مراسم عروسی در قوم بختیاری، نمونه‌ای زیبا و بی‌آلایش از یگانگی جان‌ها و اشتراک روح زندگی است. حتی مراسم عروسی در اقوام بختیاری، در قلب طبیعت انجام می‌پذیرد تا تعهد آیین با تقدس طبیعت در هم بیامیزد. آنجا که دل قوای تازه می‌یابد و شور و شعف قوم بختیاری، پذیرای قدوم مشتاقان می‌گردد. حالا زمان آن است که با کاروان طراوت‌بخش سفر در ایران، قلب‌هایمان را جانانه به مراسم عروسی در اقوام بختیاری بسپاریم. حتی به این آداب شکوهمند و ساده، در بزم ایل بختیاری دلخوش می‌سازیم. آنگاه اعتبار راستین، آیین مردمانی که در دامنه‌های رشته کوه زاگرس و در جنوب غربی ایران زندگی می‌کنند، را تحسین کنیم. اقوام بختیاری که ریشه‌ای کهن، در اقوام ایران دارند و از آنها در مقوله قوم بختیاری همین وب‌سایت گفته‌ایم. بنابراین در شنیدن بساط بزم و عروسی مردمان غیوری که رزم نیز، جزء لاینفک وجودشان است، یاورمان باشید.
عکس‌های این مطلب جناب آقای حسن مقیمی عزیز ثبت نموده‌اند.
قوم بختیاری یکی از طلایِه داران اقوام ایران
امروز قصدمان توصیف مراسمی شاد و رسمی کهن، در ایل بختیاری است. آنگاه عروسی زیبای بختیاری را، به ترسیم می‌کشیم و از رسوم باشکوه آنان می‌گوییم. حتی اجازه دهید از چگونگی مراسم عروسی بختیاری‌ها، پرندگان سخن را به پروازی مستانه وا‌داریم. البته در اوج این پرواز شاهانه، از شیوه عروسی‌ها در گذشته و عروسی قدیمی بختیاری نیز هرگز غفلت نمی‌ورزیم. چه زیباست که در مطلع سخن از عروسی ایل بختیاری، گفت و حتی مراسم ایل بختیاری را تحسین نمود. آنگاه به بازگو نمودن، رسم بستن کمر عروس در بختیاری می‌پردازیم. بنابراین دلخوش سازید و جان دل به ما بسپارید که آراستگی، در سخن هویدا گردد. در مطلبی مجزا به آئین کوچ عشایر بختیاری پرداخته‌ایم.
ایل بزرگ و غیور بختیاری
ایل بختیاری، جماعتی از تبار ایرانی هستند که مشتمل بر دوشاخه چهار لنگ و هفت لنگ می‌باشند. این اقوام لر بختیاری، در جنوب غربی ایران و استان‌های چهارمحال بختیاری و استان خوزستان با معروفیت آبشارهایش زندگی می‌کنند. غیور مردان بختیاری با هنر اصیل اسب‌سواری، همچنین در استان لرستان، کهگیلویه، بویر احمد و در استان مرکزی ایران، اصفهان نیز سکونت دارند. حتی باید دانست که این قوم ارزشمند با تبحری بسیار در تیراندازی، در نمادی از زبان شیرین لری سخن می‌گویند. اما بختیاری‌ها هنوز درگذر زمان، پای بندی به آیین و سنت‌های کهن دیار خود را امری الزامی می‌دانند. البته شعاع آیین‌های زیبایی همچون مراسم عروسی در اقوام بختیاری، در اثر تلفیق با دنیای جدید کمرنگ‌تر از سابق است. مع‌الوصف هنوز رسومی زیبا در سنت پسندیده ازدواج در دیدگان شما ستاره گون می‌درخشد. این آداب تلالویی زرین از خود، ساطع ساخته و یادگاری از گذشته می‌باشند.
