پارک ملی گلستان یا جنگل گلستان، از جاذبه‌هاي طبيعي و توريستي منحصر به فرد شمال ‌شرقی ایران است. اين منطقه‌ي حفاظت شده‌ در شرق استان گلستان و غرب استان خراسان شمالی و استان سمنان واقع شده است. با دارا بودن بيشترين گونه‌هاي حیوانات ایران، چكيده‌اي از حيات وحش ايران به حساب می‌آید. این پارک یکی از زیستگاه‌های مهم و پارک های ملی ایران است. این بخش از جنگل هیرکانی دارای اقلیم‌های متفاوت بوده و محل زندگی گونه‌های در خطر انقراض مانند هما، روباه ترکمنی، گیلان‌شاه و بالابان به حساب می‌آید. در اين مقاله به تاريخچه، موقعيت جغرافيایي، اقليم و آب و هوا، حیات وحش اين پارک (جانوران، گياهان، پرندگان، خزندگان و ماهي‌ها)، آبشارها، كوه‌ها، رودخانه‌ها و دره‌ها، نوع تفرجگاه‌ها، شکارگاه‌ها، تهديدات و مخاطرات، مسيرهاي منتهي به اين جنگل، موزه‌ها و نقشه پارک ملی گلستان پرداخته شده است.

پارک ملی گلستان، قطعه‌اي از حيات وحش ايران  

باید اذعان داشت پارک ملی گلستان با ارزشمندترین منطقه طبیعی ایران، چه از لحاظ کمیت و چه از نظر تنوع حیات جانوری و گیاهی است. اين پارك  از جنگل، مرتع، بیشه‌های طبیعی، اراضی جنگلی، دشت، دره‌ها، رودخانه و کوهستان تشكيل يافته است. حيات وحش آن شامل یک‌ هشتم گونه‌های گیاهی، یک‌ سوم گونه‌های پرندگان و بیش از پنجاه درصد از گونه‌های پستانداران ایران است. اين پارك از اولین پارک‌های كشور است، که با نام ملی خوانده شد. به عبارت دیگر این پارک و منطقه حفاظت شده آن به عنوان اولین و قدیمی‌ترین پارک ملی و منطقه حفاظت شده ایران به شمار می‌رود. همچنین به خاطر اهميت حيات وحش آن، در فهرست میراث جهانی یونسکو به عنوان یکی از پنجاه ذخیره‌گاه زیست ‌محیطی کره زمین به ثبت رسیده ‌است.

گذشته پارك ملي گلستان

قبل از سال 1336 شمسی، پارك ملي گلستان از شكارگاه‌هاي معروف ایران بود، كه شهرت و آوازه‌ي زيادي داشت. در سال  1336 براي حفظ حيات وحش منطقه، این پارک، منطقه‌ي حفاظت کانون شکار ايران و سپس منطقه حفاظت شده‌ي آلمه و ایشکی نام گرفت. چندی بعد در سال ۱۳۵۰ پارک قرخود به این منطقه اضافه شد. پس از آن در سال 1354 پارک حيات وحش و پارك ملي نامیده شد. در سال1357 با مساحت 91 هزار و 895 هکتار به پارک ملي گلستان تغيير نام داد. بعد از انقلاب اسلامی، پارک قرخود از این پارک ملی جدا شد و منطقه فعلی پارک ملی گلستان تحت نظارت محیط زیست به حیات خود ادامه داد.

نام استان گلستان پس از تقسيمات كشوري نيز از نام اين جنگل اقتباس شد. پارک ملي گلستان در حدود ۳۰ کیلومتری شرق شهر گاليكش از توابع شهرستان مينودشت و در ۱۱۵ كيلومتري غرب بجنورد به عنوان گلوگاه استان گلستان به شمار مي‌رود.

موقعیت جغرافیایی پارک ملی گلستان

همان طور که گفته شد، پارک ملی گلستان در شمال‌ شرقی کشور واقع شده است. اين پارك در سه استان گلستان، خراسان شمالي و سمنان قرار دارد. حد غربی اين پارک از روستای تنگراه در استان گلستان شروع مي‌شود. حد شرقی آن در روستای رباط قره‌بیل واقع در استان خراسان شمالی پایان می‌یابد. اما بخش عمده‌ی اين پارک در استان گلستان قرار گرفته است. حدود یک‌ سوم آن در استان خراسان شمالی و بخش ناچیزی نیز در استان سمنان واقع شده است.

