کلوت شهداد کرمان، یکی از قطبهای گردشگری استان کرمان است. در واقع کلوت زیبای شهداد به عنوان چهارمین جاذبهی طبیعی جهان از سوی مجله نشنال جئوگرافیک انتخاب شده است. در این محتوا به معرفی موقعیت جغرافیایی شهداد، تاریخچه شهداد، چگونگی شکلگیری کلوت، ریشه یابی کلمه کلوت، نامهای دیگر کلوت، جاذبههای گردشگری و تفریحات در این منطقه، نکات لازم در سفر به کلوت های شهداد کرمان، بهتریــن زمــان و وسایل مورد نیاز برای سفر به بیابان کلوت شهداد کرمان، جاذبههای گردشگری نزدیک به این منطقه و مسیر دسترسی به منطقه شهداد در کرمان پرداخت شده است.
موقعیت جغرافیایی کلوت شهداد کرمان
شهداد یکی از بزرگترین بخشهای کشور ایران است که در شمال شرق استان کرمان قرار واقع شده است. این بخش از کرمان، از شمال به استان خراسان جنوبی، از جنوب به بخش گلباف، از شرق به استان سیستان و بلوچستان، از غرب به بخش مرکزی شهرستان کرمان و از شمال غرب به شهرستان راور محدود میشود.
فاصله کرمان تا شهداد نود و پنج کیلومتر است. شهداد به شکل یک مثلث در حاشیه کویر لوت خودنمایی میکند. این منطقـه بـه عنـوان جاذبـهی منحصـر بـه فـرد طبیعـی ایـران و جهان است. این منطقه مکانی بـرای تفریحات هیجـانانگیـز نظیـر سافاری، کویر نوردی، کمپ شبانه کویری و همچنین تحقیقات علمی و باستانی نیز بـه شـمار مـیرود. منطقه شهداد از نظر زمینشناسان، از قطبهای گرمایی زمین است. به دلیل امکانات گردشگری در منطقهی شهداد، این کویر به پر بازدیدترین کویرهای ایران تبدیل شده است که سالانه گردشگران داخلی و خارجی زیادی را در پاییز و بهار به سمت خودش میکشاند.
تاریخچه شهداد شهرستان کرمان
شهر پرآوازه شهداد، شهری کهن و باستانی با قدمت پنج هزار ساله است که در هشتاد و هفت کیلومتری شمال شرق کرمان و در حاشيه غربي دشت لوت واقع شده است. نام قدیمی آن “خبیص” است. قدمت این شهر به تمدن عیلام یا ایلام بر میگردد. در برخی نظریهها شهداد به عنوان یکی از ایلات تمدن عیلام به شمار میرود. این منطقه تا سالیان متمادی مورد توجه باستانشناسان به علت کویر بودن قرار نگرفته بود اما در سال 1346 تحقیقات در مورد موقعیت جغرافیایی دشت لوت با کشف آثار سفالی در این منطقه موجب شگفتی باستانشناسان شد.
كورههاي ذوب مس، کشف گورستان شهداد و درفش شهداد مربوط به هزاره دوم و سوم قبل از ميلاد نمونههایی از آثار باقیمانده از تمدن قدیمی بود. اشيای به دست آمده در گورستان شهداد شامل ظروف گوناگون سفالين و ظروف مفرغي است. آثار کشف شده به همراه درفش شهداد در موزه ملی ایران نگهداری میشود. درفش شهداد، قدیمیترین پرچم ایران و جهان است که قدمت دقیق آن مشخص نیست اما تخمین زده شده است که قدمت آن به دوران پیش از میلاد مسیح میرسد. درفش شهداد مزین با نقوش انساني، حيواني و گياهي است. برخیها متعقدند شور شدن شهداد در طول زمینشناسی این منطقه، منجر به از بین رفتن تمدن و زندگی در این منطقه شده است.
گذشته بیابان کلوت کرمان
نام این شهر در متون تاریخی به عنوان آبادی که بارندگی در آن کم و دارای آب و هوای گرم بیان شده است. در برخی از متون هم با آب و هوای مناسب نیز عنوان شده است که این تناقض به موقعیت جغرافیایی شهداد بسته است. این منطقه از جنوب غرب به مناطق کوهستانی و سردسیر سیرچ وصل است و از شمال شرق به مناطق کویری و گردشگری کلوت شهداد وصل است. معدن سنگ شیشه، درختان نخل و خرما آن در قدیم مشهور بود. در حال حاضر خرما، غلات، حنا و صنعت دستی بوریا بافی در آن رایج است.
