کوشک احمدشاهی خوابگاه ییلاقی و دلخواه احمدشاه قاجار بود که در مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران در کنار کاخ نیاوران قرار گرفته است. این عمارت قجری به شکل کوشک گونه در زمینی به مساحت 800 متر در دو طبقه ساخته شد. در این مقاله به معرفی کوشک احمدشاهی می‌پردازیم و اطلاعاتی در مورد تاریخچه بنا و آثار، آدرس و بخش‌بندی آن خواهیم داشت.
کوشک در لغت به چه معناست؟
اگر بخواهیم معماری و عمارت احمدشاهی را بیشتر درک کنیم بهتر است معنای لغوی کوشک را بدانیم. کوشک‌ها در لغت و در معماری ایرانی به قصر یا هر فضای مرتفعی گفته می‌شود. در واقع کوشک‌ها در واقع سراها و عمارات عالی محسوب می‌شوند. کوشک‌ها بنایی بودند که در بین باغ یا فضای سبز قرار می‌گرفتند و از داخل بنا به 4 طرف چشم‌انداز دارد. این بناها گونه‌ای از خانه‌های اعیانی محسوب می‌شوند.
تاریخچه بنای کوشک احمدشاهی
در واقع تاریخ احداث کوشک احمدشاهی در مجموعه نیاوران مشخص نیست اما احتمالاً در سنین صد سالگی خود را می‌گذراند. سند قابل استنادی برای تاریخ شکل‌گیری کوشک احمدشاهی به دست ما نرسیده است. آنچه مشخص است معماری و نوع بنا است که از دید معماران مربوط به دوره قاجاریه می‌شود. احمد شاه قاجار یک زن از تبار گرجی داشت و بنایی در اراضی باغ نیاوران برای وی در نظر گرفت. البته این توضیح استناد واقعی ندارد برخی از تاریخ نویسان معتقد هستند که احمدشاه نه همسری با تبار گرجی داشته است و نه برای او بنایی در نظر گرفته است.
بر روی بنای کوشک احمدشاهی نام احمدشاه حک شده است و به عنوان یک استراحتگاه ییلاقی برای وی محسوب می‌شد. این را از کوچکی و نداشتن تجملات در این عمارت قجری می‌توان دید. اما اینکه آیا دقیقا این کوشک در زمان و به دستور احمدشاه ساخته شده است جای شک و شبیه است. در تاریخچه بنای کوشک احمدشاهی اشاره‌ای به آتش‌سوزی منات روسی توسط احمد شاه شده است که گویی برای به ذوق آمدن همسر تبار گرجی خود این کار صورت گرفته است البته که این داستان نیز بدون استناد باقی مانده است. خلاصه داستان کوشک احمدشاهی اینچنین است که یادگاری از دوران قاجار بوده و از دوران احمدشاه تا دوران پهلوی دوم از آن استفاده می‌شده است.
معرفی کوشک احمدشاهی در دوران رضاشاه
اگر به دوره سلطنت پهلوی اول برویم، مشخص می‌شود که مجموعه نیاوران چندان مورد لطف و توجه قرار نگرفت. به طوری که رضاخان تنها به فکر تعمیرات کاخ صاحبقرانیه بود و ساختمان کوشک احمدشاهی در این پروسه بی‌بهره ماند. اما فضای داخلی این بنا با کمی تغییرات همراه بود. تغییرات داخلی برای فضا بسیار هنرمندانه و ظریف بود و سؤالات زیادی در ارتباط با شکل اولیه بنا را به خود اختصاص داد. مثلاً نحوه دسترسی به طبقه اول بنا از سؤالات مهمی بود که بدون پاسخ باقی ماند.
در اواخر دهه بیست بود که محمدرضا شاه و فوزیه تصمیم به ازدواج گرفتن و قرار شد مراسم ازدواج این دو در کاخ صاحبقرانیه برگزار شود. به این ترتیب نیاز به کوشک احمدشاهی برای استقرار کوتاه مدت مهمانان بود. اقبال این بنای زیبای قاجاری چندان بلند نبود و پس از این دوره کوتاه دوباره ساختمان کوشک احمدشاهی در لیست بناهای متروکه قرار گرفت. چندی بعد این عمارت از انبار بودن و متروکه ماندن درآمد و به مدتی کوتاه این ساختمان محل اقامت یکی از برادران پهلوی دوم بود. پس از آن پرسنل نظامی رده بالایی در این محل مستقر شدند.