 نزدیک‌ترین شهرها

گرگان و مینودشت در غرب پارک ملی گلستان و بجنورد در شرق آن قرار دارد. روستاهای بسیاری نیز در اطراف این جنگل از گذشته‌های دور شکل گرفته ‌است؛ اما در داخل محدوده پارک ملی هیچ روستایی وجود ندارد. ورودی غربی پارک تا شهر گرگان 145 کیلومتر و ورودی شرقی تا بجنورد 115 کیلومتر فاصله دارد. نزدیک‌ترین شهر به این پارک، گالیکش از توابع مینودشت در فاصله 30 کیلومتری است. در مقام بعدی باید نزدیک‌ترین شهر‌ها به این پارک را گنبد، بجنورد و گرگان دانست.

اقليم و آب و هواي پارک ملی گلستان

این منطقه به دلیل وسعت زیاد، دارای تنوع اقلیمی بسیاری است. به عبارتی دیگر، پارک ملی گلستان سه اقليم آب و هوایی متفاوت دارد. اين اقليم‌ها شامل جنگل بارانی معتدل (غرب و جنوب ‌غربی)، آب و هواي سرد و خشك (شرق و جنوب ‌شرقی) و آب و هواي نيمه خشك و بياباني (شمال و مرکز) است. اقليم و آب و هواي مختلف، انواع زیادی از زیستگاه‌ها مانند جنگل‌های بسته، جنگل‌های باز و بوته‌زارها، چمنزارهای کوهستانی، مناطق صخره‌ای، استپ‌ها، رودخانه‌ها و چشمه‌ها را به وجود آورده است.

ارتفاع اين جنگل 380 تا 2،410 متر بالاتر از سطح دريا قرار دارد. درجه حرارت مناطق مختلف از ۲۵- درجه تا ۳۵+ درجه سانتى‌گراد بر حسب ماه‌هاى مختلف سال متفاوت است. بارش در این پارک نيز بر حسب مناطق مختلف آن بین ۱۰۰۰ میلى‌متر تا کم‌تر از ۲۰۰ میلى‌متر در سال متغیر است. به همین علت گیاهان و جانوران بومی اقلیم‌های گوناگون در این منطقه زندگی می‌کنند.

• ارتفاع

این جنگل از البرز شرقی تا ارتفاعات کپه‌داغ کشیده شده‌ است. از این رو در برخی مناطق دره‌های عمیق و دشت‌های پست و در بعضی نقاط تپه‌ و کوه‌ وجود دارد. بلندترین نقطه این منطقه 2411 متر و پست‌ترین نقطه آن 400 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. این اختلاف ارتفاع 2000 متری، خود سبب تغییرات آب و هوایی و تنوع زیستی می‌شود.

• دما

دمای نقاط گوناگون این پارک در طول روز و فصول سال متفاوت است. از این جهت متوسط سالانه 5 درجه سانتی‌گراد را برای این منطقه اعلام کرده‌اند.

• رطوبت

میانگین رطوبت نسبی در غرب پارک جنگلی گلستان که به دریای خزر نزدیک است، بیش از 80 درصد اعلام می‌شود. با دور شدن از دریا این عدد کاهش یافته و در آخرین مناطق شرقی به 70 درصد می‌رسد.

• بارندگی

بارندگی در این پارک به طور متوسط از 380 تا 946 میلی‌متر در سال متغیر است.

• منابع آب

آب‌های زیرزمینی و آب‌های سطحی دو منبع مهم تامین آب گیاهان و جانوران پارک ملی گلستان است. چشمه کارستی‌راد پرآب‌ترین چشمه این پارک در تابستان به حساب می‌آید. رودخانه مادرسو نیز طولانی‌ترین رود دائمی این جنگل محسوب می‌شود که به گرگان‌رود می‌پیوندد.

• مساحت

وسعت این جنگل در حدود 918 کیلومتر مربع تخمین زده می‌شود.

