آتشکده آذرگشنسب تخت سلیمان یا آتشکده آذرگشسب  در 45 کیلومتری شمال شرقی شهرستان طلا خیز تکاب، در جنوب استان آذربایجان غربی واقع در شمال غرب کشور ایران جا خوش نموده است. البته مقر اصلی آثار به‌جامانده از آتشکده آذرگشنسب را، در قلب دژی که به تخت سلیمان شناخته می‌شود، مشاهده می‌نمایید. راستی بدانید گاهی آتشکده آذرگشنسب، به‌صورت مخفف آن آذرگشسب نیز نامیده می‌شود. بنابراین بیایید در تماشای جاذبه‌های ایران، نوک پرگار سرزمین مصفای سفر در ایران را به دیدار این آتشکده بسپاریم. آنگاه از چرخش پرگار روزگار بر دره‌ای که تخت سلیمان بر آن بنانهاده شده، به آتشکده مقدس آذرگشنسب، برسیم. همچنین قصد ما از بیان مسائلی در شناخت، نامهای مختلف آن، دوره احداث و حتی بیشترین کاربری آتشکده مشخص گردد.

نگران نباشد، حتی از هزینه بلیط، بهترین زمان بازدید، آدرس و چگونگی دسترسی به آتشکده نیز سخن خواهیم گفت. البته در این میان سخن از شهرستان تکاب، چگونگی آب‌وهوا، غذاهای خوشمزه و سوغات آن جای خود دارد. حتی می‌خواهیم از نوع آتش، انواع آتشکده در دوران ساسانی و تاریخچه آتشکده آذرگشنسب نیز برایتان بگوییم. آنگاه مروری بر معنای نام آذرگشنسب، نمای ظاهری آتشکده، معماری شگفت‌انگیز آن، پوشش گیاهی و جانوری داشته و حتی بسیاری چیزهای دیگر نیز، در مورد آتشکده آذرگشنسب بیان کنیم. بنابراین با ما در این ارائه اطلاعات، همراهی نمایید.

شناختی از آتشکده آذرگشنسب

بهتر است بدانید که روی سخن از آتشکده‌ای است که در جهان یکی از عظیم‌ترین به شمار می‌آید. همزمان با تأسیس این آتشکده، اعتبار، رونق و توسعه واقعی منطقه تخت سلیمان، در دوره حکومت ساسانیان تثبیت شد. آتشکده آذرگشنسب یا آذرگشسب ساخته شد، تا ساختمان آن به‌عنوان برترین عبادتگاه ساسانیان به کار آید. زیرا همراه با حکومت ساسانی،  شاهد اعتبار و رواج آیین زرتشت در ایران زمین نیز بودیم. آنگاه پرستش آتش نیز، با ساخت آتشکده، توسعه افزون‌تری یافت. همچنین آتش که در آیین زرتشت می‌سوزد تا آلودگی‌ها را از بین ببرد و همواره نمادی بر پاکی است، آنجا افروخته شد. آتشی که به مدتی طولانی، به‌صورت جاویدان روشن بود. آتشی که می‌توانست، به عنوان نماد و مظهری از قدرت و توانایی آیین زرتشت محسوب شود. درواقع باید دانست که این آتشکده مکانی به جهت سکونت شاهان ساسانی، در زمان اجرای مراسم، تاجگذاری و  نیایش بود.

دیدار از شهرستان تکاب

در تکاب مردم به کردی و ترکی، محاوره می‌کنند و علی‌رغم این موضوع اتحاد و همبستگی خود را حفظ کرده‌اند. هنگام بازدید از تکاب، علناً با سرزمینی اعجاب‌آور مواجه می‌شوید که مملو از تاریخ ایران‌زمین می‌باشد. اندرون بخشی از این شهرستان که واقع بر قلب منطقه‌ای خوش آب‌وهوا، دلپذیر و کوهستانی است، در کنار دریاچه‌ای عمیق و نیلگون با تاریخی به‌جامانده از روزگاران کهن آشنا می‌شویم. درآنجا مجموعه تخت سلیمان و آتشکده آذرگشنسب ساسانیان را، باارزشی جاودانه که کم از خرابه‌های تخت جمشید هخامنشیان به نظر نمی‌رسد، می‌بینید. آنگاه در چند کیلومتری تکاب، با چملی گول یا پدیده تماشایی جزیره شناور آشنا شوید. حتی به دیدار آبشار و چشمه‌های آبگرم قینرجه، بروید و از چشم‌انداز مبهوت‌کننده مناظر پیرامون این جاذبه لذتی وافر ببرید. بنابراین در دیدار خیره‌کننده آتشکده آذرگشنسب تکاب، دیگر جاذبه‌های دیدنی این شهر را به فراموشی نسپارید که تماشای هر یک عالمی دارد.

