گنبد جبلیه یکی از جاذبه‌های گردشگری معروف شهر کرمان است. این گنبد تنها بنای تمام سنگی در کرمان بوده که قدمت آن به قبل از اسلام بازمی‌گردد. این بنای دیدنی در سال‌های اخیر مقصد گردشگران و محققان زیادی بوده است. راز ساخت این گنبد و استفاده از آن تا به امروز مجهول مانده است. در ادامه متن به معرفی این گنبد، تاریخچه، معماری، آدرس و مسیرهای دسترسی به این گنبد تاریخی اشاره شده است.
معرفی گنبد جبلیه
وقتی وارد شهر کرمان شوید یک از مهم‌ترین مقصدهای گردشگری شما این گنبد خواهد بود. تمامی اهالی کرمان آدرس این گنبد را بلد هستند. نکته جالب‌توجه در خصوص این گنبد این است که هیچ حصار و حفاظی در اطراف این گنبد نیست.
گنبد تاریخی جبلیه یک ساختمان سنگی است که دارای معما و سرگذشت شگفت‌انگیزی است. دلیل ساخت این گنبد به این شکل و استفاده آن در دوران قبل از اسلام مشخص نیست. این گنبد در بخش شرقی کرمان و در نزدیک دو قبرستان صاحب‌الزمان و سید حسین واقع‌شده است. این گنبد هشت‌ضلعی در بین اهالی کرمان به گنبد گبری هم شهرت دارد. مصالح به‌کاررفته در این بنا تمام سنگی بوده و تنها بخش گنبدی آن اجری است.
تاریخچه ساخت گنبد جبلیه
در خصوص تاریخ ساخت این گنبد سنگی زیبا اطلاعات دقیقی در کتب تاریخی وجود ندارد. کارشناسان و تاریخ‌دانان زیادی برای بازدید و بررسی گنبد سنگی تاریخی به کرمان سفرکرده‌اند. حتی کارشناسان خارجی زیادی نیز از این بنا تاریخی و زیبا دیدن کرده و نظریه‌های گوناگونی را برای آن ارائه کرده‌اند، اما همچنان سال ساخت و دلیل ساخت این بنای سنگی سربه‌مهر باقی‌مانده است.
- بر اساس برخی نظریه‌ها بنای اصلی این گنبد یک آتشکده بوده بااین‌حال معماری این گنبد شبیه به هیچ‌کدام از آتشکده‌های موجود در ایران نیست.
- برخی نیز ادعا می‌کند که این گنبد یک آرامگاه برای یکی از موبدان بنام زرتشتی بوده و در اواخر دوره ساسانی بنانهاده شده است. درحالی‌که این کار جزء رسم و رسوم آیین زرتشتی نیست.
- برخی نظریه‌ها این گنبد را به دوران قبل از میلاد مسیح نیز نسبت داده‌اند و اعلام کرده‌اند که از آن به‌عنوان یک رصدخانه استفاده می‌شده است. هیچ‌گونه نشانه‌ای برای ابزارهای ستاره‌شناسی و نجوم در این گنبد پیدا نشده است.
با توجه به این پیش‌بینی‌ها می‌توان حدس زد که این گنبد در دوران قبل از اسلام ساخته‌شده و بعدها در دوران ورود اسلام به ایران موردبازسازی و مرمت قرارگرفته است. به‌هرحال هر چه بوده این گنبد تمام سنگی در این نقطه از ایران بناشده است.
نکته جالب‌توجه برای محققان این است که این بنا در طول دوره‌های مختلف توسط حکمرانان و افراد سرشناس دیگر، بارها مورد مرمت و بازسازی قرارگرفته و این نشان از اهمیت بالای این بنا در آن زمان داشته است.
این گنبد در سال 1316 شمسی توسط وزارت فرهنگ آن زمان در فهرست آثار ملی ایران ثبت‌شده و بعدها و در سال 1383 مورد مرمت و بازسازی مجدد قرارگرفته و به‌عنوان گنجینه جبلیه ثبت شد.
سبک معماری گنبد تاریخی جبلیه کرمان
ارتفاع گنبد تاریخی و سنگی کرمان 18 متر است و نمای بیرونی شامل سه بخش می‌شود.