حيات وحش پارك ملي گلستان

وسعت، موقعيت جغرافيايي، تنوع اقليمي و آب و هوا، طبيعت بكر و دست نخورده پارک ملی گلستان منجر شده تا حيات وحش بي نظير و نادري در آن به وجود آيد. حيات وحش آن در خاورميانه جز اولين‌ها است و با ساير كشورهای اروپايي نيز برابري مي‌كند. گونه‌های جانوری بومی این پارک به قدری زیاد هستند، که باید به تفکیک نام برده شوند. 302 گونه جانوری در این پارک شناسایی شده‌اند. با توجه به اکوتون بودن این پارک طیف وسیعی از حیوانات ایران در این منطقه زندگی می‌کنند.

گونه هاي پستاندار حيات وحش پارک ملی گلستان

طبق گزارش‌های منتشر شده در پارک ملی گلستان دست کم ۳۰۲ گونه جانوري متنوع وجود دارد. در حال حاضر 69 گونه پستاندار در 6 راسته، 21 خانواده و 50 جنس در اين جنگل زيستگاه دارند. پستانداران بزرگ اين جنگل پلنگ، خرس قهوه‌ای، گرگ، ، مرال، شوکا، گوسفند وحشی( قوچ و میش اوریال) و بز وحشی، آهوی ایرانی و گراز هستند.

پارک ملی گلستان با نماد قوچ اوریال شناخته مي‌شود. به اين دليل كه خالص‌ترین و بزرگ‌ترين نژاد قوچ و میش اوریال در اين پارك زيستگاه دارند. اين قوچ و ميش‌ها، قدیمی‌ترین زیرگونه‌ي گوسفند وحشی ایران هستند، كه گوسفندان اهلي از اين نژاد منشعب شده‌اند. در 50 سال گذشته جمعيت اين قوچ در اين زيستگاه به شدت كاهش يافته است. در حالي كه قبلا جمعیت این حیوان بومي ايران در اين جنگل، حدود سه‌ چهارم کل جمعیت گوسفندان وحشی اوریال دنیا بود. علاوه بر اين حيوان، از تعداد ساير حيوانات ايران به جز عقرب‌ها در 50 سال گذشته به شدت كاسته شده است.

از ديگر جانوران با تراکم بالای اين پارک مي‌توان به گربه جنگلي، سمور، شغال طلایی، ‌خوک وحشی، تشی يا جوجه‌ تیغی، روباه، بز و غيره اشاره كرد. با توجه به اين كه سمور جنگلي فقط در اين پارک جنگلي زيستگاه دارد، بر ارزش ژنتيکي اين پارک افزوده است. آخرین ببر شناخته شده ایران در این جنگل، قبل از سال 1960 میلادی می‌زیسته است.

انواع پرندگان پارك ملي گلستان

پارك ملي گلستان به دليل موقعيت جغرافيايي زيستگاه اكثر پرندگان بومي و مهاجر ايران عزيزمان است. در اين جنگل، تا به امروز ۱۴۹ گونه پرنده متعلق به ۱۵ راسته، ۴۲ تیره و ۸۹ سرده شناسایی و ثبت شده ‌است. از این تعداد پرندگان ۴۸ نوع در فصل بهار و تابستان در پارك مشاهده می‌شوند و ۶7 گونه پرنده بومی اين پارک مي‌باشد.

از مهمترین پرندگان این پارک می‌توان قرقاول، کبک، تیهو، زنگوله‌بال، کوکر سینه‌ سیاه، ابیا، بلدرچین معمولی، دارکوب سیاه، بلبل، توکای باغی، انواع مختلف سهره‌ها، زردپره‌ها، مگس‌گیرها، زنبورخوار و دم‌سرخ‌ها را نام برد. پرندگان شکاری خارق العاده مانند قرقی، جغد خالدار، دلیجه، سارگپه پا بلند، سارگپه، عقاب، دال سیاه، دال، مرادان، عقاب دریایی دم‌سفید، بالابان و هما در اين جنگل زيستگاه دارند. اين پرندگان ارزش اين جنگل را چند برابر كرده‌اند. از راسته‌ي خفاش‌ها تاکنون 18 گونه در اين پارک شناسايي و ثبت شده است.