نمای آتشکده آذرگشسب

آیا تاکنون فکر کرده‌اید منظر‌ه‌ای که از آتشکده آذرگشنسب جلوی دیدگان شما تجلی می‌کند، چگونه می‌باشد؟

نمای روح‌بخش و شورانگیز آتشکده آذرگشسب، واقع بر ضلع شمالی دریاچه روبرویی آن خودنمایی می‌کند. به‌ویژه در هنگام بارش برف با تزئیناتی سفید، آن را به‌مراتب زیباتر نیز مشاهده می‌کنید. راستش آتشکده آذرگشنسب، در نمودی چهار طاق جلوه ظهور می‌یابد. همچنین بدانید که جایگاه آتش، در قلب این چهار طاق قرار دارد. اما راهروها و دهلیزهایی در پیرامون محراب آتش، مشاهده می‌نمایید که جهت انجام مراسم عبادت می‌باشد. البته در جانب شمال غربی آتشکده آذرگشنسب، تنها دیوارهایی پابرجا است که زمانی به ایوان خسرو شناخته می‌شد. این ایوان نیز در زمان خود بسیار  ارزشمند و رفیع بوده و نشان از اعتباری بالا، در حکومت ساسانیان می‌داد. حتی در زمان ساخت، آن را توسط آجرهای قرمزرنگ و ملات ساروج که در طی ایام کاربرد آن به فراموشی سپرده ‌شده است، پوشش می‌دادند.

باز هم در رابطه با نمای آتشکده آذرگشسب

 اما دومین اتاق مهم آتشکده آذرگشنسب، در سمت راست مکان چهار طاقی واقع‌ شده است. اهمیت این اتاق از اینجاست که آتش مقدس را درزمانی که مراسمی جهت عبادت وجود نداشت، در آن حراست می‌کردند. البته واضح است که گرچه آتشکده آذرگشنسب پس از دوران ساسانیان دیگر مورد توجه نبود، اما اوج دوران اقتدار خود را در زمان این سلسله تجربه نمود. همچنین می‌توانید بگویید که ایوان خسرو نیز، مکانی جهت استقرار پادشاهان بود. حتی در زمان‌های گوناگون اجرای مراسم مذهبی، آتشکده محلی برای بارعام یا اجازه حضور افراد به نزد شاه محسوب می‌شد. البته حدس زده می‌شود، زمان احداث این اثر باستانی به دوران حکومت خسرو یکم برمی‌گردد. خسرو یکم بزرگ‌ترین شاه ساسانی بود که به خسرو انوشیروان نیز، معروف می‌باشد. همچنین بدانید دوران این پادشاه، از سال 531 تا 579 میلادی همزمان با دوران شکوفایی و پیشرفت ایران ‌زمین بود.

معنا و علتی بر نام آتشکده آذرگشنسب

در کلمه آذرگشنسب، به سه واژه برمی‌خورید که هر سه آنها اوستایی است. اول واژه آذر که معنای آتش را، در بردارد. دوم گشن می‌باشد که این واژه نیز، مفهوم خیلی زیاد را می‌دهد. اما آسپ که مراد از آن در زبان پارسی، اسب است. البته در تلفیق می‌توانید از آتش بسیار زیادی که قابلیت جهش کننده‌ای همچون برق نیز دارد،  آن را معنا نمایید. همچنین به فرشته مأموری که دارای رتبه و منزلت خاصی در آتش است و به‌طور مداوم در آتش جایگاه دارد نیز، اطلاق می‌شود. گاهی هم در  برخی تفاسیر، به آتش اسب نر اشاره می‌شود.

 

روایتی از افسانه‌ها در معنای آذرگشنسب

اما در افسانه‌ها روایت است کیخسرو آخرین پادشاه دوره پهلوانی شاهنامه و شاه سلسله اساطیری و افسانه‌ای کیانیان می‌باشد. او به‌وقت گشودن دژ جادویی و اهریمنی بهمن، در نیمه‌ای از روز با تاریکی هوا مواجه شد. البته این تیرگی و ظلمات شبانه نابهنگام در نیم روز، بر اثر طلسم و افسون دیوان پدید آمده بود. اما ناگهان به یاری  اهورا، آتشی مقدس بر یال اسب پادشاه نشست. ناگهان از این آتش، جهان از تاریکی رها و بار دیگر روشنایی برگشت. آنگاه پادشاه پس از باز کردن دژ بهمن، به میمنت و مبارکی این یاری وجود هستی‌بخش اهورامزدا خدای آیین زرتشت، آتش فرود آمده را در آنجا نشاند. همچنین مکان موردنظر را، آتش اسب نر یا آذرگشنسب نام نهاد.