کلوت شهداد چگونه شکل گرفتهاند؟
کلوت شهداد کرمان (تپههای شنی) بـه وسعت یازده هزار کیلومتر مربع در حدود بیست هــزار سـال قبـل، در اثر فرسایش آب و بـاد تشکیل شـده اسـت. در ساخت این سازههای عظیم و محسور کننده، انسانها نقشی ندارند.
براستی کلـوت بـه برجسـتگیهایـی است کـه در بیـن شیارهای نعلی واقع شده است. درواقع در راس ایـن برجسـتگیهـا یـک سطح صاف هم دیده میشود. در طـرف رو بـه بـاد ایـن برجسـتگی یـک سـطح هــر شــیب و طرف دیگر کم شیب است. اشکال کلوت معمولا در رسوبات و فرســایشهــای قدیمی دریاچــههــا صورت گرفتــه است و بــه صـورت تپـههـای فرسایشی دیده میشوند.
رود شور تنها رودخانه دائمی در دل کویر است که سرچشمه آن در خارج از استان کرمان است و از بیرجند در استان خراسان جنوبی سرچشمه گرفته و راهش را به کویر پیدا کرده است. این رود پس از عبور از غرب گندم بریان، وارد بخشهای شمالی کلوتها شده و از آن به گودی نمک یا چاله شور میرسد. درواقع این رود در مرطوب کردن دیواره کلوتهای شهداد تاثیر میگذارد و فرسایش این سازهها را تسهیل میکند. این منطقه به خاطر شور بودن و وزش بادها دارای عدم پوشش گیاهی است.
کلوتها تنها به شهداد کرمان محدود میشوند؟
علاوه بر کلوت شهداد کرمان، کلوتهای استان بوشهر نیز با خاکهای رنگی و پوشش گیاهی سر به فلک کشیدهاند. این کلوتها برخلاف کلوت شهداد از شهرت زیادی برخوردار نیستند.
کلوتها از جنس رس و ماسه میباشند که در اثر فرسایش به وسیله وزش باد و آب بر روی خاک ساخته شدهاند. بادهای صدوبیست روزهای استان سیستان و بلوچستان سبب فرسایش دیـوارههـای کلوت و پدید آمدن ایـن جاذبـه طبیعـی در کرمان شـده اسـت. در واقع باد مهمترین عوامل تشکیل کلوتها در این منطقه است. کلوتها مساحتي به عرض هشتاد كيلومتر و طولی در حدود صد و چهل و پنج كيلومتر را تشكيل دادهاند. نمونـه ای از این کلوتها در منطقـه یوتـا ایالات متحده و مصر وجود دارد.
برخان ها در شهداد
ساختار دیگری که در اثر وزش باد در ماسههای کویر لوت شکل گرفته است که نام این اشکال برخان است. برخانها در واقع تلماسهای هلالی شکل هستند، که با جابجای شنها در جهت وزش باد بوجود میآیند. گاهی بلندی این برخانها به سی متر هم میرسد، که میتوانند روستاهای نزدیک به کویر لوت را هم بپوشانند.
ریشهیابی کلمه کلوت
کلوت ممکن از کلات یا کلاته گرفته شده باشد که در نواحی مرکزی و شرقی ایران، این کلمه به معنی منطقهی مرتفع است. در زبان پهلوی به قلعه، کلات (kalaat) و کلا نیز میگویند. برخیها معتقدنـد کـه کلـوت از دو واژه کل بـه معنی آبـادی و لـوت هم برگرفته از نام کویر است.
نامهای دیگر کلوت شهداد
نامهای دیگر منطقهی کلوت زیبای شهداد، یاردانگ لوت نیز است. یاردانگ کلمهای ترکمنی است که اولین بار برای کویر تاکلاماکان واقع در غرب چین به کار گرفته است.
به دلیل سکوت و کور کویر همراه با ابر سازههای ساخته شده توسط طبیعت به آن، شهر خیالی لوت هم میگویند. افراد بومی و محلی قدیمی این منطقه را به خاطر خوفانگیز بودن، محل زندگی ارواح و جنها میدانستند. به همین دلیل در بین آنها این منطقه با نام شهر جن و پری شهرت داشت.
جاذبههای گردشگری و تفریحات در کلوت شهداد
علاوه بر تماشای معماری شگفتانگیز سازههای طبیعی ساخته شده با باد، آب و خاک، در کلوت شهداد امکان تفریحات مختلف وجـود دارد. این تفریحات از آدرنالین بالا تا آرامش را شامل میشود. برای ماجراجویی، گردشگران میتوانند با اجاره ماشین و موتور از کمپ، بـه سافاری، موتورسواری و آفرود در بین کلوتهـای شهداد بپردازند. برای اشخاصی که با رانندگی در بیابان آشنا نیستند، آنها میتواننـد ماشـینهای با راننده اجاره کنند. پیاده روی، شترسواری، عکاسـی و تماشای ستارهها در شبهای کویر از تفریحات آرام این منطقه است.