کوشک احمدشاهی در دوران محمدرضا پهلوی
عمارت احمد شاهی در دوران پهلوی دوم مجدد مورد عنایت شاهان ایران قرار گرفت. کوشک قجری که تا آن زمان تنها احمدشاه را به عنوان شاه در خود دیده بود، اینک محمدرضا شاه نیز به ابن بنا توجه نشان داد. اسناد و اطلاعاتی موثق تاریخی نشان می‌دهند که در اوایل دهه‌های چهل محمدرضا پهلوی کاخ نیاوران را محل اقامت خوبی برای خود و خانواده خود در نظر گرفت. طبق گزارش‌های موجود او دوست داشت کوشک احمدشاهی را به عنوان دفتر اداری برای خود در نظر بگیرد. همین دلیل به این بنای قجری نظری انداخت تا آن را از نابودی و متروکه بودن در آورد. در آن زمان که کاخ اصلی با همان کاخ نیاوران ساخته می‌شد، ساختمان کوشک احمدشاهی نیز مجدداً بازسازی شد.
بازنده شدن این بنای عمارت گونه قجری که در دوران پهلوی اول تنها به دلیل قاجاری بودن بی‌مهری و بی توجهی شده بود، بخش متروک باغ نیاوران روحی تازه به خود گرفت. پس از اینکه ساخت کاخ نیاوران به اتمام رسید، محمدرضا پهلوی دکوراسیون داخلی کوشک احمدشاهی را تعویض کرد و بازسازی صورت گرفت به طوری که به عنوان محل کسب و کار خاندان پهلوی شناخته شد. این مکان به همراه کاخ‌های اطراف آن محل برگزاری مهمانی خانوادگی رضا پهلوی شد و توانست موقعیت خوبی فراهم سازد. کوشک تاریخی احمدشاهی که زمانی طولانی را در تاریکی و بی اقبالی رضا شاه به طور کلی متروک شده بود به یکی از بهترین مناطق کسب و کار و بزم تبدیل شد.
کوشک احمدشاهی پس از انقلاب
در سال ۱۳۵۷ بعد از انقلاب در ایران، همه چیز تغییر کرد به طوری که ده سال پس از انقلاب بنای کوشک احمدشاهی دوباره به همان خانه تاریخی متروک تبدیل شد. تا سال 1376 یک سری تعمیرات بر روی این ساختمان انجام شد. در این دوان از تاریخ ایران کمتر کسی اجازه ورود به این مکان را داشت. این بنا پس از چندی بازگشایی و با عنوان کوشک احمدشاهی معرفی شد و حیات آن باز هم آغاز شد. روال مرمت این بنا ادامه‌دار شد.
بخش‌های پایین دیوارها مورد هدف اولیه قرار گرفت و تعمیرات انجام شد. در سال 1375 بازسازی بخش‌های سرویس بهداشتی و آشپزخانه آغاز شد و سبک تازه‌ای برای آن در نظر گرفته شد به طوری که تغییر کاربری برای آشپزخانه با موافقت اعلام شد. این مکان محل نمایش اسناد قاجاری قرار گرفت و دیگر پخت‌وپز در آن صورت نمی‌گرفت. در اردیبهشت سال 1379 گشایش این بخش مصادف با هفته میراث فرهنگی شد. تعمیرات اساسی این بنا برای دوره بعدی مربوط به سال 1384 است.
معماری کوشک احمدشاهی در مجموعه کاخ نیاوران
اگر بخواهیم در مورد معماری و آثار کوشک احمدشاهی صحبت کنیم در ابتدا باید ورودی ساختمان را در نظر بگیریم. در نمای کلی این ساختمان معماری قاجری با پنجره‌های بلند و تراس خودنمایی می‌کند. همیشه ورودی ساختمان برای بناهای تاریخی اهمیت زیادی داشته است. زیرا این بخش به عنوان خوش آمدگو برای مهمانان محسوب می‌شد. ورودی ساختمان کوشک احمدشاهی در ضلع جنوب غربی کاخ قرار دارد. تعدادی پله پیش روی شما قرار می‌گیرد به طوری که اگر پله‌ها طی شود از کنار حوض کاشی‌کاری شده رد خواهید شد و در نهایت به کوشک احمدشاهی می‌رسید.
