بازارچه شاپور تهران یا بازارچه قوام الدوله از بازارچه ها و مناطق تاریخی تهران است. این بازارچه از جمله دیدنی های تهران است که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بازارچه در قسمت شرقی خیابان وحدت اسلامی میدان شاپور قدیم یا همان میدان وحدت اسلامی فعلی قرار دارد. خیابان شاهپور قدیم تهران در حال حاضر خیابان وحدت اسلامی نام دارد. ما در این مطلب در مورد تاریخچه و شرایط فعلی بازارچه شاپور شهر تهران سخن خواهیم گفت. با معرفی نام‌های قدیم و جدید خیابان‌ها شما به آسانی خواهید فهمید چهارراه شاپور کجاست؟ یا میدان شاپور چه نام دارد؟ پس از معرفی این مکان، سایر دیدنی های تهران که در نزدیکی بازارچه شاپور قرار دارند را نیز معرفی خواهیم کرد.

تاریخچه بازارچه شاپور تهران

بازارچه شاپور تهران توسط یکی از رجال دوران قاجار بنیان نهاده شد. به همین خاطر در گذشته این بازار را با عنوان بازارچه قوام الدوله می‌شناختند. قوام الدوله شخصی متمول و بانفوذ در دستگاه قاجاریه بود. او بانی ایجاد هسته اولیه میدان شاپور و بازارچه شاپور بود. این بازارچه به سبک معماری ایرانی در دوره قاجار احداث شده و یکی از نمونه‌های عالی بازارهای قدیمی ایرانی به شمار می‌رود. به منظور دسترسی به مناطق قدیم و جدید تهران، سردر اصلی بازارچه شاپور در میدان شاپور احداث شد. در این بازارچه نیز مانند اغلب بازارهای اصیل ایرانی اماکنی نظیر مسجد و سقاخانه نیز وجود دارد. حجره‌های بازارچه شاپور تهران از لحاظ کاربری مشابه دیگر بازارهای ایران هستند. تمامی حجره‌های بازار مالکیت شخصی دارند. برخی از حجره‌ها به خرید و فروش و برخی دیگر به فعالیت‌های تولیدی و صنعتی اختصاص دارند.

چهارراه شاپور کجاست؟

همانطور که گفتیم نام شاپور یا شاهپور به وحدت اسلامی تغییر یافته است. بنابراین چهارراه شاپور هم‌اکنون تقاطع خیابان وحدت اسلامی و خیابان مولوی محسوب می‌شود. خیابان وحدت اسلامی یکی از شاهراه‌های اصلی پایتخت به شمار می‌رود. این خیابان از میدان حسن آباد تا خیابان شوش امتداد دارد. برخی از جاهای دیدنی تهران از جمله، پارک شهر، محله سنگلج، خیابان مختاری و محله تختی در نقاط مختلف این خیابان قرار دارند. در حال حاضر خیابان وحدت اسلامی در مسیر شمال به جنوب یک طرفه است. در مسیر جنوب به شمال خیابان وحدت اسلامی تنها مسیر تردد خط ویژه اتوبوسرانی است.

معماری بازارچه شاپور تهران

بازارچه شاپور تهران از لحاظ معماری از بناهای هم‌دوره خود برتر است. البته نمونه مشابه این بازار در بازارچه‌های سنتی بازار بزرگ تهران وجود دارد. بکارگیری آجر تراش‌دار ویژگی خاص این بازار از لحاظ تزئینات بنا است. به ویژه در نمای غربی بازارچه قوام الدوله این مورد بیش از سایر وجوه دیده می‌شود. آجرکاری طاق‌ها و پشت بغل ها، انواع آجرچینی و نیز تکرار چند قوس جناغی یکنواخت تصویر چشم‌نوازی در این مکان ایجاد کرده است.

شرایط فعلی بازارچه شاپور تهران

بازارچه شاپور تهران این روزها با نام شهید طرخانی نام‌گذاری شده است. گرچه قدمت دویست ساله این بازار آن را در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسانده ولی اقدامات مؤثری برای حفاظت از آن صورت نگرفته است. مسئله اینجاست که بر خلاف بازار بزرگ تهران که منطقه‌ای کاملاً تجاری است در بازارچه شاپور، بافت مسکونی و تجاری در کنار هم قرار دارد. به گونه‌ای که تفکیک بازار از جریان زندگی روزمره مردم امکان‌پذیر نیست. از سوی دیگر این مکان بهترین و کوتاه‌ترین مسیر برای دسترسی به بازار بزرگ است که ظاهراً جایگزین دیگری ندارد. از بازارچه شاپور تا ورودی اصلی بازار بزرگ تهران در خیابان خیام تنها بیست دقیقه پیاده راه است.

