سردر مسجد جامع جورجیر اصفهان

سر در جورجیر اصفهان یکی از قدیمی ترین آثار باستانی شهر اصفهان است. در حقیقت این بنا تنها اثر باقی مانده از دوران دیلمیان است. این سردر تنها بخش باقی مانده از مسجد جامع جورجیر اصفهان است که در زمان خود از اهمیت و اعتبار فراوانی برخوردار بوده است. این مسجد نیز از جمله آثار ارزشمندی بوده که در زمان حمله مغول تخریب شده و تنها سردر مسجد جامع جورجیر باقی مانده است. ما در این مطلب ابتدا تاریخچه مسجد جورجیر مسجد عتیق صغیر اصفهان از آثار تاریخی ایران در دوره دیلمیان را بیان می‌کنیم. پس از آن به بیان ویژگی‌های شاخص سردر جورجیر اصفهان می‌پردازیم. در ادامه نقوش متنوع به کار رفته در این بنای تاریخی را بررسی می‌کنیم. در نهایت با ارائه آدرس سردر جورجیر شما را به بازدید از این بنای تاریخی دعوت می‌کنیم.

تاریخچه سر در جورجیر

سردر جورجیر اصفهان در حقیقت سردر مسجد جورجیر است که در عهد دیلمیان احداث شده بود. بنابراین قدمت این اثر تاریخی بیش از هزار سال است. این مسجد باشکوه که دارای مدرسه علوم دینی و کتابخانه نیز بوده در نیمه دوم قرن چهارم هجری احداث شده بود.

در متون تاریخی، مسجد جورجیر مسجد عتیق صغیر یا مسجد جامع صغیر نیز نامیده شده است. این مسجد باشکوه در زمان حمله مغول کاملاً تخریب می‌شود. تنها این سردر باشکوه که گفته می‌شود با کاهگل پوشانده شده بود باقی می‌ماند. بعدها در زمان شاه عباس دوم صفوی مسجدی به نام مسجد حکیم در همان مکان احداث می‌شود. سردر جورجیر اصفهان  نیز سالها در زیر خاک مدفون بوده است. در دهه سی شمسی سیلابی در اصفهان جاری می‌شود و بر اثر آن سیلاب این سردر در میان دیوارهای گلی پدیدار می‌شود.

ویژگی سردر جورجیر اصفهان

سر در جورجیر اصفهان به دلیل قدمت و سبک معماری، اثری شاخص به شمار می‌رود. این بنا از قدیمی‌ترین آثار باقی مانده از دوره دیلمیان است که حتی از گنبد تاج الملک در مسجد عتیق اصفهان هم قدیمی‌تر است. این اثر تاریخی تنها یادگار باقی مانده از دورانی است که اصفهان پایتخت دیلمیان بوده است. سبک معماری این بنا سبک آجرکاری رازی است که با استفاده از آن، اثری متمایز و چشم‌نواز خلق شده است. در سبک آجرکاری رازی، نقوش هندسی و تزئینی با استفاده از آجرهایی در ابعاد کوچک خلق می‌شوند. بنابراین کلیت بنا هم از لحاظ ساختاری و هم از لحاظ تزئینات، تنها با آجرهای مختلف اجرا می‌شود. در نتیجه گرچه در این بنا از رنگها و کاشی‌های متنوع خبری نیست اما زیبایی و تنوع نقوش آن چشمگیر و قابل تحسین است.

ویژگی شاخص سردر جورجی اصفهان از لحاظ ساختاری، قوس شکنجی است که بر فراز آن ایجاد شده است. این قوس شکنج یا کنگره یازده پر در نوع خود بی‌نظیر است. نمونه‌های کوچکتر این شکنج نیز در بالای دو طاق‌نمای جانبی سردر احداث شده است. ویژگی شاخص بنا از لحاظ تزئینات نیز طراحی نقوش متنوع و نمادهایی از ادیان مختلف در آن است. این نقوش متنوع که با زیبایی و ظرافت در هم تنیده شده تصویری یکپارچه و تماشایی در تمامی بخش‌های این بنا پدید آورده است.

تزئینات سردر جورجیر اصفهان

نقوش به کار رفته در سردر مسجد جورجیر ترکیبی از کتیبه‌های کوفی، طرح‌های خطی هفت شاخه، شمعدان‌های سه شاخه، شمعدان هفت شاخه، نقوش گل و برگ، نقوش پایه شمعدان، نقوش هندسی، نقوشی مشابه حروف عبری و پهلوی، نقش درخت و پرنده، تزئینات زنجیری و سایر نقوش گیاهی است که به زیبایی در هم آمیخته شده است. نکته مهم این است که نمادهایی از ادیان مختلف در میان این نقوش دیده می‌شود.

با در نظر گرفتن سابقه همزیستی پیروان ادیان مختلف در اصفهان به نظر می‌رسد مسجد جورجیر در زمان خود تنها مسجد صرف نبوده و کارکردی مشابه خانه ادیان داشته است. در ادامه برخی از مهمترین نقوش این بنا را معرفی می‌کنیم.