در ساخت این ساختمان همانند دیگر خانه‌های تاریخی ایران، عنصر آب را نیز بکار برده اند. وجود همین حوض کاشی‌کاری شده در این مجموعه نشان از همین عنصر آب است. نمای آجری کوشک احمدشاهی بی‌نظیر است و تزئیناتی که بکار رفته است وجه تمایز آن با سایر ساختمان‌های تاریخی قاجار را شامل می‌شود. سراسر نمای بیرونی از تزئینات آجری تکمیل شده است. آجرها با نقش‌های جذاب خود بسیار روح‌نواز هستند. نقشی که بر روی آجرها دیده می‌شود به صورت قالب‌بندی ارزیابی می‌شوند. طرح‌بندی برای کوشک احمدشاهی به رنگ نخودی دیده می‌شود و ترکیب رنگی که برای این بخش دیده می‌شود موقعیت خوبی را شامل می‌دهد.
عمارت کوشک احمد شاهی
کوشک احمدشاهی در دو طبقه طراحی شده است، سقف‌ها شیروانی هستند و معماری نئوکلاسیک در هر بخش از این بنا دیده می‌شود. در نمای معماری این کوشک مشخص است که معماری ایرانی کمتر مورد توجه قرار گرفته و هر میزان معماری ایرانی که وجود دارد مربوط به دوران قاجار است. اگر به نمای بیرونی کوشک احمدشاهی دقت کنید یک سری قالب‌بندی‌های آجری دیده می‌شود که می‌تواند بسیار جذاب باشد. سطوح به کار رفته برای این بخش به صورت پلاک‌های مستطیل شکل هستند و ابعاد مختلفی را شامل می‌شود.
قالب‌بندی‌های آجری شکل آن‌قدر عجیب طراحی شده‌اند که در بین سایر بناهای دوران قاجار بسیار خاص و منحصربه‌فرد هستند و با سایر گزینه‌ها قابل قیاس نیستند.
معماری بی‌نظیر طبقات کوشک احمدشاهی
اگر در زمینه معماری مطالعه داشته باشید، قطعاً طراحی طبقه دوم کوشک احمدشاهی برای شما جذاب خواهد بود. بنای این کوشک احمدشاهی بر روی شیب ساخته شده است و هیچ نوع اختلاف سطحی از نمای بالا دست بنا احساس نمی‌شود. این بخش به طور کلی دارای سیاست‌های اجرایی مخصوصی است. مشخص است که ترکیب معماری این بخش به صورتی است که می‌تواند هر بخش را از بخش دیگر مجزا در نظر بگیرد. به قسمت ضلع شمالی کوشک احمدشاهی دقت کنید میبینید که معمار بنا برای طبیعت ارزش بسیاری قایل بوده است. از این قسمت رشته‌کوه‌های البرز نمایان هستند و به طوری که هنرمندان ایده‌های عکاسی و نقاشی خود را وابسته به همین بخش می‌دانند.
از وسط این عمارت آب گذر می‌کند و مربوط به قناتی است که از رشته‌کوه‌های شمالی شمیرانات سرچشمه می‌گیرد و از حوض موجود رد شده وارد صاحبقرانیه می‌شود. این بخش به سمت پارک کنونی نیاوران نیز حرکت می‌کند. این قنات هنوز هم وجود دارد اما به دلیل احتمال تخریب بناهای موجود مسیرش از بین کاخ‌ها عوض شده و زمانی که از حوض‌های داخل مجموعه عبور می‌کند به سمت پارک نیاوران هدایت می‌شود.
وقتی در طبقه اول کوشک احمدشاهی قدم بزنید با 6 اتاق روبرو خواهید شد و همین‌طور دو راهروی شرقی و غربی خودنمایی می‌کند. این طبقه شامل یک سرسرا بوده به طوری که حوض از سنگ مرمر در وسط آن قرار دارد و شش اتاق و دو راهرو را در اطراف خود تشکیل می‌دهد. بازدید از طبقه اول می‌بایست با دقت صورت بگیرد.
بخش‌بندی کوشک احمدشاهی
سالن کتابخانه بخش جذاب کوشک احمدشاهی محسوب می‌شود و شما می‌توانید در اطراف سالن کتابخانه کتب ولیعهد را مورد بازدید قرار دهید. در سمت چپ اتاق‌هایی وجود دارد که مربوط به رضا پهلوی است به طوری که عکس‌ها و پوسترهای فوتبالی جلب توجه می‌کند. دیوارها پر هستند. در این قسمت از بنا یک سری اشیا نفسی دیده می‌شود و این اشیا اغلب از جنس برنز و نقره و عاج و همین‌طور اشیای چوبی هستند. مدال‌ها و نشان‌ها و همین‌طور تابلوهای نگارگری در این بخش در معرض دید قرار می‌گیرند و گزینه خوبی محسوب می‌شوند.
