شهر گلپایگان را با قدمتی کهن در غرب استان پهناور و سراسر تاریخی اصفهان، واقع در مرکز ایران مشاهده می‌نمایید. همچنین دشت مسطح محل جایگزینی شهر گلپایگان، از جاذبه‌ها و زیباترین طبیعت بکر و تازه آن حکایت دارد. پس بیایید مشتاقانه پروازی هیجان‌انگیز را بر ابرهای سفید، زیبا و پرپیچ‌وتاب، قافله سفر در ایران آغاز سازیم. آنگاه در گذر از کوه‌های پر از برف، فرودی دلنشین را بر شهر پر‌آوازه گلپایگان تجربه کنیم. حتی با تماشای برف و سپیدی بر روی کوه‌ها در‌یابیم که بیهوده گلپایگان را، به شهر چند اقلیم نمی‌شناسند. زیرا علی‌رغم بیابان‌های بدون آب علف، در جانبی دیگر شاهد باغ‌های مملو از طراوت، سرسبزی و گلهای رنگارنگ این دیار هستید. در ادامه به معرفی، تاریخچه، نقشه گلپایگان، آب و هوای گلپایگان و دیدنی های گلپایگان می‌پردازیم.
شهرستان گلپایگان شهری باستانی و سراسر مملو از جاذبه‌های تماشایی تاریخی و طبیعی که حیف است، بدون ورق زدن برگ‌های زرین تاریخ به سهولت از آن بگذرید. پس در گفتنی‌های ناب شهر گلپایگان، همسفری ما را پذیرا شوید.
گلپایگان یکی از شهرهای تاریخی استان اصفهان است. این شهر باستانی که در کتب تاریخی از آن به عنوان وردپاتکان یاد شده است، قدمتی به تاریخ ساسانیان دارد. این شهر در دوره ساسانی از اهمیت زیادی برخوردار بود، زیرا در مسیر جاده ابریشم قرار داشت و در دل بیابان و کویر، نقطه‌ای خوش آب و هوا شناخته می‌شد.
شهر گلپایگان، عروس سبزپوش سلسله جبال مرکزی
اما بهتر است که دفینه سخن را، با شناسایی اجمالی از شهر گلپایگان این عروس سبزپوش شروع نماییم. سپس به نام‌های قدیمی شهر و وجه‌تسمیه آنان، اشاره‌ای مختصر داشته باشیم. راستی از موقعیت جغرافیایی، چگونگی آب و هوای آن و تاریخچه گلپایگان نیز خواهیم گفت. البته شایسته است، از اینکه گلپایگان کجاست؟ بگوییم. حتی خصوصیات و نژاد مردم شهر گلپایگان را نیز، مورد بررسی قرار دهیم.
آنگاه به بیان گردنه‌ای در گلپایگان، جمعیت، مذهب و زبان مردم هم بپردازیم. راستی از آداب و رسوم، ترمینال گلپایگان، زنبیل، مشاغل مردم، صنایع‌دستی و رسوم خواستگاری در آن نیز سخن می‌گوییم.
حالا دیگر نوبت این است که از سوغاتی‌ها، پوشش گیاهی و جانوری و جاهای دیدنی گلپایگان نیز بیان کنیم. اما راههای دسترسی به شهر گلپایگان را نیز، نادیده نخواهیم انگاشت. بنابراین در بیان جذابیت‌های جادویی شهر گلپایگان، با ما سهیم گفته‌ها و شریک راه باشید.
ایجازی از شهر گلپایگان
گلپایگان را با اندوخته گیاهان دارویی بر کوه‌هایش، ساخته همای دختر بهمن کیانی فرزند اسفندیار می‌دانند. همای که معروف به چهرآزاد نیز، بوده و در کتب باستانی به هفتمین پادشاه دودمان کیانیان شناخته می‌شود. شهری که طبیعت چشمگیری از رودخانه‌ها و باغ‌هایی از گلهای زیبای سرخ‌رنگ، زینت‌بخش آن است. حتی می‌توان شاهدی، بر زیبایی بی‌حدوحصر دشت لاله‌هایی واژگون و شقایق‌های سرخ‌رنگ آن بود. گلپایگان که با واقع‌شدن در پهنای کوه‌های پوشیده از برف زاگرس، افقی جذاب و تماشایی را به رخ می‌کشاند.
از سنگ‌نگاره‌ها آنکه بگوییم هریک با نقشهای مبتکرانه، اسراری از گذشته‌ها و شکار را در دل صخره‌ها رازگشایی می‌کند. اما در هوای روح‌بخش شهر نوش جان کردن کبابی را که بخشی از معروفیت گلپایگان را یدک می‌کشد، مسرت‌آور است. شهری که نمای مذهب در آن جلوه‌ای دیرینه دارد و با جاذبه‌های تاریخی، مذهبی و دورنمایی از مناظر بکر شما را مجذوب خود می‌سازد.
نام‌های قدیمی گلپایگان و وجه‌تسمیه آنان
گفته‌اند در نخست همای که سمره چهرآزاد نام داشت، شهر گلپایگان را به نام خود سمره نامید. تجدید ساخت شهر، به دست دخترش صورت پذیرفت. آنگاه نام اولیه سرزمین که « وردپاتکان» یا سرزمین گل سرخ بود، به « گردبادگان» نامیده شد. البته نام شهر گلپایگان « گردپاذگان » نیز می‌باشد که در بیان، برخی آن را، از (گر) به معنای کوه، کوهپایه می‌دانستند.
اما بدانید که برخی نیز پس از حمله مسلمانان عرب، شهر را «جرفادقان» نام نهادند. همچنین در واقع گلپایگان را که به معنای دیار (ورتپات) است، به نام « ورتپاتکان» نیز می‌خواندند. راستی باید دانست گلپایگان، از تلفیق سه واژه ( گل – پای- گان) تشکیل یافته است. اما بدانید نام ابتدایی« وردپاتکان» به مرور ایام، به « وردپاذگان» تبدیل شد. پس از آن « گردپاذگان» حتی مبدل به « گلپادگان» و در عاقبت به « گلپایگان»، تغییر داده شده است.