نکات لازم در سفر به کلوت شهداد
گردشگری در کویر هرچند جذاب است، اما سفر به این مناطق بدون برنامهریزی و اطلاعات کافی از کویر میتواند خطرناک باشد. کمپ کویری شهداد در بیست کیلومتری شهداد در مسیر نهبندان واقع شده است که امکانات گردشگری مناسبی را برای گردشگران ارائه میدهد. گردشگران میتوانند در کمپ کویری شهداد اقامت کنند، این کمپ، مجموعهای از کپرهای گنبدی و مدور با تزیین شده با برگهای نخل است که شامل امکانات آب آشامیدنی، برق، سرویس کامل بهداشتی و پارکینگ است. این کمپ توسط نهاد دولتی سازمان گردشگری استان کرمان بنا شده است.
اگـر گردشگران و مسافران بـا هـدف ماندن در کمپ کلوتهای شهداد به این منطقه میروند، میبایست قبلا عزیمت، از دسـتگاههای مربوطه و ذیربط در خصوص بـاز و فعـال بـودن این کمپ اطلاعـات لازم را بدست آورید. برای ورود و بازدید از منطقه شهداد و به خصوص مشاهدهی کلوتها نیاز به اخذ مجوز است. کلـوتهای شـهداد بـه سـه منطقـهی سبز، نارنجی و قرمز تقسـیمبندی شده است. شمارههای تلفن بخشداری شهداد 03427220100 و 03427220535 و 03427220513 میباشد.
منطقــه ســبز کلوت شهداد
ایــن منطقــه از جاده شهداد- نهبندان شروع و حدود دو کیلومتر امتداد دارد و برای گردشگران و توریستها مشـاهدهی این منطقه و تردد در آن به راحتی صورت میگیرد. اگر گردشگران قصد کویرنوردی به صورت حرفـهای نداشته باشند، مجوز منطقــه سبز کافــی است.
منطقــه نارنجی و قرمز کلوت شهداد
دو منطقــه نارنجی و قرمز منطقــهی ممنوعه است که این مناطق بعد از منطقــهی ســبز شــروع مــیشــود. ورود گردشگران به این مناطق بایستی با راهنمــا و هماهنگی های لازم بــا دســتگاههــای ذیربط و مربــوطه صورت بگیرد، چرا که بـه دلیـل دشوار بودن تشـخیص مسـیرهای برگشت، احتمـال گـم شـدن و گیر کردن گردشگران در کویر، خطر عدم برگشت و پیدا نشدن برای آنها وجود دارد. بهترین روش برای بازدید از کلوتهای شهداد همــراه شــدن بــا تور کلوت شهداد اسـت کـه در ایـن منطقـه ایجاد شده است و یا همراه شدن با تورهای کلوت معتبر با راهنمای آشنا با منطقه است.
بهترین زمان بازدید از کلوت شهداد
فصـل پاییـز به دلیل آب و هوای مناسب، بهترین زمان بازدید از کلــوتهــای شهداد اســت. البتــه در فصـل بهـار هـم مـیتوان به این منطقه سفر کرد.
وسایل مورد نیاز در سفر به کلوت شهداد
از وسایل مـورد نیـاز در سفر به کلوتهای شـهداد میتوان به آب آشـامیدنی، کمکهـای اولیـه و داروهـای عمومـی، میـان وعـده غذایی، کارت شناسایی، لباس مناسب و نخی برای روزهای کویر و لباس گرم برای شبهای کویر، بادگیر، کفش پیاده روی و دمپایی برای گشتن در کمپ، کلاه آفتابگیر، کرم ضد آفتاب و عینـک آفتابـی، کفـش و لبـاس اضافـه، زیرانـداز و چراغ قوه، چـادر مسـافرتی و کیسـه خـواب و غیره است.
جاذبههای گردشگری نزدیک به کلوت شهداد کرمان
در هشتاد کیلومتری شمال شهر شهداد منطقهی با وسعت پانصد کیلومتر مربع به نام گندم برشته، گندم بریان و گندم بریانک وجود دارد. منطقه گندم بریان از سنگهای بازالتی سیاه، ناشی از فوران آتشفشانی پوشیده شده است. این سنگهای سیاه سبب موجب جذب هر چه بیشتر نور خورشید در این منطقه میشوند. در نتیجه دما در گندم بریان شهداد بالا است. این منطقه یکی ازگرمترین مکانهای دنیا است.
دریاچه جوان، دریاچه کلوت و یا دریاچه شهداد کرمان در کنار کلوتهای شهداد واقع شده است. این دریاچه از طغیان رود شور در چند سال اخیر تشکیل شده است. دریاچه جوان همچون معجزهیی در کویر برهنهی لوت خودنمایی میکند و گردشگران زیادی را به سمت خودش جذب میکند.