چند سال پیش در راستای طرح حفاظت از محله‌های قدیمی تهران، این بازارچه سنگفرش شد. پس از آن، گذر اصلی مسدود شد تا در واقع به پیاده‌راهی با هدف گردشگری تبدیل شود. هدف از این اقدامات، معرفی بازارچه شاپور به عنوان یکی از دیدنی های تهران و یکی از جاذبه‌های گردشگری پایتخت بود. اما این پروژه موفقیت‌آمیز نبود زیرا تنها مسیر دسترسی مردم محله و نیز مسیر دسترسی به بازار بزرگ را مسدود شده بود. لذا مدتی بعد دوباره عبور و مرور در خیابان سنگفرش شده آزاد شد.

در حال حاضر برای افراد غریبه شرایط بازارچه شاپور کمی پیچیده و غیر قابل تحمل است. اما مردم و کسبه محل به این شرایط عادت کرده‌اند. معابر این منطقه متعلق به صد سال پیش است که قاعدتاً پاسخگوی شرایط فعلی نیست. حجره‌های قدیمی تولید کفش و دیگر مغازه‌ها در بازارچه شاپور تهران هر روز شاهد افراد پیاده و خودروهای متعددی هستند که به سختی از کنار هم عبور می‌کنند.

بازارچه شاپور کجاست؟

بازارچه شاهپور در خیابان وحدت اسلامی قرار دارد که این خیابان به طور کامل در محدوده طرح ترافیک قرار دارد. تنها ایستگاه مترو نزدیک به این منطقه ایستگاه مترو حسن آباد است. پس ابتدا باید با مترو و یا از مسیر شمال به جنوب خیابان حافظ به میدان حسن آباد بروید.

بعد از عبور از پارک شهر و چهارراه ابوسعید به میدان وحدت اسلامی (میدان شاپور) می‌رسید. بازارچه شاپور یا بازارچه طرخانی در ضلع شرقی میدان وحدت اسلامی ابتدای خیابان طرخانی قرار دارد. اگر از جنوب تهران راهی این منطقه هستید هم از طرق خیابان ولیعصر و هم از طریق اتوبوس‌های خیابان وحدت اسلامی می‌توانید به این مکان دسترسی پیدا کنید.

دیدنی های اطراف بازارچه شاپور

آثار تاریخی نزدیک بازارچه قوام الدوله

کلیسای سورپ گئورگ

کلیسای گئورگ مقدس یا همان کلیسای سورپ گئورگ از جمله دیدنی های منطقه 12 تهران در خیابان وحدت اسلامی است. ظاهراً این کلیسا ابتدا نمازخانه کوچکی بوده که ساکنین ارمنی این منطقه برای خود تدارک دیده بودند. در سال 1975 میلادی که آغا محمد خان قاجار به قره باغ ارمنستان لشکرکشی کرد جمعیت ارامنه در ایران افزایش یافت. در سالها بعد از آن تعدادی از ارامنه قزوین و اصفهان نیز به این محله نقل مکان کردند. بنابراین کلیسای گئورگ مقدس برای انجام مراسم دینی ساکنین این محله احداث شد. هر ساله در اوایل مهرماه که مقارن با “عید گئورگ مقدس” است زائرین فراوانی برای انجام مراسم مذهبی در این کلیسا جمع می‌شوند. بنای کلیسای گئورگ مقدس در سال 1357 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: تهران، خیابان وحدت اسلامی، خیابان امیر مغفوری

چهارسوق چوبی تهران

تنها چهارسوق چوبی تهران با قدمت بیش از صد سال نیز در نزدیکی بازار شاپور تهران قرار دارد. این اثر که در دوران قاجاریه احداث شده از لحاظ معماری ارزش بسیار زیادی دارد. به همین خاطر تنها چهارسوق چوبی تهران نیز در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. طرح مرمت چهارسوق چوبی تهران چندین سال است در دستور کار شهرداری قرار دارد ولی هنوز به سرانجام نرسیده است.