شیوه های سنتی و عروسی قدیمی بختیاری
آیا تصور می‌کنید که در انتخاب همسر در اقوام بختیاری، چه افرادی نقش اصلی را ایفاء می‌کند؟
پاسخ به این سؤال، بسیار ساده است. بهتر است بدانید که نقش والدین، در این زمینه بسیار اساسی است. مراسم عروسی که دختران و پسران قوم بختیاری، بنا به رسوم خود به پذیرش افرادی غیر از ایل رضا نمی‌دهند. حتی افراد ایل بختیاری، تنها ازدواج با خودی را می‌پسندند. اما اگر بخواهیم از عروسی قدیمی بختیاری سخن سر دهیم، باید گفت که این مراسم به پنج طریق انجام می‌شد. به‌هرحال ابتدا به بیان آنان می‌پردازیم.
ازدواج ناف برون
این ازدواج سررشته‌ای طولانی دارد که از زمان تولد نوزاد دختر، در ایل بزرگ بختیاری این پارت‌های آریایی منشاء می‌یابد. آن هنگام ناف نوزاد دختر را، به نام پسری در میان اقوام می‌برند و او را درواقع نامزد می‌کنند. البته گاهی تولد نوزاد پسر، همزمان با ولادت دختر صورت می‌گیرد و خواستگاری با ناف بریدن دختر انجام میشود. حتی گاهی فرزند پسر بسیار بزرگتر و پر سن و سال‌تر، از دختر است. بدین ترتیب والدین حق انتخاب و تعیین سرنوشت زندگی فرزندان را، به دست می‌گیرند. لابد این پرسش در ذهن شما نقش می‌یابد که اگر فرزندان به اینکار رضایت نداشتند، جریان ازدواج به کجا می‌انجامد؟
آنگاه دختر یا پسر تنها این انتخاب را که امری تحمیلی است، حتی بدون رضایت نیز باید بپذیرند.
ازدواج به آیین خون بس
شاید شنیده باشید که گاهی بر اثر نزاع و دعوا، فردی از یک خانواده می‌میرد. حالا تصور نمایید این اتفاق ناخوشایند، بین دو طایفه بختیاری حادث شود. آنگاه در ایل بختیاری برای جلوگیری از تقاص و خون ریختن مجدد، رسم خون‌بس، توسط بزرگان قوم بختیاری انجام میشود. در حقیقت مراسم عروسی در اقوام بختیاری، به شیوه خون بس صورت می‌گیرد. در خون بس دختری که نزدیک‌ترین قوم‌وخویش فرد قاتل است، به عقد و ازدواج پسری از خانواده مقتول درمی‌آید. بدین ترتیب قائله خون و خونریزی، ختم شده و دو طایفه به هم نزدیک می‌گردند.
مراسم عروسی در اقوام بختیاری به روش گا به گا
در انواع عروسی در اقوام بختیاری، اشاره‌ای هم به شیوه گا به گا داریم. باید دانست این نوع وصلت حتی مقاوم‌تر و بادوام‌تر از، روش‌های دیگر مراسم عروسی در اقوام بختیاری قلمداد میشود. عروسی گا به گا، در رابطه با عروس و دامادهایی است که در خانواده دارای پسر و دختر جوانی هستند. در صورت رضایت آنها، داماد دختر یا پسر خانواده عروس را به عقد پسر یا دختر خانواده خود درمی‌آورد.
عروسی فامیلی در قوم بختیاری
باید دانست در ایل بختیاری پدر و مادر وظیفه انتخاب همسر را، برای پسر خود بر عهده دارند. آنان از افراد قوم، دختری را بنا به صلاحدید انتخاب می‌نمایند. حتی در اقوام بختیاری، این انتخاب با مشورت و صحبت با بزرگان قوم انجام می‌پذیرد. قوم بختیاری به‌غیراز دختر و پسر ایل بختیاری، به وصلت با فردی غیر از قوم خود رضایت نمی‌دهد. این نوع عروسی فامیلی، اصیل‌ترین و ریشه‌دارترین پیوند در اقوام بختیاری محسوب میشود.