بیشتر بدانید از نام‌های قدیمی شهر گلپایگان
البته واژه (ورد) به معنای گل سرخ است که به‌تدریج آن را، به گل تغییر نام دادند. چون این سرزمین پر از گلهای لاله واژگون قرمز رنگ، می‌باشد. از آن‌سو (پات) را مصدر پاییدن، به معنای نگاهبانی کردن می‌دانند. بنابراین ( ورد پات)، در تفسیر گل نگاهدار معنا می‌یابد.
سپس (پات)، در طی زمان به (پاذ) و (پای» تبدیل شده است. اما ( کان) را نیز، در قالب (گان) مشاهده می‌کنید. همچنین گلپایگان را درگذشته « چهر زادگان» که بی‌ارتباط با نام پدیدآورنده شهر گلپایگان، یعنی (چهرزاد) یا همان همای نیست، می‌نامیدند.
تاریخچه گلپایگان
بنا بر سنگ‌نوشته‌های باستانی، نشانه‌هایی از زندگی افراد را به قدمتی هفت‌هزارساله در دشت گلپایگان تشخیص داده‌اند. همچنین شواهد باستان‌شناسی از وجود این شهر، در زمان پارینه‌سنگی حکایت دارد. اما پیشینه ساخت گلپایگان را، به حکومت کیانیان و همای دختر بهمن درازدست نسبت می‌دهند. البته در اواخر سلطنت ساسانیان، گلپایگان از نظر اوضاع اقتصادی و اجتماعی بسیار بااهمیت می‌نمود. همین‌طور با تسخیر گلپایگان توسط مسلمانان، مردم شهر با علاقه وافری پذیرای دین اسلام شدند.
همچنین در حکومت عباسیان نیز، گلپایگان دوران اعتبار و رونق خود را طی می‌نمود. اما با انتخاب اصفهان به پایتختی در دوران سلجوقیان، عظمت و آبادانی شامل حال شهر گلپایگان گردید. به‌ویژه مشاهده شد در دوران فرمانروایی محمد بن ملکشاه سلجوقی، ساخت بناهایی نظیر مسجد بزرگ جامع، بازار و غیره نیز در گلپایگان انجام گرفت. سپس با یورش وحشیانه مغول و حملات تیموریان، شهر از توسعه و ترقی بازماند و روی اعتبار را ندید.
پیشینه ای از شهر گلپایگان
باید دانست گلپایگان، در حکومت صفویان بازهم به دوران شکوهمند خود بازگشت. این دوره تجلی در زمان سلطنت شاه عباس صفوی که لقب کبیر را داشت، نمود بیشتری پیدا کرد. البته در این وقت شاهد بوده‌اند که باز اصفهان، به‌عنوان پایتخت برگزیده شد. آنگاه گلپایگان از موقعیت نزدیکی به پایتخت، سود برد. ولی در زمان حمله افغان‌ها، شهر گلپایگان مورد تهاجم و آماج آنان واقع شد. این موضوع به علت اینکه علیمردان خان بختیاری و نیروهای کمکی اصفهان، محل جمع شدن خود را در گلپایگان قرار داده بودند، به انتقام‌گیری محمود افغان دامن زد.
افغان‌ها در این یورش بی‌رحمانه، دست به کشتن مردم گلپایگان زده و از تخریب بناها و غیره نیز غفلت نکردند. البته در زمان قاجار، هرگز شاهد برگشت عزت سابق به گلپایگان نبوده و تخریب بیشتری نمود داشت. اما بعد از قاجار تا هم‌اکنون نیز، گلپایگان از شهرهای بااهمیت کشور محسوب می‌شود.
جمعیت گلپایگان و چگونگی مذهب در آن
اگر بخواهید از آخرین سرشماری نفوس و مسکن شهر گلپایگان در سال 1395 آگاهی یابید، بهتر است بدانید. طبق اعلام معاونت آمار و اطلاعات استان گلستان، جمعیت شهر گلپایگان معادل 58.936 نفر می‌باشد. این جمعیت شامل 19.546 خانوار، می‌باشد که تعداد مردان 29.798 نفر و آمار زنان نیز معادل 29.138 نفر است. البته بنا به سرشماری در همین سال، این شهرستان علاوه بر شهر گلپایگان، در شهر گوگد دارای جمعیت 6.012 نفر و گلشهر نیز معادل 9.904 نفر جمعیت دارد. اما در زمینه دین و مذهب پذیرفته شده در شهر گلپایگان، باید این‌گونه بگوییم.
در شهر گلپایگان، با مردمی پیرو دین اسلام مواجه خواهید شد. این مسلمانان مذهب شیعه اثنی عشری را، پذیرفته و بسیار نیز در انجام فرایض دینی پایبند می‌باشند. گلپایگانی‌ها معتقد به اصول و قوانین اسلامی، بوده و در برگزاری روزهای خاص عزاداری و جشن‌های مذهبی بسیار مقید می‌باشند.
مساحت گلپایگان
شهر گلپایگان به گستره 177 کیلومترمربع بوده و در مسافت 156 کیلومتری از شمال غربی اصفهان، واقع است. حالا شاید این پرسش برای شما پیش‌آمده باشد که فاصله شهر گلپایگان، از تهران چقدراست ؟
گلپایگان کجاست؟
در پاسخ می‌گوییم، فاصله این شهر از تهران معادل 352 کیلومتر است. البته باید دانست که گلپایگان بین دو شهر، خمین از ناحیه شمالی و خوانسار از طرف جنوب قرار دارد. حتی در جهت غرب آن نیز الیگودرزِ استان لرستان و کوه‌های بختیاری، واقع می‌باشد. البته در طرف شرق گلپایگان، موفق به تماشای میمه با گنبدهای فیروزه‌ای و از ناحیه جنوب شرقی نجف‌آباد می‌شوید.
راستی در رابطه با بلندای گلپایگان نیز باید گفت، در ارتفاع 1830 متری از سطح دریای آزاد است. اما درزمینه مختصات جغرافیایی گلپایگان می‌توان گفت، در عرض شمالی 33 درجه و 28 دقیقه و در طول شرقی 50 درجه و 20 دقیقه قرار دارد.