طبقه دوم کوشک احمدشاهی دارای دو اتاق جذاب است که در اطراف آن‌ها تا چشم کار می‌کند ایوان دیده می‌شود. 24 ستون ظریفی که در این بخش وجود دارد از گچ و 4 پایه قطور آجری تشکیل شده است. گچ‌بری به کار رفته برای این بخش شامل شیر و خورشید است و بر پیشانی دیوارهای ضلع شمالی ایوان دیده می‌شود.
اتاق موسیقی عمارت کوشک احمد شاهی
سالن مرکزی کوشک احمد شاهی به عنوان اتاق موسیقی شناخته می‌شود، که در 4 اطراف آن قفسه چوبی ویترین دار نصب شده است. در دوران پهلوی دوم این طبقه مربوط به سرویش بهداشتی است. مسیر راه‌پله‌ها عوض می‌شود و برای مهمانی‌های خانوادگی نیز استفاده می‌شود. این بخش مربوط به آثار مخازن است. در ایوان کوشک می‌توانید 4 طرف باغ را مورد بازدید قرار دهید.
در این بخش مبلمان چوبی بسیار خودنمایی می‌کند و هنرمندان بسیار آن علاقه‌مند هستند.
اتاق غذاخوری در بخش جنوب شرقی کوشک احمد شاهی قرار دارد و دقیقاً در کنار اتاق آجودان واقع شده است. در این اتاق فرش بافت کرمان با طرح محرابی بی‌نظیر خود دیده می‌شود. یک جفت گلدان با دسته‌های برنزی با طرح سنتی دیده می‌شود. تصویر رضاخان پهلوی بر روی دیوار حک شده است و جعبه‌ای به شکل منبت‌کاری شده از کشور هندوستان به عنوان بخش جذاب اتاق است.
آثار کوشک احمدشاهی
آثار ارزشمندی در کوشک احمد شاهی وجود دارد که مربوط به کلکسیون شخصی از رضا پهلوی است و شامل فسیل حیوانی و گیاهی است و همین‌طور سنگ‌های معدنی مورد علاقه وی در این بخش نگهداری می‌شود. شاخص‌ترین سنگ مربوط به این مجموعه مربوط به قطعه شهاب سنگی از کرده ماه است. این قطعه توسط ریچارد نیکسون اهدا شده است. او رئیس جمهور سابق ایالات متحده بوده است. اتاق‌های سمت راست مربوط به آجودان ولیعهد هستند و همین‌طور اتاق‌های غذاخوری نیز وجود دارد.
در مورد سرویس بهداشتی و آشپزخانه کوشک احمدشاهی هیچ آثاری به جا نمانده است. این مکان به عنوان نمایشگاه موقت اسناد قاجاریه محسوب می‌شود.
اتاق مطالعه رضا پهلوی در طبقه اول کوشک احمدشاهی در ضلع جنوبی دیده می‌شود. در این اتاق وسایل رضا پهلوی به نمایش درآمده است. پوشش دیوار ضلع جنوبی پوششی از دوره پهلوی است. و دارای مبلمانی سفیدرنگ است که بسیار جذاب طراحی شده است وقتی که روبروی این اتاق قرار بگیرد. یک سری اشیا و آثار بسیار خودنمایی قرار می‌گیرد.
- نقاشی‌های مربوط به زمان کودکی رضاپهلوی گزینه بسیار جالبی هستند که مربوط به سال‌های 1349 الی 1350 هستند.
- یک سردیس برنزی مربوط به رضا پهلوی است که امضای آن مربوط به سال 1347 است.
- عکس اولین پرواز رضا پهلوی نیز دیده می‌شود
- گواهینامه اولین پرواز مستقل وی با هواپیمای شکاری
- فرش دست‌بافت کرمان با طرح درختی بی‌نظیر
- مبلمان طرح کشور فرانسه
- پوست گورخر که بسیار جذاب و بی‌نظیر است.
- لوح تقدیر مربوط به پرواز مستقیم رضا پهلوی
- چوب اسکی اهدایی به دربار پهلوی
- کاپ هشتمین مسابقات بوکس غیرحرفه‌ای آسیا
- تابلوهایی از رضا پهلوی در تیم فوتبال تاج
- گواهینامه پایان تحصیلات ابتدایی از رضاشاه
تاریخچه آثار اتاق آجودان در کوشک احمدشاهی
شاید بپرسید آجودان کیست و چرا باید اتاق او در این بنای سلطنتی قرار بگیرد؟ در پاسخ می‌گوییم که آجودان امیر یا افسری است که وظیفه وی رسیدگی به امور شخصی پادشاه بود. او به عنوان محافظت شناخته می‌شد.