عروسی به طریق هم بهری
راستی بدانید اگر پسری از زمان کودکی، در یک خانواده مشغول به کار شود. آنگاه درصورتی‌که به‌تدریج مورد اطمینان خانواده قرار گرفت، او را هم بهر می‌گفتند. حالا اگر این شریک یا هم بهر در صورت وجود دختر صاحبخانه، در زمان جوانی به او علاقمند شود و خواهان ازدواج با او شود. پدر خانواده از گرفتن شیربها، مهریه و … صرف‌نظر نموده و مراسم عقد را اجراء خواهد نمود. بنابراین این عروسی را هم بهری می‌گویند.
عروسی قدیمی بختیاری
مبحث رنگ‌های شاد، هیجان و طراوت، پایکوبی زنان و مردان و شنیدن آوای نشاط‌آور دهل و سرنا جزئی از مراسم شکوهمند عروسی بختیاری‌ها است. آداب و رسومی که در طی زمان، در عروسی ایل بختیاری هرگز رنگ کهنگی به خود نپذیرفته است. مراسم عروسی در اقوام بختیاری که همچنان، پای بندی سنتی را می‌طلبد. البته امروزه اندکی تنوع‌طلبی و رهسپار دیار مدرنیزه شدن، گریبان مراسم عروسی در اقوام بختیاری را نیز گرفته است. اما با این وصف سنت و رسوم در عروسی قدیمی بختیاری، جای خود را هرگز از دست نداده است. سنت شایسته ازدواج که در اقوام مختلف، متفاوت است و حکایتی از زیبایی را به نمایش می‌گذارد. بنابراین بد نیست به چگونگی شرح عروسی زیبای بختیاری، بپردازیم.
مراسم عروسی بختیاری ها و گوش ورداری
بهتر است بدانید مراسم ایل بختیاری، با انتخاب توسط پدر و مادر برای فرزند پسر نقش می‌گیرد. آنان بعد از مشورت با اقوام و بزرگان قوم، چند تنی را به کدخدایی انتخاب و بدین منظور نزد پدر عروس روانه می‌کنند. آنگاه کدخدا، موضوع خواستگاری را به پدر و مادر دختر اطلاع می‌دهد. این اطلاع‌رسانی از وجود خواستگار، به خانواده دختر در اصطلاح « گوش ورداری» نام دارد. حالا باید دانست در عروسی فامیلی، مسئله گوش ورداری توسط پدر و مادربزرگ انجام می‌گیرد. البته اگر عروسی فامیلی نباشد زنی که جز اعضای فامیل دختر باشد، پنهانی به نزد پدر و مادر او می‌رود. آنگاه اگر جواب خانواده رضایت‌آمیز باشد، پس از مرحله گوش ورداری آماده بقیه مراسم عروسی در اقوام بختیاری باید شد.
زون گشون در مراسم ایل بختیاری
در ادامه مراسم عروسی در اقوام بختیاری، با رسم جالب« زون گشون» مواجه خواهید شد. در این مرحله بعد از رضایت نسبی، افراد خانواده پسر در خانه پدری دختر برای برپایی رسم خواستگاری جمع می‌شوند. آنگاه به‌منظور اخذ جواب مثبت خانواده دختر، هدایایی نیز از طرف داماد تقدیم می‌گردد. این مراسم در عروسی ایل بختیاری، به « زون گشون» و یا جواب مثبت دادن خوانده میشود. حتی مادر داماد با اقوام نزدیک خود، نشانه نامزدی که به بختیاری «بلکه برون» نام دارد، به خانه عروس می‌برد. اغلب این هدایا شامل پارچه، انگشتر و دیگر وسایل است که نام دیگر این رسم «نشانه شدن» نیز می‌باشد.