نژاد مردم گلپایگان
بنا بر کتاب‌ها، اقوام آریایی در سه گروه « ماد»، «پارت» و «پارس» به سرزمینی که از زمان ساسانیان ایران نام یافت، مهاجرت کردند. حال باید دانست که نژاد مردم شهر گلپایگان، از قوم مادها و از نسل آریایی است. نژاد خالص آریایی که جزء مناطق، آذری‌های ایران می‌باشد. بنا به مستندات تاریخی حتی می‌توان مشابهت « آتروپادگان» یا آذربایجان را، با « وردپادگان» یا گلپایگان و غیره دید. البته امروز مردم گلپایگان را، جماعتی که به زبان آذری باستانی یا زبان خوانساری سخن می‌گویند، باید دانست. اما کهن‌ترین شواهد بنا بر کتاب « الفهرست» ابن ندیم، کتابشناس و محقق معروف می‌باشد.
ابن ندیم درگفتاری از ابن‌مقفع نویسنده و مترجم آثار پهلوی به عربی، می‌گوید. البته زبان آذربایجان پهلوی یا « الفهلویه»، زبانی است که انتساب به فهله یا پهله دارد. اما فهله بر شهرهای پنجگانه یا سرزمینی شامل اصفهان، ری، همدان، ماه نهاوند و آذربایجان اطلاق می‌شود.
زبان در گلپایگان
باید بدانید که اغلب مردم گلپایگان به زبانی که با زبان خوانساری یا آذری باستان شباهت دارد، به محاوره می‌پردازند. البته عده قلیلی در روستاها، زبان ویژه خود را در گویش دارند. همچنین بدانید زبان بقیه مردم شهر گلپایگان نیز، تحت تأثیر زیاد واژگان فارسی، لری و ترکی قرار دارد. راستی در ماکوله، روستایی در کنار رودخانه و از توابع بخش مرکزی شهرستان گلپایگان به زبان ترکی آذری سخن می‌گویند.
حتی دیده می‌شود که مردم شهر گلپایگان، بیشتر فارسی را با لهجه شیرین محلی خود صحبت می‌کنند. همچنین زبان مردم در روستای هنده گلپایگان با خانه‌های پلکانی و وجود درختانی از زالزالک، لری می‌باشد. البته هنده را، در نزدیکی‌های استان لرستان مشاهده می‌نمایید. همین‌طور روستای وانشان یا ونیشونی‌ها در بلندی‌های گلپایگان، دارای یکی از کهن‌ترین نوع زبان متعلق به ایران مرکزی و شمال غربی می‌باشند. البته گویش مردم این نقطه از گلپایگان، شباهت به زبان خوانساری‌ها دارد.
آب و هوای شهرستان گلپایگان
با توجه به وضعیت جغرافیایی گلپایگان و قرار گرفتن نواحی کوهستانی پیرامون آن، آب و هوای شهرستان قابل پیشبینی می‌باشد. یعنی درواقع با سرزمینی به حالت نیمه‌خشک سرد، مواجه هستید. بنابراین زمستان‌هایی نسبتاً سرد و اما تابستان‌های گرم و خشک، در شهرستان گلپایگان در انتظار می‌باشد. همچنین در این موقعیت آب و هوایی می‌توان، سرمای هوا را در زمستان تا 21- درجه نیز در نظر گرفت.
البته حرارت هوا در تابستان‌های گرم و خشک آن، حتی به 37.5+ درجه هم می‌رسد. راستی بدانید بادها در گلپایگان، در جهت غربی می‌‌وزند و میانگین سرعت وزش باد به 5 متر بر ثانیه می‌رسد. اما شاهد شدیدترین بادهای جنوبی نیز، با متوسط سرعت 20 متر بر ثانیه هستید. درعین‌حال هوای بیابان‌های گرم و خشک از ناحیه شرقی و کوهستان‌های پربرف و سرد از ناحیه غربی هوای شهر گلپایگان را تحت تأثیر خود دارد.
در بخش زیر پیشبینی وضع آب و هوای شهر گلپایگان در پنج روز آینده را مشاهده می‌نمایید.
جغرافیای شهر گلپایگان
شهر گلپایگان در غرب استان اصفهان واقع شده که از شرق به شهر میمه و از جنوب با شهر خوانسار مرز مشترک دارند.
در بخش زیر نقشه گلپایگان را مشاهده می‌نمایید.
خصوصیات مردم گلپایگان
در مقدمه تمیزیِ شهر گلپایگان، دورنمای جذابی را در دیدگان شما روشن می‌سازد که نمایانگر فرهنگ بالای مردم آن است. باید دانست که شهر گلپایگان، دارای جماعتی مهربان و دوست‌داشتنی می‌باشد. سالیان دراز مشقت زندگی در کنار کوه‌ها و همچنین زیستن در حاشیه کویر، خصلت خلاقیت، ابتکار و بدعت را در این مردم بارور نموده است. البته بنا به گفته گردشگران، در شهر گلپایگان اثری از رانندگی‌های سرسام‌آور و پر سر و صدا دیده نمی‌شود.
حتی با کسب تجارب و گذراندن رویداد‌های مختلف، مردمان گلپایگان را صبور، بردبار، قانع و دارای علو‌طبع بسیار می‌بینید. از دیگر خصوصیات بارز مردم گلپایگان، این است که آنان همواره افرادی مشتاق علم، ادب، فعالیت و تلاش هستند. همچنین دارای نیت پاک و صداقت راستین، به خاندان عصمت و طهارت می‌باشند. بنابراین روحانیانی نظیر مرحوم آیت‌العظمی گلپایگانی مرجع و زعیم عالی‌مقام عالم تشیع را، می‌بینید که برخاسته از این منطقه بوده‌اند.
گردنه ای در گلپایگان
به عنوان گردنه‌ای در گلپایگان، می‌توانید از گردنه مرغ نام ببرید. این گردنه به خاطر سراشیبی از جهت روستای مرغ گلپایگان، بسیار حادثه‌ساز می‌باشد. در واقع برخی از رانندگان علی‌رغم شناخت لازم از جاده، ممکن است در سرعت‌های بالا دچار اشتباه شوند. آنگاه در نتیجه سرعت بالا، احتمال این می‌رود که حوادث تلخی برای آنان رقم بخورد. اما باید بدانید گردنه مرغ، واقع در اصفهان و اراک است. البته آن را مابین سعیدآباد گلپایگان که در مسیر جاده ابریشم، قرار داشت و همین‌طور چشمه سفید خواهید دید.
