ایل عرب جرقویه جمعیتی از عشایر عرب ايران است، که در بخش جرقویه جنوب شرقی استان اصفهان زندگی می‌کنند. در اين محتوا تلاش شده است تا به معرفي ایل اعراب جرقویه از اقوام ایران، موقعيت جغرافيايي جرقویه، قلمرو و پراكنش عشایر عرب جرقویه، قلمرو و پراكنش عشایر عرب جرقویه، تاريخچه عشایر عرب جرقویه، نژاد و قوميت ايل عرب جرقویه، مذهب و زبان گويش ايل عرب جرقویه، طوایف ايل عرب جرقویه، جمعیت عشایر اعراب جرقویه، مسيرهاي کوچروی عشاير اعراب جرقویه، پوشش لباس عشاير اعراب جرقویه، صنايع دستي ايل اعراب جرقویه و سياه چادر عشاير عرب جرقویه پرداخته شود.
بخشي از ايل اعراب جرقویه در روستاهای مختلف بخش جرقویه در استان اصفهان سكني گزيده‌اند و بخشی دیگر زندگاني كوچ‌نشيني دارند. در قشلاق اين ايل به بخش جرقویه استان اصفهان می‌آيند. تقريبا شصت درصد از 7000 نفر از جمعیت ساکن در منطقه نصرآباد جرقویه سفلی اصفهان را ایل عرب جرقویه تشکیل داده است. سه ايل ايران با نام‌هاي ایل بختیاری، قشقایی و عرب جرقویه عشاير استان اصفهان را تشكيل داده‌اند. ایل قشقایی بيشترين جمعيت عشاير این استان را تشكيل داده است.
عکس‌های این مطلب را جناب آقای حسن مقیمی عزیز ثبت نموده‌اند.
موقعيت جغرافيايي جرقویه
بخش جرقویه، یکی از بخش‌هاي جنوب شرقی شهرستان اصفهان است. اين بخش داراي چهار شهر و نوزده روستا است. بخش جرقویه مساحتي حدود ۶۴۵۰ کیلومتر مربع است. اين بخش از قسمت شمال با جلگه رودشت کوهپایه، از غرب با شهرستان شهرضا استان اصفهان، از جنوب با شهر آباده در استان فارس و از جنوب‌شرقی با شهرستان ابرکوه استان یزد احاطه شده است.
نام بخش جرقویه نيز در قرن‌هاي متمادي تغيير كرده است. اين نام‌ها شامل گبر گویه، جرکوه، جرقوه، گرکویه، گرگویه، گرکوا، جرقویه و جرکویه بوده است. به نظر مي‌رسد اين بخش به دليل پر پا شدن آن در در دامنه كوه نامگذاري شده است. جر در زبان محلي به معناي پايين است كه در كل معني پايين يا كنار كوه را مي‌دهد.
قلمرو و پراكنش عشایر عرب جرقویه
پراكنش ايل اعراب جرقویه شامل سه استان چهار محال و بختياري، فارس و اصفهان است. اين پراكنش و قلمرو شامل ده شهرستان ايران شامل شهرضا، اقليد، اصفهان، لردگان، بروجن، سمیرم، آباده، شيراز، مرودشت و سپیدان است. در حال حاضر بيشتر جمعیت‌هاي اين ايل در روستاها و شهرهاي بخش جرقویه مثل محمد آباد، رامشه، نصرآباد و حسین آباد استان اصفهان است كه در اين مناطق ساكن شده‌اند.
تاريخچه عشایر عرب جرقویه
ايل عرب جرقویه بخشی از ایل عرب خمسه استان فارس هستند. اين ايل حدود سيصد سال پيش يعني در دوره صفویه به مناطق اصفهان كوچ كرده‌اند. ایل عرب خمسه در حال حاضر عشایر مناطق ابرکوه و هرات و مروست استان یزد را تشكيل داده است. اصل و نسب ایل عرب خمسه به اعراب عمان عربستان و یمامه مي‌رسد. اين ايل در زمان خلفای عباسی به استان فارس مهاجرت كرده‌اند.
سياه چادر عشاير عرب جرقویه
زندگي عشاير عرب جرقویه در سياه چادر در دل طبيعت سپري مي‌شود. اين سياه چادر از موي بز توسط بانوان هنرمندان اين ايل بافته مي‌شود. همین‌طور اين چادر بر پايه‌هاي چوبين بر پا مي‌شود. اين چادر داراي ويژگي‌هايي مثل سوراخ و رخنه است كه در تابستان باعث خنک شدن داخل چادر سياه مي‌شود. در هنگام بارندگي سوراخ‌ها بسته مي‌شود تا مانع ورود آب به داخل چادر مي‌شود.
نژاد و قوميت ايل عرب جرقویه
هسته اصلي نژاد جمعیت ايل عرب جرقویه را عشاير اعراب با اصالت باصری در ابتدا تشکیل داده بود. اما در طی قرن‌های متمادی از جمعیت‌هاي بومی روستاهای اصفهان و جمعیت‌های عشایری از سایر ایلات به دليل مسير مشترك کوچ به اين ایل نيز اضافه شده است. در حال حاضر ترکیب قومی نژادی ايل عرب جرقویه متنوع است.