در این اتاق مبلمان طرح فرانسوی خودنمایی می‌کند، گلدان‌های کریستالی ساخت چکسلواکی دیده می‌شود. تصویر مراسم تاجگذاری مربوط به سال 1346 دیده می‌شود. آباژورهای مخصوصی دیده می‌شود و شمشیرهای ساخت ایتالیا نیز بسیار جذاب هستند.
گلدان‌های چینی ساخت چین در این بخش بسیار جذاب هستند و همین‌طور نقاشی پشت شیشه با ابعاد 90 در 90 اثری از منبر بسیار جذاب است.
راه دسترسی به کوشک احمدشاهی
برای رسیدن به مجموعه کوشک احمدشاهی می‌توانید از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید:
- با استفاده از مترو می‌توانید به تجریش یا نوبنیاد بروید و از آنجا نیز با تاکسی و اتوبوس به نیاوران بروید.
- می‌توانید از خط بی آر تی راه‌آهن- تجریش استفاده کنید
آدرس کوشک احمدشاهی
کوشک احمدشاهی در نیاوران و روبروی تکیه قدیمی نیاوران که آن هم یادگاری از قاجار در این منطقه است. برای رسیدن به این مکان باید منطقه شمیرانات بیایید و به سمت میدان شهید باهنر (نیاوران) حرکت کنید. وقتی به این میدان رسیدید، مجموعه فرهنگی تاریخ نیاوران را میبینید. در داخل این مجموعه همچنین کاخ نیاوران، کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران، کاخ صاحبقرانیه و موزه اتومبیل‌های سلطنتی نیز قرار دارد.
زمان بازدید از کوشک احمدشاهی
شما می‌توانید همه روز به جز روزهای تعطیل رسمی مانند 14 خرداد، 21 رمضان، تاسوعا و عاشورا و 27 سفر از کوشک احمدشاهی دیدن نمایید. ساعت بازدید از کوشک احمدشاهی برای شش ماه اول سال 9 الی 19 و برای شش ماه دوم سال 8 الی 17 است.
تهیه بلیط می‌بایست برای بخشی باشد که قصد بازدید آن را دارد. مثلاً برای کوشک احمدشاهی می‌بایست بلیط مخصوص همین بخش را تهیه کنید. که هزینه آن برای اتباع ایرانی 4 هزار تومان برای اتباع خارجی 30 هزار تومان است.
دانش آموزان و دانشجویان، آزادگان و خانواده شهدا و همین‌طور افرادی که تحت پوشش کمیته امداد و تحت پوشش بهزیستی هستند می‌توانند بلیط نیم‌بها داشته باشند. شرایط بازدید برای کارمندان سازمان میراث فرهنگی،صنایع‌دستی و گردشگری و همین‌طور راهنمایان تور رایگان است.
دیگر دیدنی های تهران
از دیگر جاهای دیدنی تهران در این نزدیکی می‌توان به پارک نیاوران، تکیه نیاوران، کاخ سعدآباد، باغ فردوس، خانه موزه فرهاد مهراد، هیومن پارک(پارک بدن)، موزه تماشاگه زمان تهران و باغ موزه هنر ایرانی نام برد.
آب و هوای تهران
برای برنامه‌ریزی و اجرای یک سفر و بازدید مناسب لازم است، تا از شرایط محیطی و آب و هوایی شهر و منطقه مورد نظر مطلع شویم. بدین سبب در این بخش پیشبینی وضع آب و هوای شهر تهران در پنج روز آینده آورده شده است.
تهران آب و هوای
لوکیشن دقیق کوشک احمد شاهی
برای رسیدن به این مکان تاریخی در قسمت بالا به آدرس و مسیرهای دسترسی این بنا اشاره شده است. در این بخش لوکیشن دقیق این بنا و مجموعه کاخ نیاوران آورده شده است. در هنگام بازدید از این مجموعه آثاری چون کاخ نیاوران، کاخ صاحبقرانیه، باغ کتیبه ها، کاخ جهان نما، کتابخانه سلطنتی نیاوران و موزه خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران را خواهید دید. شما می‌توانید با استفاده از گوشی همراه هوشمندتان تا رسیدن به این مکان تاریخی را به سادگی مسیریابی کنید.
امتیاز شما به این صفحه:
کوشک احمدشاهی
کوشک احمدشاهی در مجموعه نیاوران تهران در کنار کاخ نیاوران از دیدنی های تهران است. در مقاله بالا به معرفی، تاریخچه، اطلاعات کامل و آدرس کوشک احمد شاهی پرداختیم.