‌ خزندگان و دوزیستان پارك ملي گلستان

‌خزندگان و دوزیستان فراوانی در این جنگل، با پیشینه زیستی بالایی زيستگاه دارند. اين جانوران تا به امروز به صورت علمي مورد تحقیق قرار نگرفته‌اند. طبق مطالعات میدانی که در این زيست بوم صورت گرفته، ثابت شده است كه  24 گونه از خزندگان و سه گونه دوزیست در اين جنگل زيستگاه دارند. اين موجودات شامل مارمولک بی پا، وزغ سبز، آگامای صخره‌ایی، لاک پشت چهار چنگالی، مارمولك کاسپی، مار آبی، مار قیطانی، گرزه مار، افعی قفقازی و قورباغه جنگی هستند.

ماهي‌هاي موجود در پارك ملي گلستان

به دليل وسعت اين پارك رودخانه‌های زيادي در اين پارك  وجود دارند. در این رودخانه‌ها ۱۱ گونه ماهی زندگی می‌کند. اين گونه‌ها شامل کولی، سیاه ‌ماهی، سس ‌ماهی، عروس ‌ماهی، قزال‌آلا، رنگین‌کمان، سگ‌ ماهی جویباری يا لوچ هستند.

گونه‌های در خطر انقراض

19 گونه از جانوران ساکن در این منطقه در خطر انقراض قرار دارند. هما، بالابان، گیلان‌شاه خال‌دار و روباه ترکمنی از جانوران در خطر انقراض هستند. حدود 40 نوع از جانوران نیز نادر هستند که نیاز به برنامه محافظتی دارند. از گیاهان این منطقه نیز 1 گونه در معرض خطر انقراض و 6 گونه نادر اعلام شده‌اند.

گونه‌هاي گياهي پارک ملی گلستان  

با توجه به شرايط اقليمي متفاوت پارک ملی گلستان، حداقل ۱۳۵۰ گونه‌ي گیاهی متنوع و رنگارنگ در اين منطقه رويش دارند. با اینکه مساحت این پارک حدود 6 درصد از مساحت کل ایران را شامل می‌شود، اما 19 درصد از گونه‌های گیاهی آوندی کل ایران و 12 درصد گونه‌های گیاهان کشور را در خود پرورش داده ‌است.  به عبارتی دیگر این پارک زیستگاه 19% گونه‌ها، 45% جنس‌ها و 65% تیره‌های گیاهی ایران است.

پوشش گیاهی این پارک در مناطق نزدیک به دریای خزر به صورت جنگل‌های هیرکانی پهن‌برگ است. در حالی که در مناطق شرقی‌تر، جنگل‌های سوزنی‌ برگ، غالب پوشش گیاهی پارک را تشکیل می‌دهد. از مهمترین گونه‌های گیاهی اين پارك مي‌توان به بلوط، بلند مازو، کلهو، ولیک يا زالزالک ‌وحشی، ممرز، انجیلی، افرا، نمدار، خرمندی، زبان گنجشک يا ون، دغدغک، پلت، کرکو، آزاد، آوری، توسکا، شیردار، بارانک، انجیر، توت، ملچ، داغداغان، ازگیل، ولیک، نسترن، سیاه تلو، گوجه‌ وحشی، شیر‌خشت، گردو، سیامتو، تمشک، انار‌ وحشی، گلابی وحشی، زرشک، تاغ، گز، پرند، کاروان‌‌کش، کلاه میرحسن، گون، چوبک، گدار، درمنه، خارشتر و ارس اشاره كرد.

گیاهان ارزشمند منطقه

از زیباترین گونه‌های درختی پارک ملی گلستان، درخت انجیلی (Parrotia persica) است. اين درخت یکی از گونه‎‌های باقی مانده از دوران سوم زمین شناسی است. اين گونه‌ي گياهي، از گونه‌هاي در خطر انقراض ایران است كه از اين گياهان تعداد 153 گونه در اين پارک رويش دارند.

بيشتر گياهان اين جنگل، گياهان دارويي هستند كه در داروسازي مورد استفاده قرار مي‌گيرند. بر اين اساس در موزه پارک ملی گلستان  جشنواره گياهان دارويي نيز برگزار مي‌شود. از جمله اين گياهان مي‌توان به توت ‌مار، علف‌ چنگ، غافث، توسكاي ‌قشلاقي، ختمي، شاهدانه، جعفري ‌وحشي، درمنه معمولي، برنجاسف، شاه‌ بيزك، زرشك، گشنيزك، شقاقل ‌آبي، نعناع، سرخس‌ كماني، سوزن ‌چوپان، شور بوته، ياسمن زرد، سفيد و جنگلي، ورث زرد چهره، تلخ بيان بياباني، آويشن، كنگر صحرايي، خرفه، گزنه و غيره اشاره كرد.