به نظر می‌رسد این گردنه، نام خود را از روستای مرغ اخذ کرده باشد. راستی باید دانست گیاه علفی مرغ که دارای کاربرد فراوان در طب سنتی می‌باشد، در این روستا زیاد است. همچنین روستای مرغ در دهستان کنار رودخانه، قرارگرفته و گردنه مرغ به‌نوعی جدا کننده گلپایگان و خمین از هم می‌باشد.
زنبیل گلپایگان
زنبیل گلپایگان درواقع بازارچه‌ای بزرگ است که فعالیت آن به صورت مجازی، در شهر گلپایگان مشاهده می‌شود. در این کانال نیازمندی‌ها می‌توانید، بهترین اجناس را، حتی به صورت دست دوم با مناسب‌ترین قیمت‌ها تهیه کنید. آنگاه با خرید از زنبیل گلپایگان، تجربه یک خرید خوب را احساس کرده و لذتی وافر را مهمان خود نمایید. همچنین بدانید که زنبیل گلپایگان، در بسیاری از زمینه‌ها فعالیت دارد.
البته فعالیت زنبیل گلپایگان را در رابطه با فروش زمین، مسکن، خودرو و قطعات آن، گروه لوازم‌خانگی، لوازم آرایشی و بهداشتی، اجناس پزشکی و سلامتی، مبلمان اداری، کالای ورزشی و غیره مشاهده می‌نمایید. حتی می‌توانید در زنبیل گلپایگان، برای کاریابی و غیره نیز اعلام آمادگی نمایید. زنبیل گلپایگان در واقع یاری دهنده شما، در دریافت کالا و رفع نیازمندی‌هایی است که احتیاج دارید. البته این فعالیت، اغلب از طریق شماره تلفن اعلام شده کانال زنبیل و تماس شما با آن صورت می‌پذیرد.
جاهای دیدنی گلپایگان
اگر به قصد تماشای دیدنی‌های دلچسب شهر گلپایگان عازم این دیار شدید، بدانید اشتباه نکرده‌اید. در شهری هستید که جادوی جاودانه‌ای از مناظر دلپذیر طبیعت، جاذبه‌ای پرنفوذ و شوق‌آور را در رگ‌های شما جاری می‌سازد. حتی وقت آن است در سرزمین گلهای زیبا و هیجان‌انگیز سرخ رنگ، روح شما فراغ بال و تازگی بیابد. آنگاه باید به قصد بازدید، به مناطقی بروید که درسی از تاریخ را می‌آموزد. بنابراین با توجه به نقشه گلپایگان در این فرح‌بخشی جسم و جان از جاهای دیدنی گلپایگان، بگوییم تا لذتی درخور نصیب شما سازد.
مسجد جامع گلپایگان
مسجدی تاریخی و مهم در ایران که یادگاری از دوره سلجوقی ست. زیر ساخت این مسجد که بر روی آتشکده ساخته شده است، آتشکده‌ای که به دوره ساسانی باز می‌گردد.
مناره سلجوقی گلپایگان
میل گلپایگان یا همان مناره سلجوقی، یکی دیگر از آثار باستانی شهر گلپایگان است که قدمتی به تاریخ مسجد جامع گلپایگان دارد. این بنا در قدیم فانوسی عظیم برای راهنمایی کاروانیان در دل شب بوده است.
مناره‌ای رفیع مربوط به دوره سلجوقیان که در شهر گلپایگان، همواره نظاره‌گر تاریخ با قدمتی کهن است. مأذنه‌ای با قامت رسای هیجده متری که به « میل گلپایگان» نیز، معروف است. حتی می‌توان بر فراز آن، تقریباً تمامی شهر گلپایگان را از نظر گذراند.
دریاچه شادی‌بخش و مفرح سد گلپایگان
اجازه دهید از نخستین سد مخزنی خاکی و مدرن ایران در نزدیکی روستای اختوان در جنوب غربی گلپایگان بگوییم. آنگاه به تحسین فضای روح‌افزا و زیبای دریاچه پشت سد با وجود ماهی‌هایی نظیر کپور، ماهی سفید رودخانه‌ای، قزل‌آلا و غیره که وسوسه ماهیگیری را در دل زنده می‌سازد، بپردازیم.
جاذبه گردشگری منطقه کوچری
منطقه زیبایی پر از باغ‌های زیبا را می‌دیدید که پیش از ساختن سد و زیر آب رفتن روستای کوچری، در این ناحیه سرسبز وجود داشت. امروزه این جاذبه گردشگری بسیار مسرت‌بخش را، تنها در کنار سد کوچری و چشم‌انداز زیبای پیرامون آن مشاهده می‌کنید. حتی می توانید عظیمترین نقش نگاره این منطقه که شکلی از بز را دارد، نیز ببینید. بنابراین با طبیعت‌گردی در منطقه زیبای کوچری، خستگی را از تن خارج نموده و به ریلکس کردن خود بپردازید.
ارگ گوگد
یکی از جذاب‌ترین بناهای تاریخی و گردشگری گلپایگان، ارگ گوگد است که پس از بازسازی به محل اقامت و هتل و رستوران مجهز شده است.
کبوتر خانه گلپایگان (کفتر خونه)
در قدیم در شهر و دیاری که پیشه غالب مردمانش کشاورزی و باغ داری بود، محل‌هایی به نام کبوتر خانه یا کفتر خانه به شکل لانه زنبوری و مشبک از خشت می‌ساختند و سقف و ناحیه بالایی آن را تیرک‌های چوبی نصب می‌کردند و محل مناسبی برای زندگی کبوتران محیا می‌ساختند. این امر یکی از راههای مقابله با آفات و حشرات بود، زیرا کبوتران از حشرات درون باغات و مزارع برای تغذیه استفاده می‌کردند و فضولات آن‌ها نیز به عنوان کود مورد استفاده قرار می‌گرفت. این بناها به گونه‌ای ساخته می‌شد که هیچ حیوانی نتواند به کبوتران حمله کند و معماری آن باید به نحوی می‌بوده که ارتعاش همزمان بال‌های پرنده‌ها را هم تحمل کند و مشکلی برای بنا به وجود نیاید…
هرگز تصور نکنید با رفتن به کبوتر خانه شهر گلپایگان، به مکان جذاب و گیرایی قدم می‌گذارید. اما اگر دیدن یک بنای معماری منحصربه‌فرد برای شما دلپسند است، کبوتر خانه را در لیست جاهای دیدنی گلپایگان بگذارید. البته کبوتر خانه، با تلاش کشاورزان به‌منظور بهره بردن از فضله این نوع پرنده در کود کشاورزی ساخته شده است. دیدن این نوع ویژه از معماری در بنا، به عنوان پناهگاهی برای کبوتران احتمالاً جالب‌توجه می‌باشد.