بیان پیشینه‌ای از آتشکده آذر گشسب

معبد مقدس زرتشتیان به‌صورت یک آتشکده بزرگ بود که بنا به کاوش‌های انجام شده، در دوره اشکانی بنا گردید. اما بهتر است بدانید که آتشکده آذرگشنسب در دوران ساسانی به همراه بناهای تاریخی و کهنی نظیر ایوان غربی که به ایوان خسرو نیز معروف است، ساخته شد. در این دوران بنا بر نوشته‌های مورخین، آتشکده آذر گشسب بسیار مورد توجه و مقدس محسوب می‌شد. حتی این هنگام آتشکده بنا بر توجه بسیار زیاد پادشاهان ساسانی، دوران اوج و تقدس خود را پشت سر می‌نهاد. همچنین محل این آتشکده در شهری قرار دارد که شاید بتوانید آن را ، همان زادگاه زرتشت بدانید. از این شهر به  «شیز» همچنین « گنزک» به پارسی میانه و نیز در متون پهلوی به «گنجک»، یاد می‌شود.  البته این دوران آبادانی، فقط تا سال 624 میلادی به درازا پایید.

گذر بر تاریخ آتشکده آذر گشسب

 سپس بنا بر لشکرکشی ارتشیان روم شرقی به فرماندهی هراکلیوس، ژنرال رومی به ایران پایان دوران آتشکده آذرگشسب فرا رسید. همچنین این جنگ  منجر به شکست، خسروپرویز و سرزمین  ایران شد. سرانجام خسروپرویز حتی نتوانست از آتش مقدس در آتشکده آذر گشنسب نیز، حراست و حمایت کند. همزمان آتشکده مورد تهاجم و چپاول واقع شد و هرگز نتوانست آبادانی، جلال و پیشرفت گذشته را بازیابد. راستی در دوران آباقاخان دومین ایلخان مغول و جانشین هولاکوخان، آتشکده مورد مرمت وسیعی واقع شد. حتی ساختار‌های جدیدی هم به آنچه که از ساسانیان باقی‌مانده بود، اضافه شد. به‌طوری که منطقه بیشتر به عنوان قصری در فصل تابستان، مورد استفاده واقع می‌شد. البته باید گفت بعد از ایلخانان، تخت سلیمان و آتشکده آذرگشسب به‌صورتی کم‌ اهمیت تلقی می‌شد. سرانجام یک هیئت آلمانی و ایرانی، اقدام به یک سری تحقیقات باستان‌شناسی در منطقه نمود و به کشفیاتی دست یافت.

آتش آتشکده آذرگشنسب

آیا تاکنون از خود پرسیده‌اید، آتشی که درون آتشدان آتشکده آذر گشسب می‌سوخت، چگونه بود؟

هرچه باشد، واضح است علی‌رغم روشن بودن آتش آتشکده درزمانی بس طولانی، هرگز خاکستری از آن بجا نمانده است. البته دوام این آتش در آتشکده آذرگشنسب، موجب شد که نام آن را به آتش همیشه جاویدان ملقب سازند. اما شاید شعله‌ور بودن جاویدان آتش را، در وجود گازهای گرمی باید دانست که در زیر زمین جریان داشت. حتی تحقق یک چشمه نفت نیز، در حوالی آتشکده علتی دیگر بر روشن بودن آتش می‌باشد. آنگاه شاهد قدرت و توانایی آیین زرتشت، در طی قرون متمادی بودیم. البته زرتشتیان آتش آتشکده آذرگشنسب را، علی‌رغم وجود آتشکده‌های دیگر مهم‌تر، بااهمیت‌تر و تلفیقی از آتش‌های دیگر می‌دانستند. آتشی که نزد آنان مقدس، شمرده می‌‌شد و زیارت آن را بر خود واجب محسوب می‌داشتند. حتی زرتشتیان خاموشی آتش را در آتشکده، مترادف با افول آیین زرتشت می‌دانستند.