آدرس: تهران، خیابان وحدت اسلامی، خیابان فروزش

زادگاه دکتر حسابی

دکتر حسابی پدر علم فیزیک نوین ایران و یکی از شخصیت‌های برجسته کشورمان بودند. زادگاه و خانه پدری دکتر حسابی یکی از خانه‌های قدیمی تهران است. قدمت این خانه به دوران قاجار باز می‌گردد. مساحت این بنا حدود 200 متر مربع است و ورودی آن در ضلع جنوبی قرار دارد. در ابتدای ورود به خانه حیاط مستطیل شکل بزرگی قرار دارد و پس از آن به بنای آجری خانه می‌رسیم. این خانه به دلیل قدمت و ارزش معماری آن در سال 1377 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آدرس: تهران، خیابان وحدت اسلامی، خیابان امیر مغفوری

خانه مستوفی الممالک

میرزا حسن خان مستوفی الممالک نخست وزیر دوره مشروطه است. خانه مستوفی الممالک در سال 1311 هجری قمری به سبک معماری فرانسوی احداث شده است. این ملک، اولین خانه فرنگی‌ساز در ایران محسوب می‌شود. پس از انقلاب این ملک توسط اداره پست ایران از نوادگان مستوفی الممالک خریداری شد. این خانه تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده ولی اقدامات مؤثری برای حفاظت از آن صورت نگرفته است. خانه مستوفی الممالک لوکیشن فیلمبرداری مجموعه‌های معروفی چون شهرزاد، خوب بد جلف، عروسی خوبان و سلطان صاحبقران بوده است.

آدرس: تهران، خیابان پانزده خرداد، چهارراه گلوبندک، خیابان بادامچی، خیابان رئیسی، کوچه مستوفی الممالک

مسجد و مدرسه معیرالممالک

در شرق بازارچه شاپور مجموعه تاریخی مسجد و مدرسه معیرالممالک قرار دارد. معیرالممالک از معماران معروف دوران قاجار است که بسیاری از بناهای تاریخی تهران هنر ایشان است. مجموعه معیرالممالک شامل مدرسه، مسجد و آب انبار از قدیمی‌ترین بناهای تهران است. این مکان در ابتدا باغ وسیعی با مساحت تقریبی سیصد هزار متر مربع بوده است. گفته می‌شود معیرالممالک طاق نصرتی مشابه طاق نصرت پاریس در این باغ احداث کرده بود. بعدها با توسعه خیابان‌ها اثری از باغ و خانه باقی نماند. در حال حاضر تنها مسجد و مدرسه و آب انبار معیرالممالک پابرجاست.

آدرس: تهران، میدان محمدیه، خیابان خیام، کوچه احدی

امامزاده سید ناصرالدین

در ضلع غربی خیابان خیام آرامگاهی قرار دارد که به یکی از فرزندان امام زین‌العابدین(ع) منسوب است. گفته می‌شود سید نصرالدین از نوادگان امام محمد باقر(ع) در این مکان مدفون شده است. بر اساس شواهد موجود اینطور نتیجه‌گیری می‌شود که بنای آرامگاه به قرن نهم هجری تعلق دارد. این بقعه متبرکه با وسعت 500 متر مربع شامل صحن و بنایی هشت ضلعی است. البته بخش عمده صحن قدیمی در هنگام توسعه خیابان خیام از بین رفته است. ضریح قدیمی امام‌زاده نیز با ضریح جدیدی جایگزین شده است. کتبه قدیمی نصب شده در بالای ضریح تنها یادگاری بنای قدیمی بقعه است. عمده تغییرات این آرامگاه در دوران ناصرالدین شاه و به دستور منیرالسلطنه، مادر کامران میرزا صورت گرفته است. مجموعه امام‌زاده سید ناصرالدین نیز در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: تهران، خیابان خیام، نرسیده به چهارراه گلوبندک

باشگاه ورزشی پولاد

یکی از قدیمی‌ترین باشگاه‌های ورزشی تهران، باشگاه پولاد در خیابان وحدت اسلامی است. این ساختمان آجری قدیمی در ابتدا زورخانه بوده و بعد از انقلاب به باشگاه تبدیل شد. بزرگان زیادی از ورزش ایران فعالیت خود را از این باشگاه آغاز کرده‌اند. معروف‌ترین این افراد جهان پهلوان تختی است که خاطرات بسیاری از باشگاه پولاد تعریف کرده است. گفته می‌شود تمام اعضای تیم ملی کشتی ایران در المپیک ملبورن از اعضای این باشگاه بودند. بنای باشگاه پولاد به دلیل ارزش تاریخی آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: تهران، خیابان وحدت اسلامی، کوچه طبرستان، پلاک 4

