در آيين ايران باستان و زرتشتيان ايران زمين، جشن پيدايش آتش و هنگام پاسداري از فروغ و روشنايي را هر ساله بپا مي‌دارند و در آن نعمت‌هاي خداوند يكتا را پاس داشته و به ستايش از خداوند مي‌پردازند. اين جشن باستاني را با نام جشن سده مي‌خوانند. اين جشن باستاني و كهن در دهمين روز بهمن ماه برگزار مي‌گردد. دراين روز اكثر مردم ايران بخصوص شهرهاي زرتشتي نشين به جشن و شادماني مي‌پردازند.

فلسفه جشن سده

در تاريخ كهن و آيين‌هاي باستاني ايرانيان و دين كهن و يكتا پرست زرتشتي، هيچ جشن و هيچ كاري بي‌علت و بي فلسفه انجام نمي‌شد. ايرانيان از دير باز به هر بهانه و دليلي به جشن و شادماني و سپاس و ستايش خدا مي‌پرداختند. چنديدن روايت و فلسفه براي اين مراسم باستاني بيان شده كه هيچ كدام خالي از حكمت و لطف نيست.

جشن سده،دهم بهمن ماه

عدد چهل در بين ما ايرانيان از قديم و باستان تا به امروز از قداست خاص و ويژه‎اي برخوردار است. چله نشيني و چله‎گذاري از آيين ما ايرانيان است. ايرانيان در گذشته زمستان و فصل سرما را به دو قسمت چهل روزه كه چهل روز بزرگ و چهل روز كوچك تقسيم مي‌كردند. چهل روز بزرگ كه از شب يلدا آغاز و مردم به چله مي‌نشستند( شب چله ) تا دهم بهمن به انتها مي‌رسيد و زمين با آتشي كه در اين روز برپا مي‌داشتند، شروع به گرم شدن و نفس كشيدن مي‌كرد و مردم آغاز فصل گرما و پشت سر گذاشتن چهل روز فصل سرد را جشن مي‌گرفتند.

جشن سده

باور ديگري كه براي اين روز و اين نام بر سر زبان‌ها و بر اعتقاد مردمان ايران است اين‌گونه است كه ايرانيان باستان بر خلاف امروزه شروع فصل سرما و زمستان را از آغاز اولين روز سرد سال محاسبه مي‌كردند و آن هم اول آبان ماه است. از اول آبان تا دهمين روز از ماه بهمن صد روز است، كه در اين صد روز فصل سرما شكسته و آغاز نفس كشيدن زمين است و از دهم بهمن تا اول فروردين و نوروز باشكوه را نيز روز و شب را سوا محاسبه كرده و گويند صد روز و شب فاصله است( بيدار شدن زمين). اين صد روز و شب  فاصله تا نو شدن زمين را سده و اين روز بزرگ مي‌دارند.

آداب و رسوم جشن سده

آتش در اعتقادات آيين زرتشت و ايران باستان از قداست بسيار و نماد اهورا مزدا و پاكي بر روي زمين بوده است. در اين جشن باستاني آتش به دست موبدان برافروخته مي‌شود و بر اين باورند كه نفس‌هاي ناپاك نبايد به آن برخورد كند. به همين سبب موبدان نيز هنگام برافروختن آتش بر روي صورت خود پوشش سفيدي مي‌كشند. در اين جشن باشكوه و مقدس زنان زرتشتي و مردان زرتشتي يا با لباس سفيد و يا با لباس محلي و پوشش سنتي خود در مراسم حاضر مي‌شوند.

شروع جشن سده

اين جشن از صبح دهمين روز بهمن تا غروب اين روز به درازا مي‌انجامد. در اين جشن براي اينكه همه همبستگي و تكاپو داشته و در اجراي ان سهيم باشند، همگان چه زرتشتي و چه آئين‌هاي ديگر به جمع‌آوري چوب مي‌پردازند. در اين مراسم سرود‌هاي زرتشتي و گات‌ها خوانده مي‌شود و در پايان خواندن گات‌ها به شاهنامه خواني مي‌پردازند. اجراي اين مراسم به همراه موسيقي زنده كه بيشتر سازهاي پوستي است اجرا مي‌شود.

جشن باستاني سده در چه شهر‌هايي برگزار مي‌گردد

اين جشن در بيشتر شهر‌هاي ايران بخصوص شيراز، يزد، كرمان، ميبد، اصفهان، اهواز، تهران و كرج برگزار مي‌شود. باشكوه‌ترين جشن سده در كرمان برگزار مي‌گردد كه تا به امروز 80 سال است كه به نام خود ثبت كرده است.

آيا حضور در جشن سده تنها براي زرتشتيان است؟

حضور و شركت در جشن سده براي تمامي مردم و تمامي اديان آزاد است، چرا كه اين جشن باستاني ايرانيان است و از آن تمامي مردم ايران است. اما اين آيين يكي از رسومات و جشن‌هاي مهم ومقدس زرتشتيان است و شركت در ان منوط به رعايت قوائد و قوانين آنان و احترام گذاشتن به مراسم آنان است. در اين جشن حين گات‌ها خواندن از خوردن و آشاميدن و سخن گفتن بپرهيزيد. از به چالش كشيدن اعتقادات و اجراي رسومات آنان بپرهيزيد. هنگامه نقاله‌خواني و شاهنامه خواني از صحبت کردن بپرهيزيد. آتش روز سده قداست زيادي دارد از دست زدن و يا پرتاب اشيا به آن خوددازی فرمایید.

عکس‌های این پست توسط مهدیه زمان‌خاکپور گرفته شده است.