عروسی ایل بختیاری
در آمادگی جهت مراسم عروسی در اقوام بختیاری، خانواده داماد به دنبال روز و ساعتی هستند که نحس نباشد. آنگاه روزی خوش‌یمن را با توجه به تقویم قمری و بنا به ملاحظات دیگر، جهت «بله برون» انتخاب می‌کنند. سپس روز نیک در نظر گرفته‌شده را، به خانواده عروس اطلاع می‌دهند. در روز سعد اقوام و خانواده داماد همراه با ساز و دهل، برای رفتن به خانه پدر عروس آماده می‌شوند. راستی باید دانست که احترام به بزرگ‌ترها، جزء رسوم کهن ایل بختیاری است. بنابراین بزرگان خانواده، سوار بر اسب و دیگران پیاده به دنبال آنان راه می‌پیمایند. افراد حاضر در قافله با حضور در این کاروان شادی و انجام سوار بازی، نمایشی از اتحاد و یگانگی هستند. دراین‌بین شلیک تیرهای هوایی نیز، رونق خاصی به گروه همراهان می‌دهد. بی‌شک یکی از روح‌افزا‌ترین و هیجان‌انگیزترین صحنه‌های مراسم عروسی در اقوام بختیاری، دیدن این مناظر تا خانه عروس می‌باشد.
دست بوسون و قند اشکنون
حالا نوبت به استقبال گروه همراه داماد، توسط پدر عروس و خانواده‌اش می‌رسد. البته گروه اغلب گوسفندانی را که برای خانواده عروس می‌برند، به همراه دارد. حتی گاهی می‌بینید پیشاپیش، این گوسفندان توسط جوانان برده می‌شوند. راستی پس‌ازاین است که پدر داماد و پدر عروس، وارد صحبت می‌شوند. این سخنان در مورد میزان شیربها، مهریه و موارد مادی دیگر است. نکته قابل‌ذکر میزان شیربها ( حق شیر) است که ممکن است، گوسفند، قاطر، اسب و … باشد. اما در رابطه با مهریه می‌توان از ملک، باغ و زمین که پشت قباله می‌اندازند، نام برد. سرانجام پس از توافقات لازم که با وساطت بزرگ‌ترها انجام می‌گیرد، عمل بوسیدن دست پدر عروس توسط داماد صورت می‌گیرد. این عمل در مراسم بله برون «دست بوسون» نام دارد. حتی در پایان امر کله‌قندی به نیت شیرینی و مبارکی، شکسته میشود که « قند اِشکنون» نام دارد.
نامزدی
تا زمان آمادگی داماد جهت مراسم عروسی، زمان نامزدی است. حالا تصور کنید در طی مدت نامزدی در این مراسم، داماد قصد دیدار از نامزد خود را بنماید. رسم براین است که او ، هدایایی چون سکه نقره و حتی گاهی طلا با خود ببرد. چیزهای دیگری چون پارچه و … نیز در شمار هدایای عروس قرار می‌گیرد. اگر مراسم عروسی بختیاری‌ها بعد از عید نوروز باشد، رسم بردن غذا نیز برای عروس وجود دارد. این غذا توسط مادر یا خواهر داماد، از برنج، گوشت و … تهیه‌شده و «آش عیدی» نام دارد. در زمان آمادگی داماد، مراسم این است که او یا برادرش نزد طایفه‌های نزدیک برای جمع‌کردن « باراوزی» می‌روند. افراد برای جلوگیری از سختی‌های زندگی بر زوج جوان، هدایایی چون گوسفند و … به داماد پیشکش می‌کنند. این کار نمایشی از اجرای همدلی و سنت دلپسند، در عروسی زیبای بختیاری است که هنوز پابرجا است.
