چنته دستباف یکی از صنایع دستی ایران است که توسط زنان عشایر بافته میشود. دست بافته چنته مانند دیگر صنایع دستی عشایر بسیار زیبا و منحصر به فرد است. نقوش آن نیز زاییده تصورات و رؤیاهای زنان عشایر است. ما در این مطلب ابتدا با پاسخ به سؤال چنته چیست؟ شما را با این دستبافته زیبا آشنا میکنیم. پس از آن اطلاعاتی در مورد چنته بافی، عکس چنته و نقوش رایج در آن ارائه میکنیم. در نهایت این مطلب را با بیان کاربرد چنته دستباف به پایان میبریم.
چنته چیست؟
چنته یکی از دستبافتههای کاربردی زنان عشایر است. این محصول در واقع نوعی کیف، ساک، توبره یا کیسه دستهدار است که در ابعاد مختلف بافته میشود. عشایر از این وسیله برای نگهداری اشیاء مختلف استفاده میکنند. معمولاً برای آن دستهای نیز بافته میشود تا از جایی آویزان شود یا روی دوش انداخته شود. زنان عشایر وسایلی که باید دور از دسترس کودکان باشند را در آن گذاشته و از میخهای تیرک عمودی خیمه آویزان میکنند. البته بافت این محصول یکی از سنتهای رایج در میان عشایر است که از کودکی به دختران آموزش داده میشود. لذا دختران عشایر میکوشند چنتههای زیبایی برای جهیزیه و زمان ازدواج خود آماده کنند.
چنته بافی
چنته بافی در اصل توسط دستگاهی به نام “کرک چال” انجام میشد. اما امروزه شیوه خاصی برای این کار وجود ندارد. زنان عشایر از شیوههای مختلف بافت مانند جاجیم بافی، گلیم بافی یا قالی بافی برای بافت آن استفاده میکنند. در بافت این محصول معمولاً از الیافی با رنگهای شاد و زنده مانند قرمز گل اناری، سبز زمردین، زرد نخودی و نارنجی استفاده میشود.
تکههای جاجیم یا گلیم بر روی دار بافته شده و سپس به صورت کیسه دوخته میشوند. پس از پایان بافت، دوردوزی انجام میشود و با قیطان دوزی، مهرههای تزئینی، خرمهره و منگولههای رنگی تزئین میشود. نکته مهم در این است که بافندگان با برپا کردن دار، چند چنته به طور همزمان میبافند. به عبارت دیگر با یک بار برپا کردن دار، بافنده میتواند تا 20 چنته ببافد. البته بافت این محصول گرچه به طور همزمان صورت میگیرد اما هرکدام میتواند نقش متفاوتی داشته باشند.
نقوش چنته دستباف
نقوش این محصول نیز بسیار متنوع و تماشایی است. به عنوان مثال در چنتههایی که برای نگهداری قرآن تولید میشود از نقوش مذهبی و اسامی خداوند و ائمه نیز استفاده میشود. نقشمایههای باستانی و نقوش الهام گرفته از طبیعت از دیگر طرحهای رایج در این هنر است. بته جقه، گردونه خورشید، طاووس، پرنده، قوچ، چلیپا، گل هشت پر، بوتههای صحرایی و گل شقایق از جمله نقوشی هستند که در این محصول دیده میشوند. برای زنان عشایر هریک از این نقوش معنا و مفهوم خاصی دارند. در ادامه مفهوم رایجترین نقوش را بیان میکنیم.
-
طاووس
در باور زنان عشایر طاووس پرندهای مقدس و اسطوره و ایزد آّب است.
-
بته جقه یا سرو خمیده
ظاهراً سرو، نمادی از بلندی قامت پسر، برادر، نامزد یا همسر است و به نشانه محبت نسبت به ایشان بافته میشود.
-
گردونه خورشید یا مهرانه
مهرانه یکی از مفاهیم باستانی است که به عنوان سمبل خوشی و طالع نیک بافته میشود. زنان عشایر با آرزوی برکت در زندگی، موفقیت عزیزان و شادی خانواده این نقش را میبافند.
-
بز کوهی یا قوچ
این نقش نماد دلاوری، شهامت و جنگاوری جوانان و مردان طایفه است.
کاربرد چنته دستباف
چنته وسیلهای کاربردی است که زنان عشایر با توجه به کاربرد، ابعاد آن را طراحی میکنند. در گذشته این محصول با نام آیینهدان، خورجینک یا خورجینه نیز شناخته میشد. در آن زمان این محصول به صورت کیسهای که روی شانه انداخته میشد بافته میشد. اما امروزه مشابه کیف با بند دوشی تولید میشود. زیرا برخی از انواع چنته برای نگهداری وسایل شخصی مانند شانه و آینه بافته میشوند.
برخی دیگر برای نگهداری از اشیاء خاص مانند قرآن و یا لوازم خیاطی بافته میشوند. یکی دیگر از کاربردهای این محصول نزد عشایر برای نگهداری موادغذایی در هنگام کوچ است. البته با معرفی این محصول به گردشگران، امروزه این محصول به عنوان یک وسیله تزئینی نیز تولید میشود. امروزه چنتههای کوچک و مینیاتوری برای فروش به گردشگران و شهرنشینان تولید میشوند.
امتیاز شما به این صفحه:
چنته دستباف
چنته دستباف دستبافته زنان عشایر و از صنایع دستی ایران است. در مطلب بالا به تعریف، چنته چیست، معرفی، عکس، چنته بافی و انواع چنته دستبافت پرداختیم.