قلعه کلات بندر لنگه

قلعه کلات بندر لنگه را باید یکی از جاهای دیدنی بندرلنگه دانست که کمتر کسی آن را می‌شناسد. این قلعه در بخش شیبکوه شهرستان بندر لنگه در استان هرمزگان و در فاصله اندکی از جزیره کیش واقع شده است. روستای کلات در حاشیه خلیج فارس قرار دارد. از فراز برج قلعه کلات می‌توان نمایی از جزیره کیش را مشاهده نمود. در حال حاضر قلعه کلات بندرلنگه در شرایط مساعدی نیست و بخش‌هایی از آن تخریب شده است.

در استان بوشهر، اهرم قلعه به همین نام، یعنی قلعه کلات اهرم نیز قرار دارد.

قلعه کلات بندرلنگه

بخش شیبکوه شهرستان بندر لنگه، روستاهای تاریخی بسیاری را در دل خود جای داده است. یکی از این روستاها، با نام کلات شناخته می‌شود. در نزدیکی روستای کلات، بقایای به جا مانده از یک قلعه قدیمی به چشم می‌خورد. این قلعه دارای یک برج، باروها، بخش‌های داخلی و دروازه ورودی است. باید توجه داشت که قلعه کلات بندر لنگه با قلعه کلات بهده شهرستان پارسیان در همین استان، متفاوت است.

موقعیت قلعه کلات بندر لنگه

قلعه روستای کلات بر فراز کوهی در ارتفاع 1500 متری از سطح دریا بنا شده است. در ضلع شمالی قلعه دره‌ای عمیق قرار دارد که باعث شده قلعه از سمت شمال، غیر قابل نفوذ باشد. به نظر می‌رسد افرادی که قلعه را طرح‌ریزی و احداث کرده‌اند، با هوشمندی آن را در جایی بنا کرده‌اند که دشمنان حداقل دسترسی را به آن داشته باشند. در عین حال به علت اختلاف ارتفاع برج و باروها با زمین‌های اطراف، ساکنان قلعه اشراف خوبی به اطراف داشته‌اند.

راه ورود به قلعه کلات بندر لنگه

تنها راه ورود به این قلعه، دروازه‌ای است که در ضلع جنوبی قرار دارد. این دروازه بالای یک مسیر شیبدار است. به گونه‌ای که اگر فردی قصد ورود به قلعه را داشته باشد، باید مسیری با شیب تند به سمت بالا را طی کند. این مسئله نیز به صورت عمد طراحی شده تا دسترسی به قلعه را مشکل‌تر سازد.

کاربری قلعه کلات بندر لنگه

قلعه‌های منطقه بندر لنگه، به طور عموم برای زندگی حاکمان محلی احداث شده بودند. قلعه کلات نیز برای زندگی شیخ سلیمان الحمادی بنا نهاده شد.

مشخصات بنا

هرچند قلعه کلات در اثر زمان دچار آسیب‌های فراوانی شده، اما همچنان در برخی دیوارها و ستون‌ها می‌توان ظرافت هنر دست سازندگان را مشاهده کرد. قلعه‌های موجود در بندر لنگه به طور معمول در دو طبقه ساخته می‌شدند. طبقه بالا به زندگی صاحبان قلعه اختصاص داشت. در حالی که در طبقه اول بخش‌هایی برای انبار آذوقه، محل زندگی خدمتکاران، مطبخ و اصطبل حیوانات در نظر گرفته شده بود.

تزئینات باقیمانده در قلعه کلات بندر لنگه

ستون‌های بر جا مانده از قلعه کلات، دارای حجاری‌ها و نقش برجسته‌های فراوانی است. این نقوش همچنان شکوه دوران گذشته را به یاد می‌آورد. پنجره‌ها و بالای درها نیز دارای قوس‌های یکسان و منظمی هستند.

نزدیک‌ترین شهرها و روستاها به قلعه کلات بندر لنگه

قلعه کلات در 14 کیلومتری روستای چیرویه و جنوب روستای مرباغ قرار دارد. روستای کلات از سمت شرق به روستای گرزه و از سمت جنوب به خلیج فارس محدود می‌شود. بندر آفتاب در فاصله کمی از این قلعه واقع شده است. فاصله بندر چارک تا کلات نیز 35 کیلومتر تخمین زده می‌شود.