آتش ورهرام در آتشکده آذرگشسب

آتش مقدس یا سپندینه‌ای که در مدت‌زمان طولانی، بارها و بارها منزه می‌گردید. باید دانست این آتش مقدس که در آتشکده آذرگشنسب نیز وجود داشت، آتش «ورهرام» یا بهرام نامیده می‌شد. البته این آتش، دارای مقامی رفیع‌تر از آتش‌های دیگر بود و همواره باید می‌سوخت و روشنایی می‌بخشید. حتی آن را بنا بر سنت و آیینی مخصوص، در آتشدان قرار می‌دادند. آتش بهرام که نزد زرتشتیان به خدای جنگ، اسطوره پیشتاز و مقاومت‌ناپذیر همیشه پیروز نیز معروف است و آن را ترکیبی از 16 آتش می‌دانستند. حتی می‌توانید به آتش آتشدان شاه، آهنگر، زرگر، سکه زن یا نقره‌کار، آتش نانوا و …  در آن اشاره نمایید. البته می‌توان تعلق این آتش را، به همه اقشار جامعه در آن مشاهده نمود. همچنین این معنا را می‌رساند که باید همه مردم پاکی و عدم آلودگی را، از آتش بیاموزند تا نزد خداوند بزرگ رتبتی یکسان بیابند.

دلیلی بر تغییر نام آتشکده آذرگشنسب

راستی بدانید که آتشکده آذرگشنسب، شناخته‌شده‌ترین و بزرگ‌ترین آتشکده در دشت‌های ایران محسوب می‌شود. آتشکده‌ای که بر قدمت تاریخی حضور انسان، در بیش از سه هزار سال حکایت دارد. همچنین نام آتشکده آذر گشنسب، از زمان ایلخانان مغول به بعد، تغییر یافت و به تخت سلیمان خوانده شد. شاید علت این تغییر نام را، در مصون ماندن آتشکده از خطرات احتمالی باید دانست. زیرا این تغییر نام، کاری مرسوم در آن زمان محسوب می‌شد. افراد برای در امان بودن مراکز، گاهی مبادرت به تغییر نام آن‌ها می‌نمودند. بنابراین مکان را براثر روایاتی، منسوب به حضرت سلیمان دانستند تا توسط مردم محافظت گردد. اما درباره اهمیت  این آتشکده می‌توان گفت که ازنظر تشکیلات مذهبی و سیستم اجتماعی در دوران قبل از ظهور اسلام در ایران، عظیم‌ترین و شکوهمندترین به‌حساب می‌آمد. مکانی برای عبادات و خداپرستی زرتشت که پادشاهان و بلندمرتبگان لشکری، به آن رفت‌وآمد می‌کردند.

 اطلاعاتی افزونتر از آتشکده آذرگشنسب

البته آتشکده آذرگشسب را باید ساخته شده بر روی باقیمانده آثاری که از دوران پارت‌ها در ایران مانده بود، بدانید. پس‌ از آن برای دورانی طولانی، بخصوص در حکومت پادشاهان ساسانی، آتشکده  دوران اعتلا و برتری خود را طی کرد. همچنین در این دوران برتری، آتشکده آذرگشنسب در واقع مکانی برای آموزش روحانیان زرتشتی محسوب می‌شده است. البته زرتشتیان ساسانی نیز، برای زیارت و عبادت عازم این مکان می‌شدند. اما  با حمله رومیان، آتشکده به نحو غریبی مورد تاراج و غارت قرار گرفت. حتی در زمان تجلی دین اسلام نیز، دوران ناخوشایندی برای این آتشکده محسوب می‌شد. سپس در حکومت ایلخانان با مرمت، بازسازی بنا‌های تخریبی و اضافه کردن موارد ساختاری جدید به‌عنوان ییلاق‌های تابستانی استفاده شد. حتی به شکلی شاهد، فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی نیز در آن بودیم. ولی سرانجام تا قرن یازدهم هجری قمری، آتشکده آذر گشنسب کاملاً به یک ویرانه مبدل گردید.

چگونگی جایگاه آتش ساسانیان

در نحوه ساخت چهارطاقی که مرکزی مهم در محل آتشکده است، عقیده زرتشتیان ساسانی چیز دیگری است. عقایدی که مغایر با نظریه گذشتگان در جایگاه آتش آتشکده آنان هست. بدین‌صورت که اعتقاد ساسانیان زرتشتی، استفاده از آتش در فضاهای بسته، سرپوشیده و زیر گنبدها است. آنان بنا به آیین تغییریافته زرتشت زمان هخامنشی، فضای باز را برای آتش معتبر نمی‌دانند. حتی بر این نظر هستند که خورشید نیز، نباید هیچ‌گاه بر آتش آنان سرک بکشد و نور خود را به آن بتاباند. به‌هرحال آتشکده آذرگشنسب زمانی بالاترین زیارتگاه در آیین زرتشتی و قبله حاجات زرتشتیان به‌حساب می‌آمد. آنگاه در برهه‌ای از زمان، آتشکده آذرگشنسب به مخروبه‌ای مبدل می‌شود و طاق‌های رفیع آن به پایین کشیده می‌شود.

