خانه اردیبهشت عودلاجان تهران

خانه اردیبهشت عودلاجان تهران یکی از جدیدترین جاهای دیدنی تهران است. این مجموعه در اصل یکی از خانه های تاریخی تهران است که پس از بازسازی به یک مجموعه فرهنگی تبدیل شده است. این مجموعه گرچه به تازگی و در سال 1400 آغاز به کار نموده تاکنون اقدامات فرهنگی ارزشمندی را به سرانجام رسانده است. ما در این مطلب ابتدا به بررسی تاریخچه و معماری این خانه تاریخی می‌پردازیم. پس از آن بخشی را به معرفی مؤسسه فرهنگی اردیبهشت عودلاجان اختصاص می‌دهیم. در ادامه در قالب عودلاجان گردی به معرفی این محله تاریخی می‌پردازیم و اماکن دیدنی از جمله خانه های تاریخی عودلاجان را معرفی می‌کنیم. در نهایت این مطلب را با پاسخ به سؤال خانه اردیبهشت عودلاجان کجاست؟ به پایان می‌بریم.

تاریخچه خانه اردیبهشت عودلاجان تهران

خانه اردیبهشت عودلاجان تهران یکی از خانه های تاریخی عودلاجان است که در فهرست آثار ملی با عنوان “خانه کوچه آقاموسی” ثبت شده است. البته در برخی اسناد از این خانه با عنوان “خانه پیاب” نیز یاد شده که نام آخرین صاحب خانه بوده است. کوچه خلیلی منفرد قبل از انقلاب کوچه منفرد و زمانی کوچه امین الدوله نام داشته است.

در زمان پهلوی دوم به خاطر راه‌اندازی کلانتری در این کوچه به کوچه کلانتری معروف شد. اما کوچه آقا موسی به خاطر سکونت فردی به نام “آقا محمد موسی تهرانی” به این نام معروف شده است. آقا موسی فرزند یکی از تجار بزرگ دوران قاجار بود که از شیراز به تهران مهاجرت کرده بود. آقا محمد موسی تهرانی از معدود افراد باسواد ایران در آن دوران بود که به امر تجارت مشغول بود. او از تجار بزرگ تهران بوده و به همین دلیل این کوچه به نام او شهرت یافت.

خانه آقا موسی یا خانه اردیبهشت عودلاجان

در قدیمی‌ترین سندی که در مورد خانه اردیبهشت عودلاجان تهران موجود است این خانه در دوران حکومت ناصرالدین شاه به نام “خانه میرزامحمد ناظر” ثبت شده است. بعدها این خانه به مدت 70 سال در اختیار خاندان تهرانی قرار می‌گیرد. آخرین مالک خانه خانواده پیاب بودند که از سال 1336 تا 1384 ساکن این خانه بودند. پس از آن شهرداری منطقه 12 تهران این خانه را خریداری می‌کند.

گرچه سندی مبنی بر زمان دقیق ساخت خانه در دست نیست اما شواهدی در ساختار خانه وجود دارد که این احتمال را مطرح می‌کند که ممکن است قدمت خانه به دوران زندیه باز گردد. البته در دوره‌های مختلف تاریخی تغییرات بسیاری در این خانه اعمال شده است. حتی این احتمال وجود دارد که خانه فعلی حاصل تقسیم یک عمارت بسیار بزرگ به چندین خانه باشد.

بخش‌های مختلف خانه آقا موسی عودلاجان

• ورودی خانه اردیبهشت

ورودی خانه اردیبهشت عودلاجان تهران از سردری نه چندان مرتفع تشکیل شده که حدود یک متر عمق دارد. در دو طرف سردر سکوی پیرنشین وجود داشته که به دلیل آسیب شدید در زمان بازسازی حذف شده است. پس از درب ورودی یک هشتی به شکل هشت ضلعی منتظم وجود دارد. در این هشتی راه پله‌ای به سمت پشت بام نیز وجود دارد. پس از هشتی دالانی به عرض تقریبی یک متر و طول 6 متر به حیاط اصلی راه دارد.

• حیاط خانه اردیبهشت

حیاط خانه چهارگوشی به مساحت 110 متر مربع است. سطح حیاط به اندازه دو پله از سطح دالان پایین‌تر است. در داخل حیاط یک حوض مستطیل شکل و باغچه وجود دارد. در این باغچه درختان خرمالو، نارنج، انجیر و نارنگی دیده می‌شود. و در ضلع شمالی و جنوبی و در گوشه جنوب شرقی راه‌پله‌هایی برای ارتباط با زیرزمین وجود دارد.

