میدان مشق یکی از دیدنیهای تهران است که در بافت تاریخی شهر در محدوده خیابان امام خمینی واقع شده است. این محوطه در دوره حکمرانی فتحعلی شاه قاجار به عنوان محلی برای تمرین سربازان در نظر گرفته شد. در زمان پهلوی اول به باغ ملی تغییر نام و کاربری داد. سپس مجموعهای از ادارات دولتی در محوطه آن ساخته شدند که اکنون نیز موجود هستند. در حال حاضر این مکان تاریخی یکی از جاذبههای گردشگری و جاهای دیدنی تهران محسوب شده و گردشگران را در طول روز پذیرا است. در ادامه به معرفی، موقعیت، تاریخچه، ساعات بازدید، معماری ساختمانهای موجود در محوطه و مسیرهای دسترسی به میدان مشق تهران نگاهی خواهیم داشت.
میدان مشق تهران
برای سپری کردن یک بعد از ظهر دلچسب در مکانی خاص، میدان مشق یکی از بهترین گزینهها است. این محوطه تاریخی، با سکوتی که در مرکز شهر عجیب مینماید، تاریخ معاصر ایران را روایت میکند. از انقلاب مشروطه و فتح تهران توسط طرفداران مشروطه تا کودتای سوم اسفند به رهبری رضاخان و تغییرات ایجاد شده در ساختار سیاسی ایران، داستانهای این مکان جذاب است که باید بدان گوش سپرد. از این رو مروری بر تاریخ، با قدم زدن در این محوطه خالی از لطف نخواهد بود.
معرفی میدان مشق
اکنون این میدان یک محوطه بزرگ سنگفرششده، محصور بین ساختمانهایی قدیمی اما باشکوه در مرکز شهر تهران است. این محوطه با داشتن درختان و آبنماهای کوچک، انتخابی مناسب برای قدم زدن و گذراندن ساعاتی از روز محسوب میشود. ورود خودروهای شخصی به این مکان ممنوع است.
موقعیت
ورودی اصلی مجموعه مشق در خیابان امام خمینی قرار دارد. سه ضلع دیگر این محوطه به خیابانهای سیتیر، یارجانی و سرهنگ سخایی محدود شده است. ورودیهای دیگر میدان در خیابانهای سیتیر و یارجانی واقع شدهاند.
پیاده راه ملل
پیادهگذری که قسمت اعظم میدان مشق را تشکیل داده، خیابان ملل متحد نامیده میشود. این خیابان از سر در باغ ملی تا روبهروی عمارت قزاقخانه کشیده شده است. گفته میشود که این پیادهگذر بزرگترین پیادهراه ایران است. خیابان ملل متحد به خیابان کوشک مصری منتهی میشود.
سردر باغ ملی
محوطه تاریخی میدان مشق از طریق سردر باغ ملی که بنایی آجری است، با دنیای خارج ارتباط برقرار میکند. این سردر در سال 1304 در مکان فعلی نصب شد و به مهمترین نماد شهر تهران بدل شد. برای آگاهی از جزئیات بیشتر درباره سردر باغ ملی این پست را مطالعه کنید.
پلان میدان مشق
بر خلاف تصور اغلب افراد که میدان را مکانی دایرهای شکل تصور میکنند، این میدان هیچگاه شکل دایره نداشته است. در ابتدای ایجاد میدان، این مکان یک محوطه چهار ضلعی به طول اضلاع 400 متر و مساحت 160 هزار متر مربع بود. اکنون به علت وجود ساختمانهای متعدد، این میدان به دو پیادهراه متقاطع T شکل شباهت یافته است. مساحت فعلی میدان در حدود 28 هزار متر مربع تخمین زده میشود.
تاریخچه میدان مشق
پادشاهان قاجار در پی این بودند تا یک ارتش منظم مطابق با معیارهای روز آن دوران، ایجاد کنند. از این رو فتحعلی شاه در فاصله کمی از کاخ گلستان، زمینی مسطح و خالی را در نظر گرفت تا سربازان قشون، در آن آموزش نظامی ببینند. این مکان که اولین و بزرگترین میدان نظامی ایران بود، به مجموعه مشق شهرت یافت. گفته میشود در آن زمان میدان مشق حدود 160 هزار متر مربع وسعت داشت.
در دوره زمامداری ناصرالدین شاه، سردری برای میدان مهیا شد که به آن سردر ناصری میگفتند. بالای سردر فضایی وجود داشت تا شاه از رژه قشون و تمرینات سربازان دیدن کند. اواخر دوره قاجار که رضاخان وزیر جنگ ایران بود، سردر ناصری تخریب و در نزدیکی آن سردر باغ ملی نصب شد. سپس فعالیتهای نظامی به خارج از تهران منتقل شده و محوطه مشق با درختکاری، تبدیل به باغ ملی شد.
