حیات وحش ایران با توجه به موقعیت کشور متنوع است. تنوع و تضاد محیط طبیعی ایران یکی از برگهای برنده محیط زیست ایران است. تفاوت و تنوع زیستگاه در ایران از کویری و گرم و خشک تا دشتهای سرسبز و حاصلخیز است. این امر سبب تنوع زیستی موجودات زنده و حیوان های ایران میشود. در ادامه به معرفی علمی، زیستگاهها، انواع حیوانات ایران، پستانداران، پرندگان، حشرات و پروانه های ایران خواهیم پرداخت.
تعریف علمی حیات وحش
حیات وحش در منابع علمی مجموعهای از جانوران و گیاهانی که در طبیعت و بدون دخالت انسان در محیط طبیعی خود به صورت آزادانه زیست میکنند، گفته میشود. در تعریف گردشگری این عبارت عموما به جانوران محدود میشود.
زیستگاههای ایران
سرزمین کهن و پهناور ایران با عمری چندصد میلیون ساله، دست خوش تغییرات و فراز و نشیبهای بسیاری بوده است. مهمترین و اصلیترین آنها پیدایش چین خوردگیهای رشته کوه البرز و نواحی مرکزی و بعد از آن کوههای رشته کوه زاگرس است. این رویداد عظیم دهها میلیون سال پیش سیمای کشور ایران را رسم کرده است.
وجود همین تغییرات در مورفولوژی ایران، سبب ایجاد اقلیمهای متنوع مانند کویری و گرم و خشک، دشتهای سرسبز حاصلخیز، مناطق نیمه گرم سیری، کوهستانی و جنگلی معتدل شده است.
وجود زیستگاههای متنوع و غنی در نوع خود، جانوران مهاجری را در طول تاریخ به ایران کشیده است. برخی از این جانوران بومی و سازگار ایران شدهاند و همین امر تنوع زیستی در ایران را غنیتر کرده است.
تاثیر آب و هوا در زندگی جانوران
شواهد بدست آمده بسیاری حاکی از آن است، که تنوع زیستی در ایران در گذشته بسیار بیش از امروز بوده است. این آثار و شواهد را میتوان در نوشتههای قدیمی ایران که مربوط به 7 تا 9 میلیون سال پیش در مراغه کشف شده دید. در آن آثاری از مورچهخوار، تنبل، زرافه، کرگدن، فیل و ببر دندان خنجری و حتی میمون را دید. این نوشته در زیر خاکسترهای آتشفشانی سهند یافت شده است.
در این انقراض انسان سهمی ناچیز و اندک دارد. مهمترین علت انقراض آنها وقایع زمین شناختی بوده است. با خالی شدن این زیستگاهها و کنامها، جانوران مهاجر از شمال شرقی آسیا، اروپا و حتی از آفریقا به ایران آمدهاند.
تقسیمبندی حیاتوحش ایران(فون بومی ایران)
تنوع حیات وحش ایران با وجود صدمات فراوانی که به سبب شکار بیرویه صورت گرفته، همچنان چشمگیر است.حیوان های ایران به 174 گونه ماهی، 206 گونه خزنده، 514 گونه پرنده، 20 گونه دوزیست، 194 گونه پستاندار تقسیم شده است. و از این اعداد و ارقام 12 گونه ماهی، 2 گونه دوزیست، 11 گونه خزنده، 15 گونه پستاندار و 16 گونه پرنده در معرض خطر انقراض اعلام شده اند.
پستانداران ایران
زیستگاههای متنوع ایران سبب تنوع بسیار زیاد پستانداران در ایران شده است. پستانداران ایران حداقل از 194 گونه شامل میشوند. از خار پشتها شروع میشوند تا دلفینها و گربه سانان متغیر اند.
پرندگان ایران
پرندگان زیباترن و پرطرفدارترین گونههای جانوری ایران اند، که قدم در اساطیر و داستانهای کهن ایران نیز گذاشته است. پراکنش و زیستگاه برخی از پرندگان ایران به پهنای ایران است. برخی دیگر محدود به نواحی خاصی از ایران اند. پرندگان ایران با حداقل 532 گونه شناخته شده، شامل پرندگان بومی، مهاجر و مهاجر عبوری را شامل میشوند.
دوزیستان ایران
دوزیستان نخستین جاندارانی بودهاند، که در سطح خشکی پدیدار شدهاند. تنوع این نوع از جانوران در ایران بسیار کم است. دوزیستان ایران با حداقل 22 گونه شناخته شده هستند.