• تالار شمالی خانه آقا موسی
  

فضای اصلی خانه اردیبهشت عودلاجان تهران دو اتاق تو در تو به ابعاد تقریبی 90 متر مربع در ضلع شمالی است. دو پنجره قوسی و یک پنجره بزرگ به عرض 3 متر رابط این تالار با حیاط است. در این تالار تاقچه‌هایی منقش به گل‌نقش‌های گچی و دو شومینه با نقش برجسته گچی دیده می‌شود.

• تالار شرقی خانه اردیبهشت
  

این تالار نیز به صورت دو اتاق تو در تو طراحی شده است. وسعت این تالار حدود 65 متر مربع است و دو پنجره قوسی و یک پنجره مستطیل شکل رو به حیاط دارد. در این تالار نیز چندین طاقچه زیبا و شمایلی از شومینه وجود دارد. در ضلع شرقی فضای نیمه‌باز مسقفی به صورت ایوان وجود دارد که حدود 4 متر ارتفاع دارد. دو گوشواره در طرفین این ایوان پاگرد پله‌های حیاط و مسیر ارتباط با تالار شمالی هستند. در زیر تالار و ایوان شرقی زیرزمینی به وسعت 100 متر مربع وجود دارد. تنها بادگیر سالم این عمارت نیز از طریق کانالی به این زیرزمین متصل است.

• اتاق جنوبی خانه اردیبهشت تهران
  

در ضلع جنوبی، اتاقی به مساحت 25 متر مربع وجود دارد که دری مستقیم به حیاط دارد. دیوار همین اتاق مشترک با دیوار خانه همسایه است که به نظر می‌رسد این دو خانه قبلاً یکی بودند. در ضلع جنوبی یک زیرزمین با ساختار عجیب T شکل نیز وجود دارد. به نظر می‌رسد این زیرزمین مسیر ارتباط با خانه همسایه‌های جنوبی و شرقی بوده است.

• مطبخ خانه آقا موسی عودلاجان تهران
  

مطبخ به مساحت تقریبی 30 متر مربع تنها فضای هم‌سطح با حیاط است که در گوشه جنوب غربی قرار دارد. و مطبخ عمارت در دوره‌های مختلف تاریخی بارها مرمت شده است.

• حمام و خزینه

قدیمی‌ترین بخش خانه اردیبهشت عودلاجان تهران حمام و خزینه‌ای است که در ضلع شمالی قرار دارد. دیوارهای خزینه منقش به آهک‌بری‌های زیبایی است که مالکان قبلی آن را پوشانده بودند. کارشناسان باستان‌شناسی بر اساس همین آهک‌بری‌ها این احتمال را مطرح کردند که بنای اصلی خانه اردیبهشت عودلاجان تهران پیش از دوره قاجار احداث شده است. البته نقوش این آهک‌بری‌ها به نقوش محراب و منبر کنیسه‌ها شباهت دارد.

مؤسسه فرهنگی هنری اردیبهشت

عده‌ای از هنرمندان و فرهیختگان پس از بازسازی خانه کوچه آقا موسی یک مؤسسه فرهنگی چند منظوره در این عمارت تاریخی راه‌اندازی کردند. مؤسسه فرهنگی هنری اردیبهشت عودلاجان تلاش می‌کند با اقدامات متنوع فرهنگی نقش مؤثری در ارتقاء منزلت بافت تاریخی عودلاجان داشته باشد. این اقدامات مجموعه‌ای از اقدامات فرهنگی، هنری و اجتماعی را شامل می‌شود.

مدیر مسئول این مؤسسه “فرهاد توحیدی”  فیلم‌نامه نویس و منتقد سینما، رئیس هیئت مدیره “رضا کیانیان” بازیگر، عکاس و مجسمه‌ساز و مدیرعامل این مؤسسه “بهروز مرباغی” معمار و مدرس دانشگاه هستند. این مؤسسه از ابتدای سال 1400 آغاز به کار کرده است. مهمترین اقدامات این مؤسسه عبارتند از:

• راه‌اندازی کتابخانه با بیش از 3500 کتاب
• انتشار نشریه تک برگی رایگان با عنوان “اردیبهشت عودلاجان” در حوزه محله و میراث تاریخی تهران.
• تأسیس انتشارات خانه اردیبهشت و انتشار اولین کتاب این انتشارات در حوزه معماری
• برگزاری مستمر رویداد “شب فیلم”
• برگزاری چندین جشنواره ویژه از جمله “جشنواره فیلم زمین”

عودلاجان گردی

عودلاجان یکی از محله‌های قدیمی تهران است که در محدوده خیابان پامنار و سیروس قرار دارد. در واقع این محله حد فاصل میدان بهارستان، بازار تهران و چهارراه مولوی قرار دارد. در حال حاضر بخش‌های مختلف این محله ساختار و کاربری متفاوتی دارند. اما کوچه‌های باریک و پیچ در پیچ و بافت قدیمی محله حفظ شده است. بسیاری از بناهای قدیمی بازسازی شده ولی کاربری متفاوتی دارند.