مهمترین اتفاقات رخ داده در میدان مشق
وقایع مختلفی در این مکان تاریخی در دوره قاجار به ثبت رسیده است. در ساعاتی که سربازان استفادهای از میدان نمیکردند، مردم عادی تهران برای برخی گردهماییها و جشنها، در این محوطه بزرگ جمع میشدند. نمایشهایی چون پرواز بالن، دوچرخهسواری، موتورسواری و فرود هواپیما برای نخستین بار در ایران در این میدان به وقوع پیوست. اعدامهایی چون میرزا رضا کرمانی، قاتل ناصرالدین شاه و شیخ فضلالله نوری در وقایع انقلاب مشروطیت نیز در همین مکان اجرا شدند. هنگامی که مشروطهخواهان وارد تهران شدند، بین آنان و نیروهای محمدعلی شاه قاجار در همین میدان جنگی درگرفت.
ساختمانهای ایجاد شده در میدان مشق
بعد از احداث باغ ملی در مکان میدان مشق، در دوره پهلوی ساختمانهای اداری و دولتی یکی بعد از دیگری قسمتی از زمین این محوطه را تصاحب کردند. این ساختمانها به شرکت نفت ایران و انگلیس، کاخ شهربانی، اداره پست، بانک سپه، باشگاه افسران، ساختمان قزاقخانه، ساختمان اداره ثبت اسناد، موزه ایران باستان، کتابخانه ملی و کمیته مشترک ضد خرابکاری شهرت یافتند.
مجموعه میدان مشق
بناهایی که در میدان مشق تهران احداث شد، همچنان پابرجا هستند. این ساختمانها با معماریهای منحصر به فرد و کمنظیر برگرفته از معماری باستانی ایران، شکوه و جلوه خاصی به این محوطه بخشیدهاند. هم اکنون این ساختمانها برخی به موزه بدل شدهاند و برخی در اختیار وزارت امور خارجه قرار دارند.
معماری بناهای میدان مشق
عمارتهایی که در این مکان احداث شدند، هر یک سبکی از معماری را به نمایش میگذارند. تاثیرپذیری طراحان از بناهای باستانی ایران همچون نقش رستم، آپادانا و تخت جمشید، به وضوح قابل مشاهده است. در عین حال ستونها، طاقها و قوسها در بسیاری موارد، سبک گوتیک و سبک معماری اروپایی و روم باستان را یادآوری میکند. ساختمانهای این مجموعه از نظر سازه و طراحی درونی، مطابق با استانداردهای آن دوره ساخته شدند. اما در نمای بیرونی المانهای معماری سنتی ایرانی به چشم میخورد. سرستونها، حکاکیها و نقشهای برجسته گواهی بر این مطلب است.
ساختمان قزاقخانه در میدان مشق
اولین ساختمانی که در محوطه بنا نهاده شد، عمارت قزاقخانه بود. این بنا در سال 1280 هجری قمری برای استراحت و اقامت سربازان در نظر گرفته شد. در آن دوران ناصرالدرین شاه بعد از آشنایی با انضباط ارتش روسیه، گروهی از سربازان قزاق را به سرهنگی روس سپرد تا آنان را آموزش دهد. به همین علت آن عمارت را قزاقخانه نامیدند. در گذر زمان کاشیهای این ساختمان از بین رفت. در نهایت نمای آن را با گچ سفید پوشاندند. ساختمان قزاقخانه در شمال میدان مشق قرار گرفته و اکنون در اختیار دانشگاه هنر است.
موزه ملک آخرین ساختمان بنا شده در میدان مشق
بعد از پیروزی انقلاب، تنها یک ساختمان به میدان مشق افزوده شد. این بنا که زمین آن توسط حسین ملک خریداری شده بود، وقف آستان قدس رضوی گشت تا کتابخانه و موزه ملک در آن احداث شود. فرایند ساخت در سال 1375 به اتمام رسید. اکنون این موزه با معماری اسلامی خود، متفاوت با سایر عمارتهای میدان مشق است. برای آشنایی بیشتر با این مجموعه اینجا را کلیک (لمس) کنید.
موزههای موجود در میدان مشق
همان طور که گفته شد، تعدادی از ساختمانهای موجود در این مکان، به موزه بدل شدند. موزه پست و ارتباطات، موزه سکه، موزه علم و فناوری، موزه گمرک و موزه عبرت، ساختمانهایی هستند که تغییر کاربری یافتهاند. موزه ملک و موزه ملی ایران، از ابتدا با همین منظور طراحی و ساخته شدند.