- بخش اول که بخش پایینی است با دیواره‌های ضخیم ساخته‌شده و در هر ضلع آن یک طاق‌نما ایجادشده است. این طاق‌نمای قوس‌دار شامل نورگیرهای بزرگی می‌شوند که وظیفه هدایت نور به داخل گنبد را بر عهده داشته‌اند. در هر ضلع آن از این گنبد نیز یک درب قرار داده‌شده بود. امروزه این درب‌ها برای استحکام بنا پوشیده شده‌اند و تنها یک درب بازماندهاست.
- بخش دوم این بنا به عرض 5.1 متر ساخته‌شده و دارای نورگیرهایی مستطیل شکل است.
- بخش پایانی این گنبد نیز یک متر عقب‌تر از بخش میانی شروع می‌شود و دارای 32 ضلع است که با استفاده از آجر و سنگ ایجادشده است و روی این بخش گنبد تمام آجری قرارگرفته است.
دیواره‌های اضلاع تمام از سنگ است. هرکدام از این اطلاع دو متر عرض دارند. در داخل این گنبد گچ‌بری و نقاشی شده است. مصالح به‌کاررفته در گنبد این بنا نیز ترکیب آجر و گچ بوده که از داخل گچ‌بری شده است. در ساخت این گنبد از شیر شتر به‌جای آب برای استحکام بیشتر ملات مصالح استفاده شده است. البته برخی از کارشناسان این نظریه را رد کرده‌اند.
برخی از شایعات در خصوص معماری این گنبد این است که مصالح این بنا با استفاده از خاکستر و سفیده تخم‌مرغ تقویت‌شده و همین امر باعث استحکام این بناشده است. شباهت طاق این گنبد با طاق کسری نیز یکی از ویژگی‌های معماری این بنا است.
کتیبه‌های یافت شده در گنبد جبلیه
بنای تاریخی و دیدنی گنبد سنگی جبلیه بعد از ورود اسلام به ایران به‌عنوان یک آرامگاه معروف و مشهور مورد استفاده قرارگرفته و همین امر باعث شده در داخل این گنبد کتیبه‌های گوناگونی به دست بیاید. ارزشمندترین کتیبه پیداشده در این گنبد مربوط به بنای یادبود یک مسجد در ارتفاعات شهرستان بافت است. این کتیبه به خط کوفی نوشته‌شده است.
کتیبه مهم دیگری که در گنبد سنگی جبلیه یافت شده است، کتیبه کوچکی مربوط به آرامگاه یکی از اشخاص مهم در دوران بعد از اسلام است. روی این کتیبه آیه‌ای از سوره مبارکه آل‌عمران حک‌شده است. بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده در مجموعه 120 کتیبه سنگی در این گنبد یافت شده است. امروزه از گنبد سنگی جبلیه به‌عنوان موزه کتیبه شناسی و سنگ‌شناسی استفاده می‌شود.
آدرس و مسیر دسترسی به گنبد جبلیه
گنبد جبلیه در استان کرمان، شهر کرمان در خیابان شهدا واقع‌شده است. برای رسیدن به گنبد سنگی جبلیه باید به سمت کوه‌های صاحب‌الزمان و خیابان زریسف در قسمت شرقی شهر کرمان بروید. این بنا در نزدیک خیابان واقع‌شده و شما می‌توانید از دور نیز این بنا را مشاهده کنید. در اطراف این بنا هیچ ساختمان دیگری قرار ندارد و تنها درختان محوطه سرسبز آن هستند که دیده می‌شوند.
بهترین زمان سفر و بازدید از گنبد جبلیه
برای دیدن گنبد تاریخی و سنگی جبلیه بهترین زمان بهار است و در فصل بهار درختان اطراف این گنبد در سبزترین و زیباترین حالت‌های خود هستند. همچنین دمای هوای شهر کرمان نیز در شرایط معتدل قرار دارد. فضای بیرونی این گنبد شامل چمن و فضای سبز مناسبی است که به‌عنوان استراحتگاه برای گردشگران ایجادشده است.