جاذبه‌های گردشگری

با اینکه پارک ملی گلستان یک منطقه حفاظت‌ شده و زیست‌ بوم گیاهان و جانوران بسیاری است، اما برای گردشگران نیز جذابیت فراوانی دارد. این منطقه بی‌نهایت زیبا با آب و هوای کوهستانی و طبیعت سرسبز، سالانه پذیرای مسافران مشهد و شمال کشور است که در مسیر خود در این جنگل زیبا توقف می‎‌کنند. مهم‌ترین جاذبه‌های این منطقه به شرح زیر است.

آبشارهای زيباي پارك ملي گلستان

آبشار جنگل گلستان با ارتفاع 70 متر در 40 کیلومتری شهر گالیکش قرار دارد. این آبشار در بخش مرکزی و حاشیه جاده بعد از محیط بانی تنگه گل واقع شده است. اين آبشار، نقش مهمی در تغذیه رودخانه مادر سو دارد و به عنوان یکی از جاذبه‌های توریستی پارک لحاظ می‌شود. همچنين آبشار زیبای آق سو در بخش مرکزی و در فاصله یک کیلومتری از جاده، قبل از کمپینگ گلزار واقع شده است. آبشار اوچر از دیگر دیدنی‌های این پارک است که آبشاری مرتفع به ارتفاع 110 متر است. این آبشارها مسافران را ترغیب به استراحت و ماندن در اين مكان‌ها می‌کند.

از دیگر آبشارهای ایران که در پارک ملی گلستان وجود دارند، باید از شاخا، آدنس، قره ‌قاشلی، یکه‌ قدم، آلو‌باغ، قره ‌قون، آلی‌ دالی، جمشید ‌آباد و المه یاد کرد. اكثر آبشارهاي موجود در اين جنگل موقتي هستند و در فصل بهار جلوه خاصي را به اين جنگل مي‌دهند.

رودخانه‌ها و چشمه‌هاي پارک ملی گلستان

در پارک ملی گلستان رودخانه‌ها و چشمه‌هاي متعددی وجود دارد. مهمترين رودخانه‌ها و چشمه‌هاي اين زيست بوم، رودخانه مادرسو، زاو، قرتو، چشمه‌هاي گلشن، گلستان، جانو، سردارخانه، دوشان، آق سو و كركولي است.

كوه‌ها و دره‌هاي پارک ملی گلستان

مهمترين كوه‌های پارک ملی گلستان ارتفاعات قره‌قون، تنگه‌گل، شاخا، يكه ‌قدم، المه، قره ‌قاشلي و قوفي قورچي است. از دره‌هاي اين پارك آلمه آق‌سو، آلي دالي، آدنس يا آنسر، جمشيدآباد، قرغون، قزقلعه و آلوباغ را مي‌توان نام برد. در دره‌ها و كوه‌ها قوچ و ميش اوريال، كل و بز كوهي خود‌نمايي مي‌كنند.

غارهای پارک ملی گلستان

غارهای سید رشید، کیارام، پی ‌اول، سولگرد و فرنگ، غارهای معروف این منطقه هستند. علاقمندان به طبیعت، بازدید از این غارها را نیز می‌توانند در برنامه خود بگنجانند.

در کدام فصل به پارک ملی گلستان برویم؟

در هر فصلی از سال پارک ملی گلستان زیبایی‌های وصف ناپذیری دارد. اما در فصل بهار و پاییز تماشای طبیعت بكر این پارک بی‌نظیر است.

همچنين پارک ملى گلستان مورد بازدید عموم مردم به ویژه مسافران عبوری در مسیر جاده تهران به مشهد است. پارکینگ‌ها و کمپینگ‌هایى جهت استراحت و اقامت شبانه روزي در این پارک ایجاد شده است. براي گردشگران داخلي و خارجي راهنماي پارك وجود دارد. به دليل تغييرات آب و هوايي اين منطقه، داشتن لباس و كفش مناسب از الزامات سفر به اين پارك است.

تفرجگاه‌های پارک ملی گلستان

عمده فعاليت‌هاي تفرجي در این پارک در دو رده كلي تفرج متمركز و تفرج گسترده قرار می‌گیرد.