خزندگان ایران
بقایای بجای مانده از دوران دایناسورها همین خانواده خزندگانان اند. آنها با پشت سر گذاشتن حوادث و وقایع خود را از خطر انقراض نجات دادند. در ایران لاکپشتها و خزندگان مشهوری از خاندان دایناسور باقی مانده اند. خزندگان ایران با حداقل 243 گونه شناخته شده شامل لاک پشتها، مارمولکها،مارها و یک گونه تمساح.
ماهیهای ایران
شمال و جنوب ایران را دریاها و دریاچههای مشهور و بزرگی فرا گرفته است. در این آبها ماهیها و آبزیانی زندگی میکنند، که بومی این آبها شده اند. ماهیان ایران با حداقل 180 گونه شناخته شده شامل ماهیان داخل وجود دارند.
پروانه های ایران از دیرباز نقش بسزایی در طبیعت و فرهنگ این زیست بوم داشتهاند. زمانی که از حیات وحش ایران و حیوانات ایران حرف به میان میاد، کمتر کسی ذهنش به سمت پروانه های ایران میرود. با توجه به موقعيت جغرافياي ايران، وسعت زیاد و آب وهواي آن، تنوع گونههاي مختلف پروانهها در آن وجود دارد.
حیات وحش ایران با توجه به موقعیت کشور متنوع است. تنوع و تضاد محیط طبیعی ایران یکی از برگهای برنده محیط زیست ایران است. تفاوت و تنوع زیستگاه در ایران از کویری و گرم و خشک تا دشتهای سرسبز و حاصلخیز است. این امر سبب تنوع زیستی موجودات زنده و حیوان های ایران میشود. در ادامه به معرفی علمی، زیستگاهها، انواع حیوانات ایران، پستانداران، پرندگان، حشرات و پروانه های ایران خواهیم پرداخت.
تعریف علمی حیات وحش
حیات وحش در منابع علمی مجموعهای از جانوران و گیاهانی که در طبیعت و بدون دخالت انسان در محیط طبیعی خود به صورت آزادانه زیست میکنند، گفته میشود. در تعریف گردشگری این عبارت عموما به جانوران محدود میشود.
زیستگاههای ایران
سرزمین کهن و پهناور ایران با عمری چندصد میلیون ساله، دست خوش تغییرات و فراز و نشیبهای بسیاری بوده است. مهمترین و اصلیترین آنها پیدایش چین خوردگیهای رشته کوه البرز و نواحی مرکزی و بعد از آن کوههای رشته کوه زاگرس است. این رویداد عظیم دهها میلیون سال پیش سیمای کشور ایران را رسم کرده است.
وجود همین تغییرات در مورفولوژی ایران، سبب ایجاد اقلیمهای متنوع مانند کویری و گرم و خشک، دشتهای سرسبز حاصلخیز، مناطق نیمه گرم سیری، کوهستانی و جنگلی معتدل شده است.
وجود زیستگاههای متنوع و غنی در نوع خود، جانوران مهاجری را در طول تاریخ به ایران کشیده است. برخی از این جانوران بومی و سازگار ایران شدهاند و همین امر تنوع زیستی در ایران را غنیتر کرده است.
تاثیر آب و هوا در زندگی جانوران
شواهد بدست آمده بسیاری حاکی از آن است، که تنوع زیستی در ایران در گذشته بسیار بیش از امروز بوده است. این آثار و شواهد را میتوان در نوشتههای قدیمی ایران که مربوط به 7 تا 9 میلیون سال پیش در مراغه کشف شده دید. در آن آثاری از مورچهخوار، تنبل، زرافه، کرگدن، فیل و ببر دندان خنجری و حتی میمون را دید. این نوشته در زیر خاکسترهای آتشفشانی سهند یافت شده است.
در این انقراض انسان سهمی ناچیز و اندک دارد. مهمترین علت انقراض آنها وقایع زمین شناختی بوده است. با خالی شدن این زیستگاهها و کنامها، جانوران مهاجر از شمال شرقی آسیا، اروپا و حتی از آفریقا به ایران آمدهاند.
تقسیمبندی حیاتوحش ایران(فون بومی ایران)
تنوع حیات وحش ایران با وجود صدمات فراوانی که به سبب شکار بیرویه صورت گرفته، همچنان چشمگیر است.حیوان های ایران به 174 گونه ماهی، 206 گونه خزنده، 514 گونه پرنده، 20 گونه دوزیست، 194 گونه پستاندار تقسیم شده است. و از این اعداد و ارقام 12 گونه ماهی، 2 گونه دوزیست، 11 گونه خزنده، 15 گونه پستاندار و 16 گونه پرنده در معرض خطر انقراض اعلام شده اند.