ثبت ملی
سال 1377 این مکان تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
ساعات بازدید از میدان مشق
در طول روز تا پایان ساعت اداری میتوان از سردر باغ ملی و محوطه مشق دیدن کرد. شبها و روزهای تعطیل، این مکان به دلیل رعایت امنیت وزارت امور خارجه، قابل بازدید نخواهد بود.
هزینه بازدید
ورود به این محوطه تاریخی هیچ هزینهای ندارد. تنها برای بازدید از موزههای موجود بایستی بلیط تهیه کرد.
ظرفیتهای میدان برای برگزاری برنامههای فرهنگی
مسئولان شهرداری تاکنون اقدام به برگزاری کنسرتهای خیابانی و سایر برنامههای فرهنگی و هنری در فضای این میدان تاریخی کردهاند. اما این مسئله به دلیل به خطر افتادن امنیت وزارت امور خارجه اکنون ممکن نیست.
طرح ایجاد بزرگترین مجموعه موزهای ایران
دهه 80 طرحی از سوی دولت ایران مطرح شد تا یک مجموعه موزه در فاصله میدان مشق تا کاخ گلستان احداث شود. این طرح با مشکلاتی روبهرو شد. زیرا مالکیت ساختمانها، به ویژه عمارتهای موجود، در اختیار نهادهای گوناگون است. طراح و مجری این پروژه، وزارت میراث فرهنگی است. حال آنکه بدون اطلاع این وزارتخانه، توافقاتی بین شهرداری تهران و وزارت امور خارجه صورت گرفته است. طبق این توافقات برخی از ساختمانهای وزارت امور خارجه به شهرداری تهران واگذار خواهد شد.
مسیرهای دسترسی
بهترین مسیر دسترسی به این مکان، استفاده از مترو است. ایستگاه امام خمینی یا حسنآباد هر دو به این منطقه از تهران دسترسی دارند. بعد از خروج از مترو دقایقی را باید تا سردر باغ ملی واقع در خیابان امام خمینی پیادهروی نمود و با گذر از سردر، وارد میدان مشق شد. مسیر دیگر، استفاده از خطوط اتوبوس به مقصد پارک شهر، فیاض بخش یا امام خمینی است که همگی در نزدیکی میدان امام خمینی توقف میکنند. از میدان امام خمینی تا میدان مشق مسیر کوتاهی است که باید پیاده طی نمود.
بهترین زمان بازدید
هر فصلی از سال، جلوه تازهای به میدان میدهد. پاییز و زمستان این مکان، زیبا و دلربا است. بهار و تابستان نیز موقعیت مناسبی برای تهرانگردی و بازدید از بافت تاریخی شهر است.
دیدنی های تهران در اطراف
علاوه بر سردر باغ ملی و موزههای موجود در میدان که بازدید از آنها خود به یک روز کامل زمان نیاز دارد، سایر مکانهای دیدنی تهران نیز در نزدیکی این مکان قرار دارند. موزه جواهرات ملی، خیابان سی تیر، موزه سکه بانک سپه، آتشکده آدریان، موزه استاد صنعتی، کنیسه حیم، کلیسای مریم مقدس، موزه مردم شناسی ارامنه، موزه علوم و فناوری ایران، موزه پست و ارتباطات تهران، پارک شهر، خانه موزه مقدم، کاخ گلستان، مسجد سپهسالار و موزه آبگینه از جاذبههای اطراف میدان مشق هستند.
پیشبینی وضع آب و هوای تهران
به منظور یک بازدید و سفر عالی لازم است، تا از شرایط جوی و آب و هوایی منطقه مطلع شویم. بدین منظور در بخش زیر پیشبینی وضع آب و هوای تهران را در پنج روز آینده مشاهده مینمایید.
لوکیشن دقیق میدان مشق
در بخشهای قبلی مسیرهای دسترسی به میدان مشق تهران ذکر شد. برای مسیریابی با گوشی همراهتان، لوکیشن دقیق این میدان بر روی نقشه مشخص شده است. در صورت ابهام میتوانید متن راهنمای استفاده از گوگل مپ را نیز در اینجا مطالعه بفرمایید.
امتیاز شما به این صفحه:
میدان مشق تهران
میدان مشق تهران با وجود تاریخچه و مجموعه موزه های اطراف از دیدنی های تهران است. در مقاله بالا به معرفی، ساعت بازدید و راهنمای بازدید پرداختیم.