مراسم عروسی بختیاری ها
راستی در روز بله برون، رسم برگرفتن شناسنامه عروس توسط فردی معتمد نیز می‌باشد. البته شناسنامه را، در روز عقد از این فرد تحویل می‌گیرند. همچنین بدانید که اتحاد و همبستگی، حرف اول را در بین اقوام بختیاری نشان می‌دهد. آنان بدین‌صورت نمایش زیبایی از همدلی و پیوستگی را در فرهنگ زیبای بختیاری، به نمایش می‌گذارند. در این زمینه می‌توان از رفتن جوانان طایفه به کوهستان و بیابان‌ها، به‌منظور جمع‌آوری هیزم مثال زد. حتی گذشته از تهیه سوخت برای زوج، به تدارک دیگر مایحتاج زندگی از صاحبان گله و … نیز اقدام می‌نمایند. اما اجازه دهید، از «دوالالی» نیز، به‌اجمال سخن نگاشته شود. دوالالی درواقع کلیه اشعار و ترانه‌هایی است که به‌ویژه، در مراسم عروسی در اقوام بختیاری خوانده میشود. در اصل این کلمه به معنای عروسی و دامادی بوده و حکایتی زیبا از ترانه‌ها و نغمه‌های دلپذیر و نشاط‌آوری، دارد که یادآور سنتی از قدیم است.
جهیزیه در مراسم عروسی در اقوام بختیاری
اما لازم است از رسوم جهیزیه نیز، در مراسم عروسی در اقوام بختیاری‌ها مطالبی را بیان کنیم. دختر بختیاری از اوایل دوران نامزدی، بافت قالیچه‌ای را به عنوان جهیزیه شروع می‌کند. البته با توجه به دارا بودن اغلب دختران ایل بختیاری از توانایی بافت قالیچه، این هنر ارزشمند نمودی دیگر دارد. دختر بختیاری تمامی هنر و ظرافت را، بکار می‌برد که زیباترین قالیچه را ببافد و اوج سلیقه را عرضه نماید. او علاوه بر بافت قالیچه، مقداری از اسباب زندگی و وسایل مربوط به خود را نیز از خانه پدری می‌برد. حتی پدر به عنوان جهیزیه یک رأس قاطر، مادیان و در برخی موارد گاو نیز به دختر خود تحفه می‌دهد.
رسوم هیجان‌انگیز مراسم عروسی در اقوام بختیاری
هم‌اکنون (اوزی) با یاری طایفه به‌منظور کمک به زندگی عروس و داماد در صبح روز عروسی جمع شده است. البته (باروزی) شامل بز، گوسفند، بنشن و حبوبات، روز قبل از مراسم به خانه پدر عروس انتقال یافته است. دیگر همه چیز مهیای، مراسم عروسی در اقوام بختیاری است که با سرافرازی تمام برگزار گردد. حالا نوبت به رفتن اقوام داماد با شور و شادی، به خانه عروس است. رفتنی که با نشاط، پایکوبی، ساز و دهل و نوای زیبای دوالالی توسط زنان و دختران اقوام است. جلوه‌ای از هیجان که این بار، سرچشمه‌ای از سادگی دارد. اما از آن‌طرف خانواده عروس که در انتظار شیرینی به سر می‌برند، آماده استقبال از خانواده داماد هستند. شنیدن صدای نوازندگان که به تو‌شمال‌ها معروفند، کمک مؤثری در این پیشواز است. خانواده عروس می‌آیند و باروحیه طراوت افزای خود، دلخوشانه خانواده داماد را در خانه پذیرا می‌گردند.
بیشتر بدانید از مراسم عروسی در اقوام بختیاری
در مراسم شیرین و زیبای عروسی بختیاری‌ها، پس از نامزدی نوبت به عقد نیز می‌رسد. در حین آمادگی برای عقد، بازی‌های زیادی نظیر رسم معروف چوب بازی توسط مردان و دستمال‌بازی زنان رونق دارد. همه در هیجان هستند و صدای ساز، دهل و سرنا، شادی جان‌افزایی به محفل یگانگی و صداقت بختیاری‌ها می‌بخشد. اما این‌همه از نشاط و طرب، در مراسم عروسی در اقوام بختیاری حکایتی دل‌انگیز دارد. راستی از سفره ساده و اما زیبای پر از معنویت مراسم عروسی در اقوام بختیاری که نشان از شروع پیوندی مقدس است، نیز بشنوید.
