیقت زیباترین بخش بازار بزرگ قزوین است. معماری زیبا و تزئینات بناهای این مجموعه آن را به یکی از محبوب ترین جاهای دیدنی قزوین تبدیل کرده است. ما در این مطلب ابتدا معرفی کوتاهی از سرای سعدیه شهر قزوین خواهیم داشت. پس از آن با پاسخ به سؤال سرا چیست؟ شما را با یکی از اجزای اصلی بازارهای قدیمی ایران آشنا می‌کنیم. در ادامه در مورد تاریخچه و معماری سرا سعدیه قزوین صحبت خواهیم کرد. در بخش بعد معرفی کوتاهی از کاروانسرای سعدالسلطنه و دیگر دیدنی های قزوین خواهیم داشت.

در این مقاله خواهید خواند...

سرا سعدیه قزوین

سرای سعدیه قزوین یکی از سراها یا حیاط‌های مجموعه کاروانسرای سعدالسلطنه است. این مجموعه یکی از بزرگترین و زیباترین کاروانسراهای ایران است که داخل شهر قزوین احداث شده است. بزرگترین سرای این کاروانسرا سرای سعدالسلطنه است.

حیاط سعدیه در ضلع شرقی حیاط سعدالسلطنه واقع شده است. سرای سعدیه حدود 3200 متر مربع وسعت دارد که حدود 800 متر مربع آن به حیاط سعدیه اختصاص داده شده است. دسترسی به سرای سعدی از خیابان امام خمینی قزوین امکان‌پذیر است. البته از دیگر ورودی‌های بازار نیز می‌توان به این بخش دسترسی یافت زیرا تمام بخش‌های بازار با یکدیگر ارتباط دارند.

سرا چیست؟

سرا یکی از اجزای بازارهای سنتی ایران است که معمولاً پیرامون یک حیاط احداث می‌شود. حجره‌های موجود در سرای بازار در حقیقت تجارت‌خانه بازاریان هستند. در سراهای بازار خرده‌فروشی صورت نمی‌گیرد بلکه تنها با نمونه اجناس معاملات کلان صورت می‌گیرد. در برخی سراهای ایران علاوه بر تجارت‌خانه انبارهایی برای نگهداری کالا نیز وجود دارد. بنابراین سرای بازار فضایی کاملاً تجاری داشته و هیچ بنای مسکونی در آن وجود ندارد. به همین دلیل هر سرا معمولاً دارای دربی است که برای محافظت از اموال تجار، با تعطیلی بازار بسته می‌شود.

تاریخچه سرای سعدیه قزوین

سرای سعدیه قزوین یکی از اجزای کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین است که در دوره قاجار احداث شده است. سعدالسلطنه حاکم وقت قزوین در زمان ناصرالدین شاه قاجار بود. مجموعه عظیم کاروانسرای سعدالسلطنه به دستور او به عنوان یک سرای بازرگانی احداث شد.

البته بر خی معتقدند این سرا سعدیه نامگذاری شده زیرا در گذشته این مکان باغ سعادت نام داشته است. در میان کاروانسراهای ایران به ندرت مجموعه کاملی چون کاروانسرای سعدالسلطنه دیده می‌شود. در این کاروانسرا چندین سرا، راسته، چهارسوق، شترخان، تیمچه، مسجد، حمام و چایخانه احداث شده است. بر اساس یک طرح منظم و از پیش تعیین شده کلیه این اجزا پیرامون صحن اصلی کاروانسرا قرار گرفته‌اند.

معماری سرا سعدیه قزوین

در سرای سعدیه دو ایوان در اضلاع شمالی و جنوبی حیاط احداث شده است. این ایوان‌ها با تزئینات آجرکاری و کاشی‌کاری آراسته شده‌اند. سرا سعدیه دارای ده حجره و یک گرمابه می‌باشد. دالانی در ضلع شمال شرقی حیاط قرار دارد که با چند پله به خیابان اصلی (خیابان امام خمینی) راه دارد. سقف این راهرو به صورت گنبددار طراحی شده که دارای یک گنبد بزرگ در وسط و دو گنبد به صورت عرقچین است. در این سقف، اشکال هندسی با ترکیبی از آجرکاری و کاشی‌کاری اجرا شده است.

از حیاط سعدیه امکان دسترسی به حمام سعدالسلطنه نیز وجود دارد. لازم به ذکر است حجره‌های حیاط اصلی یا همان حیاط سعدالسلطنه نیز به حیاط سعدیه راه دارند. به عبارت ساده‌تر، این حجره‌ها دارای دو درب هستند که درب دوم آن به حیاط سعدیه باز می‌شود. در پشت حجره‌های جبهه شرقی سرای سعدیه نیز انبار بزرگی با ستون‌های متعدد وجود دارد. سرای سعدیه دارای درب چوبی بزرگی است که دارای روکش فلزی و گل میخ‌های تزئینی است.

کاروانسرای سعدالسلطنه

کاروانسرای سعدالسلطنه بزرگترین کاروانسرای درون شهری قزوین است. این کاروانسرا از مجموعه‌ای از بناهای تو در تو تشکیل شده است. از چندین ورودی این مجموعه می‌توانید وارد یکی از حیاط‌های آن شوید. برای گشت و گذار میان حجره‌های متعدد این بازار باید از دالان‌های زیبا و تماشایی آن عبور کنید. چهارسوق کاروانسرا، محل تلاقی محورهای عمود برهم زیباترین بخش این مجموعه محسوب می‌شود.

دیدنی های قزوین

شهر قزوین بیش از 50 سال در دوره حکومت صفویان پایتخت ایران بوده است. بنابراین آثار تاریخی، بخش مهمی از دیدنی های قزوین هستند. قلعه الموت، بازار قزوین، کاخ چهلستون از معروف ترین دیدنی های قزوین هستند. در این میان بازار قزوین خود مجموعه‌ای از بناهای تماشایی اعم از تیمچه‌ها و سراهای قزوین، حمام، آب انبار و مسجد تاریخی را در بر می‌گیرد. اما به جز اینها دیدنی های دیگری چون خانه تاریخی یزدی، موزه قزوین، حسینیه امینی ها، خانه محصص، عمارت باغ سپهدار، دروازه تهران قدیم در قزوین، برج خرقان، کلیسای کانتور، آب انبار و مسجد و مدرسه سردار، مجموعه باغ صفویه، کلیسای رفیع و عمارت سردار مفخم نیز در قزوین وجود دارد.

از دیگر سراهای قزوین نیز می‌توان از سرای حاج رضا، سرای وزیر و سرای ضرابخانه نام برد.

البته جاهای دیدنی قزوین به آثار تاریخی محدود نمی‌شود. در طبیعت قزوین نیز جاذبه‌هایی چون دریاچه اوان، روستای زرگر، پارک جنگلی باراجین، آبشار ورچر، دره گرماگلو، چشمه الله بلاغی، ایوان سنگی نیاق و پیست اسکی کامان وجود دارد.