عمده‌ترين فعاليت‌هاي تفرج متمركز در اين پارك عبارتند از: اردو زدن و بازديد آثار باستاني و فرهنگي که در طول يك روز صورت می‌گیرد.

عمده فعاليت‌هاي تفرج گسترده در اين جنگل عبارتند از: ‌پياده روي، گردش در صحرا، تماشاي حيات وحش، كوه‌نوردي و شكار. امیدواریم با مدیریت درست مساله شکار، حیات وحش کشورمان حفظ شود.

شکارگاه‌های پارک ملی گلستان

حوالی پارک ملی گلستان شکارگاه‌هایی وجود دارد تا علاقمندان به شکار قوچ، کل و میش در زمان‌های مشخصی از سال بتوانند به این امر مبادرت ورزند. شکارگاه‌های تخته ایران، دشت، لوه و منطقه قرخود و … از مهم‌ترین این مناطق هستند.

شكارگاه دشت: شامل ارتفاعات جنوبي و شرقي روستاي دشت واقع در جنوب این جنگل است. اين شكارگاه زيستگاه قوچ و ميش اوريال است .

و شکارگاه بعدی، شكارگاه تخته ايران: اين شكارگاه در شمال شرقي پارک ملی گلستان قرار دارد و زيستگاه قوچ و ميش اوريال است .

شكارگاه لوه:‌ در جنوب‌ غربي این پارک واقع شده است. این شکارگاه زيستگاه مرال است. در اين منطقه آبشار لوه قرار دارد. این شکارگاه جهت گذراندن اوقات فراغت مورد استفاده بسياري از مردم و خانواده‌ها قرار می‌گیرد.

منطقه حفاظت‌ شده‌ي قرخود:‌ در شمال و شمال ‌شرقي این پارك واقع شده است. پوششي از درختان ارس دارد. منطقه حفاظت شده‌ي قرخود زيستگاه طبيعي قوچ و ميش اوريال است. در داخل این منطقه كل، بز و كبك دري مشاهده مي‌شود.

با توجه به وضعیت فون و فلور ایران، مناسب است که شکارگاه‌ها به مناطق حفاظت شده و نگهداری تبدیل شوند. تا بتوانیم این سرمایه خدادادی را به نسل‌های بعد منتقل کنیم.

آثار تاریخی و باستانی پارک ملی گلستان

مهمترین آثاری که در فهرست آثار ملی کشور در پارک ملی گلستان شناسایی و به ثبت رسیده‌اند، عبارتند از مناطقی مانند: خواجه ‌نارنج، قبرستان ارتفاعات‌ آبشار، قبرستان یورت، منطقه باستانی بی بی صنم، آثار تاریخی افرالی و قبرستان کهنه سولگر، سلطان هوپی، قلعه تخت سلیمان، محوطه باستانی تخت کردها، غار میس غایه، خدای قلی. قدمت برخي از اين آثار از هزاره پنجم تا هزاره اول پیش از میلاد و دوران اسلامی است. اين امر نشان دهنده‌ي قدمت و فرهنگ مردم این منطقه است.

تهدیدات و مخاطرات پارک ملی گلستان

عوامل طبیعی و غیر‌ طبیعی زیادی پارک ملی گلستان را تهدید می‌کند. آتش سوزي، شكارچیان غير مجاز، خشكسالي، رانش زمین، سیل و وجود جاده تهران _ مشهد تعدادی از این عوامل است. هر كدام از اين عوامل به نوبه‌ي خود موجب از بین رفتن گونه‌های جانوری زيادي در اين جنگل شده است.

جاده تهران _ مشهد به دلیل تردد زیاد خودرو‌ها بالاترين آسيب را به گونه‌هاي جغد و گراز زده است. طبق آمار فقط در سال ۱۳۸۴ بیش از ۱۳۰ گونه حیوان و حدود ۶۰ جغد در برخورد با ماشین‌ها قربانی شده‌اند. سیل‌های متوالی از سال 80 تا 83 علاوه بر تلفات انسانی، حیوانی و خسارات مالی منجر به نابودی بخش‌هایی از اين جنگل نیز شد.

