حیات وحش ایران با توجه به موقعیت کشور متنوع است. تنوع و تضاد محیط طبیعی ایران یکی از برگهای برنده محیط زیست ایران است. تفاوت و تنوع زیستگاه در ایران از کویری و گرم و خشک تا دشتهای سرسبز و حاصلخیز است. این امر سبب تنوع زیستی موجودات زنده و حیوان های ایران می‌شود. در ادامه به معرفی علمی، زیستگاهها، انواع حیوانات ایران، پستانداران، پرندگان، حشرات و پرنده های ایران خواهیم پرداخت.
تعریف علمی حیات وحش
حیات وحش در منابع علمی مجموعهای از جانوران و گیاهانی که در طبیعت و بدون دخالت انسان در محیط طبیعی خود به صورت آزادانه زیست می‌کنند، گفته می‌شود. در تعریف گردشگری این عبارت عموما به جانوران محدود می‌شود.
زیستگاه‌های ایران
سرزمین کهن و پهناور ایران با عمری چندصد میلیون ساله، دست خوش تغییرات و فراز و نشیبهای بسیاری بوده است. مهمترین و اصلیترین آنها پیدایش چین خوردگیهای البرز و نواحی مرکزی و بعد از آن کوههای زاگرس است. این رویداد عظیم دهها میلیون سال پیش سیمای کشور ایران را رسم کرده است.
وجود همین تغییرات در مورفولوژی ایران، سبب ایجاد اقلیمهای متنوع مانند کویری و گرم و خشک، دشتهای سرسبز حاصلخیز، مناطق نیمه گرم سیری، کوهستانی و جنگلی معتدل شده است.
وجود زیستگاه‌های متنوع و غنی در نوع خود، جانوران مهاجری را در طول تاریخ به ایران کشیده است. برخی از این جانوران بومی و سازگار ایران شدهاند و همین امر تنوع زیستی در ایران را غنیتر کرده است.
تاثیر آب و هوا در زندگی جانوران
شواهد بدست آمده بسیاری حاکی از آن است، که تنوع زیستی در ایران در گذشته بسیار بیش از امروز بوده است. این آثار و شواهد را می‌توان در نوشتههای قدیمی ایران که مربوط به 7 تا 9 میلیون سال پیش در مراغه کشف شده دید. در آن آثاری از مورچهخوار، تنبل، زرافه، کرگدن، فیل و ببر دندان خنجری و حتی میمون را دید. این نوشته در زیر خاکسترهای آتشفشانی سهند یافت شده است.
در این انقراض انسان سهمی ناچیز و اندک دارد. مهمترین علت انقراض آنها وقایع زمین شناختی بوده است. با خالی شدن این زیستگاهها و کنامها، جانوران مهاجر از شمال شرقی آسیا، اروپا و حتی از آفریقا به ایران آمدهاند.
تقسیم‌بندی حیات‌وحش ایران(فون بومی ایران)
تنوع حیات وحش ایران با وجود صدمات فراوانی که به سبب شکار بیرویه صورت گرفته، همچنان چشمگیر است.حیوان های ایران به 174 گونه ماهی، 206 گونه خزنده، 514 گونه پرنده، 20 گونه دوزیست، 194 گونه پستاندار تقسیم شده است. و از این اعداد و ارقام 12 گونه ماهی، 2 گونه دوزیست، 11 گونه خزنده، 15 گونه پستاندار و 16 گونه پرنده در معرض خطر انقراض اعلام شده اند.
پستانداران ایران
زیستگاه‌های متنوع ایران سبب تنوع بسیار زیاد پستانداران در ایران شده است. پستانداران ایران حداقل از 194 گونه شامل میشوند. از خار پشتها شروع میشوند تا دلفینها و گربه سانان متغیر اند.
پرندگان ایران
پرندگان زیباترن و پرطرفدارترین گونه‌های جانوری ایران اند، که قدم در اساطیر و داستانهای کهن ایران نیز گذاشته است. پراکنش و زیستگاه برخی از پرندگان ایران به پهنای ایران است. برخی دیگر محدود به نواحی خاصی از ایران اند. پرندگان ایران با حداقل 532 گونه شناخته شده، شامل پرندگان بومی، مهاجر و مهاجر عبوری را شامل میشوند.
دوزیستان ایران
دوزیستان نخستین جاندارانی بودهاند، که در سطح خشکی پدیدار شدهاند. تنوع این نوع از جانوران در ایران بسیار کم است. دوزیستان ایران با حداقل 22 گونه شناخته شده هستند.
خزندگان ایران
بقایای بجای مانده از دوران دایناسورها همین خانواده خزندگانان اند. آنها با پشت سر گذاشتن حوادث و وقایع خود را از خطر انقراض نجات دادند. در ایران لاکپشتها و خزندگان مشهوری از خاندان دایناسور باقی مانده اند. خزندگان ایران با حداقل 243 گونه شناخته شده شامل لاک پشتها، مارمولکها،مارها و یک گونه تمساح.