وضعیت کنونی قلعه کلات بندر لنگه

قلعه کلات به حال خود رها شده و در حال ویرانی است. طی سالیان گذشته با فرسایش و عوامل طبیعی مانند طوفان و باران، این قلعه آسیب فراوانی را متحمل شده است. همچنین برخی افراد سودجو نیز در جستجوی گنج و اشیای باارزش، باعث نابودی بخش‌های زیادی از این قلعه شده‌اند. به نظر می‌رسد قلعه کلات و قلعه‌های مشابه آن، نیازمند توجه و رسیدگی مسئولان میراث فرهنگی و گردشگری استان هرمزگان هستند.

آشنایی با تاریخ منطقه

قبیله بنی حمادی یکی از قبایل عرب مهاجر در استان هرمزگان بود. این قبیله بر روستاها و مناطق اطراف بندر مقام، مرباغ، لعلمی و جزیره لاوان در حدود دویست سال حکومت کرد. قلعه‌های به جا مانده در این مناطق نیز اغلب توسط این قبیله احداث شد. گفته می‌شود قلعه روستای کلات بندر لنگه نیز در حدود سال 1218 هجری قمری توسط شیخ سلیمان بن محمد الحمادی بنیان نهاده شد. بعد از انقلاب اسلامی اکثر افراد این قبیله به دعوت شیوخ قطر ایران را ترک کردند. آخرین فرد از شیوخ این قبیله علی الحمادی بود. وی حاضر به ترک ایران نشد و در نهایت در سال‌ 1368 در بندر مقام از دنیا رفت.

آغاز پیدایش حکومت‌های محلی در جنوب هرمزگان

دوره حکومت زندیه در ایران، قبیله‌ای به نام الجواسم از شبه جزیره عربستان به بندر لنگه مهاجرت کرد. به نظر می‌رسد علت این مهاجرت، اوضاع نا به سامان معیشتی و درگیری‌های قبیله‌ای بود. بعد از استقرار این قبیله و تشکیل حکومت محلی، سایر قبایل نیز از عربستان به ایران مهاجرت نمودند. از مهمترین قبایل مهاجر باید به بنی حماد، آل علی و المرازیق اشاره کرد. قبیله المرازیق در مغویه و آل علی در چارک، به تشکیل حکومت پرداختند. قبیله بنی حماد روستای مرباغ را به عنوان نهاد حکومتی خود انتخاب کردند. بعد از چندی، عده‌ای از افراد این قبیله بندر مقام را به عنوان دومین مقر حکومتی برگزیدند.

وجه تسمیه کلات

کلمه کلات به معنی آبادی بالای کوه است. این نام را در اکثر استان های ایران می‌توان یافت.

سرنوشت مردم روستای کلات

همان طور که گفته شد، مردمان ساکن کلات از اعراب مهاجر عربستان بودند. شغل آنان اغلب بازرگانی و غواصی بود. به همین دلیل دارای کشتی‌های متعدد بازرگانی و غواصی بودند. هنگامی که رضا خان فرمان کشف حجاب را صادر کرد، مردم کلات در مخالفت با این قانون، در یک شب خانه‌های خود را ترک کرده و به کشورهای عربی آن سوی خلیج فارس مهاجرت نمودند. اکنون خانه‌های خالی از سکنه این مردم نیز به یک جاذبه گردشگری تبدیل شده است.

ساکنین فعلی روستای کلات

مردمی که اکنون در روستای کلات زندگی می‌کنند، کمتر از صد نفر هستند. همگی از اعراب اهل سنت و شافعی مذهب بوده و به شغل صیادی، دامپروری و کشاورزی مشغول هستند. محصولات کشاورزی این روستا شامل خرما، جو و گندم است.

مسیر دسترسی به قلعه کلات بندر لنگه

برای دسترسی به قلعه کلات بندر لنگه، می‌توان از جاده سراج از بندر چارک به بندر آفتاب به سمت چیرویه حرکت کرد. بعد از گذر از بندر آفتاب، کلات در نزدیکی این جاده قابل دسترسی است. همچنین گردشگران باید توجه داشته باشند، بندر لنگه دارای یک فرودگاه بین المللی است که دسترسی به جاذبه‌های آن را آسان می‌سازد.

