حیات وحش ایران با توجه به موقعیت کشور متنوع است. تنوع و تضاد محیط طبیعی ایران یکی از برگهای برنده محیط زیست ایران است. تفاوت و تنوع زیستگاه در ایران از کویری و گرم و خشک تا دشتهای سرسبز و حاصلخیز است. این امر سبب تنوع زیستی موجودات زنده و حیوان های ایران میشود. در ادامه به معرفی علمی، زیستگاهها، انواع حیوانات ایران، پستانداران، پرندگان، حشرات و پروانه های ایران خواهیم پرداخت.
تعریف علمی حیات وحش
حیات وحش در منابع علمی مجموعهای از جانوران و گیاهانی که در طبیعت و بدون دخالت انسان در محیط طبیعی خود به صورت آزادانه زیست میکنند، گفته میشود. در تعریف گردشگری این عبارت عموما به جانوران محدود میشود.
زیستگاههای ایران
سرزمین کهن و پهناور ایران با عمری چندصد میلیون ساله، دست خوش تغییرات و فراز و نشیبهای بسیاری بوده است. مهمترین و اصلیترین آنها پیدایش چین خوردگیهای رشته کوه البرز و نواحی مرکزی و بعد از آن کوههای رشته کوه زاگرس است. این رویداد عظیم دهها میلیون سال پیش سیمای کشور ایران را رسم کرده است.
وجود همین تغییرات در مورفولوژی ایران، سبب ایجاد اقلیمهای متنوع مانند کویری و گرم و خشک، دشتهای سرسبز حاصلخیز، مناطق نیمه گرم سیری، کوهستانی و جنگلی معتدل شده است.
وجود زیستگاههای متنوع و غنی در نوع خود، جانوران مهاجری را در طول تاریخ به ایران کشیده است. برخی از این جانوران بومی و سازگار ایران شدهاند و همین امر تنوع زیستی در ایران را غنیتر کرده است.
تاثیر آب و هوا در زندگی جانوران
شواهد بدست آمده بسیاری حاکی از آن است، که تنوع زیستی در ایران در گذشته بسیار بیش از امروز بوده است. این آثار و شواهد را میتوان در نوشتههای قدیمی ایران که مربوط به 7 تا 9 میلیون سال پیش در مراغه کشف شده دید. در آن آثاری از مورچهخوار، تنبل، زرافه، کرگدن، فیل و ببر دندان خنجری و حتی میمون را دید. این نوشته در زیر خاکسترهای آتشفشانی سهند یافت شده است.
در این انقراض انسان سهمی ناچیز و اندک دارد. مهمترین علت انقراض آنها وقایع زمین شناختی بوده است. با خالی شدن این زیستگاهها و کنامها، جانوران مهاجر از شمال شرقی آسیا، اروپا و حتی از آفریقا به ایران آمدهاند.
تقسیمبندی حیاتوحش ایران(فون بومی ایران)
تنوع حیات وحش ایران با وجود صدمات فراوانی که به سبب شکار بیرویه صورت گرفته، همچنان چشمگیر است.حیوان های ایران به 174 گونه ماهی، 206 گونه خزنده، 514 گونه پرنده، 20 گونه دوزیست، 194 گونه پستاندار تقسیم شده است. و از این اعداد و ارقام 12 گونه ماهی، 2 گونه دوزیست، 11 گونه خزنده، 15 گونه پستاندار و 16 گونه پرنده در معرض خطر انقراض اعلام شده اند.
پستانداران ایران
زیستگاههای متنوع ایران سبب تنوع بسیار زیاد پستانداران در ایران شده است. پستانداران ایران حداقل از 194 گونه شامل میشوند. از خار پشتها شروع میشوند تا دلفینها و گربه سانان متغیر اند.
پرندگان ایران
پرندگان زیباترن و پرطرفدارترین گونههای جانوری ایران اند، که قدم در اساطیر و داستانهای کهن ایران نیز گذاشته است. پراکنش و زیستگاه برخی از پرندگان ایران به پهنای ایران است. برخی دیگر محدود به نواحی خاصی از ایران اند. پرندگان ایران با حداقل 532 گونه شناخته شده، شامل پرندگان بومی، مهاجر و مهاجر عبوری را شامل میشوند.
دوزیستان ایران
دوزیستان نخستین جاندارانی بودهاند، که در سطح خشکی پدیدار شدهاند. تنوع این نوع از جانوران در ایران بسیار کم است. دوزیستان ایران با حداقل 22 گونه شناخته شده هستند.
خزندگان ایران
بقایای بجای مانده از دوران دایناسورها همین خانواده خزندگانان اند. آنها با پشت سر گذاشتن حوادث و وقایع خود را از خطر انقراض نجات دادند. در ایران لاکپشتها و خزندگان مشهوری از خاندان دایناسور باقی مانده اند. خزندگان ایران با حداقل 243 گونه شناخته شده شامل لاک پشتها، مارمولکها،مارها و یک گونه تمساح.