معماری آتشکده آذرگشنسب

آیا می‌دانید معماری فضای یک آتشکده نظیر آتشکده آذرگشسب، چگونه می‌باشد؟

در این میان باید بدانید که فضای آتشکده، اغلب بر هشت در و چند تالار هشت‌گوشه استوار است. اما مقر اصلی در معماری آتشکده‌، شامل یک چهارضلعی می‌شود که در هر بر آن یک ورودی طاق‌دار قرار می‌گیرد. به واقع در چهار طرف آن، دهلیزها و دالان‌هایی وجود داشته است. همچنین فضایی گنبدی یا طاقی قوسی، در سقف این چهارضلعی واقع است. البته در مرکز بنا، مکانی برای روشن کردن آتش قرار دارد. راستی فضای دالان‌ها نیز، از طریق چهار در به محیط بیرون راه داشت. البته ساخت این تالارها به منظور عبادت، دیدار آتش و همچنین جهت دور بودن از آتش انجام می‌گرفت. همچنین اساس چهارطاقی که در واقع تشکیل ‌دهنده بنیاد آتشکده است، در مقدمه از آجر تشکیل می‌شد. سپس در زمان خسرو انوشیروان، تغییر یافت و با سنگ‌های تراش‌دار پوشش داده شد.

شگفتی‌های معماری آتشکده آذرگشنسب

در معماری بنا، از سنگ‌های لاشه که در درست کردن دیوار بکار می‌آید و سنگ‌های تراش‌دار استفاده‌شده است. همچنین تزئینات مختلف آجر در اندازه‌های بزرگ، کاشی، گچ‌بری‌های گوناگون و قلوه‌سنگ نیز در ساخت آتشکده بکار رفته است. البته قلعه متشکل از حصاری ضخیم و یکی از دو دروازه آن  که شمالی است، مقابل ورودی پادشاهان در آتشکده قرار دارد. دیگری ظاهری نعلی، دارد و نسبتاً سالمتر از دروازه شمالی می‌باشد. راستی دروازه جنوب شرقی قلعه،  با سنگ‌های تراش‌دار تزئین شده است.  بهتر است بدانید که در پی‌ریزی بنا، از سنگ‌های حکاکی شده استفاده می‌شود. اما آنچه  تعجب‌آور است استفاده از آجر بر روی سنگ‌های تراش‌دار در شکاف بین دیوار یا جرز دیوار می‌باشد. همچنین گاهی قضیه حالت عکس، پیدا می‌کند و آجر پوشش زیرین را در برمی‌گیرد. چوب‌های نازک و ترکه‌هایی که از سوزاندن آن‌ها عطر خوشایندی به مشام می‌رسید، در قسمت حیاط عقبی پرورش می‌یافت.

انواع آتشکده در دوران ساسانیان

در دوران ساسانیان به جهت مقدس شمردن آیین زرتشتی، سه نوع آتشکده مشاهده می‌شد. این آتشکده‌ها و آتش مقدس درون آن‌ها، به گروه‌هایی خاص از جامعه تعلق داشت. نخستین آن‌ها آتشکده آذرگشنسب بود که مخصوص پادشاهان و جنگاوران، بود و حتی مکانی برای تاجگذاری سلاطین محسوب می‌شد. راستی تعجب نکنید، اگر بشنوید که پادشاهان سلسله ساسانی، حتی برای تاجگذاری تا این آتشکده، مسیر را پیاده طی می‌نمودند. همچنین همان‌طور که بیان شد آتشکده آذرگشنسب در کنار دریاچه زیبا و مفتون‌کننده‌ای، در درون محوطه تخت سلیمان قرارگرفته است. البته به بیان عده‌ای درگذشته دریاچه را، نگهبانی بر آتش مقدس آتشکده آذرگشسب به‌حساب می‌آوردند. حتی به‌نوعی می‌توانست، ظهوری از معجزه آب در کنار آتش باشد. اما آتشکده دوم که آذر فرنبغ یا آتشکده کاریان نامیده می‌شد، در اختصاص موبدان قرار داشت. اما سوم آتشکده آذربرزین مهر، نامیده می‌شد که به طبقه کشاورزان و زراعت‌پیشگان تعلق می‌یافت.