سفره عقد در مراسم عروسی در اقوام بختیاری
سفره عقد بی‌آلایشی گسترده میشود و بر آن قرآن مجید، به نشانه ایمان زوجین به خداوند متعال قرار می‌گیرد. آینه را به نشانه روشنی و شمعدان‌ها را، جلوه‌ای از گرمی پیوند می‌دانند. حتی در تکمیل این سفره از نهادن آب که از پاکی سخن می‌گوید، نیز دریغ نمی‌ورزند. در ادامه نان، پنیر و سبزی نیز، به نشانه افزایش برکت خدا، توسعه روزی و سلامتی بر سفره قرار می‌دهند. البته عسل درون ظرف جهت شیرین‌کام شدن، تخم‌مرغ محلی و … نیز جایگاه مفهومی و زیبای خود را دارند. در این هنگام همگی اقوام عروس و داماد، به دور سفره جایگزین می‌گردند و منتظر شنیدن قشنگ‌ترین بله عروس می‌مانند.
زیر زونی در مراسم عروسی در اقوام بختیاری
اما از رسم جالب «زیر زونی» که در اغلب شهر‌های سرزمین ایران وجود دارد، نیز بگوییم. البته بد نیست بدانید که در عروسی زیبای بختیاری، مراسم عقد و ازدواج با هم صورت می‌گیرد. حالا دیگر زمان قرائت خطبه مقدس عقد، می‌رسد. عاقد خطبه را می‌خواند و همه در انتظار شنیدن بله بی‌طاقت و هیجان‌زده‌اند. اما خبری از بله عروس شنیده نمی‌شود، زیرا عروس در توقع زیر زونی یا همان زیرلفظی می‌ماند. آنگاه بعد از گرفتن زیر زونی، عروس بله گران‌بها را می‌گوید.
رسم بستن کمر عروس در مراسم عروسی در اقوام بختیاری
همگام با شادی افراد که حتی گاهی به چند روز نیز می‌انجامد، تا پیش از وقت ناهار صحنه‌های مختلفی از رقص‌های سنتی دیده میشود. بساط بازی‌های گوناگون محلی و تیراندازی نیز به راه است. اما حالا از رسم کمر بستن عروس که اغلب توسط برادر عروس انجام میشود، باید گفت. پارچه‌‌ای سبزرنگ به نشانه پاک بودن عروس و حتی مقداری قند نیز به علامت شیرین‌کامی بر آن قرار می‌دهند. آنگاه آن را بر کمر عروس می‌بندند. اما ازآنجاکه قوم بختیاری فرزند پسر را وسیله جنگاوری و انتقال قدرت می‌شناسد، نوزاد اول پسر را بیشتر می‌پسندد. ازاین‌رو در هنگام عروس برون به نیت پسردار شدن عروس، پسربچه هشت، نه‌ساله‌ای را در جلوی عروس بر اسب می‌نشانند.
سراندازی در مراسم عروسی در اقوام بختیاری
حالا قصد داریم در مراسم عروسی در اقوام بختیاری، شما را با آداب جالب « سراندازی» نیز آشنا کنیم. در این رسم که نام دیگر آن (ری برقه) است، داماد نقش اصلی را ایفا می‌کند. البته بهترین اسب را در اختیار داماد، قرار می‌دهند تا کمکی به برنده شدن او باشد. ابتدا داماد با گروه اسب‌سواران خود، به نزد عروس اسب‌سوار می‌آید. گروه اسب‌سوار، به دودسته تقسیم می‌شوند. دسته‌ای همراه عروس که دستمالی در دست داشته و همراه این گروه اسب‌سواران، به سمت خانه داماد می‌رود. اما هنوز تمام نشده، داماد باید با تاخت‌وتاز هنرمندانه و نمایشی بر اسب خود دستمال را از دست عروس برباید. حالا هیجان سراندازی اینجا است که گروه اسب‌سوار همراه عروس، راه را بر داماد می‌بندند. قصد این گروه، پس گرفتن دستمال است. داماد باید راه خود را بازکرده و در نزد طایفه کسب اعتبار و سربلندی نماید.