کتیبه کوفی

در سر در جورجیر اصفهان کتیبه‌ای به خط کوفی گچ‌بری شده است. از این کتیبه دو عبارت کوتاه در طرفین سر در باقی مانده است. در سمت راست سردر عبارت “بسم الله الرحمن الرحیم” و در سمت چپ “بالقسط لا اله الا هو العزیز الحکیم” باقی مانده است. داخل طاق‌نماهای آجری و طرفین سردر نیز عباراتی به خط کوفی گچ‌بری شده است. عباراتی نظیر “لا اله الا الله” “محمد رسول الله” “القدره لله” “العظمه لله” “سبحان الله” “الحمد لله” در این قسمت دیده می‌شود.

نقش شمعدان یهودیان

پنج جفت نقش شمعدان از پایین تا بالای فرورفتگی دیوار خارجی سمت راست سردر جورجیر اصفهان دیده می‌شود. بر بالای هریک از این شمعدان‌ها کتیبه‌ای از عبارات قرآنی به خط کوفی نیز دیده می‌شود. برخی کارشناسان معتقدند این نقوش یادآور شمعدان‌هایی است که یهودیان در عید حنوکا یا عید اخلاص استفاده می‌کنند.

نقوش برگرفته از ایران باستان

در فلسفه ایران باستان نقوش گیاهی و جانوری فراوانی به عنوان نمادهایی از زندگی به کار می‌روند. در بخش پایینی دیوار خارجی سردر جورجیر نیز نقش دو جفت پرنده در زیر یک درخت دیده می‌شود. این نقشی است که در معماری ایرانی پیش از اسلام به عنوان نماد زندگی رایج بوده است. نقوشی نیز مشابه نقش بال شاهین در این بنا دیده می‌شود. شاهین در معماری ایرانی پیش از اسلام به عنوان نماد قدرت استفاده می‌شد.

ضمن اینکه این نقش با نقش فروهر نیز شباهت زیادی دارد. در داخل نیم گنبد این بنا دو پیلپوش مملو از نقوش گیاهی و هندسی وجود دارد. در میان این نقوش، نقش مهر ترازو دار نیز تکرار شده است. مهر ترازودار نماد دادگستری و عدالت در ایران باستان بوده است. به همین دلیل این احتمال وجود دارد که این مسجد در آن زمان مکانی برای احقاق حقوق مردم و برقراری عدالت نیز بوده است.

سردر جورجیر اصفهان کجاست؟

سردر جورجیر اصفهان بنایی است که در مجاورت مسجد حکیم قرار دارد. مسجد حکیم از آثار باقی مانده از دوران صفویه در محله حکیم اصفهان واقع شده است. این سردر تاریخی در ضلع شمال غربی مسجد حکیم و روبروی سقاخانه قرار دارد. البته متأسفانه اقدامات سازمان میراث فرهنگی برای حفاظت از این اثر تاریخی هنوز به سرانجام نرسیده است. به همین خاطر این بنا مورد تعرض برخی اهالی محل قرار گرفته و نشت رطوبت نیز به بخش‌های پایینی آن آسیب زده است.

آدرس: محله حکیم اصفهان، انتهای بازار رنگرزان، ضلع شمال غربی مسجد حکیم، رو به روی سقاخانه

دیدنی های اصفهان

حتما با ما موافق خواهید بود که لیست کردن جاهای دیدنی اصفهان کار چندان آسانی نیست. با این حال برای اختصار در این بخش به بخشی از جاهای دیدنی اصفهان می‌پردازیم. دیدنی های اصفهان چون میدان نقش جهان، مسجد شاه، مسجد شیخ لطف الله، سردر قیصریه، عالی قاپو، چهلستون، منارجنان، تخت فولاد، خانه ملاباشی، انگورستان ملک، خانه مشروطیت اصفهان، کوه صفه، کلیسای وانک، کلیسا بیت اللحم، سی و سه پل، پل خواجو، پل جویی، زاینده رود(اگر جاری باشد…)، مسجد جامع اصفهان و خانه مشیرالملک شما را به ذوق خواهند آورد.

آب و هوای اصفهان

برای بازدید از جاهای دیدنی اصفهان اطلاع از وضع آب و هوای شهر ضروری است. به همین خاطر در ادامه پیشبینی وضع آب و هوای شهر اصفهان را در پنج روز آینده مشاهده می‌نمایید.

اصفهان آب و هوا

لوکیشن دقیق سردر مسجد جامع جورجیر اصفهان

در بخش بالا به آدرس سر در جورجیر اصفهان پرداختیم. با این حال برای سهولت بیشتر در مسیریابی لوکیشن دقیق سر در مسجد جامع جورجیر اصفهان را در این قسمت ذکر می‌کنیم.