ماهیهای ایران
شمال و جنوب ایران را دریاها و دریاچههای مشهور و بزرگی فرا گرفته است. در این آبها ماهیها و آبزیانی زندگی میکنند، که بومی این آبها شده اند. ماهیان ایران با حداقل 180 گونه شناخته شده شامل ماهیان داخل وجود دارند.
پروانه های ایران از دیرباز نقش بسزایی در طبیعت و فرهنگ این زیست بوم داشتهاند. زمانی که از حیات وحش ایران و حیوانات ایران حرف به میان میاد، کمتر کسی ذهنش به سمت پروانه های ایران میرود. با توجه به موقعيت جغرافياي ايران، وسعت زیاد و آب وهواي آن، تنوع گونههاي مختلف پروانهها در آن وجود دارد.
حیات وحش ایران با توجه به موقعیت کشور متنوع است. تنوع و تضاد محیط طبیعی ایران یکی از برگهای برنده محیط زیست ایران است. تفاوت و تنوع زیستگاه در ایران از کویری و گرم و خشک تا دشتهای سرسبز و حاصلخیز است. این امر سبب تنوع زیستی موجودات زنده و حیوان های ایران میشود. در ادامه به معرفی علمی، زیستگاهها، انواع حیوانات ایران، پستانداران، پرندگان، حشرات و پروانه های ایران خواهیم پرداخت.
تعریف علمی حیات وحش
حیات وحش در منابع علمی مجموعهای از جانوران و گیاهانی که در طبیعت و بدون دخالت انسان در محیط طبیعی خود به صورت آزادانه زیست میکنند، گفته میشود. در تعریف گردشگری این عبارت عموما به جانوران محدود میشود.
زیستگاههای ایران
سرزمین کهن و پهناور ایران با عمری چندصد میلیون ساله، دست خوش تغییرات و فراز و نشیبهای بسیاری بوده است. مهمترین و اصلیترین آنها پیدایش چین خوردگیهای رشته کوه البرز و نواحی مرکزی و بعد از آن کوههای رشته کوه زاگرس است. این رویداد عظیم دهها میلیون سال پیش سیمای کشور ایران را رسم کرده است.
وجود همین تغییرات در مورفولوژی ایران، سبب ایجاد اقلیمهای متنوع مانند کویری و گرم و خشک، دشتهای سرسبز حاصلخیز، مناطق نیمه گرم سیری، کوهستانی و جنگلی معتدل شده است.
وجود زیستگاههای متنوع و غنی در نوع خود، جانوران مهاجری را در طول تاریخ به ایران کشیده است. برخی از این جانوران بومی و سازگار ایران شدهاند و همین امر تنوع زیستی در ایران را غنیتر کرده است.
تاثیر آب و هوا در زندگی جانوران
شواهد بدست آمده بسیاری حاکی از آن است، که تنوع زیستی در ایران در گذشته بسیار بیش از امروز بوده است. این آثار و شواهد را میتوان در نوشتههای قدیمی ایران که مربوط به 7 تا 9 میلیون سال پیش در مراغه کشف شده دید. در آن آثاری از مورچهخوار، تنبل، زرافه، کرگدن، فیل و ببر دندان خنجری و حتی میمون را دید. این نوشته در زیر خاکسترهای آتشفشانی سهند یافت شده است.
در این انقراض انسان سهمی ناچیز و اندک دارد. مهمترین علت انقراض آنها وقایع زمین شناختی بوده است. با خالی شدن این زیستگاهها و کنامها، جانوران مهاجر از شمال شرقی آسیا، اروپا و حتی از آفریقا به ایران آمدهاند.
تقسیمبندی حیاتوحش ایران(فون بومی ایران)
تنوع حیات وحش ایران با وجود صدمات فراوانی که به سبب شکار بیرویه صورت گرفته، همچنان چشمگیر است.حیوان های ایران به 174 گونه ماهی، 206 گونه خزنده، 514 گونه پرنده، 20 گونه دوزیست، 194 گونه پستاندار تقسیم شده است. و از این اعداد و ارقام 12 گونه ماهی، 2 گونه دوزیست، 11 گونه خزنده، 15 گونه پستاندار و 16 گونه پرنده در معرض خطر انقراض اعلام شده اند.
پستانداران ایران
زیستگاههای متنوع ایران سبب تنوع بسیار زیاد پستانداران در ایران شده است. پستانداران ایران حداقل از 194 گونه شامل میشوند. از خار پشتها شروع میشوند تا دلفینها و گربه سانان متغیر اند.
پرندگان ایران
پرندگان زیباترن و پرطرفدارترین گونههای جانوری ایران اند، که قدم در اساطیر و داستانهای کهن ایران نیز گذاشته است. پراکنش و زیستگاه برخی از پرندگان ایران به پهنای ایران است. برخی دیگر محدود به نواحی خاصی از ایران اند. پرندگان ایران با حداقل 532 گونه شناخته شده، شامل پرندگان بومی، مهاجر و مهاجر عبوری را شامل میشوند.