خانه معظمی های گلپایگان
خانه معظمی های گلپایگان از خانه های تاریخی ایران است.
در مقاله مختص به آن به معرفی، تاریخچه، ساعت بازدید و آدرس خانه معظمی گلپایگان می‌پردازیم.
زیارتگاه امامزادگان هفده تن
یکی دیگر از مکان‌های مذهبی و تاریخی شهر گلپایگان، بنای امامزادگان هفده تن است. البته سازه هشت‌گوشه این بقعه، با تزیین زیبای گنبد کاشی‌کاری شده بر روی آن بسیار هنرمندانه و باشکوه به‌نظر می‌رسد. این مکان متبرک از سازه‌های سده یازدهم هجری، بنا به‌فرمان امام قلی خان سردار مبارز شاه‌عباس اول صفوی ساخته شد. همچنین این بارگاه مقدس محلی، برای تدفین و خاک‌سپاری برخی از امامزاده‌های بلندمرتبه نیز می‌باشد.
کوه الوند گلپایگان
اگر مشتاق دیدار از طبیعت باشکوه و پرابهت کوه هستید، کوه الوند گلپایگان مهیای مهمان‌نوازی است. کوه الوند را در نزدیکی گلپایگان و در شمال غربی آن، ببینید که به جنوب شرقی امتداد دارد. البته رفیع‌ترین ناحیه کوه در ارتفاع 3111 متری، می‌باشد که به کلنگ سیاه شهرت دارد. در پایین دامنه‌های جنوبی این کوهستان، چشمه زیبای خضر را مشاهده کنید و از طبیعت جان‌بخش آن برخوردار شوید.
غار قلعه جمال گلپایگان
اگر باز هم قصد گردش در طبیعت را دارید، در پنج کیلومتری جنوب غربی گلپایگان با غاری مواجه می‌شوید که قلعه جمال نام دارد. البته بدانید جایگاه این غار، در دل کوهی به همین نام است. اما این غار در نوع خود جاذبه‌ای اعجاب‌آور و حیرت‌انگیز، از طبیعت گلپایگان محسوب می‌شود.
روستای وانشان جاذبه‌ای دلگشا از گلپایگان
همراه با نقشه گلپایگان و در12 کیلومتری جنوب شرقی شهر گلپایگان، به روستای گردشگری وانشان می‌رسید. روستای وانشان، با قدمتی به درازای هزاران سال و طبیعت منزه که ترسیمی از تاریخ را در دیدگان زنده می‌سازد. تازه بدانید این روستای خوش آب و هوای بهشتی، در ارتفاعات گلپایگان جای دارد. راستی گذشته از درختان فراوان گردو و بادام می‌توانید، از جاذبه‌های زیبای آن، نظیر چشمه پر آب لمبی، مزرعه امیریه و غیره نیز بازدید نمایید.
تنگه غرقاب و نگاره‌های آن
در شهر گلپایگان می‌توانید در میان مناظر بدیع و بکر تنگه غرقاب، راه بروید و از تماشای نگاره‌ها و نقشهای پر از معنای آن مبهوت شوید. حتی در آثار سنگ‌نبشته‌های این تنگه، به بخشی از رمزها، اسرار زندگی و حتی رازهایی از شکار گذشتگان پی ببرید. بنابراین به طبیعت‌گردی در این مناطق سرسبز، بپردازید و منظومه حیات را با استنشاق طبیعت پاک گلپایگان بیشتر دریابید.
سنگ نگاره های تیمره گلپایگان
این جاذبه تاریخی یکی دیگر از دیدنی های گلپایگان است. انتقال هنرمندانه کسب تجارب از منظر گذشتگان را، نسل به نسل تا به امروز در سنگ‌نگاره‌های معروف گلپایگان می‌بینید. البته از صخره‌های تیمره در گلپایگان که به بهشت سنگ‌نگاره‌ها مشهور هستند، به نقشهای با مهارت آنان بنگرید. آنگاه از زندگی نیاکان، رموز شکار حیوانات، نقشهای قوچ و بز‌کوهی، آهوان و غیره در این پرده سنگی باخبر شوید.
پارک جنگلی گلپایگان
راستی اجازه دهید از پارک جنگلی شهر گلپایگان که در ارتفاعات قرار دارد، نیز به عنوان یک جاذبه توریستی بگوییم. این پارک دارای جذاب‌ترین و بهترین دورنما، بوده و از فضای گردشگری ویژه‌ای برخوردار است. در درون این پارک شما از امکانات خوبی، نظیر پیست دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی در جاده سلامتی بهره می‌برید. حتی می‌توانید از نشستن در آلاچیق، مجموعه ورزشی، رستوران و غیره نیز حظ کاملی ببرید.
حصار و بارو گلپایگان
در گذشته بیشتر شهرهای قدیمی دارای یک حصار و دیواری در اطراف خود بودند. امروزه می‌توانیم بقایای حصار و بارو گلپایگان را در داخل شهر امروزی ببینیم.
بازار چهارسوق گلپایگان با روایتی از معماری دوره سلجوقیان
در سفر به گلپایگان و خرید از بازار «چهارسوق» یا چهارسو که بازار سنتی نیز نام دارد، غفلت نورزید. بی‌شک بازاری با معماری سلجوقی و ساخته شده به‌وسیله سقف‌های طاق ضربی آجری، بااهمیت ویژه‌ای جلوه می‌نماید. بازار سنتی گلپایگان درواقع اتصال‌دهنده مسجد جامع از یک‌سو، به میل گلپایگان در سمت دیگر است.
البته می‌توان بازار چهارصدساله گلپایگان را با بخش‌های مختلف، یکی از مراکز تجارت و معامله در شهر گلپایگان دانست. حالا بهتر است زمان مسافرت خود را، به شهر گلپایگان طولانی‌تر نمایید. آنگاه به نقاط گردشگری و تاریخی متعدد آن، ازجمله خانه معظمی‌ها، خانه یوسفی، روستای زیبای سعیدآباد و غیره سر بزنید. بنابراین جذابیت و لطف سفر به شهر گلپایگان را، به‌درستی لمس نمایید و از جاهای دیدنی آن لذتی بی‌اندازه ببرید.