بهترین زمان بازدید از قلعه کلات بندر لنگه

شهرهای جنوبی ایران در زمستان، پاییز و اوایل بهار هوای مطبوع‌تری دارند. در این فصول، می‌توان به بازدید از طبیعت ایران در این مناطق، خانه های تاریخی و آثار باستانی پرداخت. البته برای افرادی که با گرمای بیش از 40 درجه سانتی‌گراد سازگاری دارند، سفر به جنوب ایران در تابستان نیز می‌تواند مفرح باشد.

سایر قلعه‌های بندر لنگه

شهرستان بندر لنگه بقایای قلعه‌های متعددی را در خود جای داده است. یکی از قلعه‌‍‌های مشهور این منطقه، قلعه لشتان است. این قلعه در شش کیلومتری بندر لنگه در جوار شاهین کوه، میزبان گردشگران است. همچنین قلعه المرزوقی نیز از دیگر اماکن دیدنی این شهرستان است. قلعه شیخ علاق در شمال بندر مقام و قلعه روستای مرباغ نیز از دیگر یادگاران قبیله بنی حماد هستند. همچنین در روستاهای گرزه، باغویه، رستاق، بوچیر و جزیره لاوان نیز می‌توان بقایای قلعه‌های دیگری را مشاهده نمود.

جاهای دیدنی بندر لنگه

کسانی که با قدمت بندر لنگه آشنا نیستند، بدون شک از تعدد اماکن تاریخی این شهر شگفت‌زده خواهند شد. از دیدنی‌های این شهر باید به خانه فکری، ساحل صدف، ساحل بندر لنگه، مسجد افغان، مسجد گرگ، بنای قدیمی ساختمان شهرداری بندر لنگه، مسجد شیخ حسن رضوان، عمارت بنگله بستکی، کلوت‌های دشت لشتان و خانه فاروق اشاره کرد. همچنین قلعه مغویه، بافت قدیمی بندر لنگه،  بازار مساح، مسجد ملک بن عباس، مسجد خداداد، خانه واحدی، خانه خنجی، مسجد محمدیه دژگان و مسجد شیخی را نیز نباید از قلم انداخت. به این فهرست می‌توان کلوت‌های سایه خوش، برکه دریا دولت، آبگرم خست، برکه حاجی محمد و اسکله بندر لنگه را نیز افزود.

دیدنی های استان هرمزگان

استان هرمزگان در نقطه اتصال دریای عمان و خلیج فارس واقع شده است. جزایر معروف ایران مانند جزیره هرمز، جزیره قشم، جزیره کیش، جزیره هنگام و جزیره لاوان در محدوده این استان قرار دارند. از این رو جاذبه‌های گردشگری فراوانی را می‌توان در این استان مشاهده کرد. بازار ماهی فروشان بندرعباس، ساحل بندر عباس، دره ستارگان قشم، دره رنگین کمان جزیره هرمز و قلعه پرتغالی های هرمز تنها تعدادی از دیدنی‌هایی است که نباید دیدن آنها را از دست داد.

پیش بینی وضعیت آب و هوای بندر لنگه

آب و هوای بندر لنگه مشابه بیشتر شهرهای استان های جنوبی ایران گرم و گاه شرجی است. اما برای آگاهی کامل از اوضاع جوی این شهر، می‌توانید قبل از سفر، این بخش را ملاحظه بفرمایید. در این قسمت وضعیت هوای بندر لنگه در پنج روز آتی را مشاهده می‌کنید.

بندر لنگه آب وهوای

موقعیت قلعه کلات بندر لنگه بر روی نقشه

قلعه کلات بندر لنگه در نقشه زیر مشخص شده است تا بتوانید به راحتی آن را مکان یابی نمایید. برای تعیین مسیر، لازم است تا گوگل مپ را در گوشی تلفن همراه خود باز کنید. اطلاعات تکمیلی درباره استفاده از این مسیریاب را در پست راهنمای استفاده از گوگل مپ بخوانید. همچنین می‌توانید سایر برنامه‌های مورد نیازتان را در صفحه اپلیکیشن های مورد نیاز در سفر ببینید.

عکس‌های این مطلب را جناب آقای عدنان هاشمی عزیز ثبت نموده‌اند.