تنوع در اسامی آتشکده آذرگشنسب

بهتر است بدانید که آتشکده آذرگشنسب، به اسامی گوناگونی خوانده می‌شود.  البته نام این آتشکده، در زبان پهلوی به «گنزک» Ganzak یا «گنجه»  شناخته می‌شود. همچنین ناگفته نماند که «گزکا»Gazka ، نام  رومی این آتشکده می‌باشد و رومیان آن را به این نام می‌خوانند. راستی شاید بخواهید آگاه شوید که اعراب آتشکده آذرگشنسب را چه می‌نامند؟ اعراب نیز، به این جایگاه مقدس «شیز»Shiz می‌گویند. اما باید دانست که تلفظ و نام منتخب آتشکده آذرگشنسب، در  زمان ایلخانان به صورت « ستوریق» بوده است. راستی در اوستا، نام «چئچست»  بر این آتشکده اطلاق شده است. حتی در شاهنامه فردوسی، از «چیچست» برای نام آتشکده آذرگشنسب استفاده می‌شد.  البته بنا به گفتار شاهنامه، آتش آن را آتش شهریاری می‌خواندند.

علت نام گنجه بر آتشکده گشنسب

اما در دلیلی بر نام گنجه می‌توان گفت، در دوران ساسانیان مکانی بود که مدارک بااهمیت در آنجا نگهداری می‌شد. بنا بر گفتار محققان این محل را مخزنی که در شیز بود، می‌دانند. حتی برای رسیدن به پیروزی‌های جنگی، پادشاهان و دلاورمردان  با پای پیاده تا مکان آتشکده می‌آمدند و به عبادت می‌پرداختند. البته آنان پس از پیروزی در نبردهایشان، از غنائم جنگی و گنج‌های حاصله به آتشکده تقدیم می‌کردند. بنابراین نام گنجه، بر آتشکده آذرگشنسب  نامی شایسته است. همچنین محلی‌ها اعتقاد دارند که برای  نرسیدن دشمن به این گنجینه‌ها، بسیاری از آنها به اعماق دریاچه رها شده است. باید بدانید این واقعه، همزمان با جنگ و مقابله ایران و رومیان اتفاق افتاد. آنگاه در هنگامی که آتشکده در محاصره دشمن قرار داشت، تمامی اشیاء باارزش و جواهراتی که در درون آتشکده پنهان بود، به درون آب‌های نیلگون دریاچه عمیق تخت سلیمان سرازیر شد.

موارد استفاده از آتشکده آذرگشنسب

آتشکده همواره محلی، برای سپردن امانات مردم بوده است. البته چون موبدان و روحانیان همواره مورد اعتماد مردم بودند، آنها چیزهای گران‌قیمت خود را به این افراد می‌سپردند. اغلب مواقع در زیر آتشکده‌ها، مکانی برای پنهان نمودن این اشیاء از شر سارقان یافت می‌شد. همچنین بدانید ساخت آتشکده‌های زرتشتی، در مناطق رفیع و دارای ارتفاع صورت می‌گرفت که قابلیت ‌ظهور برای همگان داشته باشد. راهروهای آتشکده آذرگشنسب نیز، محلی برای عبادت محسوب می‌شد. همچنین در قسمت بالای آتشکده آذرگشنسب، سقف‌های بیضی و قوسی شکلی مشاهده می‌شد. البته احتمال این موضوع می‌رود که شاید این سقف‌ها بتواند، مکانی برای ذخایر و جواهرآلات شاه باشد. سرانجام ویرانی بنای آتشکده آذرگشنسب، توسط رومیان و به جبران تخریب معابد مسیحیان رومی بنا به دستور خسروپرویز انجام گرفت. این آتشکده به سال 1382 خورشیدی، در لیست میراث فرهنگی یونسکو به عنوان چهارمین اثر کهن و باستانی ثبت شد.