ماهی‌های ایران
شمال و جنوب ایران را دریاها و دریاچههای مشهور و بزرگی فرا گرفته است. در این آبها ماهیها و آبزیانی زندگی می‌کنند، که بومی این آبها شده اند. ماهیان ایران با حداقل 180 گونه شناخته شده شامل ماهیان داخل وجود دارند.
پروانه های ایران از دیرباز نقش بسزایی در طبیعت و فرهنگ این زیست بوم داشته‌اند. زمانی که از حیات وحش ایران و حیوانات ایران حرف به میان میاد، کمتر کسی ذهنش به سمت پروانه های ایران می‌رود. با توجه به موقعيت جغرافياي ايران، وسعت زیاد و آب وهواي آن، تنوع گونههاي مختلف پروانهها در آن وجود دارد.
حیات وحش ایران با توجه به موقعیت کشور متنوع است. تنوع و تضاد محیط طبیعی ایران یکی از برگهای برنده محیط زیست ایران است. تفاوت و تنوع زیستگاه در ایران از کویری و گرم و خشک تا دشتهای سرسبز و حاصلخیز است. این امر سبب تنوع زیستی موجودات زنده و حیوان های ایران می‌شود. در ادامه به معرفی علمی، زیستگاهها، انواع حیوانات ایران، پستانداران، پرندگان، حشرات و پرنده های ایران خواهیم پرداخت.
تعریف علمی حیات وحش
حیات وحش در منابع علمی مجموعهای از جانوران و گیاهانی که در طبیعت و بدون دخالت انسان در محیط طبیعی خود به صورت آزادانه زیست می‌کنند، گفته می‌شود. در تعریف گردشگری این عبارت عموما به جانوران محدود می‌شود.
زیستگاه‌های ایران
سرزمین کهن و پهناور ایران با عمری چندصد میلیون ساله، دست خوش تغییرات و فراز و نشیبهای بسیاری بوده است. مهمترین و اصلیترین آنها پیدایش چین خوردگیهای البرز و نواحی مرکزی و بعد از آن کوههای زاگرس است. این رویداد عظیم دهها میلیون سال پیش سیمای کشور ایران را رسم کرده است.
وجود همین تغییرات در مورفولوژی ایران، سبب ایجاد اقلیمهای متنوع مانند کویری و گرم و خشک، دشتهای سرسبز حاصلخیز، مناطق نیمه گرم سیری، کوهستانی و جنگلی معتدل شده است.
وجود زیستگاه‌های متنوع و غنی در نوع خود، جانوران مهاجری را در طول تاریخ به ایران کشیده است. برخی از این جانوران بومی و سازگار ایران شدهاند و همین امر تنوع زیستی در ایران را غنیتر کرده است.
تاثیر آب و هوا در زندگی جانوران
شواهد بدست آمده بسیاری حاکی از آن است، که تنوع زیستی در ایران در گذشته بسیار بیش از امروز بوده است. این آثار و شواهد را می‌توان در نوشتههای قدیمی ایران که مربوط به 7 تا 9 میلیون سال پیش در مراغه کشف شده دید. در آن آثاری از مورچهخوار، تنبل، زرافه، کرگدن، فیل و ببر دندان خنجری و حتی میمون را دید. این نوشته در زیر خاکسترهای آتشفشانی سهند یافت شده است.
در این انقراض انسان سهمی ناچیز و اندک دارد. مهمترین علت انقراض آنها وقایع زمین شناختی بوده است. با خالی شدن این زیستگاهها و کنامها، جانوران مهاجر از شمال شرقی آسیا، اروپا و حتی از آفریقا به ایران آمدهاند.
تقسیم‌بندی حیات‌وحش ایران(فون بومی ایران)
تنوع حیات وحش ایران با وجود صدمات فراوانی که به سبب شکار بیرویه صورت گرفته، همچنان چشمگیر است.حیوان های ایران به 174 گونه ماهی، 206 گونه خزنده، 514 گونه پرنده، 20 گونه دوزیست، 194 گونه پستاندار تقسیم شده است. و از این اعداد و ارقام 12 گونه ماهی، 2 گونه دوزیست، 11 گونه خزنده، 15 گونه پستاندار و 16 گونه پرنده در معرض خطر انقراض اعلام شده اند.
پستانداران ایران
زیستگاه‌های متنوع ایران سبب تنوع بسیار زیاد پستانداران در ایران شده است. پستانداران ایران حداقل از 194 گونه شامل میشوند. از خار پشتها شروع میشوند تا دلفینها و گربه سانان متغیر اند.
پرندگان ایران
پرندگان زیباترن و پرطرفدارترین گونه‌های جانوری ایران اند، که قدم در اساطیر و داستانهای کهن ایران نیز گذاشته است. پراکنش و زیستگاه برخی از پرندگان ایران به پهنای ایران است. برخی دیگر محدود به نواحی خاصی از ایران اند. پرندگان ایران با حداقل 532 گونه شناخته شده، شامل پرندگان بومی، مهاجر و مهاجر عبوری را شامل میشوند.
دوزیستان ایران
دوزیستان نخستین جاندارانی بودهاند، که در سطح خشکی پدیدار شدهاند. تنوع این نوع از جانوران در ایران بسیار کم است. دوزیستان ایران با حداقل 22 گونه شناخته شده هستند.