دوزیستان ایران
دوزیستان نخستین جاندارانی بودهاند، که در سطح خشکی پدیدار شدهاند. تنوع این نوع از جانوران در ایران بسیار کم است. دوزیستان ایران با حداقل 22 گونه شناخته شده هستند.
خزندگان ایران
بقایای بجای مانده از دوران دایناسورها همین خانواده خزندگانان اند. آنها با پشت سر گذاشتن حوادث و وقایع خود را از خطر انقراض نجات دادند. در ایران لاکپشتها و خزندگان مشهوری از خاندان دایناسور باقی مانده اند. خزندگان ایران با حداقل 243 گونه شناخته شده شامل لاک پشتها، مارمولکها،مارها و یک گونه تمساح.
ماهیهای ایران
شمال و جنوب ایران را دریاها و دریاچههای مشهور و بزرگی فرا گرفته است. در این آبها ماهیها و آبزیانی زندگی میکنند، که بومی این آبها شده اند. ماهیان ایران با حداقل 180 گونه شناخته شده شامل ماهیان داخل وجود دارند.
پروانه های ایران از دیرباز نقش بسزایی در طبیعت و فرهنگ این زیست بوم داشتهاند. زمانی که از حیات وحش ایران و حیوانات ایران حرف به میان میاد، کمتر کسی ذهنش به سمت پروانه های ایران میرود. با توجه به موقعيت جغرافياي ايران، وسعت زیاد و آب وهواي آن، تنوع گونههاي مختلف پروانهها در آن وجود دارد.
درنای امید آخرین درنای مهاجر که از سیبری به تالاب فریدونکنار هرسال مهاجرت میکند. درنای امید در روز چهارشنبهی 14 آبان ماه 1399 از سرزمینهای سیبری به تالاب فریدونکنار رسید. بازگشت این درنا دوستداران حیات وحش را به وجد آورد. امید، تنها بیشتر بخوانید
قوچ ارمنی یکی از انواع قوچ های ایران است. گوسفند وحشی ارمنی با نام علمی Ovis ammon gmelini از زیر گونههای گوسفندان وحشی است. تعداد كروموزومهای این گوسفندان وحشی ۵۴ است. این گوسفندان وحشی با نام گوسفند قرمز ایران نیز شناخته شده بیشتر بخوانید
عقاب ها پرندگان شکاری تیز چنگال از خانواده Accipitridae از راستهی شاهینسانان Falconiformes هستند. تقریباً 60 گونه مختلف از این پرندگان در جهان وجود دارد. در این محتوا سعی شده است به معرفی مشخصات ظاهری این پرندگان، بینایی و طعمه آنها، شکار بیشتر بخوانید
قوچ لارستان یکی از کوچکترین و نادرترین گوسفندان وحشی در جهان و ایران است، که فقط در جنوب ایران زیستگاه دارد. این قوچ، کمیابترین گوسفندان وحشی در ایران است. در این محتوا سعی شده است به معرفی قوچهای ایران، مشخصات ظاهری قوچ بیشتر بخوانید
روباه ها به خانواده سگ سانان(Canidea) تعلق دارند. زیبای ظاهری و ذکاوت، از مهمترین ویژگی این حیوان است. در این مقاله سعی شده است به مشخصات ظاهری این حیوان، پراکنش و زیستگاه آن، رژیم غذایی این حیوان بومی ایران، تولید مثل و بیشتر بخوانید
هدهد یا شانه به سر، پرندهای که تاج زیبا از پرها در سر دارد و با تاج معروفاش به آسانی شناسایی میشود. این پرنده، یک گونهی رایج در اروپا و آسیا است. در این مقاله سعی شده است به مشخصات ظاهری این بیشتر بخوانید
پروانه ها پس از سوسکها دومین گونهی فراوان حشرات و زیباترین حشرات در جهان هستند. این حشرات، تاریخ طبیعی طولانی در کرهی زمین دارند و در تمام قارهها، به جز قطب جنوب زیستگاه دارند. حضور آنها در نقاشیهای دیواری مصر، قدمت 3500 بیشتر بخوانید
پرنده گلو آبی (Blue Throat ) از زیباترین پرندگان مهاجر ایران است. گلو آبی (Luscinia svecica) قبلاً به عنوان یکی از اعضای خانوادهی Turdidae طبقه بندی میشد. اما در حال حاضر به عنوان یک مگسگیران Muscicapidae در بر قدیم شناخته میشود. در بیشتر بخوانید
ماهیخورک ها، پرندگان ریز نقش که به شکار ماهیهای کوچک با سرعت برقآسا معروف هستند. علاوه بر سرعت در شکار ماهی، پرهای رنگین آنها سحرانگیز است. در این مقاله به انواع این پرندگان، انواع گونههای موجود در ایران، مشخصات ظاهری آنها، پراکنش بیشتر بخوانید
هما یکی از کمیابترین پرندههای لاشهخوار جهان و حیات وحش ایران است. اين پرنده عظيم و بزرگ پادشاه پرواز در ارتفاعات است. در اين مقاله سعي شده است كه به مشخصات ظاهري و رژيم غذايي هما، عادات و رفتار اين پرنده، توليد بیشتر بخوانید