مذهب و زبان گويش ايل عرب جرقویه
زبان اصلي ايل عرب جرقویه اگرچه عربي است اما به دليل استقرار قرن‌ها در ايران به زبان فارسي تغيير يافته است. بنابراين ايل عرب جرقویه به زبان فارسي تكلم مي‌كنند. مذهب اين ايل اسلام است.
طوایف ايل عرب جرقویه
ایل عرب جرقویه متشكل از شش طایفه و چهارده تیره بوده‌اند. درحال حاضر آمار جديدي منبي بر طوایف آنها موجود نيست. اين شش طایفه شامل عرب صالحی، ملارضایی، عرب مختاری، علی رضایی، رامشه، عرب جعفری، رضایی و عرب مومنی است. بزرگترین طایفه این ايل عرب، طایفه عرب صالحی است.
جمعیت عشایر اعراب جرقویه
بر اساس آمار سازمان امور عشایر استان اصفهان در سال ۱۳93 جمعیت عشایر كوچ‌نشين عشایر عرب جرقویه پانصد خانوار و سه هزار نفر بوده است. بيشتر عشایر اعراب جرقویه در روستاهاي بخش جرقویه ساكن شده‌اند.در دهه‌هاي اخير بيشتر جمعیت اين ايل به زندگي در يكجانشيني پيوسته‌اند. آماري دقيقي در مورد كل ايل اعراب جرقویه ( ساكن و عشاير) موجود نيست.
مسيرهاي کوچروی عشاير اعراب جرقویه
عشاير اعراب جرقویه كه هنوز در سنت کوچ هستند، قشلاق آنها شامل بخش جرقویه استان اصفهان است كه از نیمه‌ي آبان تا خرداد سال آینده در اين منطقه مستقر مي‌شوند. ییلاق اين ايل شامل سمیرم و شهرستان‌های آباده در استان اصفهان، مناطق حوزه سبزه کوه بروجن در استان چهارمحال و بختیاری، خرمبید و اقلید در استان فارس است. پنجاه درصد از کوچ عشاير عرب جرقویه و انتقال دام‌هايشان به شکل کاملا سنتی و با پیاده‌روي صورت مي‌گيرد.
در حال حاضر عشایر کوچ‌نشين ایل عرب جرقویه دارای صد و سي هزار راس دام هستند. منطقه كوه كلار غزل گود در استان چهارمحال و بختیاری يكي از مكان‌هاي چراي دام‌هاي اين ايل است.
پوشش لباس عشاير اعراب جرقویه
پوشش لباس عشاير اعراب جرقویه شبيه عشاير عرب خمسه است. با این تفاوت که لباس قباي مردان كوتاه‌تر ( تقريبا تا زانو) و كلاه ساده است. پوشش سنتي لباس عشاير خمسه براي مردان شامل ارخالق يا قباي بلند با شكل خاصي از آستين‌ها است. شالي بلند كه بر دور كمر بر روي ارخالق يا قبا پيچيده مي‌شود و كلاهي كه بر سر مي‌گذارند. پوشش سر بانوان شامل چارقد بلند سفيد رنگ يا ساير رنگ‌ها و لومار است. پیراهن بلند و دامن چين چين پر از رنگ و نقش نگار لباس بانوان است.
صنايع دستي ايل اعراب جرقویه
از مهمترين صنايع دستي ايل اعراب جرقویه مي‌توان به فرشباف دستباف، قالي، قالیچه، گلیم، کناره، گيوه، زیلو، جاجيم، سياه چادر، كوسن، بالش، پلاس، حصیر، سفره، خورجین و دستکش و غيره اشاره كرد. صنايع توليد شده در اين ايل، حدود يك سوم از صنايع استان اصفهان را شامل مي‌شود. علاوه بر صنايع دستي اين ايل بيست و پنج درصد از گوشت مصرفي استان اصفهان را تامين مي‌كند.
نقش و نگار در فرش ايل اعراب جرقویه بسيار متنوع است. به طوري كه فرش نائيني و نجف آبادي در محمد آباد، فرش سنتي توسط عشاير نصرآباد و فرش با الگو و نقشه‌ي آباده توسط عشاير رامشه بافته مي‌شود. مردان در اين ايل، در فصلي از سال كه وقت آزاد دارند، در تهيه مقدمات لازم از جمله نخ‌ريسي به بانوان كمك مي‌كنند.
منابع
- صنايع شاخص ايلات و عشاير استان اصفهان، سيد اسكندر صيدايي
- عکس‌های این مطلب را جناب آقای حسن مقیمی عزیز ثبت نموده‌اند.
امتیاز شما به این صفحه:
عرب جرقویه
ایل عرب جرقویه جمعیتی از عشایر و اقوام ایران در بخش جرقویه جنوب شرقی استان اصفهان زندگی می‌کنند. در مطلب بالا به تاریخچه و معرفی عشایر عرب جرقویه پرداختیم.