خزندگان ایران
بقایای بجای مانده از دوران دایناسورها همین خانواده خزندگانان اند. آنها با پشت سر گذاشتن حوادث و وقایع خود را از خطر انقراض نجات دادند. در ایران لاکپشتها و خزندگان مشهوری از خاندان دایناسور باقی مانده اند. خزندگان ایران با حداقل 243 گونه شناخته شده شامل لاک پشتها، مارمولکها،مارها و یک گونه تمساح.
ماهی‌های ایران
شمال و جنوب ایران را دریاها و دریاچههای مشهور و بزرگی فرا گرفته است. در این آبها ماهیها و آبزیانی زندگی می‌کنند، که بومی این آبها شده اند. ماهیان ایران با حداقل 180 گونه شناخته شده شامل ماهیان داخل وجود دارند.
پروانه های ایران از دیرباز نقش بسزایی در طبیعت و فرهنگ این زیست بوم داشته‌اند. زمانی که از حیات وحش ایران و حیوانات ایران حرف به میان میاد، کمتر کسی ذهنش به سمت پروانه های ایران می‌رود. با توجه به موقعيت جغرافياي ايران، وسعت زیاد و آب وهواي آن، تنوع گونههاي مختلف پروانهها در آن وجود دارد.
هما یکی از کمیاب‌ترین پرنده‌‌های لاشه‌خوار جهان و حیات وحش ایران است. اين پرنده عظيم و بزرگ پادشاه پرواز در ارتفاعات است. در اين مقاله سعي شده است كه به مشخصات ظاهري و رژيم غذايي هما، عادات و رفتار اين پرنده، توليد بیشتر بخوانید
جغد کوچک (Athene noctua) از پرندگان شکاری راسته جغدسانان (Strigiformes) و تیره جغدیان (Strigidae) است. این پرنده‌ی زیبا به دلیل گستردگی و فراوانی در ایران، زینت بخش حیات وحش ایران است. به همین دلیل گاهی آن را به نام جغد کوچک ایرانی بیشتر بخوانید
سبزقبا، جواهری در حیات وحش ایران است که در کل سرزمین ایران می‌توان آنها را یافت. سبزقباها پرندگان زیبا و با ترکیب رنگ‌های منحصر به فرد هستند که هر بیننده ای را مجذوب خودشان می‌کنند. راسته‌ی سبزقباسانان با نام علمی Coraciidae شامل بیشتر بخوانید
گراز از حيوانات بومي ايران است كه به راسته جفت‌سمان تعلق دارد. اين حيوان در اکثر مناطق ايران پراکنده و از جمله حیات وحش ایران است. این حیوان نیز با نام خوک وحشی نیز شناخته می‌شود. در اين مقاله به مشخصات ظاهري، بیشتر بخوانید
كبك از پرندگان زیبای خشکی زی، با اندازه متوسط است، که نوع وحشی آنها در مناطق کوهستانی یافت می‌شود. کبک در چرخه حیوانات ایران نقش بسزایی دارد. اين پرندگان به خانواده‌ي قرقاول (Phasianidae) تعلق دارند. در این مقاله به مشخصات ظاهري، زيستگاه، بیشتر بخوانید
کاراکال یا سیاه گوش یکی از زیباترین گونه‌های جانوري بومی ایران است. این حیوان از خانواده حیات وحش ایران از انواع زیرخانواده‌ي گربه‌سانان کوچک است. در اين مقاله سعي شده است به مشخصات ظاهري، ويژگي‌هاي شاخص، تفاوت آن با وشق، زيستگاه و بیشتر بخوانید
پروانه های ایران از دیرباز نقش بسزایی در طبیعت و فرهنگ این زیست بوم داشته‌اند. زمانی که از حیات وحش ایران و حیوانات ایران حرف به میان میاد، کمتر کسی ذهنش به سمت پروانه های ایران می‌رود. با توجه به موقعيت جغرافياي بیشتر بخوانید
پیغو، پرنده شکاری با جثه‌ی کوچک پیغو پرند‌ای زیبا، چالاک، باهوش و در شکار بسيار توانمند از حیوان های ایران است. پيغو یا باشه پرنده‌اي كوچك با نام علمی Accipiter berripes و با نام انگلیسی Levant Sparrowhawk است. پیغوی کوچک با نام بیشتر بخوانید
یوزپلنگ ایرانی یوزپلنگ یکی از حیوان های ایران در حال انقراض است، که نیازمند توجه و مدیریت بالایی در سطح کلان و خرد است. حیات وحش ایران امروزه به نسبت گذشته دارای اکوسیستم محدودتری است. بسیاری از گونه‌های حیوانهای ایرانی به دلیل بیشتر بخوانید
شهدخوار یا شهدخور، یکی از پرندگان کوچک حیات وحش ایران و یکی از کوچک‌ترین جانداران خونگرم دنیا است. این پرنده در استان‌های جنوبی به ویژه استان سیستان و بلوچستان زندگی می‌کند. در این مقاله به معرفی مرغ شهدخوار، مشخصات ظاهری، تغییر رنگ، بیشتر بخوانید