بخشی از این محله از دیرباز به کلیمیان اختصاص داشته و به همین خاطر این محله با عنوان محله کلیمی‌ها یا سرچال نیز شناخته می‌شود. حمام کشوریه و سلیمانیه و کنیسه عزرا یعقوب از جمله دیدنی‌های این بخش است. البته بازدید از اماکن یهودیان تنها با هماهنگی انجمن کنیسه‌های ایران امکان‌پذیر است.

مسجد و مدرسه معمارباشی، امامزاده یحیی و چنار کهنسال آن، خانه موزه کاظمی، حمام قدیمی نواب، تیمچه اکبریان، بازارچه عودلاجان، خانه فخرالملوک(سفره خانه نون و نمک)، خانه مهرانگیز کامبیز(لوکیشن سریال پدرسالار) و خانه موزه مدرس معروف ترین دیدنی های محله عودلاجان هستند. بنای اولین بانک ایران نیز در این محله قرار دارد که پس از بازسازی به “سفره خانه طهرون” تبدیل شده است. در این محله تاریخی می‌توان در فضای تهران قدیم قدم زد؛ طعم لذیذ کباب و دیزی سنتی تهران چشید و از صنایع دستی و آثار هنری بازارچه عودلاجان و حمام نواب سوغاتی به یادگار خریداری نمود.

خانه های تاریخی عودلاجان

عودلاجان در زمان قاجار محله اعیان‌نشین تهران بوده است. بسیاری از خانه های تاریخی عودلاجان یادگاری از همان دوران هستند. در آن زمان خانه‌های بزرگان تجارت و سیاست در محله عودلاجان بوده است. عمارت امین الدوله، باغ ملک الشعرا، باغ شعاع السلطنه، خانه معتمد الدوله، خانه وزیر مختار روس، خانه میرزا شفیع، خانه معزالدوله میرزا بهرام، خانه ایلخانی و خانه امین لشکر تعدادی از معروف‌ترین خانه های تاریخی عودلاجان هستند. سرای کاظمی، خانه فخرالملوک، خانه مهرانگیز کامبیز و خانه مدرس دیگر خانه‌های تاریخی این محله هستند.

خانه اردیبهشت عودلاجان کجاست؟

این خانه در محله عودلاجان میانی و در بن بست اول کوچه آقا موسی در کوچه خلیلی منفرد پامنار تهران قرار دارد. عودلاجان میانی محله‌ای میان پامنار و خیابان شهید مصطفی خمینی(سیروس) است. محدوده‌ای که خانه اردیبهشت عودلاجان تهران در آن قرار دارد در یک سوم میانی عودلاجان واقع شده و از بالا با کوچه سنجری و از جنوب با کوچه چوپانی محدود می‌شود.

این بخش از محله هنوز بافت تاریخی خود را حفظ کرده و زندگی در آن جریان دارد. بخشی از خانه‌های این محله در اختیار صاحبان اصیل و قدیمی آن است و بخش دیگر به کارگاه و انبار و محل سکونت کارگران تبدیل شده است. در این محدوده هنوز چندین عمارت قاجاری وجود دارد. البته خانه‌های دو طبقه آجری که یادگار دوران پهلوی هستند نیز در این منطقه به وفور دیده می‌شوند.

آدرس خانه اردیبهشت عودلاجان تهران

آدرس: خیابان پامنار، کوچه خلیلی منفرد، کوچه آقا موسی، بن بست اول

تلفن: 02136348758

سایت: www.iacoo.ir

اینستاگرام: www.instagram.com/ordibehesht.oudlajan/

جاهای دیدنی تهران

آب و هوای تهران

برای بازدید از دیدنی های تهران اطلاع از وضع آب و هوایی لازم است. به همین خاطر در ادامه پیشبینی وضع آب و هوای شهر تهران را در پنج روز آینده ملاحظه می‌کنید.

تهران آب و هوا

نقشه محله عودلاجان تهران

برای یک تهرانگردی عالی در محله عودلاجان استفاده از نقشه مفید است. به همین خاطر در اینجا نقشه عودلاجان تهران را مشاهده می‌نمایید.

لوکیشن دقیق خانه اردیبهشت عودلاجان

در بخش بالا نقشه عودلاجان را قرار دادیم. برای سهولت در دسترسی در اینجا نیز لوکیشن دقیق خانه اردیبهشت را نیز در اختیار دارید.

عکس‌های این مطلب را سرکار خانم عزیز ثبت نموده‌اند.