خانه فرهنگ آیت الله ایروانی

از دیگر خانه‌های قدیمی منطقه بازار، خانه آیت الله ایروانی است که به یک خانه فرهنگ تبدیل شده است. این خانه به وسعت 700 متر مربع حدود 100 سال قدمت دارد. نمای سربی و رنگ چوب این خانه بسیار تماشایی و چشم‌نواز است. این خانه توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری شده و به یک پاتوق فرهنگی تبدیل شده است. برای این منظور، بخش‌های مختلفی از قبیل کتابخانه، نگارخانه و سالن اجتماعات در این مجموعه ایجاد شده است. در حال حاضر رویدادهای فرهنگی و کلاس‌های آموزشی در این مکان برگزار می‌شود.

آدرس: تهران، میدان محمدیه، خیابان مولوی، نرسیده به چهارراه وحدت اسلامی

شکم‌گردی در اطراف پبازارچه قوام الدوله

رستوران رفتاری

شعبه اصلی رستوران رفتاری معروف در خیابان وحدت اسلامی و در مجاورت بازارچه شاپور تهران قرار دارد. اولین شعبه چلوکباب رفتاری در سال 1290 توسط علی اکبر رفتاری تأسیس شد. به دلیل مجاورت بازارچه قوام الدوله در ابتدا این رستوران تنها در میان کسبه بازار محبوب شد. ولی پس از مدتی چلوکباب رفتاری در میان تمام مردم تهران مشهور شد. افراد زیادی از سراسر تهران برای چشیدن طعم لذیذ غذای این رستوران به میدان شاپوری می‌آمدند. حالا پس از گذشت 50 سال هنوز چلوکباب رفتاری محبوب و مشهور است. در حال حاضر عباوه بر شعبه اصلی چلوکباب رفتاری در محدوده بازار، دیگر شعبه‌های چلوکباب رفتاری در دیگر مناطق تهران نیز فعال هستند.

آدرس: تهران، میدان شاپور، خیابان وحدت اسلامی

اولین معجون فروشی تهران

اولین معجون فروشی تهران داستان جالبی دارد. گفته می‌شود اولین بار دو برادر به نام‌های مصطف و محمد ابراهیمی با ترکیب چند میوه و گردو و عسل و خامه، معجون ابداعی خود را تولید کردند. پس از آن بود که بستنی‌فروشی و آبمیوه فروشی‌های تهران معجون را به منوی خود اضافه کردند. در حال حاضر دیگر برادران ابراهیمی در این صنف فعال نیستند. ولی در خیابان شیخ بهایی قدیمی‌های این نسل حضور دارند. “معجون فروشی تک شاپور” از قدیمی‌ترین مغازه‌های فعال در این حوزه است که از سال 1357 فعال است.

آدرس: تهران، خیابان وحدت اسلامی، نرسیده به میدان شاپور، پلاک 582

رستوران نریمانی

چلوکبابی نریمانی از دیگر رستوران‌های قدیمی تهران است. این رستوران هم در خیابان وحدت اسلامی قرار دارد و سالهاست مشتریان فراوان خود را حفظ کرده است. در طول این سالها کیفیت غذای چلوکبابی نریمانی باعث شده از محبوبیت آن کاسته نشود.

آدرس: تهران، خیابان وحدت اسلامی، نبش خیابان شیخ بهایی

آب و هوای تهران

برای قدم زدن خوب اطلاع داشتن از وضع آب و هوا لازم است. به همین خاطر در این بخش به پیشبینی وضع آب و هوای شهر تهران در پنج روز آینده می‌پردازیم.

تهران آب و هوا

لوکیشن دقیق بازارچه شاپور تهران

در بخش بالا آدرس این بازارچه آورده شد. برای سهولت بیشتر در مسیریابی لوکیشن دقیق بازارچه قوام الدوله تهران را در اینجا ملاحظه می‌کنید.

عکس‌های این مطلب را سرکار خانم شادی اردلان و مهدی غلامی عزیز ثبت نموده‌اند.