تنوع پوشش گیاهی و جانوری پیرامون  منطقه آتشکده آذرگشنسب

 باید گفت که سالهاست کوههای پیرامون منطقه تخت سلیمان را، پذیرای گیاهان دارویی و خوراکی مشاهده می‌کنید. همچنین می‌توانید گیاهان خودرویی مانند گیاه مسرت‌بخش ریواس و گزنه با تأثیر بسیار در سلامتی و زیبایی را نیز ببینید. بی‌شک از تماشای گیاهان دارویی دیگری نظیر شیرین‌بیان با ویتامین‌های سرشار و مرزنجوش سیر نمی‌شوید. همین‌طور گیاهانی چون  مرزه، آویشن معطر و اسطوخودوس با خاصیت کاهش استرس نیز، در این مناطق وجود دارند. اما در کوههای اطراف از جانورانی نظیر خرس و شغال که به پرندگان اهلی نیز حمله می‌کند، باید گفت. حتی بهتر است از حیواناتی مانند خرگوش با عکس‌العمل غیرتهاجمی،  روباه، گرگ و گراز با سر بزرگ و پاهای کوتاه، میش، کل و بز ،سیاه‌گوش، خرس و … نیز سخن گفت. راستی پرندگانی چون کبک، فلامینگو با گردن بلند خمیده‌اش، قو، پلیکان یا مرغ سقا و … را  نیز می‌بینید.

شرایط آب و هوا در آتشکده آذرگشنسب

از مشخصات سیستم آب و هوایی می‌توانید، به سردسیر و حتی برفی بودن منطقه اشاره کنید. در این ناحیه، با زمستان‌های غالباً برفی و سردی مواجه خواهید شد. اما تابستان‌های آن، دارای آب و هوای  نسبتاً معتدل و خشک می‌باشد. به‌علاوه میزان بارش اغلب به حالتی از برف، باران و حتی تگرگ نیز خود را نمودار می‌سازد. این بارش در این مناطق که دارای ارتفاع و کوهستانی می‌باشند، بیشتر از نقاط دیگر شهرستان تکاب می‌باشد. حتی اغلب حالتی از بارش برف را، به خود می‌گیرد. البته بدانید ماههای اردیبهشت، خرداد و تیر، از بهترین ایام سفر به منطقه تخت سلیمان و آتشکده آذرگشنسب می‌باشد. یعنی در حقیقت سفر در فصول بهار و تابستان، مناسب‌ترین زمان برای بازدید از منطقه آتشکده آذر گشسب می‌باشد.

تكاب آب و هوای هوا

غذاهای محلی در تکاب

راستی می‌دانید آبگوشت تکاب که در داخل تنور پخته می‌شود، یکی از غذاهای خوشمزه گوشتی این منطقه است. البته این غذای فوق‌العاده خوشمزه را، به همراه ترشی باید میل نمایید. حتی دیگر غذای محبوب تکاب آش‌ دوغ است که در ترکیب آن می‌توانید، انواع سبزیجات معطر خشک‌ شده را بیابید. تازه ممکن است نوعی نان خوشمزه و خوش‌طعم محلی، به نام  اِردک را نیز در تکاب نوش‌ جان کنید. علاوه بر این بریانیِ که از کباب پرندگان یا گوشت کباب شده بره تهیه می‌شود را نیز، نباید فراموش کرد. اما از دیگر غذاها می‌توانید به گوشت کبک یا تیهو، البته همراه با برنج نیز اشاره کنید. راستی از میل کردن کباب قارچ کوهی که سرشار از پروتئین است نیز، باید گفت. البته غذای وسوسه‌انگیز و جذاب کوفته شور که به کوفته‌برنجی نیز شناخته می‌شود، همچنین دلمه و سایر غذاهای سنتی را نیز نوش جان نمایید.

صنایع‌دستی مردمان تخت سلیمان

واقعاً حیف است که به دیدن مناطق هیجان‌انگیز تخت سلیمان و آتشکده آذرگشنسب به تکاب بروید و از صنایع‌دستی مبهوت‌کننده آن بازدید نکنید. ازجمله بدانید، معروف‌ترین مرکز بافت قالی‌های ارزشمند و زیبا در شهرستان تکاب قرار دارد. حتی قالی افشار را با‌ظرافت و نقش و نگارهای بسیار زیبا، حاصل دسترنج دختران قالی‌باف در معروفیت جهانی می‌بینید. همچنین می‌توانید در این منطقه، به خرید عسل طبیعی با خاصیت درمان آلرژی‌ بپردازید. تازه ممکن است انواعی از گیاهان مؤثر و پرفایده دارویی را نیز، در تکاب مشاهده کنید. اما صبر کنید، هنوز از هنر خوشنویسی هنرمندانه این افراد، با مضامینی از قرآن و اشعار شاعران برجسته ایران نگفتیم. تابلوهایی که هر یک، اعجابی در هنر محسوب می‌شوند. راستی ناگفته نماند، این آثار تماشایی در خطوط فارسی و ترکی دیده می‌شوند. اما اجازه دهید از هنر راستین، میناکاری و چرم‌دوزی هنرمندان سرآمد و ممتاز این منطقه نیز غافل نشویم.