شكار غير مجاز جمعيت قوچ و ميش‌ها، شوکا، کل و بز را به شدت در اين جنگل كاهش داده است. همچنين موجب شده است گونه هاي نادري مانند هما، بالابان، گیلان‌ شاه خالدار و روباه ترکمنی در اين جنگل در آستانه انقراض قرار گيرند. هرکدام از این عوامل به شرح زیر باعث آسیب اند.

• گسل

در این منطقه 8 گسل وجود دارد که یکی از آن‌ها در بستر رودخانه مادرسو واقع است. این مسئله احتمال وقوع زلزله را در این پارک به شدت افزایش می‌دهد.

• سیل

سیل در سال 80 بستر رودخانه مادرسو را به شدت تخریب کرد. با توجه به دره بودن بستر رودخانه‌ها، همواره با وقوع سیل، اولین نقطه‌ای که ویران می‌شود، نواحی اطراف رودخانه است. این مسئله می‌تواند تهدیدی برای آبزیان، دوزیستان و حیواناتی باشد که از این رودخانه‌ها به عنوان آبشخور استفاده می‌کنند.

• آتش‌سوزی

متاسفانه جنگل‌ گلستان گاه دچار حریق شده و قسمتی از این سرمایه ملی به خاکستر بدل می‌شود. آتش‌سوزی ممکن است به دلیل عوامل طبیعی و گاه اشتباهات انسانی رخ دهد. گردشگران شایسته است از روشن کردن آتش در این منطقه بپرهیزند.

• چرای دام

با توجه به دامدار بودن ساکنین روستاهای اطراف پارک ملی گلستان، یکی از خطرات پیش‌ روی این منطقه حفاظت‌شده، چرای بی‌رویه دام‌ها است. این مسئله می‌تواند به رقابت بین حیوانات بومی جنگل و دام‌های اهلی منجر شده و بقای حیوانات در معرض انقراض را با خطر جدی روبه‌رو سازد.

• استفاده بی‌رویه از گیاهان پارک

مردم بومی مناطق اطراف پارک، در فصل رویش گیاهان، مقدار زیادی از پوشش گیاهی این پارک را برای مصارف خوراکی، دارویی، علوفه حیوانات و نوغان‌داری به مصرف می‌رسانند. در صورت عدم مدیریت صحیح، این مسئله به خطری جدی برای طبیعت بدل خواهد شد.

• چوب‌بری

یکی از اصلی‌ترین مخاطرات پارک ملی گلستان، قطع درختان جنگل و چوب‌بری از زمین‌های حاشیه پارک است. این مسئله نه تنها باعث نابودی جنگل شده، بلکه حیوانات را از منطقه گریزان می‌کند.

• جاده مشهد به شمال

از دیگر تهدیدهای حیات وحش پارک ملی گلستان، جاده شمال به مشهد است که از میان این پارک عبور می‌کند. با اینکه این جاده زیبا برای گردشگران محلی فوق‌العاده و خاطره‌انگیز محسوب می‌شود، اما برای حیواناتی که در این پارک زندگی می‌کنند، یک خطر به حساب می‌آید. سالانه تعداد زیادی از حیوانات نظیر گراز و پرندگانی مانند جغد در اثر تصادف با اتومبیل‌ کشته می‌شوند. این جاده اصلی‌ترین محور شمال به خراسان است. رایزنی‌هایی برای خروج این جاده از محوطه پارک ملی به گوش می‌رسد.

• شکار غیرقانونی

یکی دیگر از تهدیدهای این منطقه، شکارچیان هستند. مرال، شوکا، کل، بز، قوچ و میش به طور مرتب مورد شکار غیر قانونی قرار می‌گیرند که در صورت ادامه این روند، بقای این گونه‌ها به مخاطره خواهد افتاد.

مسیرهای ورودی به پارک ملی گلستان

پارک ملی گلستان، در سه استان گلستان، خراسان شمالی و سمنان واقع شده است. بنابراین برای رسیدن به این پارک راه‌های زیادی وجود دارد. از جمله اين راه‌ها، از سمت خراسان شمالی، از ‌سمت شهرستان بجنورد تا پارک ملی گلستان  ۱۵۹ کیلومتر مسافت وجود دارد. با حدود دو ساعت رانندگی می‌توان به آنجا رسید. بخش کوچکی از این پارک در استان سمنان واقع شده است. از سمت استان سمنان، ابتدا بایستی به شهرستان شاهرود رفت. از آنجا با طی چند کیلومتر به این پارک جنگلی می‌توان رسید.