برخی از سنن در مراسم عروسی در اقوام بختیاری
اما قبل از اینکه عروس راهی حجله گردد، از چگونگی برخی رقص‌ها و آداب مراسم عروسی در اقوام بختیاری می‌گوییم. باید بدانید که در رقص گروهی دستمال‌بازی، ابتدا مردان و زنان تشکیل یک دایره را می‌دهند. زنان لباس‌هایی شاد و روح‌انگیز رنگین‌کمانی، پوشیده و هریک دو دستمال به دست دارند. آنگاه با تکان دادن دست و پا و حتی عقب و جلو رفتن، مناظری روح‌افزا را با هیجان نشان می‌دهند. اما همان‌طور که در مراسم عروسی در قوم بختیاری شلیک تیرهای هوایی صورت می‌گیرد، هنر سوارکاری نیز بر هیجانات می‌افزاید. ترکه بازی یا چوب بازی، بازی حماسی بختیاری‌ها است. این بازی‌ها و نیزه بازی با آوای ساز و دهل، از بازی‌های است که شوق‌وذوق را در افراد بیشتر می‌سازد.
گرزنون در مراسم عروسی در اقوام بختیاری
اما در مسیر قبل از رسیدن به خانه داماد، چوپانانی هستند که قوچی را جلوی عروس می‌آورند. این امر به نیت پسر شدن، فرزند عروس و داماد صورت می‌گیرد. داماد یا اعضای خانواده او، با پول و هدیه از این چوپانان استقبال می‌کنند. سرانجام با تیراندازی، نمایش‌های حیرت‌آور اسب‌سواری، پایکوبی و شادی عروس را به خانه داماد می‌رسانند. عروس اگرچه به خانه داماد رسیده است، ولی قدم به داخل خانه نمی‌گذارد. در اینجا رسمی به‌عنوان «گرزنون» در مراسم عروسی در اقوام بختیاری، وجود دارد. بنا بر این سنن خانواده داماد تحفه‌ای که اغلب گوسفند یا بره است، به عروس ارزانی می‌کنند. معمولاً گوسفند را، جلوی قدم‌های عروس قربانی می‌کنند. تازه عقیده دارند برای شگون و وسع روزی، کفش‌های عروس نیز طبق رسم « گرزنون» توسط خون حیوان رنگین شود.
روگشون یا ری گشون در عروسی زیبای بختیاری
در مراسم عروسی در اقوام بختیاری، رسمی به نام «ری گشون» یا «رو گشون» نیز وجود دارد. این مراسم همگام با زمانی است که پذیرایی انجام گرفت و مردم ناهار یا شام عروسی را، نوش جان نمودند. آن‌وقت برای نخستین بار، عروس از پرده حجاب صورت بیرون می‌آید و رخ می‌گشاید. حالا دیگر هر فردی بنا بر وسع مالی خود، هدایایی به عروس می‌دهد. در مراسم عروسی در اقوام بختیاری، این هدایا به «یوزی» شناخته میشود. البته افرادی که هدیه می‌دهند، به فراخور تحفه‌هایی نیز دریافت می‌نمایند. اغلب عروس به هدیه دهنده اگر مرد باشد، جوراب یا دستمالی مردانه تقدیم می‌کند. در این موارد اگر زنی هدیه بدهد، از جانب عروس روسری یا جوراب ارمغان می‌گیرد.