هزینه بلیط آتشکده آذرگشنسب در مجموعه تخت سلیمان

با پرداخت مبلغ 50.000 ریال برای ایرانیان و هزینه‌ای برابر 500.000 ریال جهت اتباع خارجی، خود را مهیای بازدید از مجموعه تخت سلیمان و آتشکده آذرگشنسب تکاب نمایید. این مجموعه تاریخی، در ساعات 8 صبح تا 20 در فصل بهار و تابستان پذیرای گردشگران می‌باشد. اما در فصل زمستان، این ساعات به  8 صبح لغایت 17.30 کاهش می‌یابد. راستی در بعضی از روزها، در تعطیلات کشور ممکن است مجموعه بسته باشد. بنابراین بهتر است  قبل از خرید بلیط، با شماره تلفن 45455311-044 تماس حاصل نمایید. شایان‌ذکر است بازدید از مکان آتشکده آذرگشنسب و دیگر نقاط قلعه تخت سلیمان، دو الی سه ساعت وقت می‌برد.  بنابراین از تماشای برگ‌های تاریخ، در این منطقه از سرزمین ایران لذت ببرید.

مسیر دسترسی آتشکده آذرگشنسب

بهتر است برای رسیدن به آتشکده آذرگشنسب، از مسیر تکاب استفاده کنید. همچنین با وسیله شخصی و یا اتوبوس که قطعاً کم‌هزینه‌تر می‌باشد، این مسیر را در کمال آسایش طی کنید. البته اگر از تهران، شهرهای جنوبی ایران و حتی شهرهای مرکزی قصد رفتن به تکاب را داشتید، بهترین مسیر جاده بیجار به تکاب است. به‌هرحال مسیر 550 کیلومتری تهران، قزوین، زنجان، بیجار و تکاب راحت‌ترین راه است. اما مسیر قزوین، زنجان، دندی و تکاب راه پیشنهادی نمی‌باشد. به‌خصوص از دندی تا تکاب، به علت نامناسب بودن مسیر و پرفراز و نشیب بودن جاده کوهستانی بسیار خطرناک می‌باشد. بعد از طی طریق تا تکاب می‌توانید، مسافت 45 کیلومتری را با وسیله شخصی یا با تاکسی بپیمایید. آن‌وقت سیمای تخت سلیمان، در منطقه کوهستانی و سردسیر منطقه ظاهر می‌شود. یعنی می‌توانید آتشکده آذرگشنسب را در 45 کیلومتری شمال شرقی تکاب و در روستای نصرت‌آباد ببینید.

تاریخی گمشده آتشکده آذرگشسب و برآمده از زیر خروارها خاک

هرگز بخشی از تاریخ و فرهنگ یک ملت، برای همیشه نابود شدنی و مجهول نمی‌ماند. اما این‌چنین بود که قسمتی از تاریخ ایران که زیرخاک‌ها مدفون‌شده بود، ناگهان از جای سر برافراشت. آب‌های دریاچه زیبایی که همواره درجلوی پای این قلعه غنی تاریخی و فرهنگی به کرنش درمی‌آمدند، بازهم به تعظیمی جانانه برخاستند. اما این بار تاریخ و فرهنگ در سرنوشت خاکی، غوطه‌ور شده بود و خسته و ویرانه ظهور می‌نمود. اگرچه ظاهرش از تخریبی گران، حکایتی تلخ داشت ولی از ابهت گذشته می‌گفت. حتی باوقار از گنج‌های فراوانی که با اخلاص به او ارزانی می‌شد، سخن می‌‌گفت. آنگاه با‌ زبان بی‌زبانی می‌گفت که روزی در اوج،  بنا بر اعتقادی زرتشتی مکانی برای رفع نیاز شاهان محسوب می‌شد. از مقر عبادات و نیایش در مقابل آتش، نقل‌قول‌ها می‌کرد. حتی از تقدس آتش نیز می‌گفت، در خرابه‌های ویران آتشکده‌ای که آذرگشنسب می‌نامیدند.

لوکیشن دقیق آتشکده آذرگشنسب تخت سلیمان

در بخش‌های بالا آدرس این آتشکده تاریخی آورده شده است. در این قسمت لوکیشن آن قرار داده شده، تا بتوانید براحتی و با کمک گوشی همراه هوشمندتان مسیریابی نمایید.

عکس‌های این مطلب را سرکار خانم آزاده فرهانی و سرکار خانم مهسا احمدی ثبت نموده‌اند.