پستانداران ایران
زیستگاههای متنوع ایران سبب تنوع بسیار زیاد پستانداران در ایران شده است. پستانداران ایران حداقل از 194 گونه شامل میشوند. از خار پشتها شروع میشوند تا دلفینها و گربه سانان متغیر اند.
پرندگان ایران
پرندگان زیباترن و پرطرفدارترین گونههای جانوری ایران اند، که قدم در اساطیر و داستانهای کهن ایران نیز گذاشته است. پراکنش و زیستگاه برخی از پرندگان ایران به پهنای ایران است. برخی دیگر محدود به نواحی خاصی از ایران اند. پرندگان ایران با حداقل 532 گونه شناخته شده، شامل پرندگان بومی، مهاجر و مهاجر عبوری را شامل میشوند.
دوزیستان ایران
دوزیستان نخستین جاندارانی بودهاند، که در سطح خشکی پدیدار شدهاند. تنوع این نوع از جانوران در ایران بسیار کم است. دوزیستان ایران با حداقل 22 گونه شناخته شده هستند.
خزندگان ایران
بقایای بجای مانده از دوران دایناسورها همین خانواده خزندگانان اند. آنها با پشت سر گذاشتن حوادث و وقایع خود را از خطر انقراض نجات دادند. در ایران لاکپشتها و خزندگان مشهوری از خاندان دایناسور باقی مانده اند. خزندگان ایران با حداقل 243 گونه شناخته شده شامل لاک پشتها، مارمولکها،مارها و یک گونه تمساح.
ماهیهای ایران
شمال و جنوب ایران را دریاها و دریاچههای مشهور و بزرگی فرا گرفته است. در این آبها ماهیها و آبزیانی زندگی میکنند، که بومی این آبها شده اند. ماهیان ایران با حداقل 180 گونه شناخته شده شامل ماهیان داخل وجود دارند.
پروانه های ایران از دیرباز نقش بسزایی در طبیعت و فرهنگ این زیست بوم داشتهاند. زمانی که از حیات وحش ایران و حیوانات ایران حرف به میان میاد، کمتر کسی ذهنش به سمت پروانه های ایران میرود. با توجه به موقعيت جغرافياي ايران، وسعت زیاد و آب وهواي آن، تنوع گونههاي مختلف پروانهها در آن وجود دارد.
چک چک پرنده ای از خانواده مگس گیران با گونه های مختلف از حیوانات ایران است. در ادامه به معرفی، رفتار چکچک، انواع، تغذیه و تولید مثل پرنده چک چک میپردازیم.
قوچ اراک زير گونه تركيبي از قوچ ارمني و اصفهان است. گوسفندهاي وحشي ايران از حيوانات بومي حيات وحش ايران محسوب ميشوند. در اين محتوا سعي شده است تا به شناسايي قوچ و ميشهاي ايران، نحوه شناسايي قوچ اراك بپردازیم. همینطور معرفي بیشتر بخوانید
سار صورتي از پرندگان مهاجر عبوري حيات وحش ايران است، كه تابستانها به صورت انبوه در ايران مشاهده ميشوند. اين پرنده زيبا از راستهي گنجشکسانان و از خانواده ساريان است. در ايران سه نوع سار با نامهاي سار، سار صورتي و مرغ بیشتر بخوانید
عقاب طلايي از پرندگان شكاري و از نادر و كميابترين حيوانات بومي حيات وحش ايران است. در ادامه به مشخصات، صدا، تولید مثل، زیستگاه، تغذیه و جوجه عقاب طلایی میپردازیم.
قوچ البرز مرکزی یکی دیگر از حیوانات ایران است، که به خانواده پرجمعیت حیات وحش ایران تعلق دارد. ایران با هفت گونه گوسفند وحشی، بیش از هر کشور دیگری دارای قوچ و میش است. این هفت گونه گوسفند وحشی با نامهای قوچ بیشتر بخوانید
درنای امید آخرین درنای مهاجر که از سیبری به تالاب فریدونکنار هرسال مهاجرت میکند. درنای امید در روز چهارشنبهی 14 آبان ماه 1399 از سرزمینهای سیبری به تالاب فریدونکنار رسید. بازگشت این درنا دوستداران حیات وحش را به وجد آورد. امید، تنها بیشتر بخوانید
قوچ ارمنی یکی از انواع قوچ های ایران است. گوسفند وحشی ارمنی با نام علمی Ovis ammon gmelini از زیر گونههای گوسفندان وحشی است. تعداد كروموزومهای این گوسفندان وحشی ۵۴ است. این گوسفندان وحشی با نام گوسفند قرمز ایران نیز شناخته شده بیشتر بخوانید