قلعه وداغ
قلعه وداغ گلپایگان بازمانده از قلعه‌ي باستاني از دوره‌های مختلف تاریخ اين منطقه از جاهای دیدنی گلپایگان است.
متاسفانه امروز حال مصاعدی این قلعه ندارد و نیازمند مرمت بصورت اساسی دارد.
مشاغل در شهر گلپایگان
آیا تاکنون فکر کرده‌اید که مردم شهر گلپایگان، بیشتر به چه مشاغلی اشتغال دارند؟
باید بگوییم که شغل اصلی مردم گلپایگان با توجه به فراوانی زمین‌های زراعی، کشاورزی و باغداری می‌باشد. همچنین دامپروری نیز، جزء مشاغل اصلی شهر گلپایگان است. بنابراین لبنیات گلپایگان مانند دوغ و ماست، در شهر بسیار مشهور بوده و کشت انگور، خیار، طالبی و غیره نیز رواج دارد. واحد‌های سنتی گلاب‌گیری، با توجه به فراوانی گلهای محمدی گلپایگان فعالانه مشغول هستند. همچنین با توجه به افزایش گردشگر و معروفیت کباب‌های گلپایگان، جذب افراد به کار در کبابی‌ها نیز بسیار است.
راستی در گلپایگان می‌توانید، به پرورش زنبور عسل، پرورش ماهی، شترمرغ و غیره نیز اشاره داشته باشید. حتی در پایه‌های اقتصاد گلپایگان، از صنعت خودروسازی و معادن سنگ و طلا نیز می‌گوییم. همچنین هنر صنایع‌دستی چشمگیری، نظیر منبت‌کاری، معرق‌کاری، گلیم‌بافی، گیوه‌بافی و قالی‌بافی نیز در شهر گلپایگان جزء مشاعل محسوب می‌شود.
آداب و رسوم گلپایگان
از رسوم کهن روستاهای گلپایگان می‌توان به عروسی قنات که در موقع کم‌آبی و خشکی قنات انجام می‌گرفت، اشاره کرد. مردم اعتقاد به نر شدن، قنات و زن خواستن آن داشتند. سپس زن بیوه‌ای را که درگذشته شوهر خوبی داشت، برای قنات در نظر می‌گرفتند. این آداب با شادی همراه بوده و زن که نمادی بر باروری است، وارد قنات می‌شد. اما زن که در عقد قنات بود، اجازه‌ای ازدواج مجدد نداشت و این طلب نعمتی از طبیعت بود.
اما از دیگر رسوم قدیمی شهر گلپایگان باید از « شیرواره» و « هندو» گفت. این رسم زیبای قرض دادن شیر به‌هم و یاری‌رساندن در روزهای پرمشقتی که دامداران با کم‌شیری گاو و گوسفندان مواجه می‌شوند، توسط زنان صورت می‌پذیرد. همچنین رسم برگزاری آیین علم‌کشان، در سیزدهم ماه محرم می‌باشد. هیئت‌های عزاداری علم‌های سیاه‌پوش یا سبزپوش را، جهت احترام به اهل‌بیت(ع) به زیارتگاه امامزادگان هفده تن می‌برند.
رسوم خواستگاری گلپایگانی
درگذشته عروس و داماد نمی‌توانستند باهم گفتگو کنند و داماد فقط از ورای چادر عروس، او را انتخاب می‌کرد. امروزه در شهر گلپایگان حتی عروس و داماد می‌توانند، به‌منظور آشنایی در جلوی پدر و مادر باهم سخن بگویند. اما همه‌چیز در عروسی، بعد از انتخاب عروس از طرف خانواده داماد و پذیرش خانواده عروس شروع می‌شود. بنابراین شبی را جهت تعیین میزان مهریه، در نظر گرفته که به « بریدن خرج و مهر» شناخته می‌شود.
البته در سابق مهریه در سند خانه یا زمین، برعکس امروز که سکه، طلا و پول مطرح است، نقش می‌یافت. همچنین عوض شیربها که جزء رسوم نیست، مبلغی به‌عنوان « خرج مطبخ» توسط پدر عروس از داماد اخذ می‌شود. راستی در شبی که چگونگی مراسم عقد و ازدواج تعیین می‌شود، به‌شرط حضور خانم‌ها پارچه و انگشتری به خانه عروس می‌برند. اما بردن شیرینی به خانه عروس، در این شب جای خود دارد.
پوشش گیاهان در گلپایگان
در قلب طبیعت پاک شهر گلپایگان، شهرها و روستاهای شوق‌آور و مصفای پیرامون آن حتی در مراتع و بلندی‌ها به گنج و کنزی از گیاهان برمی‌خورید. البته می‌توانید گیاهانی نظیر خاکشیر، کرفس وحشی با هورمون‌های گیاهی، روغن‌های ضروری و طعم معطر، ریواس و کنگر را بینید.
همچنین می‌توان به زیره سبز خوراکی، سبزیجات خوش‌عطر، شیرین‌بیان، گل‌گاوزبان و غیره با مصارف خوراکی و یا دارویی اشاره کرد. حتی گیاهان دارویی و صنعتی فراوانی ازجمله بالهنگ، چای کوهی با خواص آرامش‌بخشی و مسرت‌آور، کاسنی، آویشن را نیز می‌بینید.
راستی شیره گیاهانی نظیر باریچه یا قاسنی با بوی تند و اسانس مخصوص، برای ساخت عطر و ادوکلن بکار می‌رود. همین‌طور روناس در رنگ‌سازی و گیاهان دیگر، در صنایع مختلف استفاده می‌شود. البته در مراتع می‌توان گیاهان درمنه و گون را که مناسب چرای دام هستند، مشاهده کرد. اما دشت لاله‌های واژگون از گلهای افسانه‌ای و روح‌انگیز این دیار است.