همچنین در شهداد کرمان سرزمین آدم کوتولهها نیز وجود دارد. این شهر به خاطر وجود کوچهها و خانههای کوچک آن به شهر کوتولهها معروف شده است. در این شهر هنوز رمزگشایی و مطالعات علمی در آن صورت نگرفته اما برای بازدید عموم آزاد است.
نبکا
گلدان بيابان یا نبکا در فاصله پانزده کیلومتری مسیر کلوتهای شهداد قرار دارد. نبکا تپههاي شني پوشيده با گياهان هستند. نبکاها شبیه یک گلدان بزرگ در کویر به نظر میرسند که با همکاری خاك، آب و گياه به وجود آمدهاند. در واقع وجود گیاهان در مسیر فرسایش بادی مانع از حرکت شنها میشود. با مرور زمان شنها شبیه گلدان به نظر میرسند که گویا گیاه در آن قرار گرفته است. به خاطر وجود نبکاها است، كه تا به امروزه شهر شهداد به زير شنها نرفته است. ربدوها ساختارهایی شبیه به نبکاها هستند با این تفاوت که آنها دارای ابعاد بزرگتر و شکلهای پیچیدهتری هستند. این سازهها بیشتر در کویر لوت غربی یافته میشوند.
جاهای دیدنی شهداد نزدیک به کلوت شهداد
از دیگر دیدنی های شهداد کرمان میتوان از کاروانسرای کلوت شهداد و دریاچه جوان یا دریاچه شهداد نام برد. از سایر جاذبههای گردشگری نزدیک به کلوتهای شهداد میتوان دهستان سيرچ، دهســـتان اندوهجرد در بیست کیلومتری شهداد، دره هنـــزا در مجـــاورت اندوهجرد، چهار فرســـخ و كشيتوئيه در بیست کیلومتری غرب شهداد با طبيعتي بكر و تماشایی، آب گرم چهار فرسخ روستاي گوديز و آثار باستاني قلعه سنگي و كاروانسرا در آن، روستاهاي تكاب و قلعه تاريخي شفيع آباد و رود شور تنها رود جاري و دائمي از سایر دیدنیهای شهداد کرمان میتوان به گورستانهای باستانی، قلعه کهنه، قلعه بهرام، آب انبار، قلعه رموک، محوطه باستانی شهداد، قلعه چغوکی و آسیاب آبی دوقلو اشاره کرد.
مسیر دسترسی به منطقه شهداد در کرمان
بـرای رسیـدن بـه کلـوتهـای شهداد ابتدا بایستی وارد جـادهی کرمان – بم و شهرستان نهبندان شوید. پـس از کمـی رانندگی تـا جـاده روستای زیبای سیرچ، بزرگراه دوبانده میشود، امـا پـس از بزرگراه دوبانده، جاده کوهستانی و یک بانده است.
آب و هوای شهداد کرمان
برای سفر به مناطق کویری و مرکزی ایران، یکی از مهمترین مباحث و نکات، آب و هوای آن منطقه است. در این بخش آب و هوای شهداد کرمان آورده شده است.
با مراجعه به این بخش و با بررسی فصل مناسب، از شرایط جوی و دمایی این منطقه آگاه شوید و زمان مناسب را انتخاب کنید.
لوکیشن دقیق کلوت شهداد
سفر به کویرها و بیابانهای ایران، یکی از جذابترین سفرهای طبیعتگردی ست. در کنار این جذابیت، سفر به این مناطق همواره پر از خطر و چالش است. اگر قصد سفر به کویر را دارید حتما با راهنما و لیدر به این منطقه پای بگذارید.
در قسمت پایین لوکیشن دقیق این پدیدههای طبیعی زیبا در شهر شهداد آورده شده است. با مراجعه به این بخش و با نرم افزارهای نقشهخوانی کمک گوشی همراه هوشمندتان تا رسیدن به این کلوتهای زیبا را به سادگی مسیریابی کنید.
اگر روش استفاده از گوگل مپ را نمیدانید، بر روی این لینک کلیک کرده تا راهنمای استفاده از گوگل مپ را در اختیار شما قرار دهد.
عکسهای این مطلب را سرکار خانم نسترن احمدزاده و سرکار خانم مهری درویش علی عزیز ثبت نمودهاند.
امتیاز شما به این صفحه:
کلوت شهداد کرمان
کلوت شهداد کرمان، از قطبهای گردشگری استان کرمان است. در مقاله بالا به معرفی، تاریخچه، آدرس، جاهای دیدنی و آب و هوای بیابان کلوت شهداد پرداختیم.