مسیر اصلی دسترسی به پارک ملی گلستان، جاده گرگان‌ به مشهد است. از طریق این مسیر می‌توان به بخش اصلی این پارک به راحتی دست یافت. از سمت شهر گرگان، از ‌سمت شرق این استان و شهرستان گالیکش بایستی عبور كرد. پس از خروج از شهرستان گالیکش، با طی ۱۵ کیلومتر می‌توان به پارک ملی گلستان رسید.

موزه حیات ‌وحش پارک ملی گلستان (موزه تاریخ طبیعی میرزا بایلو)

پارک ملی گلستان، دو موزه جداگانه با مساحت‌های ۳۵۷ و ۱۲۰۰ متر مربع دارد كه سالیانه پذیرای هزاران بازدیدکننده از سراسر کشور است. موزه‌های تاریخ طبیعی و تنوع زیستی اين جنگل با هدف آشنایی و شناسایی گونه‌های شاخص پارک ملی گلستان به مردم، مخصوصاً برای آشنایی دانش آموزان، دانشجویان و علاقمندان به حیات‌ وحش و محیط‌ زیست در سال‌های ۱۳۵۲ و ۱۳۷۹ تأسیس‌ شده است.

در این موزه‌ها گونه‌های شاخص پستانداران نظیر پلنگ، خرس، قوچ و میش، کل و بز، پرندگان نظیر شاهین، عقاب، قرقاول، سارگپه و کبک، دوزیستان و خزندگان نظیر انواع مارهای خطرناک، وزغ سبز و بزمجه و نیز نمونه‌هایی از سنگ‌ها، گیاهان و قاپ حشرات وجود دارد. این موزه‌ها در ورودی و خروجی پارک ملی گلستان يعني از سمت گلستان به خراسان در ۳۵ کیلومتری شهرستان گالیکش، اولین ورودی پارک سمت راست قرار دارد. دومین موزه ۸۰ کیلومتری شهرستان گالیکش، ابتدا رباط قره بیل سمت چپ قرار دارد.

ثبت ملی

پارک ملی گلستان در سال 1387 شمسی در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت.

دیدنی های استان گلستان

از دیگر دیدنی های استان گلستان می‌توان به قبرستان خالد نبی، آبشار شیرآباد، آبشار پیرغار فارسیان، رود اترک و جنگل ناهارخوران اشاره کرد.

دیدنی های استان سمنان

جاهای دیدنی استان سمنان با توجه به موقعیت جغرافیایی و تاریخی استان کم نیستند. از جاهای دیدنی سمنان می‌توان به کاروانسرای شاه عباسی سنگی آهوان، معدن نمک گرمسار، مسجد تاریخانه دامغان، آبشار ابرسج شاهرود، دشت آفتابگردان کالپوش، آبشار مجن، آبشار نگارمن، بازار سمنان، جنگل ابر و دریاچه نمک حاج علیقلی (دریاچه نمک دامغان) اشاره کرد.

آب و هوای منطقه

پیش از سفر به این نقطه از ایران، با اطلاع کامل از شرایط جوی، می‌توانید برنامه ریزی بهتری برای سفر داشته باشید. در این قسمت هوای مناطق اطراف پارک ملی گلستان را در روزهای آتی مشاهده می‌کنید.

موقعیت پارک ملی گلستان در نقشه

منطقه حفاظت شده پارک ملی گلستان وسعتی بسیار دارد. این پهنا تا جایی است که بخشی از چند استان را در برمی‌گیرد. بر خلاف نام پارک که در تصور عموم به منطقه سرسبز و تفریحی کوچک اتلاق می‌شود، این منطقه وسعتی بسیار با اقلیم‌های گوناگون دارد. این بخش موقعیت جغرافیایی پارک ملی را روی نقشه نشان می‌دهد. با نگاهی به این قسمت هم از وسعت این منطقه آگاه خواهید شد و هم در مسیریابی با کمک گوشی همراه هوشمند، ساده‌تر راه رسیدن به این منطقه را خواهید یافت.

عکس‌های این پست را جناب آقای جعفر پناه‌پور عزیز ثبت نموده‌اند.