جانوران در دیار گلپایگان
باید دانست فراوانی گیاهان در گلپایگان، تزریق رشد جانوران این منطقه را در پی دارد. بنابراین از حیات وحش این منطقه می‌توان، گرگ، کفتار، پلنگ با ویژگی غرور و ابهت، گراز و گربه وحشی را نام برد. همچنین موفق به دیدن جانورانی نظیر جوجه‌تیغی، روباه، شغال با خصوصیت شغال مردگی در هنگام سروصدای فراوان و شکار می‌شوید. در منطقه حفاظت شده موته که گلپایگان نیز از شهرستان‌های جزء آن است، آهو و انواع جوندگان را هم ببینید.
تازه در این منطقه شاهد انواع خزندگان و پرندگانی نظیر کبک، تیهو، چکاوک پرنده خوش‌آواز اما وحشی و غیره هستید. راستی عقاب، شاهین، کرکس یا لاشخور پرنده شکاری و غیره نیز در منطقه حفاظت شده موته وجود دارد. همین‌طور این ناحیه برای جانورانی چون قوچ، میش وحشی، کل و بز نیز مناسب می‌باشد. البته حیواناتی نظیر موش، مار، خرگوش، مارمولک، لاک‌پشت و غیره نیز در این دیار یافت می‌شود.
صنایع دستی گلپایگان
صنایع دستی ایران در اقصی نقاط کشور نقش پررنگی دارند. قصد داریم در وهله نخست، از هنر ناب و اصیل منبت‌کاری درصنایع‌دستی شهر گلپایگان بگوییم. در این نوع هنر، ظرافت قلم منبت را بر چوب درختانی مانند گردو، گلابی و غیره با خلاقیت در آفرینش نقشهای زیبا خواهید دید.
آنگاه به دیدن هنر منبت‌کاری، با حالتی منحصربه‌فرد در انواع قاب عکس، جعبه‌های منبت و اقسام وسایل تزئینی پی می‌برید. اما از هنر بافت قالی در هنرهای سنتی نیز، در گلپایگان نباید غافل شد. همچنین از دیگر صنایع‌دستی در شهر گلپایگان، به صنعت معرق‌کاری یا موزاییک اشاره باید کرد. البته نمونه کار معرق را در کتبیه کاشی معرق، در ورودی امامزادگان هفده تن می‌توانید ببینید.
همین‌طور هنر مشبک نیز با سوراخ‌های بسیار، بر اجسامی مانند چوب به صورت رایج، همچنین فلز و سنگ دیده می‌شود. همچنین بد نیست که از هنرهای دیگر گلپایگان، نظیر گره چینی، گلیم‌بافی، چرم‌دوزی، قلم‌زنی و مسگری نیز نام ببریم.
هنر اصیل صنایع‌دستی در شهر گلپایگان
اما از هنر قدیمی گیوه‌دوزی که در واقع پاپوشی تابستانی، دارای استقامت و استحکام در شهر گلپایگان است، نیز بگوییم. باید دانست این هنر دارای قدمت 200 ساله بوده و البته زنان این دیار با بافت رویه گیوه، ظرافت کار را بالا می‌برند. حالا باید از هنر نقش‌آفرینی بر چوب، به کمک دستانی هنرمند و خلاق نیز در شهر گلپایگان سخن گفت.
راستی این هنر زیبا و پر از ظرافت صنایع‌دستی، به پیکرتراشی معروف است. همچنین نوعی تصویرگری که دارای لطافت و خصوصیات تزئینی می‌باشد، به نگارگری شناخته می‌شود. همین‌طور از هنر آتش و خاک با رنگ‌های پخته و رنگارنگ که میناکاری نام دارد، نیز باید گفت. البته هنر سرمه‌دوزی، خاتم‌کاری و سبدبافی نیز، از صنایع‌دستی گلپایگان است.
سوغات شهر گلپایگان
اگر بخواهید از خوشمزه‌های شهر گلپایگان سوغات تهیه کنید، بهتر است برای خرید به خشکبارفروشی‌ها سر بزنید. در آنجا با دیدن انواع خشکبار محلی، بهترین‌ها را از گردو، بادام، برگه خوشمزه زردآلو و حتی لواشک وسوسه‌انگیز سنتی انتخاب کنید. حتی می‌توانید عسل ناب و شیره انگور را، انتخاب کرده و با لذت تمام به عنوان یک سوغاتی دلخواه بخرید.
راستی بدانید که ارده گلپایگان نیز، دارای معروفیت بوده و ترشیجات روح‌انگیز آن با سبزیجات معطر بسیار خوشایند است. اما صبر کنید، هنوز از کیک زبان سنتی شهر گلپایگان چیزی گفته نشده است. کیک زبان سنتی، با قدمتی دیرینه و نان‌های محلی دیگر نظیر، شاطه، شیرمال و غیره را به عنوان سوغاتی بخرید. همچنین شیرینی خوشمزه گل محمدی با طعم دلپسند نارگیل نیز، از خوراکی‌های اشتها برانگیز شهر گلپایگان است.
سوغاتی های دلچسب شهر گلپایگان
راستی از لبنیات شهر گلپایگان با محبوبیت فراوان در کشور هر چه بگوییم، کم گفته‌ایم. مگر می‌شود که رهسپار گلپایگان شد و از پنیر اعلا، ماست چکیده خوشمزه، کشک و غیره چیزی برای سوغات نبرد؟
اما شما می‌توانید از انواع صنایع‌دستی نظیر منبت‌کاری با سابقه طولانی‌مدت در شهر گلپایگان، قاب‌ها و بشقاب‌های زیبای میناکاری نیز سوغات تهیه کنید. البته قاب و تابلو نقاشی خاتم، تابلو‌های خوشنویسی، خطاطیهای چشمگیر و غیره نیز سوغاتی‌های جانانه‌ای از شهر گلپایگان می‌باشد. راستی تا یادمان نرفته است، بگوییم. بهتر است به خرید از گیوه‌های گلپایگان نیز اقدام بفرمایید که تحفه‌ای زیبا و بادوام از این شهر است. البته با خرید سوغاتی‌های برتر شهر گلپایگان قادر هستید، جذابیت سفر را تداوم بیشتری ببخشید.