حجله در مراسم عروسی در اقوام بختیاری
اما باید کمی از حجله یا چادر سفیدرنگی که برافراشته میشود، نیز بگوییم. قبل از آنکه این پرسش مطرح شود، چرا چادر سفیدرنگ؟
می‌گوییم به نشانه سفید بختی که رنگ سفید، نماد آن است. راستی در کنار چادر، آتشی نیز برپا میشود که عروس باید، به دور آن بگردد. اما تصور نکنید که داماد، بیکار است. داماد در کنار آتش دیگری ایستاده و مهیای ریختن دستمالی شامل هفت تخم‌مرغ، بر سر عروس و همراهانش است. حالا دیگر زمانی است که داماد با عروسش، قدم به حجله یا چادر تزیین شده سفید بگذارد. اما ساقدوش داماد یا پدر او، هنوز یک وظیفه خطیر دیگر بر عهده دارد. او نیز وارد حجله میشود و عروس و داماد را به نشانه یکی شدن و شروع پیوند مقدس ازدواج، دست‌به‌دست هم می‌دهد.
آش دم بردگونی در مراسم عروسی در اقوام بختیاری
اما بهتر است بدانید که تدارک غذا در ناهار فردای عروسی، با خانواده عروس است. آنان غذایی که شامل گوشت کباب شده همراه با برنجی خوش‌طعم است، به خانه داماد می‌برند. غذای خوشمزه همان‌جا نوش جان میشود و این غذا «آش بردگونی» نام دارد.
اما سرانجام پاگشون و آغاز رسمی زندگی مشترک
حالا نوبت آن است که چند روزی بعد از مراسم عروسی در اقوام بختیاری، به یاد موضوع «پاگشون» برسیم. رسم دلپسند پاگشون که در اغلب اقوام ایران، سنتی کهن محسوب میشود. در این رسوم فامیل‌های عروس و داماد ایل بختیاری نیز پس از چند روزی که از عروسی سپری شد، برای شام و یا ناهار عروس و داماد را دعوت می‌کنند. آنگاه بنا به توانایی مادی که دارند، هر یک هدیه‌ای به زوج جدید می‌دهند. این امر در مراسم عروسی در اقوام بختیاری، به پاگشون معروف است.
سنتی کهن، دل‌انگیز و شعف افزای مراسم عروسی در اقوام بختیاری
مراسم عروسی در اقوام بختیاری را، از نقطه آغاز برشمردیم. همراه شادی‌های قوم، نشاطی دوباره یافتیم و همگام در پایکوبی‌هایشان جاتانه تکاپویی دیگر داشتیم. غرق زیبایی اعجاز رنگ‌ها و زیبایی مراسم عروسی در اقوام بختیاری، شدیم و معجزه آن را درک نمودیم. حتی در بحبوحه مراسم عروسی در اقوام بختیاری، به تحسین سوارکاران زبده قوم بختیاری پرداختیم. حتی با شلیک تیرهای هوایی و نظاره مراسم چوب بازی، به هیجان آمدیم و لذت بریم. آنگاه رقص‌های زیبای سنتی، عشایر ایل را ستودیم. بی‌اغراق به سخن درآمدیم که در مراسم عروسی در اقوام بختیاری، زیبایی سنت و شکوه سادگی به طرز چشمگیری محرز است. اما هر چه هست نمای روح‌انگیز یکدلی و صمیمیت این قوم بزرگ و دلاورمردان غیور، است که شفافیتی راستین دارد. درخششی که همچون الماس صفای یکرنگی آن، در مراسم عروسی در اقوام بختیاری هویدا و آشکار است.
عکس‌های این مطلب جناب آقای حسن مقیمی عزیز ثبت نموده‌اند.
امتیاز شما به این صفحه:
مراسم عروسی در قوم بختیاری
مراسم عروسی در قوم بختیاری، نمونه‌ای زیبا از یگانگی جان‌ها و اشتراک روح زندگی اقوام ایران است. در مطلب بالا به معرفی کامل مراسم عروسی در اقوام بختیاری پرداختیم.