شما می‌توانید با خودروی شخصی تا نزدیک گنبد بروید. پارکینگ مناسبی برای خودروی‌های شخصی در نزدیک این گنبد ایجادشده است. در نزدیک این گنبد فروشگاه و یا رستورانی پیدا نمی‌شود ولی نزدیک رستوران به این گنبد تنها 2 کیلومتر فاصله دارد و شما می‌توانید به‌راحتی در مسیر رسیدن به این گنبد انواع رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌ها را مشاهده کنید.
ساعت بازدید و قیمت بلیط گنبد سنگی جبلیه
اگر بخواهید از نمای بیرون این گنبد بازدید کنید نیازی به ورودی و ساعت بازدید مشخصی نیست و هر زمان که بخواهید می‌توانید از آن بازدید کنید. زمان بازدید و فروش بلیت برای بازدید از داخل گنبد از ساعت 9 صبح الی 6 بعدازظهر است. هزینه بلیت ورودی برای اتباع ایرانی 2.500 تومان است و گردشگران خارجی باید 10 هزار تومان به‌عنوان بلیت ورودی پرداخت کنند.
این گنبد در نزدیکی دیگر آثار باستانی و گردشگری کرمان قرارگرفته است و شما می‌توانید به‌راحتی از یکی از این جاذبه‌های دیدنی بازدید کنید. در ادامه به این جاذبه‌های دیدنی اشاره‌شده است. (این فاصله‌ها به کیلومتر اعلام‌شده است.)
جاذبه‌های دیدنی نزدیک به گنبد جبلیه
- قلعه دختر: فاصله تا گنبد ۲.۶ کیلومتر
- میدان گنجعلی خان: فاصله تا گنبد ۶ کیلومتر
- یخدان مویدی: فاصله تا گنبد ۶ کیلومتر
- بازار مسگرها: فاصله تا گنبد ۶ کیلومتر
- حمام وکیل: فاصله تا گنبد ۶.۴ کیلومتر
- ارگ بم: فاصله تا گنبد ۶.۶ کیلومتر
- موزه هنرهای معاصر کرمان: فاصله تا گنبد ۶.۸ کیلومتر
- از دیگر جاهای دیدنی کرمان می‌توان از باغ فتح آباد کرمان و آتشکده کرمان نام برد.
در عکس بالا دست بافت‌های پته دوزی که از سوغات کرمان و صنایع دستی ایران در جلوی گنبد سنگی شهر کرمان مشاهده می‌نمایید.
آب و هوای شهر کرمان
در بخش‌های بالا به بهترین زمان سفر به شهر کرمان اشاره شده است. در این بخش برای داشتن سفری دلپذیر به این شهر زیبا، آب و هوای این شهر آورده شده است. با مراجعه به این بخش می‌توانید در لحظه از آب و هوا و شرایط دمایی این شهر آگاه شوید.
لوکیشن دقیق گنبد جبلیه
در بخش‌های بالای این مقاله به آدرس و مسیرهای دسترسی به این گنبد تاریخی اشاره شده است. درصورتی‌که از خودروی شخصی استفاده نکنید می‌توانید با تاکسی و یا اتوبوس به سمت این گنبد حرکت کنید. این گنبد دارای سرویس بهداشتی، نمازخانه و آب آشامیدنی است. حداکثر زمان بازدید از این گنبد در حدود 2 ساعت است.
برای دسترسی به این بنای سنگی زیبا در این قسمت لوکیشن دقیق این گنبد آورده شده است. با مراجعه به این بخش و با کمک نرم افزارهای نقشه‌خوانی گوشی همراه هوشمندتان تا رسیدن به این بنای زیبا را به سادگی مسیریابی کنید.
اگر روش استفاده از نرم افزار گوگل مپ را نمی‌دانید، بر روی این لینک کلیک کرده تا شما را در روش استفاده از آن راهنمایی کنید.
امتیاز شما به این صفحه:
گنبد جبلیه کرمان
گنبد جبلیه کرمان بنا سنگی مربوط به پیش از اسلام از دیدنی های کرمان است. در مقاله بالا به معرفی، تاریخچه، ساعت بازدید، معماری، آب و هوای شهر کرمان، لوکیشن دقیق و آدرس گنبد جبلیه پرداختیم.