غذاهای گلپایگان
در زمینه غذاهای شهر گلپایگان، ابتدا سخن را به کباب گلپایگان می‌کشانیم. حتی بدانید شرایط آب و هوایی نیز شما را، به نوش جان کردن کباب جانانه گلپایگان تشویق می‌کند. البته طعم کباب به همراه ماست چکیده، خوشمزه‌تر نیز است. همین‌طور بدانید آش خوشمزه ترخینه، یکی از غذاهای اصلی شهر گلپایگان است که در مواقع سرماخوردگی معجزه می‌کند. اما از حلیم‌بادمجان وسوسه‌انگیز شهر گلپایگان که در تلفیق موادی مانند گوشت، عدس، سیر و غیره قرار دارد، نیز می‌گوییم.
راستی اجازه دهید از آبگوشت شهر گلپایگان که متفاوت با نقاط دیگر است، سخن بگوییم. در شهر گلپایگان در مواردی که حرف از پختن آبگوشت است، این غذای معرکه و بی‌نظیر آبگوشت کشک و بادمجان نام دارد. راستی باید از انواع دلمه، کوفته، کوکو و ماهی نیز در شهر گلپایگان نام برد. اما آش لاعابی که حلیم بدون گوشت است، شله‌زرد و غیره نیز از غذاهای خوش‌طعم شهر گلپایگان است.
ترمینال گلپایگان
باید دانست که ترمینال یا پایانه، مکانی، برای سوارکردن یا حتی پیاده نمودن مسافران می‌باشد. ترمینال گلپایگان نیز که ابتدای سفر مسافران و مقاصد نهایی آنان را دربرمی گیرد، شامل اتوبوس‌های بین‌شهری نیز می‌شود. آدرس ترمینال گلپایگان را در کمربندی آیت‌الله محمدی، پایانه مسافربری گلپایگان اصفهان خواهید دید. همچنین ترمینال گلپایگان، مردم این شهر را به رفت و آمد بین شهرها متمایل کرده است. آنگاه امکان رسیدن از شهرهای دیگر، به گلپایگان را نیز به‌راحتی امکان‌پذیر می‌سازد.
با خرید بلیط اتوبوس، مهیای سفری راحت و دلپذیر به این شهر سراسر جاذبه بشوید. همچنین از طریق سایت ترمینال گلپایگان، امکان رزرو و خرید بلیط بسیار آسان صورت می‌گیرد. اتوبوس‌های ترمینال گلپایگان، از مبدأ تهران به شهرهای تهران، کرج، قم و غیره در تردد می‌باشند. درعین‌حال بدانید که شماره تلفن ترمینال گلپایگان، 09133719295 می‌باشد.
مناسب‌ترین زمان برای مسافرت به شهر گلپایگان
به‌راستی باید گفت که شهر گلپایگان، در هر فصلی دارای جاذبه‌های افسانه‌ای طبیعت است. برخی از شما بی‌شک فصل زمستان و دامنه‌های زیبا و سپیدپوش از برف زاگرس را، برای سفر ترجیح می‌دهید. مناظر زیبایی که با برف و سرما، عجین شده و دل هر دوستدار طبیعت را خواهد لرزاند.
اما به علت موقعیت هوا در زمستان شاید باید بهترین فصل سفر را در شهر گلپایگان، به وقت بهار و پاییز جستجو نمود. درخشش و زیبایی گلهای لاله واژگون و شقایق، در طبیعت بکر دشت‌ها معجزه‌ای ناب را تجلی می دهد. حتی باغ‌های چشم‌نواز میوه نیز، به زیبایی این خلقت هیجان‌انگیز یاری می‌رساند. آنگاه شما را مشتاق‌تر به‌سوی شهر گلپایگان، می‌کشاند تا به ماجراجویی‌های جالب و بدیع بپردازید.
چگونگی دسترسی به شهر گلپایگان
هرگز نمی‌توانید، مستقیماً با هواپیما به گلپایگان سفر کنید. اما اگر اصرار شما در استفاده از هواپیما می‌باشد، بهتر است از این وسیله برای رفتن به اراک بهره ببرید. آنگاه می‌توانید به طریق زمینی، مسافت اراک به گلپایگان را طی نمایید. البته به طریق زمینی می‌توانید، از تهران با اتومبیل شخصی خودتان به شهر گلپایگان سفری جذاب را تجربه کنید. برای این کار بعد از اینکه از اتوبان تهران – قم عبور کردید،
آنگاه به سمت اصفهان حرکت کنید. اما قبل از آنکه به نزدیکی‌های اصفهان برسید در سمت غرب جاده به مسیر ویژه‌ای که شما را به گلپایگان می‌رساند، بروید. آنوقت وارد شهر زیبای گلپایگان، بشوید. البته می‌توانید مسیر تهران تا گلپایگان را، بسیار راحت با خریدن بلیط اتوبوس و به‌وسیله اتوبوس طی کنید. اما بد نیست بدانید که شهر گلپایگان، فاقد خط راه‌آهن یا قطار می‌باشد.
سفر به سرزمین اعجاب‌انگیز گل سرخ
در شهر گلپایگان عجب تماشای دلنشین و جذاب بصری را، مهمان دیدگانمان نمودیم. آنگاه خود را در رایحه خوش گلهای زیبای محمدی، دیار گل سرخ غرق نمودیم. حتی از استشمام این عطر روح افرا، سرمست شدیم و قوایی تازه یافتیم. البته که رشته‌کوه هیجان‌انگیز زاگرس را، با قامت رفیع آن ستودیم. درگذر از کوچه پس کوچه‌های نشانه‌های تاریخ، به یاد رنج‌ها و مرارت‌های مردم شریف و مهربان شهر گلپایگان غمگین شدیم.
به‌راستی این جماعت دوست‌داشتنی را، برای شجاعت‌هایشان تحسین نمودیم. آنوقت خستگی و گرسنگی را با لذت نوش جان نمودن، کباب‌های معروف گلپایگان التیام بخشیدیم. دانستیم پخت کباب خوشمزه گلپایگان را که در فهرست میراث ناملموس کشور، به ثبت ملی رسید و افتخار ما شد. آنگاه با گنجینه‌ای از عکس‌های زیبای کارت‌پستالی که یادآور ماجراجویی‌ها و خاطرات خوش شهر گلپایگان بود، به ترک سرزمین گلهای سرخ اقدام نمودیم.
بخشی از عکس‌های این عنوان را جناب آقای حسن مقیمی، جناب آقای فرزین اشراقی و سرکار خانم منصوره عمادی عزیز ثبت نموده‌اند.
